A
ifiùaz.
I ÇerÀo.
lebs». iÿ -
Genef.z 8.
Rea». 6 . à
i. Petri z.
B
' ifkitiS.
* Eph efz.
yocabulo montis defignatur, quia &teiræ inhæfillc per
càinëm*&eminenüot terrât fuiflècredicur per diuinitaté.
Mpns enim &terræ in hætet fuper tërram elèuatur. De
quo videlicet per ptophetam dicitur : Erijin nouifiitnkdie-
buspràparàtus nions domus Domini in vertice montium > & eleua-
bitic fuper colles, &fluent ai eum oiïiries gentes. Ipfe certe perra
illamteHigiturj quæ percüll.i , aqu^tum flucnta manafte
perhib’ecur, Apoftolo dicencë quiait ; Bibcbdnt dejpifitali
iHfejitemi tris pétri ,'petra autem ‘erat ÇHÈI.STV& Pcr-
cuïlàenîm petramdquatünà riüos profudit : quia videlicet
Vedeihptór hofttr lanoëâ in crüçc petcülïus | fitientibus
pppulfc laua'cii gratiampræbiiitj&dônùm fendi fpititus
effudic. Qûi's autem non intè^ligat mediatoretri nofttüm
ïu lapidé,qncm vitfitiaebb in oleo?tapis enim S j l f g ! - ,i - . « , . .... . |H M S
eft redemitor ntofter-', Ipiritu fan&o prae participibui ; GhriftL, quæ feèüftdüni <*rneïn ittum prötulrt-botrurtt,!
(his afflatus« Eàédib autem kpidis, refurfèdiö eft eiufe1 iuxtaillud quodfcriptum Wftae'deterramaeftiBene
dem redemptoris. Ihtiiulumverd.lapis, erigitur, quiavi^ j igitür câro'genetricis Dei i'teprbmiffibms terra vbcatuh
delieet mediatör liümanigeneris fitrgens amortuis, iath quæ longeanteparitï^aDëum& hominem a prophetis
hón'móritiir, & mors ilH.victa höh dörmihabitur. Quis ipondèbatui. Quæ veremel & lac manauic ;dumüeum
eciam iplum non accipiac lapidem a'ngnlarcm-, cum 1‘e- hominemquc intcmeratayngmrtate prohidit. Vnde &
crus aperte dé illo dicat : Adquem accedentes lapidem vuturn, 1 pér Ikiaih dicitür : Èccevirgo cancipiet & partei fiUum ■, & vo-
ab bominibós quidem reprobation ', à Deo àutem elecliim precio- cabunt nomen ètüs emmântiel : Butjram & mei mànduubn, vt
ftSimum ? Quódque ek alia ïcripturà afHrmahs fequitur, fciat reprobare niàtum & eügere bonum. Q^i func autem hi
dkéns : EccèpoUiA Sion làpidem àùguLrem prüiojifmumi düobaiuli,qui botrUmiliumd efériint|■ nifi Iudaicus_&
&quicndidtritineum\mnïonfuhietur,' 'ldeo autem angu^ gentilispopulùs^nusBlicetpræcëdehs}àlterverodubie-
laiis lapis vöcatur', quia duos panetes edmerfo veniez quëus: præcedens Iiidaicus, iubfequcns gent-hs ? Sed piæ-
tes , Iiidaiaini fulicet& gentilem pópülitm3fibicohiun- | cedens i poft rergum habët q'uèmportât : iubiequens, an-
xif,auferens de medio obftaculitai legis., guæ inter vtiofr | teoèuiös femperrefpicit qüem gerit : qüia & Iudaicus po
que diuideban Vnde & per'Apbftólum dicitür vïpfceft | pulusadhuc êum vehtürum pionuheiai- , & gentilis ram
pàx noftrà ) qui feeït vtraque vnum : & medium parietem mace- vêhifiè cognofcit; Q^afi elilni ïüdàictiS pópulüs a tergö
rUjoïuens , inïm:citias in carnefuà, legem madiatorum décrété
cuàcuans > vt dues coruLit in femèsjpfo » in vno nouohominepeiens venturum e’xVirginê prædicifc, &yéhifle non credit: vnde
