Jpoc.i. iii.
Faßhaß Rdtberti
qlioglaiioperirc debeant, vel ad quod actxperint ipfiuü
gladium, fi fortèèd homicidium vel ad vindi&am ndalefa-
étorum * (èd ad <|üamcuhqüe caüfam indifferènter ait, o-
mnis qui accèpeijt gladium. Sed sec quo gladio paitua
ri fine, vel quomodo, fatisedirir, Hóe tamen pro cetto
Icimus.quia omnes qui iuftovtunjilr gladio, lion colon*
per pereünt.maximecurü ideo ytat'dr, eo hè pereaht. Ne-
que fieri poteftj vt qui nunc iftuni pbrtant gladium vel in
gladio feridnt, vt illo diuino bmnes, abfque vlla retra&ationeferianturinvlrionem
peccati. Profeéfcó cuni & ipia
romph ?a qua vertitur ante Paradiiuni, verfatilis efle did-
tur; Sc gladius qüi procedébat de ore Dei, in Apocalypfi
loanniSiVtraqueparte acutus. Quapropter & cum dixment!
ApöftöHjvt fiipra iam dixi, Stint diiogladij hie > ait Saluator*
Juffie k, ideirep qiiögladiö pèritüri fint qüicunqüe gladio v-
tuntür i cercüm eft, id eft, aut éö fvt furgant a culpa & rè-
dèant ad vitam,aut ép,quia córrigi fe nölucrunÈ, vtraant
ex diuino iudicio & prscidantur aChrifti corpore. Qgöd
fiitaeft, qui gladio vtunturquoKbetpadko , lam iudicati
- funt,quia eo vtentes gladio interibünt, Sed riori omnibus*
vt dixi,gladio vtentibus,mofs fblct efle pet gladium.Nam
piiiresaliusaccidens cafiis confiimit, qüi gladio, aut iudi-
cij caüfa» aüttfiilitiaioffidqvcuntihj Taiqen êos ömnes
quiaduerfum Dömitiurö gladiis ar mati * & fuftibus, pro-*
ceflèranc, ideo Petrö gfodiumfuuminvaginamfuamre-
condere mandat,quia eps omnes non humano,fed gladio
onsperempturuserat. Quia refte adnecemcorumgla-
dius Petri exemptus eft,vtperimereteos gladio verbi,qui
fuo vtebantur ad facinus, Nee tamenlpfe Petrus gladio il-
lo quo vius eft peremptus legitur,nifi quia forte maiorem
fiifcepit pófinam* Ideo hoe genus locutionis ficaccipieridu
efe, quomddoniémbiianoftiü,iuxta Apoftolum, mohe-
thürüe exhibeamusarmapeccati.Quiaqualecuriq; mem-
brum fit, in quo peccauimus , vel qualifcunque carnalis
cocupifcentia,gladius iure,vel arma peccati.vocatur. Quo
qui vfusfiierit gladio, quia gladio peccatipercuflït fe, aut
aiiurt. in mortem,gladio peccati peribit,id eft, iniuo pec-
catoiufte condemnabitur.quodcunqj commiferit. Quia
ficut nullus penetrabilior gladius eft ad mortem,qua pec-
catum,ita nullus pehetrabüior eft gladius ad vitam, quam
virtüs vérbi Dei. Vterqüe igitür gjadius petimit ho miné,
iu t ad mortem*aut ad Vitam.Et idèo indefinite, quicttnqs
gladium accepèrit, vel vfiis fuèrit » ieu peccati ad mortem,
feu iuftitis ad vitara , gladio peribit; aut verbi Dei, vtin
melius totusDeo refiirgat,aut gladio peccati,vt intereat in
peius,& ad mórtem raat.
