A
B
A[ot. ti.4 -
c
LM*r#. 4.'î-
1
Cant.7.1
Pafchafîj Rat berti ________ ___________________
m m .
cxp&iuit, quoniam obfeuræ flinty vtinoreduomm vet
■triumtcftium ftet omnc verbunvCatholic* diflertionis. j
'Si certt,\n^à\isïnconfummatione ftCiilhExibunt Angeli
&fepdrabuntmalosde medio iujiorum. ] Ndnquod Angeli
cprporeis egeant •fef&onïbus -, fed qiiiatdrum poteftas
iudiciària defîgna'tür-.Vndeïi^ianteraitv'itHbanc Angeli
ab illo interne &diüïns ’Maie'ftatis iudicio .in qtiO le-
debit Chfîftus cuïhSenatûribus fuis. Exibunt quidém,
ad cxercenda diüina indicia qu* incus didicéruiit, fed
non'anceaquamirnpleca fit fagenaChrifti, ’id eft, omnis
numeruseorutn/qui prædéftinatifüHt ad vitàm , 6c pr®-'
ordinati ante côtiftitiitiôûem mundi. ïpfi in finern læculi
colligenturin vafis/ideft, in marifionibus s ternis ,& uiftÜ
âb earegno, & à claritate ætem* vita:, foras mitteritur.
Et haï'eft confummatip fæculi. Non quôd elementà
mundi deperient, quia erircoelum noUUm & terra noua
fed-cônfommatio fæculi -*■ perfeôfcionis intelligitur plénitude
,-quando ïtfundus de fine principiüm'eft fom*
pturus. Finis veronon'dçfe&io vt dixi , elementoru'm
crit, fedinntîUatio , cum ps*terierit figura huius mundi,
quia tifi dcficiet,noncreatori peribit, fed criràini;
Qùia inort vitra non eût. Ncc' dubium quin A nge-
los fùos^èrqupsnûcftgiturr & adiuuaturEcclefia Cbri-
fti, tuncimplebitbenignus Saluator,vt tollàrftur impii de
medioiuftorum, ne videantgloriam Dei,&foras mitten-
tur intenebrasexteridres, & in caminum ignis, ïbieritfls-
ttu &flridor dentium. Miror valdequorundam tèmerita-
tem & inlîpientiam, qui dicunt nullas elle pâmas neque
torinéhtauippliciorum, nifi proprias feelcratorum con-
feientias, quafi &; ipfi fibi confeii reatus fui non client»
dum adhuc in carne viuereht prsfertim ■cum & ignis Jé-
:erhus prsparatus Diabolo&Angelis eiusdicatuiyinquo
m ittendi'fun t quüsignis aduret *temus. V bi, quia camis
reforre&io erit, ideo ftridor dentium & fietus oculortïm
prxdicatur, non de fola confeientia peccati veifiens, led
de fupplicio præparato sterno.Nifi fotee aflertoreshuiiïs
mendaciivelint adftruerej quod etiam ipfàs cpnfciendas
auôtor vitxficpr*paraucrit, in quibus torquçri (olum-.
modo ab eis creduntur,vr ipfe ficau&or fopjlivrii, quoni-
am torm en ta quibus torquendi fitnt, nectio ignés &fiip-j
pliciâ, ab ipfo præparata dicuntur* Vndfeait; trirellexiftis :
bac omnia? Solis namque Apoftolishoc dicit ,quibus datum
efi noffemjfttYimmni Dei, dèpleBibas; Idcirco 8c i-
pfi quafi Magiftri, qualrconfortes Ægni, dicûnt, vtiqrfe,
non de triilio dodi non de Schola Philofophorûm, fed
Spiritu (ànôto, quafi futuri Magiftïi,inftru&i,& Magifte-
rip boeleftLerudf ri.