tacem, vt recçHçdiet ambos in vno corpbre Deô| per cmem in- &ëum cæcus fequi côntémnih De qhibirs re»5ke per | lal-
terfleièns mmicitiasin femetïpfp. Gui duhium fit -f idipftim miftamdidtur: ÔbfiurentuHckli edrùmneivideanp»&dorpm
.cflè Viam> jper quam àd patriam curiimüS^ cum ipfe dicat: 1 tüorum femper incurua. Gentmm. dùtëm mühitqdö pöh
Ego fum via, veritas & vita ? E t, Nemo veniet ad patrem, nift per J fequen s, autorem luum & venifiè përfpicifc j'jix eüin queih
me, Libri autem nomine idem ëxprimitur, cum in hac j fide gerit i -tanquarri magiftriun fequi cjecertHti
Apoçalÿüfi per iphahnëm dicitut: Ùbri avertifimi j & àlm bëne ab ipfp per euahgelium dicitur : Si qùis vult poil ifié vè-
Ithan.n.
Apoe. zo.
c
r. Cor. i j.
‘ i.Cor.i.
D
j Tfid. I.
. ’ Exod.j .
Rw». 8..
Pro». j. I . i.Cor. I.
Arhbroßj Ansbcrti
rubnsflammàfoctatus,. idem MediatorDei& hominum, homo
C HR IS-T V S IESVS effet : dkat nünc ipfe, Vcrüm vitis
cius'perfonæ conùenia'c. Aicnanfque- Ego fum vitis ver à,
& pater meus àgricola «85 Hæc deniqüé iaCiatiffimjuymS
cotüm perorbem fermenta refendit. Vbique enim dilatata
fcuditîcans »quafî toc palmites mific qupt intra fendam
ecclefiiun redemptor noftèr fandoS per giàtiàm clegit.
Viide idem qüoqüe ineuîcandb fubiungic : Eg? fum vitis,
vos palmites. Qutmane't in me, & ego in eo \ hicfertfruttum milium.
Et quia idem feipfiim vitem elfe hino^iic , videamus
nos qubqùe an etiam për botriim ipfe fignetur. 13 otium
àutem ilium dicimus ; qüèm tri lignb de tecta promilfionis
düo àdduXere vedbres: , Qüid autem hoc loco per ter-
ram repromillionis ihteUigimus i hifi corpüs genitricis
. • v - J--; i fifret ab.neget femetipfum0& tollat ùucetA fuàm , & feqùatur
Pfil. Il
me. Jiic eft certe botrus illé,} qui Calëatüs in torcitlari
crucis i vinum euangëticæ prædfeatiônis làhgüihemqùe
Cicratiffimæ paiîionis profudit. lâni dëiliCëps ipftrm in
fingulis eXpofitôrëm hàbemus, quæ vtipfe doCüitiad eiiis
perionani apte redigendà videmus Graiium enim frii-
mentiipfe le dixit} quoin tërram tadente> müliarum
meffiumperorbem lègesfurrexit. Vnde &ipleàntepàl-
fionem fuàmait :V Nifi graflufo frumèhti codent in tèrram\
mortuum fuertt i ipfum folum manet. Si àutem moriuUm
fiserit , multum fructum affert. Granuni qüoqùe finapisi
feiplum iriteiligi voluit cuitt dikit r Cüi Jimile eft'régnum
j ‘ùei t&cui fimile exiflimabo ittud î Simili éÛ grànofitiàpis,
" qticd acceptum Iridnio m foin bortum fuuth , & Creuit t &
fattum eït 'in Arborent màgnàm> & voiucres 'eali ièquitütrunt
in râmis été. Régnüm autem Dei aliqüando feipfum in-
dicat, vndé eft illud qùod ad diiçipülôs ait : Ameti dicà
vobis,quiaregnum Dei intra vos eft, fienè itaque grand fina-
pis, quod minimuni eft ortinibus oleribus i règuuüi Dei
comparatur: quia redemptor hotter rempoté paffiohis lîtæ
delpcëius,& nouiflimus vitôrum inter homines appamifi
ïe perhjbètur. Bentin hdrtd lèminatum j ,quiâ hiediatot
hotter ih horto lèpüitüs/; Crçüit igitur graniim finapis,
