il IK'
K
relatiuum
' refertucad
tcrminum,
& principiû
ad idi quoi
exipfo.
fttn É'tcuU
pientia Dei.Vérbum Dei. Virtu’s Dci.bractfiumDei, dëx-
tra P c i. S imiliter&Spiritus: Spiritus D e i, digitus Dei. Ad
Patretalgiforrefehmtfcr* riön parerad illos. Q u o d fi nomen
Dei etiam filio cributüm rcperias, & nomen Domini,
patri & fpirituiteem nomenJanÜi & Spiritus,patri; vt in illo;
jandus Deur, vbimanifcftum eft, /ignificiri patrem, & in illo
; Spiritusejl Deus: houëris hxcScid genus alia nomina de
narura enunciari lo lita , enunciari quandoque etiam de
' hypóftafibus. Simpliciterïgiturobnaturam diciturfilius,
Deus:Scplerumq\fle finearriculojnifi oratio,qua: prxceflit.
fit de ipibfiliö:Tunc enim rëfertur articulüs ad filiurtyltan-
quaift aStëm prius cognitam perfónam, vt in illoiExquibus
clmftusfetun 'dfim (arnem. E t: Qui ejl ft^er omnia Deus beriedi-
(tUs.Ncquc ho'c ignorare opottet, nullum nomen diuinam
effihti&m eXprime're\ vt fieri iolec in aliarüm rerum nömi-
riibuS.Si enim nómihemus lapidem,aurum,bónem hominem
^fób'ftJihti&m Vniufeuiufque indicamus. A t fi dé Deo
dicamus, Defis, Dómihus,Rex,Pa ter,F ilius,adta fiud
quippiiam, adioftetrt vel habit udi nem fignificam u s: Deus
enim vel creator,fiomina fil'dt a&io nis: Rex autera, Domi-
"nus vel pater,habitudinSs.
finis Opufculorum 7 heodöri Abttcarse.
Laus DtoVirginique Matri.
PETRI SICVLI
HISTORIA DE MANI.
CHÆIS.
É X MS. C O B Î C E 7 Î IB LWTHE -
f J E V A tT IC A 'N JE.
OBSERVAÏIÖlsrES
AÇ) H IS TO R IA N
PETRI SICVLI INTELI
I G E N D A M C ö M -
kODÆ.
Vanquam o é au d b re & rebus ab e© gelte,
paucanobis explorata fint, tarnen, quae ad
7 hart- partem ip e d a n t, multaifaris cogrtoui-
mus.
Vixit Petras Siculus A.P.C.N.pr^ter pro-
ptefDCCC.LXX.qiio tempore ex impcrio Baulii &: mio-
rumConftantmi Sc Leonis Imperatorum Örfentis Lega-
tusTibricam Armenijfcciuitatem, v ttle captiuofum per-
muratione agereV, miftiis eft^cauflamque fcliciter, Vtïpfe
tegteiSx* cum rióü'èm extremis narrat Tibricx menfes moratos
eiret,tranfègfi.
»
Legàrîonæc le cun do Imperii Bafilii & filiohitii anno o k
b itaéft,v tâ ü d o r ip le vltima pagina teftatur, vho d umtaxat
anno*anteVIII.$ynoduteÖëCumeriicam,quièq'uartaeft
Conftantinopolitana'.
E s o g i e t a t e IE SV i
% I T A.
m
HiftoAa Archiepilcopo Bulgarorum nuper ad Chri-
ftianam rdigionem tradti&orum eftinfcripra. Sed nbm'en
Archiepifcopi nufquatri. exprimitur. Caufla fortean fit,
quod Formofiis quidem Epifeopus Pbrtuenfis, quern Nicolaus
I.P.M.in Bulgariam(quam inferibrem Mbefiam non.