T v n c ait illit, ideo omnis Scrtba doltus in regno Càlorttm
fmilis efibomimpàtrifamilias, qui profèrtdetbèfaurofuo noua
&veteraf\ Scribas cos vocat, & cdodos atque inftitutos
fcoeleftibus infinùit dilciplinis, dum eifitem ac fi intelli-
géntibus parabolas, ciignumredditteftimonium.quôni-
am ipfi foli quafi notariiSaluatoris & iècretorum confcii,
vewaillius & pt*cepta recôdébanf ifl’the&ûrô Cotdis,i&
dcfcdbcbantfetabulispUrilfimipedoTis. ïdei r cop arris-
feftïiliçnominefibieôs côparat,eo quod dodrinarfV qoui
acVëtecis Teftamëti,legis videlicer& Prophetarude the-
fauro pedoiisChriftiad plénum hauferanc,propter quod
focribaseosducupat dedtfs inïegè &Enangelib.Êt non
folûdodos jVeruedam'fibi finttleseos'fàcit, Qui praftrt de
thefaurofuo noua &Vefèrd.Vnàc ‘étytto théiâuroeftqiïod
6rtines hauïèrüflt, & ideo ■quidquid in Eüangelio dqce-
bant Àpoftoli'legis & Prophetarüm VôcibuscOmpro^
babânt omnia, vifimiles ci inùeWirfen'tiir > cuiüS theiaü-
ttimift corde gefebant.Hincquôquefponiàcahit iri Gan-
là^/Kéiw'd^^^'feftrueHs meui ferùaüit. Quia nullüs
âodt^in Ecdefiàeïfe débet (qü*eft regnnm coelorum )
nifi tbè^ntûjnnoüi^C’vètetis téïhméWti ptoferre jiôfilt
itt]plë&ësf Debec namque witiqüani Âd* pr*ûatiéàdo-
nemita ptonnniiaïe,ytrdonèüs fit Chtifti ^oü* grati*
bénéficia, &'flonam tcdemptionem hùrnahi generis ple-
niflîme predicate. Dcbet etiamdiues in virtutibus i nue*
nin,vtpOÎfit dè theiâUro cordis lui bona opera ad hô-'
uatn vitampertinentia oftendere & vitia led peccata,
ad v été re mpe tçinent hominem, more Medici (ci-
enter curare,nec nori& poenas inferni',àtque^ùppliciain-
ferorum, aperte denunriare, ita vt porens fit ex fide, cum
omni audoritace Scripturarum exhortari, ac docerequ*
'coeleftia font &fpiritualia : & ad ta qu* fempitetna font,
âuditoresfooseuidentiffime inuitare , vt fie temper«
noua acv«eta,Honvt timor gehenn* fide’es abfoxbeat,
kutfpes beacmtdinis iadanter nos leuet, fed humilitas
temper virtutesquas operatur in ferecondat. Ecce Mar-
thxus inprælèritiarum odoparabolarum genera proposait,
quas fi voîüWis ledor od o beaticudinibus conferre
iinienies valdeinuicem cafdcm congr uere non folum numéro,
verum-St dodrin*eXetnplo, quamuis alii volue-
rinteafdem feptem eflè,dicenresquod nouifiima, itera-
riofitpræcederids.Dixerunt enim hoc,vt feptem con-
uepirent diebus quibus fàduseft mundus, quia & fie pri-
maparabolarumde initio videturmundi foriare, quo fe-
minàtum eft quidquid poft creuic in fruge, vel vitiatum
•quidquid denram apparuit in femine. Porro nouilïïma
earümqu*tegençComparatuBad finem tendit foculi, in
qua didum eft t l Sic erit in confummattone faculi. Reli-
'quasvero tex in medio fex mundi- xtatibus contulerunt,
eo quod congruere videatur quid in fingulis didum eft
fingulis fxculi temporibus , ira vt in prima ætate feculif
fcilicetin Adatnprimum,4 einde Cain, ficque per ora-
netn illam Xtatem Diabolusac fi inimicus & hoftis,ziza-
■ niam foperfeminauericin medio critici, j& corrupit natu-
ram humani generis. ’
Deinde fecundaxtate Noe quafi granumfinapis par-
uus numéro cteuitin gentemmaenam dilatatis genealo.
giarum ràffiis, fada êft aibor fton.dofà nimis. Porro
fermentum tertioe parabol* statem defignat in qua fi-
i des patrisnoftri Abrah* efferbuic, & Dei cum deinceps
' fermentauittnunditm, in cüiiis temine benedicentur o-
mnes terræ/Et in hàc qüippe &cnU xtate primum Sjrna
goga fermentum legis accepit , quo tota confpcrlà eft
mafia noui TTeftamençi teftiûcata à lege. & Prophetis.
