I idco in ipfis font feptuaginta.i.apperitus temporaliu, qu®
feptem dierum circulo notantur. Nota quia ide accipitur
p feptuaginta & feptc,hacvicinitate:qafeptenariusraul-
tiplicatus per denarium,feptuaginta facit.& hoc itéra con-
ueniunt,quia ficut in feptenario font fepté prim® vnitates,
ita & in feptuaginta funt feptem vnirates. Velpcr feptena-
rium poteftaccipimale fabbatizaadü ftudium. ideo quia
iudæiliteræinfiftentes,fcptimS,Æeéq?iâbbati videlicet,celebrarunt.
Vel poteft accipi perhuduaus & mceror in ca-
ptiwtate conuerfantiumtqiioniam iudasi per feptem.deca-
des.i.per lxx. annos in ciuitate detenti fuerunt. vbipræfi-
gurabaturlu&us &moerotnafter, quos patimur quandiu
viram in hoc feptenario duciraus,&hoc eft quod dicit,in
ipfis feptuaginta anni. Siautem in potentatibus agamus
annos noftros.i.fi regno caelorum vim faciamus, erur lxxx.
anni. RegnoDei vim facimus, quando carnalibus defide-
riis refiftimus,cæleftibus adhæremus. Vndeillua, A tempore
Iobannisr.gnum calorum vim patitur,&violenti rapiunt il-
Itii. Nota per o&ogtnta ftudium æternorum, quæ o £tauo
die ventura font,in fine videlicet mundi, quando feptena-
rius nuracrusfinietur.vel quia o&aua die Dominus refor-
re^it,quam o&auam diem celebramus in figno véturæ celebrationis,
qu® ventura eft poft communcmreforreftio-
nem,poteft accipi per oâoginta ftudium vere fabbatizan-
cium. Nota idem acdpfper odfcoginta,quod per odto.idco
quoniâmex o&o decies multiplieato, confmwtiir odto-
ginta : & ficüt odo in fe habet odp primas vnitates, ira b-
dogintain fe habetodo-fecundas vnitates. Poteft etiam
accipi per oddgmtafelicitasad patriam redeunriü:quoniâ
Iudaei qurdetenti fueruntin captiuitate, per feptem deca-
des(.i. per feptuaginta annos ) detenti funt in captiuitate,
& in odfcaua decade reuerfi in patriam. vbi noftra reuerfio
præfigurabatur, quando induta immortalitatis tunica, ad
patriam teuertemur. quod dicit, Si in potentatibus annos
•noftros agamus,erunt anni noftri odoginta, id eft, agun-
' ràr cunçanni noftri in ftudio ®ternorum,vel in ftudio ve-
- rdiabbatizantium, vel in felicitate ad patriam redeuntiü:
j'j qdoKiamquicUnque regno Dei vim raci^ hoc attendit &
\ âàod eft amplius eorum annorum, id eft , quod amplius
I cannderarur in iftis annis,eft Hindis labor & dolor. Ara-
I plius confideraturin iftis annis à fendis, quando folicitu-
‘ dinémgerutitprohis qua* neceflariafont vidqi 8c veftitui,
quibus nullus (andus carcre poteft. fed eft eis labor pro
talibusfolidtudinemgerere, & dolent quia eos oportet
pro tahbus effe fblicitos. Vel aliter, Quod amplius eft annorum
eorum. Lquod amplius attendif^quilque in annis
iftis, quim quod hæc temporalia quæ ad feptenarium
pertinent, fonttranfitoria.&ilia quæ fiitura fontæterna:
8c quod amplius iterjjm quifq; atteditiniftis terrenis, qua
quod ipla fuerunt data ad hoc, vt futura in iftis intelligan-
tur.il lud labor hic,& dolor in futuro. Nam qui hic adha* -
r ret rerrenis bonis quafi veris.laborat pro eis acquirendis:
flje cum de hâc vita migrauerit, erit ei dolor perpetuus. Et
quomodo hoc ? Quia corripiemur graui correp tione qua-
dofuperuenifcmanfuetudô. i. quando apparebit in maie-
ftate, videlicet ternbilis qui nunc èft omnibus mitis. Quis
mintpoteftatemiratuai q.a. Quandoquidéira tua quanos
corripis,tanta eft 6 Domine,quis éftiuequi nouit digne i-
ram ruam potentem,qua tu parcendo punis, & puniendo
parcis ? Parcendo pardt Dominus ,.quiaquos exterius di-
i at,interius exdecat: & fiagellando partit, quia quos exte-
nus tribularipermittit, interius inuincibiles Cuftodit, q>
