$66
Bene dicit, Sed& iftud non erit,<\ uia fuperius iartidîxetàe |
G a i . VII. * ' Non erit iftud. Hac Rendit mihi Dominus, quæ diäurus
. I iura. Bete Dominai ftansfuper murm litum, id eft, milk fu-
HÆc , fubaudi quæ di&urus fum vobis, oßendit mihi perinduéhimacplanum effedtum, & in manu eins trulla
Dominos Dens, & ecccfittor locufta, id eft creator Afly- cententarù.Vci murum litum fuper quern Dominus ftabac
riorum, qui defignantur perlocuftatii, mprinciptogermi- intelligitur ipfe populus qui litus erat propter circunci-
nantiumferotim imbris,id eft, in principio dum cundta inci- fionem & cognitionem Dei quam habebat.
perentvirefeere, vel in principio captiuitatis, &eccebru- Pertrullam vero cementarii, auxilium omniporentis
r/j«i,ideftNabuchodonofbr &exercitus eius ,qui deft- Dei:quiaftcuttrullaveftit &ornat murum, fic auxilium
gnanturper bruchum, veniebant feilicer, pofi tonforem re- omniporentis Dei protegitfperantes in fe. Et dixit Do-
gis? id eftpoft Sennacherib. Alii codices habent, Etecce ft- minus ad me: Quid tu vidés Amosî Et dixit TrjuUamcemnta-
rotinus poß tonforem,- ftue tonfuram, fiue tonfionem régis : fed rij. Et dixit Dominus ad me : Beet egoponam truüam ü medio
melius eft ac verius vtlegamus, Eccebruchus veniebat:
& melius atqueapertius Tonfovem régis quam Tbnfu-
raro régis, vt per Tfonfbrem intelligamus Aflyrium, per
regem populum tudaicum, quern ipfe totondit quando
partem duxit, id eftdecem tribus, Sc partem reliqitit,vi-
delicetduas tribus.Sicutergo lottiftæ ft in principio iro-
bris ferotini aduenerint, hoc eft verno* tempore quando
cundtavirent,.& omnis ager partant: & diuerfàium ar-
borum flores progrediuntur , cundta pene conftimunt.
Sic Sennacherib quum aduenerit, dum floreret regnum
decern tribuum, vniuerfe vaftauit,ipfofque duxit capri-
uos. Et ft cut quod à tonfbre relinquitiir, quum iiipradu-
dta fuerit nouacula omnes pilos euellit : Sic poft Sennacherib
veniens Nabuchodonolor, qui in ieiaia voca-
7 fur nouacula conduit a, & qui defignatur per bruchum qui
J ipfemquoque terram corrodit, omnia quæ relidbi funt
abilloconfhmpfit & duxit in captiuitatem. Et faftum eft
quum confummafi'tt fubaudi bruchus, come dm bérbamter-
radix's:Domine Deuspropitiuseftoobfiçro, quitfufettabit Jacob
de Captiuitate, id eft duodecim tribus, quia paruulus eft?
iiibaudi, in numero Gentium, vel in numero & fbrtitu-
dine Sanâorum. Hic propheta cernens oculis mentis
eaquæ fua-ira erant, putabat & timebat orancm pro-
geniera & cognationem ftiam funditus perimendam,
per hoc quod viftim eft à brucho ei deuorari herbam
terras
Et hoc eft quodiubiungitur : [ Mifertus eft Dommis fuper
fac jid eft ftiper malitia &captiuitate populiuwtt em quod
tu times vtpenitus deleam populum iftum, fed reliquias
fàluaboex eis dicit Dominas. Sic faótü eft Multitudo maxima
decern tribuum referuatæfont, licet in captiuitatem
du&æ fint, qui fi effent conuerfi ad Dominum per pceni-
tentiam, v tique de captiuitate relaxa ci fuiffent, fed quia in
priftjnis erroribus magi s deftdetauerunt permanere, ad-
huc iugo feruitutis premuntu r vitra montes Medorum &
Perfarum conftituti.Duçautem tribus quiapoenitentiam
egerpnt pofitæ in capduicate, poft feptuagintaannos me-
ruerunt relaxari. Hat, qüæ dióhirus firm, Oftendit mihi Dominies
Deus. Et eelt vocabit iudicium ad ignem, hoc eft Nabu -
chodonofor ad vindidtam : & deuorabit alp fum multam, id