pauci exiftimaiitfcum Paulo Populonienfi Epifcbpo,vt A-
naftafius Biblio thecariusau doreft,ad gentemin fide em-
diendam miferat, a Michaele Bulgarorum Rege, qui Chi i
M A T T H & V l d R A D E R V M | ftiana lac.ra fufceperat, in Archiepilcopum fiierit poftula-
1 tus,ledaPont^ficenegatus, quialiosegregiaVirtinislaude
prasftantes prefbyteros amandarat, ex quibus Michael
Rex,quernvfeljet,defignarct, & Rfomamadconfccratio-
rieinrerpitteret. SedPontificeinterimextihfto , Adrian©
: verb II. fuctedeqte,caulla de A rchiepi Icopc ad hue ageba-
tu r , cum Petijis Siculus ih legatione Armenicn verlareturv
Qui quod nefchet, qui eflet vel di&us, vel breams Archie-
pifeopus Bulgarian, nomeneius non exprelfic, led taftquam
ad Archiepifcopum,quamuis anoftymum,fe feribere finxit.
IV.
Author lex capita impiorum dogmaturti Manichsipro-
p o n it, &refutationemeorampromittic, nec inlibrohoc
praeftat.Ea propter nos ilia verba, defcfilratione, in infeti-
prione omifinius. Iacobus Sirmuhdus in VaricanaBibliotheca
duorum taiitum capitym refucarionem extai e dicit,
eamqueex rtudis prope dioinatum literarum teftimoniis
contextam.
s a l v e h v Ma n e l e c t o r .
. *
V r. e o l v M h u n c libellum Ia-
c èb u s Sirmundus noftræ fodali-
ta tis h om o ,N . V- M a rc o V elfero
ti.v iro iam fuis m o n um en tis fho®
ptCquc ingen io iroAu0^vMi»T«riiiie-.
^mofyrii lo co R om a Auguftam
m iß t : Velfer&s m ih i : Jfed ea legë latin e reddi-
tum Latinos in Latium remicterem. Q u o d ego,
d um p e r Sirium Gym m aliorum p u lp ita quief-
c u n t, præftarefum co n atu s. T ra n ftu lïtaliq u ap r
mulca e x n o c ip fb libelio n ô fte r Sirmundus, v t eft
ap u d liiu ftrilhm um B a ro n ium , à q u o videbis me
h o n m ultuni abiiflTe,non nulla etiam verbatim p o -
iume. C o d ic èm vnicum habui, n eque fânurri v b ique
fata s'9 v tp ro in d e n u n c c u ra , n u n c conieftura^
m ih i fu erit ad h ib en d a. In ratio n e cnterprecatidi
verbofum fenfum appendi,fÿllabas n o n ad n um è-
raui: q uant e n im réîïgiofe ftudui g erm aniïîi^ iâïn
auäroris fônteritiam è^priritere, tafti n o rifû ifo ji
crtù s,v tf^llab à tin i Vôcès latine'Feddçrèm ,:y tliri
guæ v en iifta tem , q u a n tum S e n poiffet, c tiam !n
in te rp re tatio n ere tin e rem . Q u o d v t v b iq u eftu -
d u i , fie afïequi vbique n o n p o tu i ■, n e lo tig iu sà
m en te aufforis abirem. Ad hiftorîdm peffi tus
cognofceridant lege,quas infra ob-
feruationesfubiecimus. w
• Vale. • ,
Defcribit h«c librô Manicharorum orrginem i Scyjhia-
h o , T erebintho, Manetecceptairi, à Paulo Samofateno,
Cqttftantino quodjip acSimeone, & Sergio hatrefiarchtt
pro^agafamacideutidem mutatam ï hórunVque ômnlbm
ÿitam, vitia, flagitia, mortem exporte, vtfife Tibrieæ, dum
ibi nouem menfes verfàrctur, auâ:or ipfepartimàMani-
chæis,quibufcum dilpiitando congrelliis état,partim àCa-
tholicis ad re d à ra fidena à Manetc reduÂis.drdicifTe affirmât.
,Quæ de Mânefe’ narrat ex Gyrilli Hierofolyteitàtii cà-
techefibus prope fyllabatimdefcripfît; quanquam fua fiib-
inde interférât, qit* noua ipfe iii legaribne explorarar.Mul -
ta quoqueex Epiphanii libro (q u em de iuftoDeiiudiciô
h inlcripfitjd me nunquam vifo) atqueex libro çontra
odtoginta hærefes deprom-
pfit.