dicit, Quis nouit poteftatem ir*tu®.& qvds dinumerarei-
ram tuampra timoré tuo, adhoc videlicet,vt te timeat. veli-
ram ruam præ timoré tuo dinumerarej. copiam profperi-
tatumquam in ira tua quibufoam concedis x quis digne di-
numcrat præ timoré tuo,vt comparée videlicet copiam g-
I peri tacum numéro poenarum ? Nam ad hoc exaltat De us
quoldam, -tt deiieiat:& ad hoc quofdam proiperat, vt ca-
p iant ur.Dexteram tuam fie notam fac, & eruditos torde in fapi-
entia. Quafi dicat : Vt dinofeamus iram tuam, notam fac
nobis dexteram tuam, id eft, filium tuum, lie videlicet, vt
eu m i nlitando r dinumeremus iram tuam præ timoré tuo,
& notosfacnobis eruditos cordeinfepi<^itia ,id eft, illos
1'iostu exterius fapie n tia tua erudifti, vt eorum exemplo
dinumeremus quæ dinumeranaa font, inter copiam pro-
iperitatum &numerumpoenarum. Quod vt fiat conuertc-
rt Domine vfquequo, id eft, quo vfque opus eft conuerfione
tua.& depretabilis efio juperferuos tuos, qui fuiftfexprabilis
fopetliberostuos. Quod reuera facies, quia repkti fumiu,
id eft,replcbimurwMne, id eft , tranfadta node huius vita- ,
tuamifiricordia : & exultauimus exterius, & deleftatifumuit
ideft,deledabimurininteriorinoftro in omnibus diebusno-
firts,ditbus videlicet fempiternis, quando, te videbimus
facie ad fàciem. Et vnde hoc nobis?Quia Utahfumus»id e ft,
lætabimur pro diebus quibus nos bumiliafii,id eft, quibus
nos tribulari petmififti. & pro annis quibus vidimus mala, qa
nullus ibi lætatur, nifiqui hictribulatur: nulli patria eft
dulcis,nifi cui peregrinatioeft grauis. Rejpice inferuostuos
&inopera tua,&dirigefittoseorum. Quafi dfeat: Vtibilæ-
terirnr , hie interim refpice in leruos tuos. refpicedico in
opera tua. quia quod rai ferai fa&i font, hoc eft tuü opus,
non eorum.&ideo dirige filios eorum, id eft, bonaoper^
eorum. vel filios, id eft, imitatoreseorum in bonis operi-
bus.& vt hoc fax,fit jplendor,id eft,imago Domini Dei nofiri,
rat^ noftravidelicet, per quam cum imaginari debemus,
ilia fitfuper nos,id eft, dominetdr nobis, non depriinatuir i
fenfoalitate. Et opera manuum no fir m m dirigefitper nos,\ t ad
foperna videlicet tendant,&noh'proh»ercedeterrenoru
fiant. Et quia omnia opera bona vnum debent eife in ra-
dice charitatis,ideo & ùngularitcr dicit:Et opus manuum no-
firmumdmgt. Quafi dicat: Sicdirigas operanoftra, vt fint
vnum opus,id eft,ad vnum finem charitatis tendant.
Laus cantici ipfi Dauid. X C,
Vibabitat in adiutorio altifiim , m protetthne
Deicahtommorabitur, Dicet Domino,fufiep: or >
meus estu& refugium meum: Dew meus,Jperabo
in eum. Quoniam ipfi liberabit me de laqueo vena-
tium,&àverboajpero. Scapulis fuis obumbrabit
tibi,&fubpennts eiusJperabis. Scuto circundabitte veritas eius,
non timebis à timoré nofturne. A fagttta volante in dte, anegoiio
perambniante in tenebrts, ab incurfit & damonto meridiano. Cadent
à latere tuo mille, & decern milita à dextris tuts, ad teautem
non appropinquabit. Verwtamenoculistuis confiderabis, &re-
tributionem pec cat or urn vide bis. Quoniam tu es Dominefies ma,
altifiimum pofitijli refugium tuum. Non accedet ad te malum, &
flagellum non appropinquabit tabernaculo tuo, Quoniam ange lis
fuis mandatât de te, vt euftodiant te in omnibus viis tuis. In mani-
bus portabunt te,nefoute off endos ad lapident pedem tuum• Super
ajpidem & bafiüfium ambulabis, & conculcabis leonem &
draconem. Quoniam in mejperauit,liberabo eum’.protegam eum,
quoniam cognouitmmentneum. Clamauitadme,& egoexau-
diam eum: cum ipfi fum in tribulatione, eripiam eum, &glottfi-
cabo eum. Longitudint dierum replebo eum, & ofiendam illi [alu-
tare meum.
