Chalcedonius.
Roma. 8.
• Pfab». 4).
Ï.C0.4..&
lohan. ib .
Job. 59.
Sardonyx.
S i t e i f r . r.pM f c ent tmlttnys.lp intcrprëtatasfonat. Ne eSnimfaniäi in maghisqu* acce
ric^Soedi'fî^la^aès'fcpè>po^ndî,caleirteisïiiH<îatnerirû Âm'.ht.fhrinn«r»h^enrr,imnanriir. «r
reperilcc3quoiJ nec vira camalis dîiîiparet, lice malmn dif*
èordi* coSimduerèt, necîgiipiantia fapiehttóper omnc
Veiitüitt aoûrina: ciràmfërtetvCliâlcedôniu^
tidîÔco in ordine pofitusVmulto vilior feft in riatürafuâ qua
iàpphirus, ïb'd ih rnÿtticis fenîîbiïs vàldè inuenituh&i-
pfe preciôfusltaèniih ( Vt fertur )duriffim* atq; fortifïïmç
naturæ eft, vtômïiiluh fcülpepci'tfm ihftrumentiS refiftat
Per quern non imîney tp figuràliter doëtonim inut^ta de-
'mónTirai)irföititudoVqni&ad pÇrtàndum ccfeléfis pQh"
dasfô«iâitini & ih hello cerrçmirtis inlieniuntüf inui&h
HuMslapidis fottieüdincin Pâulum habuiflè Video ity ii
Sardita.
D
lezech.i.y
AÖC.
*wW
inp^fecuïto^.ahfantèftan riuditasïanfirïcülum? ahglàdiùstâcutictiptùrn
tti,Qutàpto^temotnftMmùriotàdie, aftimàti
fumksvt g®
qui dilexk nos Qpiqrfè de haC fortitudfiie adhüc fubiüngft,
dicens;Cerri?* Juin enim-, quia nequemôrs, neqileŸita,nequean-
geli, neque prinçhàtps,hèque inftantia,nequefutura, neque forti-
tudo,nequè Atiiàdo'nequeprofuMùm neque criaturaaliapotmî
nosfepdrare.ahdritatePéiquaeftinChŸtftoïefü.Vt autôn in
Chriftôfundamehrütn ecclefi* fè elfeoftenderet, fidelib.
lô'cjùlciir, âïcènS:I>niïôtorés meï eft ore fiait&ego chriftilSma-
tagdus, prèciofus eft lapisin fuà naturâ,fè'd piT'eipfiôrin e-
leôlorùny figura. Quiq; ram viridis eft naturæ, vt fi de pri-
mô optimoque generefit, omnium lapîdum omttiumcjuè
Viriditatèm fuperetherbarum.Rèddic etiam imagines infe
afpicientium.li molesfeius-fueric ainplà. ' '
Sciendum autëmr quiâ in bis feindamentorum lapidibus,
quidam fic tehentgeneraliter figaram do&orum, vfc'
tamen dëfigneht ipëcïaliterdo&orem dodtoram, ac funi
darfjencumfüftdameôtorum; Et quid thiram fi inquibüf-
daniëdruriï ft^jfcfoiâtûr eXpreflus^ qui ohïnium fübdameft-
torum principaieeftfundamehtum.?Ët licet ptopffer rnyfti-
cam facrâtncntam daödedmilli vôcehtur fandamé ta, tarnen
cûm Chriftbjirtiô in Chrifto.vnum funt ecclefi* fun *
pcrunt,elationistabecorrumpantur,ièmper ( vç diârum
eft) propti* infirmitatis confideratione luimiliantù r.Hi ne
fenini Abraam qùi ad Dei collbcutionem du'dus fucrat,
propriæ infirmitatis non iminemor, aid Loquar àddomïnüm
ineum, tumJimpuïuii & ««if-Hinc Piàlmifta éqtiMemehto domine
;Gf»e. U
TH iol
Vf afrpifi
m S
thus.
| § 9 Win J .