quod minimum eft omnibus oleribü6 : & fâ&um eft in ar-
borèroîmagnam, quiafilùatôr nofter refiirgens àmôrtuis,
cundtis innotuit, quia Deus & hömö Ipeciofüs for'rha præ
fiHjsrfidminum jlèdëtad dexterani maieftatis in eXcèlfis,
qui inpalfidhé füadefpeâus& noüiffimüs Virorü apparue-
rat.In ràmi s vërb eius yolucres cælireqüielcuritsquia qimi-
,rum indi&is illius, fimârbrüm animæ Ipiritaliùm lènluum
habitacula fibi cohftrüunt. îndicet nobis etiâiplè,anad eu
pertineat flós êt liliû,imdytrü fn figura ipfe lltflos & liliü.
Öénique qüódam feripturarUm loco ita de le aie: Ego
flos càmpi & lilium conuàlliunt. Flos Icilicet campb, fubau-
dis, odor 6c decus mûndi, & lilîtim conuaUihm tanquam
diceretj exempluhi virgihjtatis humilium virgirrum. Dé
h oc fiore per llàiam dicitur : Exiet vtrgo de radtee U p j& flo?
liber âpertus eïl, qui èfi vita-. Quiidcirco liber'vitæ dicirun
quia in çius prælciehti% eleëtorum humérus alïcriptus
tenetur. Cum verp -per eahderh terreham creaturani
æque inlenlibilem, vitamque habentem, led'intelleÀum
non habentem^ eiufdera redemptoris tÿpus làcri’s volii-
.minibus intei (eritur, nunc per lighufn vitæ» nuncper rü-
butn, nqne per,vitem, nuncper-bbcrûm, mine pet gri-
numTtumenti^.nunc per granura finapis , nuhç për flo-
rem ,& liliiirn defignatur. Vitani,autem hæc habere di-
cimus y non per anirnatn, lcd per yiriditatem; .Vbietiam fi
quæritqt, quomodo granüm ftümënti vel finapis viüat,
Paulum in tëftimoriniiri àdducimus i qüi cüni de futurà
reiurreëtione traâaret , exemplum de Içminibüs aflür
mens, dixit: Infipierts tu,quodfeminas non viuificatur, nïfiprins
moriatur. Si enim rnbritur poftqüam lèminacum fueritj
confiât nimirum quiaantequam lèmidàretur., viuum erat» >
vt lèminatum moreretur, & niorhiurn rurfum viùifiçârë-.
tur.. Lignum igitiir vitæ euidentUïimê Dbminüm fignat,
Salomone atteilante qui ait : Beatus homo qui inuenit fàpien-
tiam. lignant vit& eft h is qui appr ehender int earn » & q é té?
merit earn, beatm. Quod autem hæc fapientia mediatorehi
noftrum defignet, Apoftofu^ iudicat} dicens : CH RIST
VM Dei virtutem & Dei fapiélkiàm.Dé qüd etiam per Plàl-
miftam dicitur ; Et-eût tanquam lignum quod plant at um eft
j fcuidecurfns aquarum. Ad quod videlicet 11 quis nuneek-
\ tenderic manum, viuet in æcernum; ,Güî etiarii riibiis
igné fiiccenfus, nec combu ftu s, iure alTciibitür.Qüid eniiii
eftrubus in flamma,nifi Humana natura adiuinitate verbi
fulcepta? Curaurem non eomburitiirrubus ardens& luci
cenfus > nifi^quia mediator npfter & fi in fimiUtudihç
nispeçcati apparuityvrdfc peccato peccatürri damnàrèt in
carne, non tarnen habuit peccatum quodfiammà diüini-
tatis in illo cqnfiimeret? Tantum enim fimilitiido Ipiha-
ru*jx in rubo parebat : & ideo quod flam ma combureret,'
non habe bat. D ixi t icaq; SûôvnoniÇfitoàfapiènttà'igrium vi-
txejfet fdixk Paulus, quod Chrtftm Dei viïtus & Dei/dpientiâ
effet : diximus &nos patrum l’equentes tta^itionem, quod
ïn Apocalypfim, Liber Jguintu*.