A N putas}inqmi,quianon pojfum rogare Patrem meum ,&
uWmVkXmi^lmmittet,in^it,AngelosDomini'tncircuuutt ^
men turn eum,& erip'tet for. Ipfe hamque eft, magniiofilij An
w/«j,qui fubs,adfe,rimentes * mit tit legiones & exercitus»
ipfe qui & ttutieprofitetur feirnpetrare pofle a Patreplm-
quam duodecim Legiones,Quapropter audiant qui dicut
eum timiiiile,in articulo paifioflis (us. Ecce iam inter ma-
nus peddquentium fe.intetgladios & fiiftes,inter vniuer-
famcohOrtem feDeumpatrem habereteftatur,&Angelicas,
fi vellet.leeiones impettare polIe.Nec tamen ifta ideo
dicit, qiiafiiit ipfe inferior Angclis, vtindigeat eotum
adiutorio; li ce t iuxta Lucam in agonia pofitus confortatus
legatut ab Angelo.Si enim iuxta Heliiaeum, vt liber refert
Reghorurii*multus admodum ei adftitit exetcitus inapxi-
lium,multo credibilius eft,non defuifle inibi tunc, quam-
uis non fuerint exhibits Angelics legiones.; Sed Domi-
nus,vt feripturs completentur, fic vniuetfa difpofuit, vt
monftraretur, quia Deus erat in chrifto, mundum recqnciham
jibiyipfe homo pateretur, quia fic oportebat fieri, & ex fa-
&o hoc fcmperaltior monftraretur intelle&us, vt puta ex
duodecim legionibus.Navnalegio,iuxta veteres * lexmil-
■ lia etfe dicuntut hominum. Quem fane numetum fi in
fummamduxeris, feptuaginra & duo millia Angelorum
(unt,&non abfque magrio myfterio. Namfeptuaginta &
dus lingus hominum efle credunturin mundo. Idcirco a
fapientiaDei, fatis fapienrer hie numerus comprehenfus
eft; Vt intelligeres fi totusmundus contra eum veniflet,
nihil, nifi ipfe vellet,contraeum poflet, qui c6 tra fingulas
humani generis nationes plufquam fingulas mittere (u-
pernorum ciuium potuiflet legiones. Sed elegit vt com-
plerentur in eo Scripturs, quia fic oportebat eum pati,ac
refurgere,& intrare in gloriam fiiam.
I n Ha bora dixit Iefits tur bit: Tanquam ad lattencm lexijlis
cumgladijs &fujlibus cotnprebenderc me, cum quotidie apudvos
Jedebam>docensvosinTemphy & non me tenuijlis. 3 Ac fidice-
tetjftultum eft eum quqrcre cum gladijs & fuftibus,qui v'l-
troneus fe veftris tradidit manib.& nimia cscitas eft,mul-
taque vclania cordis,in node qusretc cum facibus & lan-
ternis,ac fi latronem in tenebris latentem »aefia veftris-a-
fpeiftibus declinantem,quifemper yobUcumerara. Qmd
ergo neceflefuitperhunc proditotem qusrete me, &ac
fi mgientem inueftigare.qui quotidie vobifcum fedebam,
dodocebam omnes palam i Quid eft quod agitis ? nifi quia
vos demonftratis efle in tenebris. Quja poteftas veftra po-
teftas eft tenebrarum, & ideo in tenebris comprehende-
fe me vehiftis, eo quod lumen verum perdidiftis. Hocau-
tem totum factum eft, vt adimplerentur Scriptura Prephera-
rtim. Multumautem eft, quod in hoc vno fadtum eft, &,
E
P/JÎ.8.
pU[Miiuiiim,quiani/nBojjumTugaTfrHnnrn/»*""'>'-s ——* --------------- * i , xt
exbibebitmibiphu quam duodecim legiones Angelorum ? ] Cui ; ideo dicit, vt complerenturScriptura Propbetarum. Non e-
fcontinuo ingerit qüsftionem Prophetis , & infinuat, j nimvnius Prophets in hoc tantumi Scriptura completur
quod aliter non potefteuenire, nifi vtprsdidtum erat, ac loco, Verum pene omnium Prophctarum, qui de hoc
bdicit,§«o modo ergo tmplebuntur Scriptura quiafic oportet fieri?
Ac fi diceret Petro,quid eft,quod tu mihiauxilium prsfta-
re feftinas, & in gladio tuo humano vinceré sftimas î An
^ntas quia non p oflum propter dilodècint Apoftolos, et-
iamtplus quam duodecim legiones impettare â Patte me©
Angelorum iNon eîgo veftro indigéo auxilio, neque hu-
msno gladio* îdëo repone gîaditim tùum in locum fuum.
Quiaeqamfi düodédmtribuslftaèî inihivellenèferré au-
xiliurrt f;pîurès habere potuiflèm leglohes Angeflci exér-
citiis, qüi ferrent , fivefieihadiütöriürrl * ihgladiofiio iri-
èxfiiperabili* Exquibus profedtdverbis patet, qüod in-
ftarhumanSmiliriSj multocöpiöfiorfitilld Angelorum
exerdtus, & numerofioré s fint eorum legiones, in mini-
fteriodeputatshümaniäuxilij. Vnde& apud Lucam * ift
ortu Saluatoris, multitudo ccelcftis exerdtus decafltafle
ac laüdafte Deum dicitur. Quos pofitos in defeiifionè
Sandtor um, propter èos qui hsteditatem funt accépturi*
Paulus Apoftoiüs proteftatur. S ed & Iacob obuiam ha-
builfibi qiuini exercitds roulritüdinem* quitelèüâfënteu
à tirhore fia ter no, Si cuftodirentiVnde & locum* quo vifi
fiint ipfi vocauit Manaim,id efi,caftraDei.Haec idcireodi-
xerim, vt difeat fideliS anima confiderè ex diuino aufilio
rébus & verbis multifarie, multîlque modislocutifunt.