Tnjlk
quodpùiuûftmius. Chryiolithu s lapis hoc loco in ordine
feptimus, âuri colore relplendec/uccino fimilis.In quo
id fi incarnata Dei lapientia actipîatur, nequaquamaber-
rarià vetocredirun/Si vero iàndos dodores eidem inhæ-
rentes fi^iehtiijeandetirqj conreftiplantes,quibus & dici-
tur> Acctpttefdpienùamftcut durum, & hoc non inconuenié-
ter fieri exiftimatur. Beryllus, lapis colore viridis, fed pal-
lorcm hàbens, odtauus in ordine inuehituh pferquem illo-
rum vitadefignatur, qui &ærernorum côtemplatiohi bo-
n orum ad tempui inhær'en't, 6c tamen d ira fratern* admi-
niftracionis, ab illaviriditâtïs rfefeÊtiohe pallelcunnvel cette
viriditas in eis contethplatiohem:, pallor bftehdittimo-
tem. Hinc eft forre qu od Paulu s^quîd vnfî quod retro ob-
litus » àd eaquæin ante funt per contémplàtionis virtu te m
extendebatur,timore paüidus dicit: Cajitgo corpus meum &
ihfefùttutem redigo, nef ort è aliispradiçans, ipfereprobus effici.tr.
Et rurfura cûm ex virtute contémplàtionis diceret , fiue
mente excedimüs Dèô,paüidus tamen àtqüé fulpeëtus de
tranfadla conuerlationei loquitur dicens': Non fimdignusvo-
cari apoftolüs, quomam perfeaitus fum eçclèfiam Deh
Topaziüs inter omnés preciofifïîhiusi nono-loçocon-
ftitucusi exvirentiquidem fpecie eft: fèdorhni colore re-
ïplendens.Qniaenim græcalinguapan,omnedicitur: pro eo
quodOmni colore refplehdfet,topazîü, quafi topazion Vo-
'catür'.Defigrtfet fergoiafetft làpis dbminuiii r-edemptorfem,
in quo btnnitim virtutüm fu m m a confi fti r, Sein quo omnes
thefaurifdptèntid '&fcientu funtabfconditi.Defignct Ôc Hla e-
ius membra:qii* ira funt dono fpiritufîàriéti locùpletàra,vt
quafi multis coloribüs,fic multis virrutib.luceâ’t : vel certc,
vtfûletinmyfticislbcutiohibus fieri ? virtûtes fàndorum
per partis infihgulis lapidibus enumeraeæ, in hoc yno ge-
neralitcrconçludantur. Chry(op’rafa's,auri fimùl prafiniq;
Colore mixtüs|,ac paru â betyllo diftas^decîmoloco in fun-
damentis ftàtuitur. Quiqtie fi parum diftata beryllo colore
forte nil diftatfignificatioeius ab illius fignificatione,nifi
forte nominum qualitate fit diueifiis in fignificationfe -, qui
eft fimilis ih cblore. Nam poflunt per eura ilia corda figna-
ri,quæ Sc verbi fàpienria fulgent, & intern* cbntemplari-
oriis refeftiohe Vigent.Hyacinthus,& nomine & haturà il-
luftris,vndecimi ordinis tenet principatuhi.QuiqUÇ ’c*ru-
leo colore refplehdenS‘,nec tarus eft,nec denfîtate obtufus
ïèd v rroque tern peram eh to lucehs,pürpuraque r efulgens.