Canricumponiturproexultatione. Sed quia neque in
hoc pfàlmo aliquis vellet exultare de humana infirmitarc,
appofitum eft laus canrici: vt laudabile canticum inteiliga-
ris ,,canticum videlicet quod pertinet ad diuinam virtu-
tem,& non ad humanam infirmitatem. Nam propheta
ficut incarnarioncm Domini, mortem & reforre&ionera
præuidens,ad inftruétionem omnium dixif.ita etiam præ»
uidens eius tenrarionem, aperuic cam adnoftram vtilita-
tem, v t per eius rentationem inftr u dti,non ce damus tenra-
tori mhil tamen de nobis præfomentes, fed toram gratis
iuæattribuentes. Hocenim exemplum humilitatisreli-
quit nobis, quia licet effet homo immunis à peccato, licet
verbum patris perfpnaUtet effet vnitum, non tamen ad
vindidtam contra tenratores inforrexit. Sed cumdidtum
eftfibi, dammiumhabit: humiliter refpondit, damonium no 'i0han.
b.ibeo. Ipfeetiam tentatus eft : idque ideo , ne à tenratore '
vinceretur Chriftianus. non fuit fibitentatio néceflària,
fèd fuit noftra dodtrina. Ambulemus ergo iniUo »quife
pro nobis via,m fecit : quia fi in illo ambulamus, du-
ccc nos ad fe vitam per viam.Dicit autem
fie propheta:
H
QVi habitat in adiutörio altifsimi, in prbteftione Dei cceli
eommoràbïtur. QUafi dicatîPræceflït quidam inhu-
mano genere, pofitus in abundantia virrutum. fedinfe
confidens, non permanfit. homo autem fecundus qui Vé-
curüseft,habitabiti. inobedientia perfeuerabit, nonin
fuo ad iutorio confidens Vc Adam -, fed in adiiitorio altifti-
mi.&ideo in proreâione Dei, non qualifciinq;, fed cceli
commorabitur,i.fimul morabi tut,interius Videlicet & exterius,
quia nec cogitatione à Domino Deoiuo apoftata-
bit.hic talis dicet Domino,fufeeptor meus es tu, i.defenfor meus.
& refugium meum Deus meus, non ego mihi Deus, vc A-
dam,qui iibi voluit effe Deus.hoc dicet Ôomino, dicet ad
exhortationem proxi mi: Jperabo in eum.8c h oc ideo, quonia
ipfi,liberauic me in meis de laqueo venantïum,&à verbo ajpero.