Vnde nefcio fiylltis eligere queat, velcolligere, qualia
| quantaué fint eloquia Prophetarura-, -qus in hoc loco
j compléta fiint* Ètvt pauca dc jgpumeris dipam, S tcuto-
uisadoccifionemdutluseft, & reliqua quxibiprædidfa^int.
Etalibi, ab iiliquis populi, feu ab impijsdudtus eft ad
mortem. Atquc illud* circundederunt m e canes m u lti, con-
f t hum malignantiUm obfedit me,feureliqua omnia qus in eo
leguntUr Pfalmo. Ac per hoc ( quia longum eft, nunc ea
firigulaScripturarumfeplicare teftimonia^intelligat pru-
densLedtorab eo locovbiait* Adhuc eo toquente, ecce l u -
das & estera qus fequilntur, vfque ad finem paflîoni s fus,
omtliaqusineogeftafunt, ideo funt gefta. vt Scripturs
complerentur Prophetarura. tu n c fim u l omnes, reliélo eo,
fiig eru n t. Difcipüli icilicet, qui (iiprafeproeomoriglo-
riabantur, Sc promittebant fe nunquam eum negare.
Quorum figura difperfio gregis eft » Sc verirafisadimple-
rio* Vt ipfe de fe pérProphetamait, Super omnes inimicos
m eo s, fa llû tfw n opprobrium v iem ism eii v a td e, & tim o r n otis
m eiii Qüividebant meforasfiig e r u n tkm e m, obliuwni d a tusfum
tanquam mortUus à corde. A t illi tenentes lefum duxerunt ad
Gaiphdm Princtpem Sacérdotunt, vb i Scriba ( ? Senior es e m u t-
&prsfidio Angelorum * magis qiiam hurrianis viribus* : nerant. NortifaqueaddomumCaiphs prius venir, fed
Quoniarovbicunqüe funt vere Deüm fimenfés,ibi & cit- fecundum loaflnem, ad Annamprimum dudtus eft, foce-
ca eosiure Angelorum caftra creduhtür^ dequibüs Da- j rumCaiphs* qui etac & ipfe Pontifex, in cuius domo
vlque
Pf.xii
H
In E m n g .tM m h Ub.XIT.
vlque mane multas pertulitcOntumelias, quando &Pe-
trus inter eafilem moras vfque tertio negauit. Sed quia dè
his quægefta funt in domo ipfius, & q us in domo Cai-
phæ.loügû eft diflercre acdifficilius diftinguere, quia ipfi
Euangchfte inter fe diflèntire videntur, quamuis vno lo-
quantur fpiritu, dum aliusintendit primumnegationem
vPetr| exponére, tum demum has.Domini contumélias
annotare ; Alius vero hæcinterferere. Et .alius prius Domini
contumélias narrare, deinde Petri tentationem. O-
mnes tamen more fuo * fingula fiiis in locisitadicunt, vt
veritas tota in Chrifti contexta cernaturyefte, & varie-,
tas mira liquidem modo exornare probetur ; 6c fi quid v-1 j
nusëorum prstermifit»abalioexintegrofulctatur. Vu-
! de & Matthsus quam caute loquatur confiderandum
eft, Non enim ficut loannes, ad quem fit duäus pri- •
mum, expreflic, fed abfolute ait, Quia tenentes lefum du-
xrfuiit ad Caipham Principem Sacerdotum. Nec dicit pri-
^mum, nec quando, fed quia duäus eft ad eum. Qu od
loannesdiligentiuscommendansa it, Cohort ergo&Tri-
bunus , &MiniftriIuda:rum comprehenderunt lefum, &liga-
uerunt . um, & adduxerunt eum ad Annum primum. In cuius
itaque domo illata. fiint ei mulra coiuumeiiarum genera,
vfque mane, peradtaiam illanegaripne Petri. Tuncvfic-, i
utpleniusloannes^éftatur, mitrit eum Annas vinäum
‘ fld Ç^ipham Pontifiçem , qupd nunc Matthsus ait prs-
tcrmiflo Anna, ad quem primum eft adduäus, & mul-
%ibidemimuriatus. Quamuis Sc de his prsf^nsEuan-
gelifta nonnulla fic narrat fecapitülando, fiçut & de Petro,
vtin vnaeademqiie domo, nifi diligentius cphfide-
.res, videantur fâéta. Nec igitur multum iotcreft,-fi vna