■Apec. 17. eft delebit populum meum qui defignatur per aquam pro
fundam ficut in Apocaiypfi Ioannes dicit: Aqua multapo-
pulifunt multi. Et comeditilie ignis, vel iudicium,/îfijfid partem,
fubaudi Dei, id eft cemplum. Quod ideopars Dei
dicitur, quia ibi erat altare vbi laudes eius Sc fecrificia ce-
lebrari videbantur. Per iudicium ideo vult intclligiNa-
buchodono for, quia per ilium iudicauit populum fiium,
id e f t , difererionemhabuitintercreatorem&creatu-
ram.Adignemyero tribufacionis Sc capduitatis & fub-
uerftonis vocauiteum: quiaiple fuccenditnonfblum domos
& marnia duitatis, fed edam templu m, quod erat
pars Dei: & deuaftauit populum multum, ducendo eum
in capduitatem. Dicamus fecundum beatum Gregon-
Matth.j. urn, Deus otqnipocens iudicium vocauitad ignem quam
> Matt. 15. do male vmendbus. ôc à fe reeedentibus, qui debuerant
iudicium diferedoms habere inter vitia & virtutes, minapopuli
met lfrael , id eft deponam vel auferam auxilium
meum de medio populimei- Non adiiciam vitra> murum
fubaudiperindttcere eum, id eft non adiidam vltra prote-
gerc populunt iftum, & ornare meo auxilio. Quumque
ego diipofuero trullam ^ id eft auxilium meum de medio
illorum, demolientfr, hoc eft defttuentur, exctlfa idoli> 1
in Dan & in Bethel, & in omnibus collibus. Et fanftifi-
cat tones lfrael defolabunturyid eft, duo Vituli quos ipfi puta-
ban t fan 1 heat fonts efle. Quando Aflyrii venerunt non
fblum principes & reliquus populus dudns eft in captiui*
tatem, verumetiam vituli &fimukcraeorum deftrudta
finit, Sc in prxdpidum redadta. Et cotjfurgam fitper domum
Jeroboam ingladio. Non de Ieroboam filio Nabath ifta loquitur,
qui iam longo tempore mortuuserat: fed de Icro-
boam nepotelehu, qui illo tempore tegnabat.Ec hoc ct-
iam attendendum eft, quod non dicit, Conftu gam fiiper
Ieroboa m, fed liiper domum Ieroboam, hoc eft fuper fa-
miliam & filios eius. Ipfe quippe Ieroboam nqn eft occi*
fus gladio, fed familia& filiieius. Et mifit Amdftas facerdos
Bethel ad Jeroboam nepotem Ieh u regem lfrael,sheens| Rebel-
lauit contra te Amos in medio domus lfrael,fubaudi, vbi tu régnas
Sc principatum tenes.Nop peterit terrafuftinere vnuer-
fosfermoires eius. Et eft fenfus: Tanta malaloquitür contra
ce & prindpes tuos, vt terta, id eft ’habitatores terrât vix
poflenraudire qu*loquituEIdeo mandauit Amafias rugi
talia, vt illius iram fic vind icaret quafi fiiam .Timebat e-
nimilleimpius, ne prædicante Amos conuerreretub populus
ad Dominum relinquens idola, & facerdotium eius
annichilaretur. Htec trim dicit Amos: In gladio morietur Icro-
boam. Mentitus eft faccrdos :non enim dixit fuper Ieroboam
gladiumDomini eflcventuru.fed fuper familiam&
(ilium eius. In hoc vero quod ait dixifle Amos, ES lfrael
capttuusmigrabitde terra fua, verum dixit, fed in hoc non
dixit tacetis quodille fubiunxerar : Si pceni tentiam non e-
gerit. A t vero Ieroboam pro nihi!o,ducens verba Amafiç,
non refpondit ei verbum. Et quum non refpondiffet
rex, Dixit Amafias ad Amos: Quivides gradere,fuge in terram
luda, dequavenifti, &comedeibi pattern id eft prophetia
tua acquire tibi panem vel dbum: & ibi prophetabis : & in
Bethelnon adijeies vitra vt prophètes ,, quia fanüificattà regis
eft,hoc eft, rex fànâificauit hunc locum, & hic fàndifica-
tur populus, & domus regniefty id eft, imperium hoc loco
feruatur,rexnofter regiam domum hicnabet.
