A
Rom. 3,y.
c
is effet, cifius impérioMoÿfespopulo aquas de pet rapro-
duxerat. Suadet igitur conditionis fax elhriem pane ex
fipidibusefteâoreieuaret, non.qüod cur® fit ei falutis,
fed vt ex murationelapidum in panes,poteftatem virtutis '
agnbfeefec, 8c fi cfiet purus homo, panis oble&amènto
patienriæéiUntioniseiusilluderetîquem Aon dchüriio,
noncx aliquofeminis germine, aefi noWeflct mitabdé,;
çum quotidie de terra panes créât, Imp ex lapidibus apte
èlégit panes expöftere,vtquam d urns fit quiloquitur,tali
fignaretur exemplo. Verum, quia deirius eft eura molle-’
(cere ad pietatem, quam lapides fi iuberetur, quod fecis
polfibile erat,in panes conuerti: led pro diàboli arbitrio
docec nihil faciediim.Nam aliud horum explörantis fuît,
aliud tenfömtis, dum Deum coeca confemone profitedvî-
detur,&homini conatuVilludere. Sic énim tentât vre** 1
J ploret quod veretur,& fic explorat/yttentando decipiat,
&expleat quod molitur. At contra Dominus fic eum
fillit, vt ambiguüm viblbr relinquät; fieque vincit,vr ad-
huo eiüs fraudes tentatus fallat.
5 c r 11> t y m eil enim, inquit, non infolopane viuit bornât
fed in ommverbo quod ptocetti{ ex ore i>«f] V blnÖ quafi Deus
lua veirar poteftate,fed quafi homö, yt'homo difeeret àd-
modurri pugharc feripturarum potitur au&oritate. Et do-
cet quod altera pars cceli fit, atque altera terrae. Idcirro
non infolo pane, per quem non hifi exterior homo in
commune cum pecoribus viuit, led in omni verbo per
quod interius Angelis çoaeqûaretur. Omnequippe ver- 1
bum Deus charitas iuré acdpitur,m qua legis Sc Prophc-
taruin omnia pendent verba, fine qua nemo in Deo vn-
quam vel qim Deo viuit. Quod bene Paulus iufinuat: :
Erß quod eil aliud mandat um( inquiens) in hoc verbo inßaura-
tur, diliges proximum tuum tanqtiam teipfum: Ac fi diceret,
etfi eft dims alius quo pafcatur interior homo, habeat
aliquis caritatem: & omnibus abundabit bonis, quia fr ui- 1
turillp verbo ad quod concurrunt vniuetfi.Nam in Chri-
fto Ieiu Deus & homo eratjquifquis illo vtitur verbo cari-
tace pafdturDei Sc hominis, .quia omnes in Chrifto dili,-
git &veneratur vt membra ÇhrilH; & qui necaqmfunt
in Chrifto, curat vt ad eum perueniant, Sc complearitqr ;
omnia Chrifti membra. Alioquin fi habeat binhîa rè- ;
rum verba,& compleat etiam refiqua quafi virtutum o pe- i
ra, fadtus eit omnium reus fi non vixerit hoc omni verbo.
Eft autem hoc verbum generale omnium verborum,
in quo pendent omnia verba,non qualiacunque, led qu®
procédant de orè Dei. Csterum verba h®reticorum,&
poecarum, ac Philolbphorum, extra hoc verbum lunr,
quia non funt in caritare, neque Chrifto ftuuntur, Patris
videlicet Verbbi&ideoqu*in,Chrifto lunr omnino 4 i-
ligere nequeunt. Huic fine verbo Moyfes intentus'pa-
nem defiderarc non potuit, illoque paltus Elias famem
roltxioris inedi®, omnino non lenfic. Non enim qui
oç verbo vefiicur panem terrenum, delitiis4ngel°rum
fa^iatus, inquirit. Sed&omnia Icripturarum fin&arum
verba,cuiuicuqq; enuncientur c^icio.fic quafi ex ore D,ei
fumantur,quia non eius funt à quo ex minifterio débité
I fnarrantur, fed Dei ex cuius ore procedunt. Quod fi
quippiam Dodtor,aliud volueric interlerere,quam quod
in noc omni verbo inuenitur,quia non ex ore Dei profer-
tur,neque ex caritate lubfiftit, tanquam venenum , tan-
quani virus letiferum relpuatur. Quandoquidem non
humanis diuina miniftrantur officüs,led inimica,fed frau-
dulenta diabolicis Ihggerutur officiis.Et notandum quod
ait: No» in fob pane viuit homo. Ex quo datur indicium,
quia non Deitas^fed homo tentatur,ita vt quomodo pr®-
mifi, tota h®c tentatio exterius fadta credatur. Vnde