Venatores ifti font diabol9 & angeli eius,qui femper quafi
venando hominem infequuncurvt capiant.tenduntetia
fibilàqueos quibus capiantur. Namfuggerit ei amorem
&cupidiratem rerum temporalium. fed Dominus abhis
laqueis foos libérât, dando eis vc claudanc oftium cordis
contrafoggeftionem cupiditatis. Nota quia folent laquei
&cetiatendinonin via, fed mxraviam, ica diabolus illis
qui fontin via.i. qui perfeâe Ghrifto adhærenc, non tendit
laqueum : quiaGhriftus illos ducit per fe viamadfe vi-
camdUis vero qui font iuxta viam,id eft, minus in fide per-
feâis, tenditut rete vt capiantur, quos ramendominus libérât,
ducendó eos ad perfeôtionem. quod dicit, quan-
tutft ipfe liberauic me de laqueo venautium; Verbum a-
fperumeft, omrie verbum derraâiùnis velinfultationis
male viuentium,etiam fi fibi blandiendo loquancur,dum-
modo vt feducant, alperum verbum dicitur à quo verbo
afpero libérât Deusfoos, dans cis fortitudinem, vt neque
blanditiis cedant, neq; minis. Nota, quia ficuti ten fis laque
is vel tetibus folent lapides in fepes mitei, vt fie deterrean-
turaues.vt ad laqueum veniant : fie folet proponifideli-
bus verbum alperum in minis & blanditiis, vevel timoré
perterrici cadanc in laqueos,velamore eorû quæ fibi blan-
dis verbis proponuntur, pedem vincianr laqueis. Scapulis
fuis o\>nmotaaittib'h&/itbpennis eius Jperabis. q.d.Dicetdo-
mino,dicet proximo, dicer etiam fibi aggratulando. Me-
rito fperabis in eum,quoniam obumbrabit ribi,id eft, protegee
te interius feapulis fois,in præfencia foa ce euftodiens
feiltcec, & didtum eft ad fîmilicudinem : quia qui inter fea-
pulas tenetaliquempedori foo coniunâum, quafi præ-
fentem habet. ficDominus quafi feapulis obumbràuic,
quem fibi præfentem facic. quod dicic, feapulis fois obum-
brabit tibi,&fub pehnis eius fperabis. proceôfcus tamin te,
quamintuis.Hæcdicunturdefimilitudine, non de pro-
prietate:quiafolent aues, & maxime gallinæ, philos foos
fubalisprotegete,&ibifouere. Gallinaetiam pronimia
afte&ione quam habet ergapullos lùos.le hiipidam 8c de-
bilem facic. itaDominus foos quafïfob pennis fouet,quos
nimiaaifeâionefoaeuftodic,nefiant prædadiaboli. Vel
aliter, Scapulis foispbumbrabit cibi. Soient aues quædam
vt aqtlila,pullos foos feapulis portare, & fie circunducere
doneedifeant volare: ne cum primitus volare inceperint,
cafom patian tur. ita Dominus dutri infirmi fumus, portât
nos donee nos perficiat: ne fi nos dimiferit,cafom pro im-
perfeââone paria mur.* quod dicit, Scapulis fois obumbra-
bit tibi, ideft, defendet te in tuis, & fob pennis eius^td eft,
fob charitate Dei & proximi obumbratus fperabit in tuis.
Vel aliter: Scapulis fois obumbrabit tibi. Soiet forcitudo
no tari in feapulis. Forritudoautem Domini notatur in eis
miraculis, quibus ipfeobutnbrac foos 8c fuftentar. quiacu
verbis eorum figna fidem fobminiftranc,ipfi prædicatores
per miracula quafi fortitudinc quadam fuftencantur : quia
feruentiores nunc in fide, quan doper miracula veri præ-
dicatot es co mprobantur. 8c fob pennis eius fperabis. i. in
pxæceptis mandacorura tuorum, quibus fideles inaurara
Iibertatis quafi per pennas deporrantur. Scuto circundabit
te veritas eius .,8c ideo non timebunt, qui cuti erunt à timo-
re. A fagittavolantein die,anégociaperambulante in tenebrts,ab
incurfu & damonio meridiano. Hicproponit duo, 8c ilia ge-
minatfv.t fiant quafcuor quibusimpugnantur fideles,quos
circundac veritas Domini. Impugnaimirenim leui perfecutione
& graui,quibus cedunt illi qui adhuc font quafi
nox, nelcienres reddere Chriftia nifmi foi rationem:impü-
gnantür etiam leui & graui perfecUtione, quibus iterum
ceduht quidafe qui quafi dies font j feientfes videlicet reddere
rafcionem cnriftianifmi fui. Sed quia Veritate quafi
feut&fontcircundàri, his omnibus tentati permanent il-
Lefi. quod dicit j Non timebis interius à timoré noclurnàA. à
perfecutione leui quæ fit ignorahtibus. qui quafi nox font
adhuc propcer ignorantiam rationis, quam debètent reddere
pro fide foa. In timoré nocaturperfeciirioleùis >qud-
hiam cimor folet præcedere fàdum. Non timebis etiam a
fagittavolantein die. Perfàgittàmnofcaturperfecutio leuis.