Hinciam intemporèDauid quafi fub quarta ærate, in-
uentuseft thelàurus in agro Propheti* latuiflè. Vnde
Vnus Prophetarqm cum inueniflèt eum,aiebar, Tu es peut
abfconditus,l& nos nefeiebamiu te. Incerea cum acceflîlfet
cap tiui tas ilia qux fada eft in £haldæis, margarit* longe
diuquxfîtsdeÉècerunt» donee infinehuiustemporis
vna quæ Chriftus eft, pretiofilfona inuenirctur, quia in
ea natus eft Chriftus. Sicque in vltima ilia «tare qu* lex-
tavocatur , omnis ordo prxdicatorum in fimilitudine
Chrifti.quiproculitde thelàaro.foo noua & vetera, fc-
terunt in vaiisfuis fidihbus, Saeramenta legis & Prophe-
tarum, & erudant vlque in finem feculi ornathentorum
pretiofiflîma , noua & vetera diuinorum eloqUiorum
myfteria. H*c quia nonnulli Dodorum ica tradunt, vt
diximus, ideônos paucisterigiflè potius quam explanaf-
fc lufficiat. Sed diligens ledor confideret, vtrum pkis
fimulodo parabol*, cUm fuis odo beatitudinibus-, con-
ucniantiünd*, an ita, Vt yolunt, fi cum his xtatibus f*-
culi comparentur. Nam hoc cern^n eft, quia non abfque
mÿfteriô taies totidemque parabol* fimuliunguntur s in
qüibus&odonariusconformaturnumerus, & myfteria
human*(àlüfiroccultantur Iud*is, & panduntur Apo-
ftolis. Vnde ait, Etfattum efi cum confummajfet lefus parabolas
iftds, abiit, wdc. Confommatio vcroparabolarum o-
i>us perfed*pr*dicarionis eft, quod nunquam nifi o do
beatitudiùibUs complebitur. Et ideo quidam Pfalmus
pro odaua canitur , qui de Paffione Domini cantatur,
quoniam in eo omnis perfedio bearitudinis confom-
mabitur: - , ,
E t veniensinpatrUmfuam, ideft in NaZareth, doetbat l-
os in synagogu eofutn, ita vt miràrentur. ] Hic Mattbiçus
ordinemnarrahdinontenuit> quoniam1 poft iftas‘parabolas
poftquam à domo cxifot , ad alia fe primum trânf
tulit.quüdMarcüs&Lücasnarrarunt^vbidieunt quw
in mari dormierit, & apud Gerafenos d*monia expulia
fuerint. Nam 8c Lucas hune locum non longe poft ba-
ptifmum pofuitj quod dues eius àd eius potentiam ob-
ftupuerint.Ne mireris ledor quod ait. Quia venir in pa-
triam foam,non enim fecUndum Deitatem hoc loquitur
N_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ In Matth» Euang. Lib* . V î t " îô6$
(edfccundumhiunanitatèm. Alias autcm tecündum di- te propiôqmtaris.Erwp/edf, inquit,i6i Vrïtuterntultasjtv''
uinitatem, vnde egreditur qui nulquam abeftî Quo in- 1 pter imteduütatem torum. N on quo etiam iHismoncred en>
grediturqui nuilo continetur nec cpncludicurioco? Ad
quam ergo patriam vadic, qui fedc& pofiîdet totumiVe-
nit igitur ad patriam & ad connues fuos lec undurn carne,.
Vt doceretcos in Synagogis eorum. Ineorum Synagogis,
in quit, & non in Dei, quia qui eum neftiebant Deum habere
non poterant.Et ideo mirabantur & dicebant:
V n d e huic fapientia hoc & vhtutes ? } Mira liquid e m
ftultitia Nazarenorum & imprudentia. Mirantur vnde
habeat (àpientiam sterna làpienria, 8c vndehabeat virtu-
tes sterna virtus. Sed error eoram manifeftus eft,dum e-
um fabri filium fulpicantur. O quitus eft error humanus,
qüantàque infipientia , quæ de virtutibus & diuinis rebus
inuidiam concipit, & parit odium! Non enim fie nox
diem neque folem ôiligo tegit, quo modo mentem cx-
cat & tenebrat quos polfedetit inuidiæ liuor. Mirantur hi
fopcrfâpientiam & virtutes eius,&nolunt credere, quia
hæcàdmiràtio non de pietate, ted de inuidia venit. Tarnen
velint, nolint, deifica eft doârina quam audiunt, 6c
virtutes quas ccrnünt.Plus eum fàrenturquam ho miném
& ideo mouentur ad miracula,fed nolunt eum Deum c5 -
fiteri.cum videantineo opera Deitatis. Sic enim admi-
rantur , vt aliunde fingant eum habere, quæ negare non
poflii n t. Idcirco mox oculos, inuidia cscati,ad hominem
rétorquent. '
N onne, inquiunt, hic efi filius fabri, & mater eius efi
M a r ia Vnde huichsclapientia, tant* talefque virtutes?