Cuidixit Amafias: Qui vides quomodo roxloquutas tft t
antiquitus enim propheqe Videntes appcllabantur. Vi-
d entern fiue prophetam eum appellauit, vel propter im-
fionem, vel quia videbatquod multi eum libenter audi-
[ EtreJponditAmoi, & dixit ad Amaftam t Non fum Pro-
pbeta, & non fumfilius Propheta ,fed armentarius ego fumy ] id
eft,bubulcusvel paftor aliarum pecudum, vellieans f/CO-
moros,id eft,abfcindcns, & difeerpens frondes fycomo-
rum & aliarum arborum, &apponens armentis fiue pe»
cudibusmeis: ficut folent facere paftores deficientibus
pafeuis agri.Sicutbeatus Hieronymus dicit, Sycomorus
. eft rubusiafferens mora,qua:in quibufHamlods arbor eft
tur ignem & poenas infemi, diccns: Otnnis arbor non fattens ' & folet frudus eius fàmcm dcpellere paftorum, foliaque
fruftum bonum txcidetur & tnignem mittetur : & illud quod & frondes efuriem pecudum. Porro quomodo poterat
didurüs eftin dieiudiciiimpiis: Itemalediliiin ignem ater- {talia dicere, nifi fpiritum prophetia: haberet ? Vnum
num. Qùümqueea quæ fuperius diximus oculis mentis ergo dixit cauffii veritatis, quod non erat filius Prophe-
viderentur, dixit populus : Domine Detts qutefee obfecro, id tae.alterum vero caufa humilitatis, dicens : Non fumpro-
eft, ceflàab ira tua. Mifertus tft Domimufiiptr hoc. Sed& iftud pheta. Spiritusenim fendus non femper adminiftrat pro-
rnm grtf,quodtu times. phetis prophetiatntfed ad tempus&ad horS:& tunctede
folumfbîümmodo
prophetare dicuntur, quando à Spiritu fen-
doilluminatifuturaprcedicunt. Quum ergo dixit: Non
fum prop!) ta, fubintellçxitiàm, vel tale quid. Etin libro
Regum If gimus, quando Dauid dixit ad Nathan : Videtur
netibi reclum quod ego habitem in domo cedrina , & ana
Deieftfubpellibusi Et dixit Nathan : Omnia qua funt in cordé
' tuofaç, eadem nodefedum eft verbum Domini ad Nathan,
dicens: Vade &loqucte adferuum tneum Dauid, Hac,
dich Dominus. Non tu adificabismihi domum , fedfilius tutu:
'quia ergo fpintnsprophetiæabeo fecefleratquandocum
eo loquutus fueratyideo iterum miflus eft ad eum,
■ Quiaergodixit, Nop fumfilius Prophetd, voluit often-
derequaliter per graiiam yocatus eilet ad prophçtiam,
dicens: EttulitmeDominuSy ideft aflumpfit me Dpminus,
quimfeqtiertrgrcgem ficut Dauid: & dixit ad me : vade propheta
adpapulum meum lfrael. Et nunc, fubaudi, quia dixifti
Fuge, & vitra ne prophètes hic,aüdi verbum Domini. Ideo
quiafèhumiliauit, dicens : Non4 »m propheta, meruit
ftatim accipere fpiritum prophetiæ. Tu diets, Nonpropbeta-
bisfuper.lfrael y^hpceftfuper decem tribus , & non ftillabis
fuper domum idoli , id eft , non annunciabis iram Domini
cvdtonbusidolotam.Propter hoc hoc dicit Dominus.Vetbam
ftiftationis proprie adprophetas pertinèt, qui non tôtam
fimul iram Dei àhnuntiant venturam fuper homines, fed
paruas ftillas, id eft paruam gut cam. Impoffibileeft enim
alicüicreaturæiramomnipocentisfuftinere. Vnde&ad,
Iczechiel Dominus loquitur : Fiji hominis ftillà ad A-
phTicum, hoc eft grauitatem iræ meæ annuntia futuram,
Videamusquid commeruit: vxortua, 6 Am?fia in äuitate
fubaudi Bethel, fornicabitur 8c polluetuz ab hoftibus: ^*
fHiitui, & filia tua in gladio cadent, & humus tua, fubaudi,
quam tu poffides. infuniculo metietur ab Aflyriis, & tu in
terra, fubaudi Aflyriorum ,polluta morieris, id eft,quæ pol-
luta eft propter id ololacriam, lfrael captiuus migrabit de.
terra fua. Et eft fenfus: Quum venerint Aflyrii, non fblum
vxorem tuam in oculistuis polluent, de filios tuos gladio
'interficient; verumetiam terram tuam fimiculo srienfu- |
rabuut, & tradent eam a-c dedent feruis &ancillis fuis, |
prouteisplacueriR&ad vltimum vos ducent captiuos. i
Grauiffimusenim mcHror&intollerabilis dolor eft quan-
do in oculis maritivxor polluitur,& filii trucidantur.