de radiée dus a f endet, & requiefeet fuper eum Jpiritus Dminï. ;
Virga enim de radice îelïè exijtjq'uia viego Maria de femine -1
eius procelfic. Et flos de radice ein s attendit, quia ex ipfius
propagine quæperueuit vfquèadillam làcratiffimam vir-
ginem, odor fiiauitatis quæ eft C H R I ST VS » lëcundum
catnem manauic. Bene autem à templo inqipientes, ac caetera
rerum infenfibilium exequentes, quæ ad mediatorera
Dei & hominum »oiominem Chriftum Iefiim, quadam
racione pertincre videntur, ad florem peruenimus, vt eo-
dem diuinicatis templum odotefuauitatis repletum mon-
ftcaremus; Nunc vero intuenduin nobis eft, quæ princi-
paliter de his perfonæ illius conueniant,quæ fenfibilia qui-
deinfunt vitamque habent, fed intelleétum non habent.
Gum enim per hæc figura eius portendituri modo perça-
melum, modo per leonem, modo per viculum, modo per
ariecem, modo per ouem»modo petagnum,modo per pif-
cem,modo per vermem,modo per aquilam, modo per p at
lèrem, modo per turcurem ddfignatur. Quia itaque Dei fi-
lius vocabulo çameii figuretur. ipfe noc indicat, qui in euâ-
gèlioad difcipiilosaic : Faciliuseft camelum per foramen acm
tranßre,quam diuitem inregnumceelorum intrarc. Ideo autem
Camelum fevoluit cognofci,q> ad futtipienda peccatoru m
noftrorum onera humilis accelfit. Quid vero eft tforamen
acus, nifi anguftia paflîonis? Acus enim pungit, cum paffio
camera interimit. Faciliüs ergo eft camelum per foramen
acus tranfire , quam diuitem tegnum c^lorum intrare.
Tanquam dicerct, Ante ergoin mortis pallionëm pro pec-
catonbus animarn iheam cligo tradere, quam diues regnü
cælorum terrenis fibi faculcaribus aequitere. Quia vero
leonis fpeciem ipfe prætendat, plurima feripturarum do-
cent teftimonia: apertius autem hæc rçuelatio, per quam
Iohantii dicitur: Vicit Leo de tribu ludatradixDauid,aperireli-
brum&foluere feptem figuacu’aeius. Qui ideo (ficutiamdi-
xilïc me recolo) pët leonem exprimi tur » quia mortem qua
hutniliter futtepit, refurgendo tâquàm leo confregit. Quia
vitulus quoqueidem iple vocctut, euangelica aucioritas
teftarur, qua in aduentu prodigi ac iunioris filij, paterfamilias
vitulum làginatum madtalïè perhibetur. De hdfc nam-
que làluatori^hoftia vitale per Flalmiftam dicitur! Place-
bit Deo fuper vittdumnoueüum, cornua producentem&vngulas.