Sic dicunt, qui Deum exquoeft(àpientia,ex quo virtus,
ignorant. Sicque abnegat & confiteturinuicus qui
noncernit, qui Chtiftum neteir Dei virtutem elle Dei-
quetepèntiam. Sed miror cur Mariam nommant,cum
de partis nomine caceant, nifi quia irridendo' magis fabri
filium eum vocant, vt ex vcilitace operjs amplius eum de-
Ipicianc, qnâuis Deinutu, etfi inuiti,de illo quæ vera font
&Deificaloquuntur, quoniam Deipatris eft vere filius
qui fabricator eft mundi. Vnde Marcus eum nonfabri filium,
fed ipfom fabrum dicit. Eo enim eum fabrum cre-
de bant, quo & fabri filium, ex arrificio patris vere & ipfe
faber quoniam fabricator eft orbis per quem fa ôta font o-
mnia. Non igitur mirùm cognari & concilies fi errent
cum Iudæis de Chrifto, qui errant de pâtre 6c de marre il-
lius,feu de fratribus. Nam callide fracres ingerunt & o-
ftendUntforoces, vtaut patrem aliam habuilfe vxorem
confingant,aut numerofior pareus lànôt* Matris infame-
tur, vtvirginitasfànôlalateat, oblcurecur integritas , 3c
tentiat u r to tum de Chrifto quod humanumeft,nil quôd
diuinum.cum fi beara Maria filioshabuiftet, vt quidam
garaunt,in iplbaucis tempore matera Chrifto dilcipu-
loiVirgini Virgo non traderctur, & iniptemortis articu-
lo nec cómmendareturextraneo. Quinimo fratres 8c fo-
rores Chrifii de quibus Cleophæ teroris Mari* filii font,
quæ fuit mater tera C hrifti, de qua orrifont co nfobrini
SaluaEoris, qui iure fratres vocantur. Nunquam enim co-
tra pietatis ordinem Matrem Domini extero, hoc eft Io-
anni de emee, v t dixi, cornmelldafièt, fi ah os poft' ipfom
filiosfuicepiflet.Sedquiainonetantalii3 Virginem Vir-
ginicommcndauit, vtinterôcterosfblam eu ram Sacra-
menti haberet,folaiocietasreligionis effet, nec munda-
n* folitudini difcipûlus tantus feruiret, ted prædicaturus
partum virginitatis dotfti haberetur Vitgo; Alioquin Ia-
cob, quifràter Domini'dicitur, fi filiu s elfet vnus feemi*
n*, nünquid non matris habere^otuiffet curam ? Qui &
inter ludatcaûltunc perfidiam Hierofolymitana fîngula-
ricer rexit Ecclefiam. Vnde conftatquod hic error ludx*
orum, non de veritatei ted de inuidia natus eft. Idcirco
nec mirariôportet fi errent in fràtribus, cum errent & ia *
pâtre;
I esVs autemdixit eis,nonefiProphetafine honore nifi in
patriafua. ] Propemoduttt naturaje eft,ciües temperciüi-
businuidere & ideononconfiderant fâpienriamin eo
Deitatis,&cXimiadiuin*Maicftatisôperà,dUmfi:agilis
eius recordantür infantiæ, & pa rentum connumeran t,&
aflignant ei genealogiâm. Ecce carnaliterqualiter fàpiunt
ciucSyCcce.qu aliter mundani paren tes tentiünt dehoho*
:‘Biblioth. Vet.Patr.Tom.ÿ.Fars 1.
tibusfàcerenon poruerit, tedquonc muhasfàçiens, ci-
ues increduloisampliüs condemnaret. Vcl paticss gratis
ideqfecic, Vtmexcutebfteseltentj licet dtuino fomudiriô
diftulérit vtmultasfaceretÿ quia non merentur ea intelli-
gerc,quæ faétafunt vt crederent. ’
Iktüo tempore audtuibüerodes Tetranbdfmamtefit\ &ait
puer K fuis. ] in illo temporè quod droit, inreflrgendiim.