PETRI
Anfitillé I
i Siculus,
quem Sei-1
litza appel. [
la t Siculmjl I
jAUgii-rum,
qUXIO, fu. 1
lpicèt c
nino eun-1
Bella.
F
veto gelb I
Michaelis, I
öcBaiilii
Agareuis
Manichxis
deferibunt 11
Cutopal
tes Scilitz4[ I
ScZonatas, !
fente ntii
Petri Siculi. j
HicFornio |
ius poftel
P M.er :a
BW Sctplu-1
no VI. fuc. j
celGt.
B j . a. l® . fW m
•A.C. Dccc. ; 1 XLV.-
I l’Bulgaros
I Udlidë ad-
I Muäosin-
I jtelligi6.:s
f Quorum
t memoran-
: diadChri-
; . ftum con-
i ; uerfionem
; feribit in
TheodOÖ-
& Michae-
1 le filio, Cu-
ropalates
atque Zoaliique.
•>
! aliasPaul-
liani, aliifviipfe
c I
Vltima pa-
! ginàteûa-
* Conftan
[ tinoScLeo
nt. .
Conftanti-
I Leonem
! Hamarto-
[ lusineditus
I negat efle
I Bais’
Mi-
Asciis ex
üiidocia. ..
* Ad Anne-
»iam locus
' Grace eft
ùbiXtfy in
fciuitio,ne-
gotiove roeperaio- ’’
lu,ego ti,
fiô verbum
j^eftaui.
Hißörtt.
PETRI SlCVLI
tlIS TÖ R IA D È .V A N A ET
STOLÏDA MANIÇHÆOÎR.
VM H Æ R E S IT A N -
q uam
À R C H IE P I SC O P O B y L G A-
Yorufn mmeupata. .
T s i perddliter filèntiô vèlatur ignorantia,
taméft,vbi 1res flagitat, baud commote, quæ
dicendà fünt, tacentür. IÀ>minùs ënim illuminât
céècos, cui gratior ëft humilium ver-
borjf m ex lldenat^feipliçitàs, quajm perple-
ÿi Rherorum laquei, & oiliès inltar labyiinthi implicate
Ergo quamuis fermone împetitus, tameh facrôlànâam
'î'rinîtaïém, veriirn vnicum que ttùmeh, fiipra omnia,pe|-
qtfe omn/à, ^ in omhibuji laudancîum atque prædicati-
dùtn ,qu'ôd linguasinfantium fScit dlfertas, precaths.tua
quoqtfe auxiliàriavota (vtqui fànëli 8c diùïni *hupefeqûe
côlléëti * gregis'es'£ inceps & paftor) dimnorumej; Sym-
tayftarum ‘tiiorum ,& -tôtius Eçclefiæ extus lupplex im-
plorp.Staïui enim deinceps ordiné Manichæornm fiue
RaüllrcianöMm detecrimàrh feëtam oratione perfequi;vhr
de,& quri padVo,*& pe^juds ad banc amen tiam & apofta-1
fiam perue'nërit.Iidem vero funt, nec quicqua diuertun t ,
à Manidixis * Paulliciani, qui bafeé ’recens à Ce proçulàs
hærefes prioribus adfuérunt, & ex fempiterno exitii bara-
thro effoderunt.Qui tamétfi fe ’à Manlchæofam impuri-
tatibus àlienos diâutaqt^ïùnt tamen dôgraariHmpfbrum
vigila'ntiïlînii'Cuftodes te propiignator^. Lgoyëro indu-
dtu s reï necfcffitate hoc muneris lùfeepi, quaudoregia le-
gationeperfundurus ad calocaacceïïi, ipfp ^ exordioim-
perii Bafilii Magni impetetôrisrioftrijà Dëo delëÜi, omni-
bufiji vinutum ornatncncis audi, cumulai, religiofiièei-
que amantis,& Rgmanum, iux taque C hri ft iafiu m nomen
& imperium vha ctii^geminis * & fafidiisfiliiS ftiis, aDeo
cöronatisjimperatoru'jus hoftris,adminiftrantis, quorutn
memoriamiiÿllatempôriihidelébitdhinimitas.,nuIlafii-
turi æuioblitterabît æternitas.quôd ^récor, vt Diuis omnibus
cotnpfecatitibus Dei mater Sc fempe'i: virgo Maria
ratum habeat,effédumque rcddat.Porrolegatus îbam, Vt
de fcaptiûoxum perrtuuationé agerem, quod viuis &ap-
plaudentïbus împeraïôribus noftris feliçiterëft peradum.