quia inibi verba ad inuicem deprompta leguntur, in effigie
hominis inifniettm apparuilTe, quamuis idem vbique
fecundumDeitatem vifibilis Chrifto exilieret, magis o-
pinabile probatur.Tribus itaque modis tentatur quifque,
per quæapftradtus & illedtus nonnunquam vincitur, fiig-
geftione, ddedfcatione.confcnfa. Sed Chriftus horum in
Rufio ceifit; quia nec ex fuggeftlone concupifcenriatn,
quam non habe bat,admifiqneque confenfum præbuir.in
quo riiilla coneupiIcentia fuit. In nobis quippe fomes de-
bdtorum concupifcentia ex lege peccati aduerfus legem
mentis répugnât. Potro in illo Diabolps nihil habuitle- j
gis peccati ad qiiam accederet .vnde filtem ineo concu- (
■pifcëntias'excitàfec. Àtvero in nôbis qtiia Idc1 peccati in- .j
eft,fic qua;fi■ ad fiiam accedit legem|& co'nciipifcentias
mouetvtaddeledtationem nos pertrahit. Vndë ètfi non
afiud:filtem èbhcûpiftentiarmti yiŸus,qùodin iiobis eft,
amplius fuggefendo,Dei tamen mbrrincante^cleitnèhtia,
inflamifiatjvc&hdsexerceàt, &exercirâtôs Vidtores red-
daf. Deiiiscift ehifti^ui nôn'p^Ç^ ^ tenâfî fiïfMà id q»
polfiirous filftinere. Alio^i^ nulla virtus liilficeretad re-
1 u&andum ,fi non Ch'ri fti gratia noï iUuarétirfècabtiuare-
mur.môle carhisopprclfiih|egempeccati. Terttatur autem
vnulquilq; à concUpilcentia lua: led nine gtàq'us exa-
gitatur, cum callidus propugnatoreandemiH fidbis coh-
éüpifirentiam ttiotiet, & fraudes adiicit vt allicîàt. C^uas v-
tiquë fraudes brdine quopri<humproftraüërathd^i1,lem
vblehs contra Dbminumelimare.
R v R. s v s kjfumpjit eum in funfiam ciuitatent, &jlatuit
eum fuprapiiihàcUlum templi. ] Quam lane ciuitatem non
aliam intel ligi mus, quam Hierulalem qu® tunc terhporis
fola in coto terra rum orbe propter cultum diuinum &
religionem veri Dei rebte lànbtà vocabanir. Vride & in
palfione, milita corpora Sanâofum quasdormieraht lur-
gentia dicun cur venifle in finoatn ciuitatem, multis
âpparuiiïè. Sahbta quippe vocabatur^, quamdiu in ea iu-
ftitia& iudiciumrequieuir,fed demum iniquitate reple-
ta,lccleftiorquatn Sodoma prædicatur, etfi ha bien us ab
Euangêtîftâfinëtaex antiqu® pacts vocabulo nuncupe-
cur. Inrerea quærendum eft quomodo in deferto ieiu-
nalfe,vt tentaretiir dicatur, ciim hie in ciuicate fandta afi
lumptus ten candi caufi congrediatur. Prælèrtim cum&
Marcus manifèft us dicat : jQModquadragmtadiebus,&qua-
dragin ta noB bus fuerit in defer to vt tentaretur a Diabolo. V-
truinde iti delerco tent;abatur,an poll expletum ieiunium,
Hiêriilàletfi rèpetens ibi fit peraifthm quod de congrellu
pugn® leg' tur. Ex quo quidam conàntur a(Ierere,vt hanc
quæftiànèm effugiant,quod Sc Hierulalem & omnis ilia
regio, quia Dei noticiam perdiderant, defertum iure ap'-
pellabatur. Séd nonnulli reétius arbicrantur, vt æftimo,
primam Sc vlcimamin delerco tentationem fuiue pera-
âam.ihédiàm vero quae iuxca hiftoriam extrema creditor,
poftquam fegrellus eft à delèrto , in Hierulalem futile
complètatn. Quia Matthæus nô lecundum hiftori® con-
feque n tiam led iuxca tentacionis Ad® ordinem narratio-
nem rei geft® perleqUitur* Vride liquido patet alterum
eorum itayt res gefta eft explicuifiè;auterùm yero yt Tropica
cexerenirdoârina, commutaco tentationis ordine,
docuifie. Porro quorundam opinio eft, quod in viio eo-
demque loco polico corpore,h®c variis in locis animp lint
oftenfi. Quod non latisapprobari poccft, vbi qu® gefta
lunt omnia corpotcis explicita fenfious coritëxuntur. Et
Aec mirum,fi le permifit hue illucque corpore circumfer-
ri, fi forte ita incelligendum eft verbum airumptibnis,qui
fe permifit à membriseiulHemDiabolicrucifigi. Sed ex