In quo fcilicet & cælc fti s vit* conuerfàtio, & ih his quæ a-
gendafunt, vérâ diferetio: a tqüe in Dei àeprokimi amorc,
pia charitaris cbniunâio declaratur. Naftüôc bche viuere,
& bona à mails fepàrare, Sc charitatiis concOtdiaVhirijVere
eft fundamentuftabilitatiSÿ fèmetipfum quempiam cæteris
exhibere, Ame thy ft us, lapis purputeus, pfermixto violaGèb
colore, & quafi rof* nirore leniter quafdé flammulas füh-
dens,duodecimo atqj vltimo loco myftice ftaruiturdh Ou o
Virtütum Omhium conftruëtio,imo lolidamentum fidèi o-
ftehdituriin purpurèo Icilicet coloré charitatem jin viola-
cecrhumilitatem, ("viol*ehim qu* & odorerti habent, 6c
tamen in altitüdinemhofiirgunc, humilitatêjdefignantjin
r ofacfeo autem fplfehdorë marty rii coronam oftedere vide-
tur.Hisitâquelapîdhm fimilitudinibuSjVtfùpra iam dixi,
fignificantur omhium firmamenta vittutuhvquibus&V-
hufqilifque îàndotum fpiritalitérpferornatur, Si ipfa téta
ciùitas iifdém tanquam lapidibus Si robbre firma,& varie-
tatisdfccorecbmprà deferibitut. Ethic qtiidem firtnatur
virtutibusîin fèquenii verofeeulo perfects ditatur remu-
nerationibuscatque hocillfèappâret in eiùs temuneratio-
ne:qùodhicexerchitinlabofe.Sequitür:
damentùm. Defignet ergo hoc loco lapisfmaragdus, om‘
niuin gemmàrum viridiuimu5,fpecialiter Dominu lefum
Chriftum,qui eftcledtorû stern* Vitïdiatis refe&io: defi-
gnet fan&os do&ofes, qüieifdë pafeuis quoridie per mentis
defidetminhærent. Ad huius lapidis fpecieril illos p'er-
; tincre ptsuiderat, de quibus ih euangëlio Domiftus dice-
bat.* Per triefiquh introiertt,faluabïtur: & ingredietur & egre-
diéiuri&pâfiua iw«#iiêr.Hinceft quod ( h eut liipra præmi-
Wldetledtoru-perfohafub qüadâ figura didtuV: Virenttà
quaquepèrqu r/f.Sardonyx lapis quinto iodb fuppofitusjtnu
coiorum fpecies reddidit,Subrerius n.eX nigro,medio a; eX
candidôJTuperiùs vero cohftat ex colore rubeo.Et qüid pfer
nigrum huius lapidis colorera » nifi ptôléutià vit* tribüla-
nonem, quid autera për candidumjnifi dëléfte'm intellig'e-
redebemusinuocatrönem; Hinc ëft quod eleârorunî ec*
défia &terrenistribulationibus deprelîa,'&cæleftisVitæ
cóuerlatione innouata, défpiciiè aquibufdarapfo eilHehl
fuis tribulationibusxonfpiciehs, ait : Nolite me confidêràre
quodfujca.fun,quia decolorauit me foU Ac fi diterët: In pr*feni,
tîuttt tribulationü anguftiis defpedui feue non debfep: quia
quo magis exterius affligo r, eo amplius illuftrante dèTüper
loleiuftitièiinterilis nouaappareoi Hùiclèn/ui Apoftolüs
concinitjdicenis: Licet is qui extetifiseft homo noftet corrumpâ- 1
tu,r, tarnen interior renouatur de die in item. Qtfid verb pfer mi-
neum colorera açcipimus, nifi aut mawyrii gloria* autcha^ 1
ritatis infignem decóiem? Sardius lapis lexto loco ftibro^
gatus,te^r*rubr*ipeciemhahet.Quiqùeinhaturàptoprià
omnium eft gemmàrum viliffiihusj ièd in myfterio præcla
rüSiQuid autem pereum defighaturj nifi confideratio'hu -
man* infirmitatis.? vt fcilicet cum do&o!r quilibetad fiib^
limiainCelligéndaperducitur, ne de aecepto cileftis gra-
ti* dôno extollatur, iemper ad memôriâ.qùis lit&vnde
veheritreducat.Hinceftenim q» Iczechielprophera cüirt
ad fublimia côtempknda diicitur.frequentérfiliushomi-
niSvocatur. Bene autem fexto loco ifte lapis fubrogàtur»
qui terr* rubr* fpecierti tciiere videtür quia Si ptimus ha-
mo iexta die conditus inuenitur, cuidi«umeft: Terrdes,&
in ten<tm i^w.Nam & ipfe Adam in lingua nóftra^mv* rubra
mvM
Et amdecim porta, duodecim toaVgdriiaJuntprfin-
gulas, &Jingulaporta erant exfmgtitis magarifis.