oicatur domus eorumvnufque Caiphs Principatus,
Sjüia prior éràt in Sacerdoti o , ad quem quidquid Annas
fecerat, pertinebat. Qviprum vna erat inten rio* vna voluntas
, vnäque iniquitas, & vnus malitis confenfus. Nec
igitur mirum fi iniqùi Pontifices i niqua confiliagerunt,
iniqueiudicanc, &iniquosad iniquitatem fouent, qui
nonèx fucceffionc, vt lex iubec à Domino.promulgata*
Sf9ë?dotium obtinucrat, fed, vt Iofephus refert, ynius
anni tantum Pontificatum abdderode pretio male rede-
nicrat. Tales igitur fempertimendi funt Sacer4 otes, quiniorespopuli,
quarebantfalfum teftimonium contra lefiitn vt eum \
mortitraderenc, & nortkmenerunt, cum multifalfitefiesaccef-
fijfent. ] Qj^d igitur non inuenerunt i Nunquid non inue-
neruncfalfiim téftimoniumcontra Dominum, quod qus-
rebantfQupd fi falfum non inuenerunt, abfit ab vllomor-
talium, vt credac quod verum contra eum inuenerint, vt
. eum iure morti traderent., Alias autem, quomoefe falfi
teftés effentfi verum dicerent î Et quia falfi teftes étant
quiacceflèrunt, quomodo non inuenerunt falfum tefti-
.monium quod qusrebant ? Inuenerunt vrique falfum
quodqusrebant,&non verum jquialefus innocenserar*
& ipfi mifef i ac csci veritatem non qusrebant, fed delibe-
ratoanimoomnes,quomodpeumnecitraderent. .Vnde
ficut honnulli codices habent,vt dixi,non inuenerunt cxi-*
turn, id eft , quomodo velipfum falfum teftimonium cob
locarent V. vel quomodo fiâe fic proferrent ■, vt vel veriil-
mile hahere videretur. Et hoc cftquod Euangelifta dicic*
Non inuenerunt,quiz hpc qusrebant,; Non quiàfalfiim in-,
uenerunt, fed ficadumbracum inuenire non potuerunt*
vt falfitas etiam Pilato nonividerctur, :Et ideo ftiebarPik- ’
tus manifefte, quiaper inuidtam eum tradidijfeniXNam Sc a-
lia interpretatio codiçum fifc haber, cum multi falfi teftes
acceflïflènc, non inuenerunt in eo qüidquam. Ex quo patet
quia fecundum IfàiamProphetam,eoin populo à planta
pedis vfque ad verticem capitisnulla erat fenitas, fed v-
na iniquitas in omnibus , vnaque intentio. Nec tamen
eorum calliditarS tam aftutaprobatu*, vtveiipfa falfitas a-
liquid veri-vidcrerur habere fipiile;. Nam apUd iniquos,
iudices falfà teflimoniat unclocum habere folent ,quundo
dolofe cum colore aliquo prpferuncur veriratis. Sed
mundiflhna Chrifti conuerfatio,hochabuit, &irrepre-
henfibilis virago quod dolus non eft inuentus in eo. Id--
eoque feeft ne vllam. inuenirenc aduerfus eum occafio-:
nem,qua pofiintfua lufFi agari mendacia. Mifer populus.
cuius Principes iniqui funt, & quorum Senioresperuer-
fi, quia multi falfi teftes in eorutnnunquam défuntCon-
cilijs. Nam Princeps qui li ben ter audit mendacia, pm-
nes miniftros habebit inipios, quanto magis Sc fi qusfie-
riteosjvtiftos feciflè cernimus î Hinc eft quod dicituri
Stuppa toiletta Synagogapeccanttum, Sed laus viriiufti cum
&nop exgratia.Spintus iânâi^ honores talibus innocens condemnatur. Interea, & in hoe lofcdanturEcclefiarum;
cum quibiisfeinperfilfurn aggte -
garur Cpncilium , falfi tçftes qusruptur , cum quibu.s
non veritas, non Religió., fed iniqua femper in caufis
prsfertur au£tori;as. Petrus autem. fequebatur eum a longe,
vfque in atrium Principes Sacerdotum. Et ingrejfus intro >fede-
Jiati umminftrü vtvideretfinem rei:^Hsc omnia ,;vt dixi,de.