quando venitin patriam foamj ideftin fSalilæatn, quo e-
rat Herodes.Ifte HerodesT«rarcha frÜuèHerodis eft fob
quo natué eft Chriftus, çui quarta pars Regni lud^orumi
vt eflèt regnium humile, côncçflà eft ab Augüfto, fient &
reliquis tribus frâtribus.VndefingulreJpGræcd'fibinomô
traxerunt, vt Tetrarchæ vocarentury eo qub:i finguli
quartam partem vnius Prmcipatusobtinerent.Quod vé*
roMatthæus ait, quiàdixerit fois, Cum audiftet famam le*
fas Hic efiloatincs Baptifia, ipfefiirrexiràmortuis', Marcus ita
retert, quiadicebant quidam quod loanfies Bàptfia refuP
rexit à mortuis, Lucas vero , Audmc, inquit ,' Hertfdes qui
fiebantab eoquod dicereturà quiiufdamquta loannes refurrexit
à mortuis, feu estera qiiae fequiinttm Vnde intelligendumi
quqd autpoft hæficationem,te corifirmaflè in animo vt
hocorederct, quod dicebatur&fic déindediceret pue*
ris fois,hic eft Iohannes, aut hæfitans ad hue interroga*
tiuedixerit, hiceft loannes. ? Vtroque itaqué modo in-
telligi poteft. Non enim vt confirmaret dixit, nunquid
namnonhiceft, authæfitansnoh dixit, né fôite hic efly
fed tantummodo, H>c ejlIounnesBaptifia,ipfe furrexità mot*
tuit, & ideo virtutes operant ur in eo. Quidam Efcclefiafftico-
rum interpretum cautesrequirimr, qiure Herodcsiftafiü
fulpicatus, vtputet loanneirràmortuis reforrexiflè, & ideo
virtutes operari in eo . Sed foperflua videtur alienï er-
rôtis ratio, nifi forte quia reprimenda 6c coftdemnanfdrf
eft teôla quam Græci vocahr, quam pef
Nicromantiamdicuntfieri,vtaninr*fingulorumpofttri-
gintaannos in corpora redeanti quod omnino in loanne
& Chrifto nonconuenit,quiafeo cempore qûo loannes
décolla tu s triginta iam erat annorum;iu,«tt^vf.(/pt.ûiÿ-/< au*
tem, vt dixi,poft trigintaannos; au t co am plius,poft mul*
cos circulos annotum in diuerlà corpora dicat ani mas ho'
! minum infinuari & redire, quod valdedogmaribus Chri-
ftianis contrarium eft, &inlàniffimUmcredere.
H er o de sautent renuit loanném. ] De quo fîiprâ diJ
’ xerat Euangelifta in perlbna Herodis, hic eft loannes,
I quem locum fopra recapitulandoprænlifirfPrôfeâo quia
' à nulloEuangeliftàrum in ordine,quo fa<ftaefthæc Trà-
; gædia, de Ioannenarratafquàmuis Mhtrhæus 6c Marcus
eodem in loco fe contenrianc, Lucas'verolonge ante*
quam baptizarerur Dominus, hæc pftemittens, narrâtv
Porro loannes fblummodô tangir eafh,& dicit^venifle
Iefum in Galilçam,vbivinum tedcdeaqua,dr ttiné inquit,
rediitin Iudæam, vbi baptizauicmultos,amequamrradi-
ms eflèt loannes. Traditus eftahfcthii&faHigj(ruS,& pôfi-
tus in catcere, propter HerodfodemVitôremfratrisfoi, <»
D ic e s a t enim loannes, nonhmiM libéré tami 3 Ve-
rus narrai hiftariaPhilippum Herodis maioris filium,fob
quo Dominus Fugicin Ægypcum, fratrem huius Herodis
fob quo paflùselVChriftus^dùxiflè'Vxôrem-Hetodiadett!
filiam Regis Petiphere,pofteaveroifdcerum eius,exortis
qüibulHam contra genetumfimal^tf(bus,tuliflèfiliamfo^
am,.& indolorempriorismarici ad-Contumeliâm huids
Herodis inimici eios, eam nuptiiscopulafle, licet Philip-
pus germamiseflèt frater ipfiùs Herodis. Sed loannes
Bapriftajquiveneratinfiiritu& virtute Helia, cid6m au*
ôboritate, quailleAchabcornpuerâr&Iezabel,-argue rat
Herodcm,quàdilIidtas nUptiasfeceriri quiâ tecundüm
legem non licebac fratre viueiké germano vxorem iHiùs
ducerey quamuispoft mortem idlicuerin Et ideo fratre
viuente quia non erat licitum,reus culpabâtui Herodes,&
incdhiofos procrimine, malens præco veritatis pencil'
tari apud Regem,quampropter aduIationémeflèimme-
mor pr*ceptorumDei.Vnde;nec immerito, bearitudo
Martyrii ei a Domino recompentetuir, ipfodieente in hoc "
ipfo Euangelio Beats quiperfecuttonempamntur propter iufii-
Marc 6 J4
F ' i
Lut. 1.17.