Horumverborumordihemvixvtcuhque in fuperficîe
hiftori* intelligere valemus.Nam çum di&um fie, dudde-
G
Hjxcin
Àmtth]
fins.
cim margarit* funt,quid fibi vult, qtiod additur,per fingu-
las?aur cur repetitur, & fingul* port* étant ex fingulis
margaritis,cum hôcîpfum iam præmiftum fit,& duodecim
port* duodecim margarifcç funt,nifi quia duodenarius nu-
merus fàcracus in fihgulis fuis partibus bftendicur multi-
plicatus ? Sic enim dicicur, Duodecim port*, duodecim
margaritç funt per fîngulasiac fi diceretUr,per fingulas portas
duodecim port* duodecirri margarit* funt-.tanquam
f. duodenarius numerùs duodecies dinftus, centefinium ac
quadragefimumquartum confummans, in quo non fôlum
apoftoli, verumetiam omnis doétùnimfummaconcludi-
tur : Quod veto additut, & fingul* porta: erapt ex fingulis
margaritis: quafi ex obliquo innuinir,eundémduodena-
rium numerü non quantitate liter*,fed myfterio fuis parti-
bus multiplicari : quatenus 8c omnes doâores multiplica-
tosoftendat,& tamen duodenarius permaneat : ac nequa-
quam fpecies ingénus conuerfà, dum prædicatores fignifi- '
cat per portas, & illi defignentur,cj!ii nequaquam verbo
pr*dicationis aditum regni cæleftis ecclefi* aperiunt Ac
fiapertedic'eretur : neputaretaliquisfolosprophetas vela-
poftolos, & non omnes do&oreS, portas huius ciuitàtis eX-
iftere, idcirco duodenarius humeras fuis eft partibus mul-
tiplicatus,vtdiceretur:Duodecim port* duodecim margarit*
funt per fingulas: fùbaudis, per fingulas duodenas
portas,duodecim port* duodecim margarit*fiihr. Acné
advùlgi multitudinem officium prædicationis referri vi*
deretur,duodenarius numerus rêpetituseft,vtdiceretUr:
& fingul* port* erantéx fingulis matgàritis. Iam enim fîi-
perius centum quadragintaqUatuor cubitos muras ciuica-
tis habere diiftusfuerac. Qui numeriis eXduoderiario duodecies
mùltiplicâto confedtus, omnem eleétorum fummâ
dempnftrat,qu*in doétoribus atqjauditoribusconfiftit.
Sciendum fane , quia hoC quod de vno fundamento ac
duodecim/undamentis fàtis fùperque iam diximus, hoc
etiam de v^a margarita ac duodecim debetintelligûvtfci-
licet ficutauodecim fundamenta in vno fundamcco quod
ïMttth.i}. eft Chriftus, folidantur,fic duodecim margarit* in ?na in-
ueniantur infert*. Hanc enim fbliciras pegociator, dura
bonas margaritas quæreret,inueniens venditis omnibus
cohiparauit : quia videlicet eledtorum ecclefia dum noui
teftamenti patres ex defiderio qu*reret, Chriftum per eos
arque in eis inuenien$,deipe(ftis terrenis, mercauic. Sequi-
Etplatea ciuitàtis aurum mttndum tanquamvitrutn
perlucidum.