. C a p . VIII.
U Æc oftendit mihi Dominus Deus, fubaudi qpæ difturus
*Cütn&, ecce vncinuspqmorum. Sicut fuperiüs intéllexi-
ruus per Trullam auxilium omriipotentis Dei fic modo
pervncinumpoirumus intelligere abbreuiatum ter^pus
captiuitatis.Etdihit Dominus.ad nie : Qttjd tu vides Amosi Et
dixi: Vncinumpomorum, id eft abbreuiat.um tempüs càpti-
uitatis qua: ventuia eft populomeo. Etdixit Dommus ad me
V,enitfin iiy fiibaudi interfeÄionis & captiuitatis, fuper populum
meum ifrdel, hoc eft generaliter fuper ombes duo-f
decim tribus. NoM adiiciam vitra vtpertränfeam eum, id eft,
vt negligaqi m ala eius opera & fcelera i mpunitatelinqua.
Sæpepertrjmfiiii, negligendo & non videndo mala eius 1
opéra: vitra non pertranfibo,vc non puniam.Etftridebunt,
id eft vlulab unt cardinest empli, fubaüdiadeqpuniam mi-
feria & calatii itate.;Iw die illa dicit DpminusT)eus, quum y c-
neriijtÂfryrii.Hoc hyperbqlicoes inteliigendumeft,& vi-
detur pertineread duas tribus fpecialiter,in quarumme-
/dioerat templum Domini. Multi morientur, adueniençe
NabuchodonoforvelSenacherib: fed non omnes, qnia
midcifiincdutii vitra montes Medorum & .Perferum ,in
omni loco, terrae veftræ proijeieturßentimfifibhiis habitato -
ribùS teirae: qui antea fbliti étant refbnare lyras Sc citharas
& diuerfe inftrumenta mpfica: artis in conuiuiis fiiis. Audite
hoc qui conferittspauperem in iudicio, & deficere facitis e-
genostenafabaudi famé & egeftate,i//Ve«f«: Quando tranfi-
bitmeftis,ve\ tempus mcfEomSy&vàiimdubimusmerctâSic
cogitant & ficaguntilli qui terrenis lucris &.rebus infidi-
ancur, videlicet vc faftb téporemeflionis & vindemiæ ca-
n u 5 vendereht ea qua: coIlcgerubt.Vnd'eadhuc fubiungi-
tur: Eefabbathum, fubaudi quandö tranfibit, & aperiemus
ƒv<wie>it«?«}quod' coliegimus,i)rhnminuamus menfuram,zd
f __ 2 1 Eibli'Jth.Vet.Patr.Tom.9. Pars i.
1 dandum, & augeamusftclum,hoc eft pretium çritici, & fup-
ponamusftateras dolofas. Et quare hoc façiemusf Vtpoftidea-
mus in argetito egenosid eft p er vfuram,^ pauper es pro calcea-
mentisy&quifquiliasfrumenti vendamus, mifeentes pariter
puluerem terræ. Ne putaretaliquis propterfolamidolo-
latriam populum lfrael periiffe,c6memoratPropheta mala
eius opera, & quomodo pauperes aftligebant iniufte:
habentes menfuram paruam ad dandum, Sc magnam ad
recipiendum. IurauitDominus infuper biam lacob, ideft, co-.