Mediator etenim nofter digne nouellus vitulus dici po-
tuit, quia ad imiuolandum inmundo apparens, noua nati-
uitace de vtero virginis procelfic. Gornuaproduxit,quia
regnum ecdéfiæ erexit. Vngulas produxit, quia fortes in
ea prædicatores elegit. Quibus nimirum reifte dicitur:
Beatiqui feminat is fuper omnes aquas, imminentes veftigtum bouts&
afm. Indicatetiamhunclàcrafcripturaarietem,pro-
pter ducatum gregis 3c làcrificium : ouem &agnum ,jpro-
pteriimocentiam 6c oblationem. Et cuius alterius figu-
ràm gërebat aries ille per Abraam in terra vifionis immo-
latus, fi huius de quo loquimur,Domini redéptoris? Quid
eft igitur quod antequam aries immolaretur,in vepribus
hærebat, nifi quia Dominus Iefiis Chriftus antequam crucis
patibulo affigeretur » fpinis coronatus erat ? Gornibus
autem in vepribus hærebat, quia videlicet claritatem vul-
tus eius illufio illacelabat. Solet enim per comua,into-
lerabilis humano vilui claritas defignari. Vnde & Moytts
ex confortio locutionis Domini, cornutam faci^m ha-
builfe dettribitur. Quam ob caulamnec eam filij llràel»
nifi velaretur, intueri poterant. Non enim cornua., vt
in ahimalibus cernimus, facies ilia habebat : led fecundum
Apoftolum,gloria vultus,faciès cor nuta erat., Vepribus
go aries cornibus inhæferat, quia videlicet redemptoris
noftri faciei claritatem, ne agnotteretur, Ipinea corona re*
tinebat. Quem videlicet Ifaiâs propheta ouemfimul &ag-
nuna vocat, eu de eius làcratilfima palïione loquitur, dices:
Quafi ouis ad occi fio né duce tu r, & tanquam agnus coram
tondente fe obmutettit, ficnonaperiet os fuüth.Ipfe etiam
defignatur peraftiim pifcem,quem poft pallionëm fiiam
idem comediilè refertur. pittis enim allus, Ghriftus eft
pafihs. Quid igitur mirum, fi aries, ouis, agnus, & pittis
vocctur, cum propter morticiriam noftræ cârnis, vermem
ipfe fevocet, dicens: Ego autem fum vermis &non homo, opprobrium
hominum & abieftio plebis, Omnes qui videbant met
a$ernabantur me ? Ecce ad quod venit propter nos , vt ver-
, ' | | { 4 Wffi
mis ex putredine natus -, vôcatécur Déüs ih hoittinfe qüi j
creauit nos; Is autem qui propter dettenfionem > vermis .
incarne : proptèr attenfionemad patrem \ âquila re^fte vô- j
catur. Vnde & làinfto lob për ihcrepationerrt dicitur: |
Nunquid ad praceptum tuum eteualntur âquila ? Ac fidite-
rctjVtadmeum; Ad praceptum enim Dei jaquila eleua-
tur, quia nimirum poft palfionum cëttamina, poft refurre-
(ftionis gloriam, alfumpta human iras in Chrifto, diüina
virtnte ad fedem paternam euehi tur. Quia vero idem defi-
gneturper paflerem& turcurem , vnum Walmi teftimo-
niumapertifsime déclarât j quo dicitur: Palïèr inuenit fibi
domum, & turcui nidum vbi repohat pullos fuûis; Palier
etenim in proeveandis foecibus, vitra omnes pelieauespe-
tulans inuenitur. Turtur vero euftittimæ nacuræ eft.