y Supra denique iam ditftum fuerat, quod ifta cinitas auro
màndofimili vitro mundo, refulgeretrauncautem de pla-
tea eius additur, & platea ciuitàtis aurum mundum tan-
quam vitrum perlucidum.Munquid nam ad deferiptionem
aure* ciuitàtis., platea pertmere non creditur, vtaliud eflè
ciuicas,arque aliud platea ciuitàtis narretur? Quod cur fa-
6lum fueritjduobus m odis i nrelligi valec.Sicut enim in hac
vira alius inuenitur alio fànâ:ior,fic in ilia beacicudine alius
inuenitur alio eminentior,Apoftoloatteftatequi ait : Stella
abftelladiffertincldritate, ftc & refurreélio mortuorum. Hinc
eftquod ihdomo patrismanfiones mule* elle perhiben-
mr. Hinc per Beatus lobdicitur: Paruus &mdgnus ibifunt.
Defignenc ergo fpecialiter fundamenta ciuitàtis, for-
tilkmos ecclefi* doâores : muras autem luper funda-
mænta conftrudtus, omnes pertèétos, fed per Chriftum
atq; in'Chrifto. Platea vero eiufdem ciuitàtis, minons Hierin
conchies. Sieur enim platea abædificio ciuitatisinfè-
nusiacet,fic'& ralesquilibec minoris glori* loco videnrur
fàluarj.Ex qu orum voce P fàlmifta loquitur,fdicens : Imper-
fechmmeum videtuni ocu’itui, &tn hbrotuo omnes feribentur.
Ec quia tanto bono etiam talesnonfraudantut, vt 8c fup'ér-
n* claritatis luce fèïplendeât,& vicifîim intima fua viden-
hhhsfeindicé^bene <;iu.icatisplatea,aureaeflè deferibitur.
.Vel certevrin myfticis locùtiôhibüsfieri folet, quiaaucor
« M hiftori* diueffis vocabulis perfedtos defignari yoluit
idcftqo&ciuitatë 6c platea ciui'tacis,âurèam elle defcripfit.
Etèü.tn hoc totum fimul vnafic ciuitas jVtfipfi per ciuita-
Per plateam cipitatis defighentur.Si enim per pla-
Pt *at*no eloquib latîtüdo fonac, reifte intelligitur
amplitude charitatiS)atq;Hfilläbeata ciuitate nullus habif.
Gflr.'ij.
lohan. 14.
wb. j; '
taré creditur,qui nohpriiis dilâterarihamôrem dileÖriöhis
non incongrue per èàndem plateam perfe&os omnes dici-
müs défignari.Sed eccé dum iftàconiicimus, quæftiônerri
nobis ipfilegàmus.Si eriim per fundamenta & raurüfti por-
tasqi ciuitàtis perfeëH omnes credlmtur figurari,quis ërit iri
ea locus paruulorum,dë quorum perfbha höc quod ptôtu-
limus,beatus ïob loquitur, dicens: Paruus &mdgnus tbifunt'l
Sed feiendum nobis eft.quîain ilia beatorum forte, etfiad
comparationem alterius glori*, âlius mirais habébir, tamé
quod ih fe hon habet, per charitaris amorem in ali o p'oïïi-
debit,ac per hoc imperfeëtus ibi nullus érit. Nam fetfi di-
üerfiras manfionùm ibi erit, tamen vnius denarii remunerate
xqualis omnibus erit. Nequaquam enim perfeâuni
ibi de muneris largitate gaudium cunétis effet, fi aliquo ih
ilia forte quifpiam indigerer. Quod ergô fanétus Iobpar^
uumeum magho in ilia hæredirate dicit elfe,non ad im-
perfedtionem, fed ad difparilitatem meritorumredigen-
dum credimus. Sequitur:
Et tempium non vidi in eu. Dominus eriirft Deus ont-
nipotens,templum illius eft dr agnus.