^Tibricàè igitur * legatio’nis obeùndæ cau^v apudPaulli-
ciahö*sfdiu tnoïanis, & perilfpte ilfts; fum congref^
sfilloruttique âîcana oriiniaperpatholic^ëriam ibi
d'egenteS’Curiôfe ihiieTligâui,atque aï» ipfifmet impiis Ac
delirantibus cognoüî, qü od ëfuócqncmabtilo miôiiri e t
fent,qtîiin Bulgaria quofeûrique pofTerità Catholica reli-
giofiè ad fuam cxfecràtafn Ôc* nehriam fèdàVn auefterenr.
A facrisenim Ktdis fado præcôriii lai initib’,præfidentes
opirîantur fadlé le polïe püræ finceræque femënti infoelix
loîium hærefeos përhiifcere: Amantënim llbcil^ipii fæpe-
num^rofaditare,vtomnenimqùëahcfunëm,nuïlumqué
recüfêntpèriculum , qûb datenataruhi opinàtionum fua-
run* peftèm qüibufciinquë poflint, inïundant. Quæ res
hoc mihi à^iirrtentum didàuit , .quod ego quâmùispo-
ftremiffimus, nullaqüeVirtutis laude itifignis, taWen ad
multorum.fàlutem diligenter ftudiofeque pertradàtùmélucubraui.
Quod iam vobis probariffimis Chrifti argenta-
riis Cbmihitto.Tii Vëro,lande diuineq; Pontifex, non cul-
tum ôc florem orârionis meà,qui in me hUllusëift, fed ççm
ipfattl atqüemehtem ftieàm, nihil admédurn adamuffim
5 exigendo, intuere, nullum ehite,yt ex fùbièdis ipfe
paginis ititèlliges, virtütis ih nobis,aut elo-
qüfentiæ yeftigiute dèprè-
hèndés»
Antißtti Bulgarie Petrus S. Prooemiùfri.
L,Vminis afpedus fugat tenebras : cura paftorum greet
feras &. tenebriones. Paftor hominum germannsille
eft , qui. verum &. germanum paftor em ( Ghriftum ) imita-
tu r,^ qui animam, V tiüe,luam poni c pro ouibuS fuis: cuius
iuftitiaquaqua verfus fplendoris radios dfffimdit ,*qui ve-
teratoris artes fblicita m ente, totifq*, yjtibus eludit. Q nan-
qnam enim ab infidiatore fraudulento variæ nobis infidiæ
ponantür,illas tamen iàcrarum.literarum oracula nobis o-
mnesapetiuntiVtife.niper laudandæ'Trinitatis vitæq‘,au-
dricisjDei iblius,coeli terræque conditoris, ôc rernm omnium
fiue fub aijpedum cadant, fiue oculorum aciemfugi-
ancefFedorisv conferuatôris.& redoris ope & præfidip
molitiones illius pro Arachneis aranearum telis exiftimare
debeamus. Operoe vero pretium erk aduertere, vti,quæà
me expohentur,ftudiofe attehtëque audiantnrv Gompara-
bitur enim peririoribus ex vfucorpmodà quidam vinccn-
di adueriirii ratio & adiumentum, dum eontrarià ihrer fe
dogmata committuntur, quæEcclefiafticicoeléftium d q-
cumentorum pelago lint imbuta; rudioribus verb,de, vt
cam Apoftolo loquar,velut infantibus adhuc lac * concü-
pifcentibus,nemeliores ipfi àdeterioribuscircumuenian- i
tur,turiffimus erit portus,fi illos tantrjiam piacula quçdam |
auerlâtifuerint,5c exfecrati,necinerrogantibus quicquaii
relpohfi dederint.fed, v t illiterati,tac ueri n t, & ab illisjvëlut ;
à ferpentp çertiffimaque pefte, refugerint. Qu id enim hi
contra imp.ipsdilpu tand o proficiântîHincriraibus &pro-
fanis intc'rdicitur>^ ne fan d a concülcentpedibus, & code- J
ftem diuinamq'ue legem, dum non eft, qui cauteprüden- 1
terque fe feris. illis opponat, difeerpanr» Q u om o ao enim
homines audiant qui Dfeum vnicum quotidie ac fingulÈ^i
prope momentis innum'erabilibus maledidis . conuiciis-,
dirifqueexfecrationibus inceflùnt î Qua&iobrem rudibus !