Quæ vtraque per myfticam fignificationeiü ad redem-
ptorem noftrum referuntur , qui 6c per (piritalem gra-
tiam nouos quotidië populos'gigriit , &infemëratatti
Iponfæ fuæquæ eft ecclefia, fidem cohferuat, Palier igr-
tür inüenit fibi domum, & turtur nidum vbi reponar pullos
fiios : quia videlicet mediator nofter lantftam cccleliam
nafcendo quæfiuiti moriendo inuenit, in qua nouam nari-
uitatis luæ fobolem adunaret. De quo videlicet per legem
figuraliter Moyfi mandaturjcum ei deoblatione turturis
diuina voce dicitur : Retorquebit caput eius ad pennulas,ita vt
collo inhareat, & nonpenitus abrumpatur. Quid itaque in ob-
latione turturis,quç pto peccato iubetur offer ri ,atq; vt poft
mortem hoftiæ caput corpori inhæreat} nifi mediatoris
noftri perlonaljgnatur? Redemptoris etenim noftrimors}
ad coniumftionem fui corporis (id eft j ecdefiæ) Valuic,
non ad feparationem. Mediator etenim Dei & hominum}
id eft i caput noftrum &veræ emundatiônis.hoftia} vnde
pro nobis mortem pertulit, inde nobis veriüs inhæfit.Poft
feâionem ergo caput turturisfiio corpori inhæret,qüia
Chriftum &ccdefia,m nec mors interueniens diuidit. Per-
fecutores igiturperegerunthoc, quod perniej^m luis mo-
liti lunt. Intulerunt mortem, vt ab eo aicinderent fideiiuni
deuotionem. Séd inde fideseteuir, vnde hanefe extingue-
re infidelium credulitas incredidit. Cum enim'fe exiftunat
eius miraculaperttquendoabfcidere, hæc nimirum com-
pulfi funt nettiendo dilatare;
Quis namqitc caput noftrum eft, nifi ficut prædiidmus,
redemptor generis humani, de quo feriptum eft,Ipfum
dedit caputfkper omnem ecclefum, qua eft corpus ipfius ? Quem
cum Iudæiperfequerentur, nomen eius de terra delere
conati funt. Cumque eum crucifixdm & fepultum vide;
rent, eum ab am ore eius diuifilife crediderunc. Sed caput
turturis &ihcilumeft,&àfuo corpote abfcilum non eft:
quiaexeoquod pro nobis mortem pertulit, omnesnosfi-
biveriusin iplâfiiamorte coniunxit. Capucergo turturis
incifum in hæfitcorpori: quia pro nobis quidc redemptor
nofter paffus eft, fed à nobis diuifus noqjeft. Etin his certe i
quæ fentiunt, viuunt, ft d non intelligunt, rede à camelo j
inchoauimus, «Scad turcurem vfqhe peruenimus : vt videlicet
redemptorem no ft ium & JJalsionum anguftias tanquâ
camelum per foremen acus tranfiflfe,& tamen tanquam
turturem immolatum , fijo corpori perennicer inhæfifle
doceremus.Iam vero vc terreoæfubftantiç qualitatem breuiterperagremusjlludalpedatjVthumanain
naturamquç
ttntit viuic j atqile intelligit, ehndem Iefum Chriftum de*
fignallè mohftremus; Rarilsimosenim veteris reftamgn-
ti4 ex his quorum nominaSpublice celebrata, flint exti-
rillè reperimus, qui non autaduiautnomine ilium præfi-
guralfet: vt Adam, Abel, Seth, Enoch. Noe * Melchi*
fedec, Abraam , Ilàae* Iacob, Iudas,Iofeph, MoyfeS}
Aaron,Iofue IoB, Gedeort,Iepthe, SamlbniBooà,Sa-
muel 5 Saul, Dauid, Salomoh, Elias atque Elifeus. Quis
enim no intelligat Chriftum in ed.qilod Aflartî dormien sj
vxorem, de latere accepit ? Dormit enim Adam, & fit
illi mulier de latere.Pacitur Chriftus, dormitin çruceipun-
gitur latus lancca, & profluunc lacramenta ex quibus for*
matur ecclefia.Qms non accipiat Chriftii in eo.quod Abel
à fr4treocciditur,qüod languis eius de term clamare
hibètur? Incerficitur itaque Abél à Gain,occiditur Chriftus
à populo Ilrael. Ille in campo.ifte in caluariæ loco; Clamat
vox fanguinis Aft?el ad Deum de terra,cbmat vox fanguinis
V Chrifii
P/alm.ü.
F !
G
EpbefX
Ginéf %.
lob On. t <?;
Gtàif. 4 '