Cumtemplumfein ea vidilife denegat, 6c tatneri tëm^
plüm iHius Deum efte&agnum confirmât, nimirumvult
nos ab his quæ videnrur, ab ea quæ hon videntur, erigere:
nequaqüam fcilicet in ea templum materiale vel corporale
ex lignis aut lapidibus elfe, fed fpiritale atque incorporeum
quod confiât diuina maieftate. Hinc enim Paulus didt:
Chriftus aftftèns pontifex futurorum bonorum, per amplius &
perfectius tabernaculum, non manufaftum -, id eft,non huius crea-
tionisjntroiuit femel in fantta,aterna redemptioni inüenta. Et
rurfùm:N<JM enim in manufaftis fanttis idem lefus introiuii.Ent
liquident&ipfà beata ciuitas, quara Déus nunc per fidem
inhabitat,fpiritale tune templum illiu6iCttm perueneritad
fpeciemeius.Qamobrem 8c ipfe dignahtér in ecclefia, Sc
ecclefia féliciter habMbit,in illo, cum illud implehim fiié-
rir, Erit Deus omnia in omnibus,& nos in »//o.Siigitur templum
Dei sternum ecclefia eft,quam inhabitat:& templum eiuf-
dem ecclefi* ipfe Deus eft,in quo ipfe in habitat: feiendum
nobis eft, quia inhabitac ille regendo, inhabitat ifta quie-
feendo.In qua fe.manfione quies ex tribus quaiicaribus vi-
gebic,ideft,effejnoffeatq;diIigere. Eflè videlicet féliciter j
noffe perfede,diligere cafte;Diciintur liquidera in ilia beata
remuneratione per fignificarionem & alia mulra,fed tarnen
ilia cun<5fca ad næc referuntur.In his enim tribus beati-
tudinum quaiicaribus,omiiis fiimma beatitudinis confiftic
Quid enim eft aliud féliciter eflè, quam beace in Sternum
regnare? Quid eft aütem, Deùm perfeéfce cognofeere i hifi
ipfe beata cognitione felicitfer atq;*ternaliter viuere ?Hac eft
inqui t , vita at or na,vt eognofeant te vtitim ver am Deum ,& quetii
mififti lefum Chriftum.Qmdvcto aliud eft, Deum cafte diU-
gere, quam ipfe dileâione quç Deus eft,çtertlalitèr perfrui?
Scripcum quippe eft: Deus dilectio eft,& qui mdnet in dileôltone
, in Deo manet ,&Deus in eo. Dicàtur itaque dé fenda ac
beata çivùtdxe.Dominus Deus omnipotens, templum illius èft&
agtm. Ac fi aperte diceretur : Cumperfidfem àdfpecieni
peruenerit ecclefia Dei,non iam per viriutum exe rcicia la-
borabitjfed æterna illam quies fufcipiehSed quid fibi Vult,
quod figillatim agnus,nominato Domino Beo omnipotente,
fubiungitur : nifi quia per hoc diôtum quoruridam
hærencorum figmenca vacuari videntur, qui dum lefum
Chriftum purum hominem-|xiftimances,non vnius nacu-
r* cumpatre in diuinicace eflè, fed per gratiam adoptacum
fuiflè afferunt? Hiqc itaque conuincancur,hinc confundàn*-
cur,cum audiunt agnumin fua diuinicace cum pâtre templum
requiei ele£korum effe:quique fè in aflumpta hama-
nitatis carne Dei templum commémorât , dicens ; Soluite
templum hoc,&in tribusdiebusexcitabo illud. Sequitur:
Et ciuitas non egetfoU neque luna, v t luceanttn ea:
nam claritas Dei illuminabit earn, & lucerna eius eft a-
gnus. -
His diôis aperce oftendicur, mentium eflè lucem qu*
illuminât illam ciuicatem,qu*q-,non oculis corporeis, qui
iftam vifibilë lucé cernere côfiieueranc,fèd emundatis edr-
Jibîis vidédà rqpromitcitur Domirio hi euangelio atteftan-
ce, qui ait : Beati mundo corde , quomam ipfi Deum videbunt:
lübaudis felices qui co'fdis oculos mundôs habuelib.
y.
,& m ïy \
ïoh,iü: i
UôhÙi.ii
Jdatih.fi
rinc