nihil eft vtilius,quàm hofee cognouilTÿ in colloquium au- .
tem cum illis neveniant.ne ex dilputîtionis impericæ eofr-
fe n tie n f faluris pericnlum incürrant. Difficile eft enim, !
ljm pli ci ores ab illis in prauam mentem non detorqueri.
Omnia quippe omnes Euangeî ôc Apoftoli teftimonia
prædicàntvîëdillifblicapiunt& intelligunc fraudem hæ-
reticorum,qui dfu multumque in fàcræ literaturæ difeipli-
n jfu n t verfàtf. Illi enim itnpuri 5 quando prinium cutn afi-
q u o in dilpu tationi scerta m en d d e e n d u n t, quandam præ
fe.ferentes mortim iàndimoniam, omnia Caoholrcomm
dogüiataperaftûinGomprobapripronunciantque.dCaiunt
felândiffimam Triniràtem Deum profiteri, cùm impie
ptprfus knperirequ£ omniaper aliegoriasapud fetacitiÙT-
terpretëntur,quando SvTrinitafem mficiantesehan?|lccei
ftantur. Incarnarionem Domini Dei i^jftri i n Viigine-,
quanquam alio ôc impie fenl^i,fàcentür? fequiufôue femi-
eptes damnant>bmnia;Camen Iri(^rira‘tionis myftcria aliter
ore,alitercorde. Manetem & afiëdas iHiits imitati, e x p o
n a n ti Promptiffime etiam damnant Paullum fiamofàte-
rtu*h îàlios enim habuere& mtilto fccleftioresimpictatis
fn& magiftros& d o d o re s , v ta me paulopoft oftendetim
Dehique prorfus: inftar Polypi aut Ghamaleonris pro tem-i
ppre,vfu,perlbna în omnes fe defotman t figuras, vtincana
tioribus imponant. Vbiporro animaduertunteflè, quife^
%’tàmuis ftolide deblaterantes, audiat hunefenfim ad ar-
cana fua làcrade^icunt. Quare non minus expedit impro-
borum ingénia p e r n o te , quamperlpedam habeninatu-
ramprobprum ; h o n v t cum illis verfemur, fed vt abillis,
tanqurtn à pefte ôc exirio»nobis caueamus. Ad propofitum
igi tur argument um accedamus.
Hifloria *velf>otiw alterum hiftorU
prooemium,
ê* C. ..v-: Aput omnis malt ferpens ille & teterrimüs draco, ei>
rorum fator ? & omnis impiecaris audor ôc dodor,
hiendacii architedus & pater eius , cænolaque fùperbiæ
Vorago.ljjid’és ruinofùm feftigium ,vidoria paruulorum,
hoc eft , credenriüm pedibus conculcatus , fua volun-
V"'"# • m .
‘ i .C o r j.
* Petri i.fx
Rudibus
peiiculolà
cum h « c -
* M u tt.ij.
Nôuèrint
tamen, qui
’ ItaSimco»
ni Palatino, ’
quiTe p o ' ,
ftca Titura
appeliauit,
accidit. G
Exemplum
habes infrà ’
de (sine*
fio.