caquod multifelfiteftés^epiunt, fàuor eft Caiphs, &
Principumconcitario,Sacerdotum quoque&Scribarum
conuocatio, nee non & Seniorum atque omnis Conci-
lij cqnfpira.rio, vt in omnibus maiorlaus Chrifti açvita&
doétrina irreprehenfibilis’prsdicetur. Qui fic omniaii»
reppehcnfibilitepfecit&docuiti.yt in eonihil inuenirent
Pecfo , &^ plurima quæ géfta funt in lefum contumeliar mali fimile. multimendaces, çallidi, & aftuti Principes.,
5 5 .- 'A^ “ »-PriuS,quMiiad Caipham ve^ Vndè fequitur, Nouiftime venerunt duo falfi teftes, & dixerunt
: ilk. dixit i pojfum defiruere Templum D niret, fiûfta re£te intelliguntur. Petrus tarriën pVs omniei,
& poft tri*
bus adhuc ex ardore fidei fequitur, quamuis à longe.
C<>uia prima confufione, iam timoréperuafiis,fequiàpro-
0 ,9 9 P aiidebat, ficut diétum çft, Et qui iuxta me erant,
de longefteterunt. Sequebatur autem vel amore difcipüli,
vel hùmana curiofitate, feire volens quidaccideret ei, vel
qnid iu.d icarct.de e p Pontifcx, vtrumne eum motti trade-
rçt,anflagelliscsfumdimitterér. Necfatis igiturrecorda-
barur, quara fepe audierat à Domino,quodflagellandus,
& crucifigendus eflet. Veruntamen adhuc Pétri maior
conftantiacæterorum Apoflolorum eflè videtur, dum il7
li fugiunt, ifté, quamuis proçiîl , fàlcém à longe fequitur
Saluatorem. Nec ex toto ab illo iccedens * nec cnm illo
ex toto de prope fequens.Peruenit tamen ad atrium Prin-
cipisSaçer<iotum* nec Caiphs, fed Annæ, vbi negatu-
rus çrat Dominum. Non poterat enim non euenirequod
i prsdi&ijm fuerat à Domino, Et ingrejfus intro fedebatcum
I min fini. t Non vt mint(frafçt»fed vtderetftnm rei,quem
no.n-poterac videreinaçrioPrincipis, neque vbiSeniores :
j illius populi congregatierant. Nefcio itaque fi forte quis
! lueprsfentiarum queat videre exitum Iefu, quod nonnulli
codices habent, in quo. eft finis confummationis* Quia
qui hoc videre poterie, yidebic yerbum Dei & Sapièn.
tiam.quæCIiriftus eft,qui dicic* Egofum et. & a.principium
: ,&finis.
P r i n c i p e s ^««;» Sacerdotu,&otnneComiltumi&Se-
Murc.14.
difum readificareiüutL Veruntamen ôc ipfiinter fe duo dif-,*^'^'
fidentes erant, ficut oftendit Marcus, ita dicens, Et alÿ
Jurgen: es falfum dicebant teftimonium aduerfus eum, dicentes: '•
Quoniam nosaudiuimm dkentembunc, Ego dijfoluam hoc Tem*
plum manufattum, $ poft triduum illtid refufeitabo, non.yia-
nibusfattum.Etnoneratconueniemteftinùniumillorum. Ergo- î
ideo non erat conueniens } quia aliter dicebat ille forte
cuius verba; Marcus r e t e x u i t & aliter ifte culas 1
Matthsus. y no tamen fpiritu vteique me ndaces, & *
ambo ideo falfi teftes. Stuè ergo bishoedixerint,qusifti ;
duo narrant Euangelifts jfiue vnus hoc, & alter iftud , am-
bps tamenfi refpicis quæ Ioannesaitdixifle Dominum de
h oç Tem plo , falfos fiiiflc teftes probabis j quod vterque ;
declaj;?tEqangelifta,yam eos felfosimffe prpdamat.Nam.; a
Ipannesai>Iefiitndiyiflè,5e/a<re Templnm b a c& egopoft .
triduum rejùfcitaboillud. Vbi addiditipfè loannes, Hoc au-
tem, inquit, dicebat de \emph corporisfui. Quapropter vide
veifutiam duon*m fafiojum teftium,quifelfàperfuafione }
fua vtentesfinguntfibiabaùquoyerboGhrrftifalfumxe- ’
ftimonium.Non enim dixitSahiaror^go difïoîuarnTem-
plam hoc manufaâura, neque quod poft triduum aliud
résdifkabo * ficut in Marco eft.' neque dixie hu&Maf*
thsum,poflum deftruere Templum Dei*neqne de 'ï’etii-
'plo ill© kpideo * fed vt Joannes ait de Tempk corpdris fui*
quod illi immutantes v t augeren t crimen ,• & impo fit bile i
. . ihônK