trafuperbiam totius lfrael. Sioblitusfuero, id eft non obli-
uifear, vfque in finem omnia opera eorurn. Nunquid fuper ifto,
fubaudi, malo quodipfi agunt non commouebitur terra, id
efthahitatores terræ? fcilicet à lætitia in triftitfem ; & lu-
gebit omnis habitator éiüs : & afeendet, fubaudi ille habi-
tator terræ de captiuitate, quafifluutusvniuerfus, & de fluet,
fiibaudi de terra fuain captiuitatem eundo, nifi poeniten*
rtiam egerit, quafiriuus Ægypti: Sc fluuiu m vniuetfum & ri-
uumÆgyptiappellandonuuium.Eteft fenfiis:Sicut fluuir,
ns Nilas feme! in ànno Domino difponehte totam irrigat
terram Ægypti, ob claufe eius oftia cumulis arenarum per-,
quæ defluere, debuerat in mare fic omnis populus decé
&duarum tribuum, fi poenicentiam egerit, de captiuitate
afeendet in terram propriam : Sç ficut poft irrigationem
terræ iterumdefeendit in alueo fub,&defluit in mare,di£
folutis cumulis arenarum: ficetiam populus fi pcenitenti-
am non egerit, eiicietur fie terra fua, Sc defluet in captiui-
ratem & deprædationem^ Et erit in die il la, dicit Dem intis,
ideftindiecaptiuitatisfiuævelduarum tribuum , Occidct
folin meridie.hoc eft omnis lætitia pertranfibit ab eis in a-
perta captiui tat c,&tenebrefcerefactam terram in dieluminis,
ideft, triftitiareplcbo omnes huius habicatores de mani-
feftatione capnukatis.Etconuenatnfeftiuitatesveflras in lu-
Hum, & omnia cantica veflrain planftum: quæ antea erads
fbliti cantaie ranquam cantica lxmix,&inducamfuper om-
nedorfumveftrum faccum, &fuper omne caput vtfirumçaluiti-
um, iuxta confuecudinem veterum, qui pofiti in triftina
rade ban t fi bnpapi ta, vt beatus lacob legitur feciffe: vel
quoniam capita ab hoftibus in captiuitate radebantur.
Etponameam fubaudi terram vel habitatorem terræ, quafi
laàum vnigeniti , qui irremediabilis eft Sc intolerabilis: &
, nouifma eius quafi diem amartan, id eft, nouiffimam^ captiuitatem
quafi diem mortis. Qifid éft amarius, vt diâîum
éft,quaminconfpeâu marici concumbere cum vxore,
&in-CQnfpe(ftii patrisinterfici filiosf Poflümus præcerea
referre ad tempus paftiqnis Domini, quâdo occubuitfol
fexta horadieijlcuatoDominoin cruce: tüc quippe obte-
nebrata funt terrena corda îudæorum, quando clamaue-
rut crucifige,crucifige. Talis pofituseft feccus triftitiæ fuper
doifà eorum:'ex ilia die omne caput eor u decal *amm
éft, quia non habent Chriftumcooperienremfe, qui eft
çaputomiiiumeletftorum.Tuncetiamprimogenitus po-
pulqsîftael, qui hoc nomine quondam vocatus éft, æter-
nb luflfiitraditus eft. Ecce dies veqiunt, dicit Dominas,id eft,
dies refïirreâibnismeæ, & mittdrnfameinterram. fubaudi
ladxGmm: non fapiempanis, neqSttim aqua fed audiendi verbum
Dpmmi.Sa.cra feripeura quibufdam in locis panis diçi-
tur, quum noil facile lumitur; quibufila yero aqua, quum
facilepetcipitur.Dicit beatusHferohymus, quodvetus
narrât hiftoria ram Græca quam Ladna nihil fame d u rius
ac fæuiuè èffe: in tantum vtlmmanis carnibus quis com-
pellatur vefci.f Etcommouebuntur, inquxt, illiquafi pam
fuerint famem anitnæ, a mart, fubaudi Britannico, vfque
ad w^reAtlanticum, &ab aquilonevfque ad occident emcircui-
• bunt qmrenteherbum Domini, iegendo & medicando di<5ta
Proplieurum, & non inufenient, non eredendo in Dei fi-
lium.I« hieilta, fiibaudi, quum mifero famém verbiDei in
terram, deficient virgines pulchra, id èft fynagogæ,quæ olim
virginès fuetunc iri patribus, & adolefcentes, id eft, doifto-
resfynagogarum deficient»»fitivetbi Domiiii. Qui iurant
fubaudi modo, in delifto Samaria veIpeccato,& dicunt:
Viuit Dens tuus Dan, Scviuit via Berfabee: & cadent in capti-
uitacem vel mortem, illi qui ita iurafit, & non refurgent vitra,
id eft, nonreuertentur vitra decapriuitate in ftatum
priftina: fcelicifatis, Tahto errore fedubfæ érant decern
rribus, vt non folum in Dan adorarent vitulùm, quæ eft
\ \ Bbb Ï ciuitas