quiafàgitra leuius vulnerat quam gladius. quod dicit, Volante
in diejnotat earn,fieri in illis qui font quafi dies, feien-
teS rationem reddere fideifoæ.quod dicit, NontimebuntH
cuiafàgirca volante in die ,id eft, à perfecutione leui quæ
fit feientibus. Non timebis etiam in tuis à hegociô perambulante
in tenebris,id eft,à perfecutione vehementij
quæpromagnitudine negocium quafi neganS ôciumdi-
citur, quæ perambulat in tenébris, nefeientés temporalia
effe concernnenda,&ærerna tantum fperanda; non rime-
bis etiam ab incurfo & dæmonio meridiano jidéft,ab iii-
ftantia vehémencis pcrfecutionis, quæ fit fcientibùS fe âd
sterna vocatos, cedunt tamen liimiis moleftiis. Per dæ-
monium notatur tribulatio, pèr ineurfom inftahtia ttibil-
lationis. per meridianum duo notantur,& ferüor tribüla-
tionis, 8c illiqüibus fit ipfa cribülatio.-quoniâ 8c ipfiqüO-»
dammodo feruëire videbantur ideo, quia feiebant redderé
rationem chriftianifmi. CadeHtà latere tuo mille, & decent
milita a dextris tuis. q. dicat : propheta : Merito dicis tibi
aggraculandoj non cimebis à dæmonio meridiano. quià
multi per dæmonium meridiahum vidi font; Nam illi ct-
iam qui quantum ad opirtionem fuam,tecurh in iudiciariâ
fede feffiiri er^intvt alios iudicarént, veniente feruore tri-
bulationis, pçrdiderunt id quüdpræfumptuofe fibi prù-
mittebanc. Nota quia Petrointerrogante& dicente, ecce
nos reliquimus omnia , & ficuti fumus te, quidërgt) eritnb-
bis.?rclponditDominus: In regeneratione cütii federit films
hominis in fede maieftàris foæ > fedebitis & Vos j iudi-
cantes duodecim tribus Ifrael. Hocarieridentes plurimi,
fuareliquerunt,& fe felforos cüm domino ad iudiéandum
fperabanc. Sedquiain bonoqüodfeciebant,hohde Deo,
fed de fe prælumcbanr,ceciderantàlarereD6rtiihi,àiudi-
ciaria fede, non quod ibifuerunt j fèd qiiia fibi præfumptuofe
promittebant,quod dicic, Cadent à latere tuo mil*
le.&decemrnilliaàdextrisruis. Süntetiammillti qui attendantes
Deum præcipiencèm. Vende omnia qua babes, &
dapauperibus: vendunc omnia quaé habent, & largiffimas c-
leemofynas faciunt, fed quia hoc non in conlpedtuDci,
fed ad fouorem hominum faciunt, ideo cadent à dexms
Domini,non quod ibi fuerunt, fed quia fe venfuroS puta-
banc. Nota,quiaplures font quiin dextris iudicartdi fonti
quani illi qui in latere fefliiri font iudicanres : ide6 dixitj
cadent à latere tuo mille, & decern millia 4 dextristuis aâ
teautem,id eft,ad tuos non appropinquabit cafus ilfei quiaetfr
appropinquat cormenrum carni, tamen nan lædit locum
fidei. V erunt amen oculis tuis confiderabis,&retribut'iohent peC-
catorum videbis. Illi cadent klltere tuo propter iniuftitiam
perfecurionis perfequenriüm re,fed tame illi perfecutorcs
: licet floreant,non impunéperfecud font eos. Quoniam
loculis tuis,id eft,tua dilcrctione confiderabis hocnoli irti-
pune fâéfum effe,& videbis. i. vidcri facies hoc efîe ad tri -
bulationem peccacorum, quod alios perfequipermitran-
tur. Vel fic, Jlli videntur cadere à latere tuo 8c à defctris tuis
veruntamen oculis tuis confiderabis. i. tua difcretio hoc
atrendet, illos non fùüfe à dextris tuis, neque ad laths tu-
nm.& videbis.i.alios videre facies, hoceffe eis retributio-
nem peccacorum,quod eadunt:quia non in re,fed ill fe, in
benefiuftis fois gloriati font. Vei aliter,Cadent à kterd tuo
mille q.d.propheta: Merito aggratulando dicis tibi,in tuis
non timcbis.quia cadent à latere tuo.i.ab his qui vete font
inlateretuo.millcfpericula. vel mille tentationës &de
<cem millia tentation urn vel periculorum cadentà dextris
tuis.quia quantumeunque geminentur pericula fiue ten-
, tationes^non nofefeunt tuis. Hoc autem ideo,-quiatibi, i.
tuis noil appropinquabit periculum aliquod, quia etfi
. X x x j . ...^ ■ perfe
Matih.