hoc magis cremendum, quod neque virtus impleta, ne-
que finâicas approbata, neque locus Domino dedicat
e cohibuit impudentiftimumhoftem à congrellu, Imo
formidolofius fuis rearmatur vinbus, dum crebris virtutum
vincitur infigniis. Hinc queque ducit eum ad altio-
ra & vfque fuper faftigium remplis,vt ex hoc daretur indicium
ad quid eleuet vnumquemque, quern deorlhm
præcipitare deli derat. Ia«ftantia quippe fiiper omnem al-
ritudinem mentem eleuac, per quam dum fe putattc,
quicunque ad altiora fublimium fabtorUm vlurpatione
lua conk end ere, ad inferiora iam lapfi rraduntur. Quis
igitur in genere humano, non magis præellè 8c alrior vi-
deri,quam lubefle& humiliaricupitt Quippe quiapene
omnes abducic elatio, Sc vniuerfi ad altiora Diaboli faftu
tolluntur, volens Magifter virtutum apertus exhibere,
permittit fealfiimifuper pinnaculum rempli, qu® fedes
erat Dobtorumjvbi nimirum quilque pofitus vana gloria
tentatur,& S cripturarumerrore plcrumqueillicitur. Porto
m Palzftina confuetudoeft Arcliitedtur®, quod & in
templo Salomonis fuiiïè probatur, vt deluperper. totum
plana habeatur atque in gytb,iuxta quod lex præcèpit,
; cancelli
Mrß.iiw
cancelli deambulatorii, be force aliquis inde labatur in-
cautus. Inter quos nimirunî lèdes Dobtorüm fuper pin-
nâm templi erigcbacur.v t exindequafi in eminentiori po-
fimsloboDoéfcôradpopîilum'lbqueretur.SèdquddprQ-
ui(Um;eftad vtilicatën tbtiiis olfici),hoc quam fepecalli-
duspcrfüaforvritüràd ruinâmeorum quraliis pr®ferun-
tiif. Nbnnùllbé quideîn in fuà inflàtionis aura etiam ad
honores erigitindèbitpS^Nortnullo,s véro re6tè prÉacbs,
vtcorruanc ,,^clèviciisimmitcant, indefélfus hortatuA
Qui tamen quamuis perfuadere polïït * bmnino præcipitare
nô poteft-Nullo igitur vitioeos magis deuaftat, quos
honor magifterij Ihblimiusad docendum eleuat, qùam
van® glori®, per quam etiam de bônbvirturum opéré in-
flatos redditi dum non Dèi, led fuam quærentes gloriam,
inanes firme. VndeMagifter egregius'lhpër pinnam rem*,
pliadténrandumprôuidà difpënlâtione àflumitur:vtex
noedocerety eos quiinfublimitatefiinc conftïtuti, quid
magis eauere bporceatjiravtnihilperihaneurglofiam fi- ,
ciant, ne vmhm incurfäötv qüo ëriam &ipli ^uam fiepe
qui fini yidênturpelïimelaborant. Quod benepr®caués
Pröphetäi Non nobis Domine non nobis, in<\\\h,fed nomïni tuo
ddgloriam. Gærerum qui fibiuppiaudunr, SC fiuores yulgi.
excicari in Ce cupiunt, Aon hier*cogitant animarum, fed
omniageruntlaüdis lü® gtatia, & appetune etiam non-
nunquam qu® lu pra felhnt,& circumferu nt ur omni yen*
tb iaftantiæ.Neqjvideriërtibëfeuntquodipfî non fuiit,
neque defepr*dicari,qu®iniAime illis competunt.Ideo
que dc fublimium vlurpatione fiétbrum àd iiifcriorala
buntur.' •
Si flim-Ùeiti,iAqiiitî%Uleïè détirfont.] Hoc fine per
oUinia volensexperiri,fi fifiüs Dei fit; Néiqueâttëndie cur
idem fe deorlhm debeat miftëre f nifiVteuitt iaâanri®
vipculis ktërifët,& ipfeqübd vëfètur,fi fîlius Dëi ëftet, ex
hoëlà!temperconieduram cbghôfceret. Q u i Aüttirura
vox beSl fîbi congrùit» quiomnës deorlhm ex altiorigra-
du meritorumprædjfitare fitagit. Quid enirû tamprb-
priuril illi jquàm vt oninës periiiadendo de fubliAii «en-
tis ftatu deorlhm mittat l In quo fitis ädmoduni infirmi-
tatemfuam nobis démonftrat, malitiamque defignat,
quod nemini polïït nocere, niïï le homo intelix priusde-
brfiimmilerit.-' 1
,S c RÏ P T V M efrenim, inquit ^quod Angelis fuis mandauit
detevt euflodiant te in omnibus viis ttiis.\Sc citera ^quæ fe-
quuntut, donee ad eum locum vbi conculcanduS'-lpfe o-
ftenditur,& omnia VèAefiëiâëius figurate virtüte Sandto-
rum calcandapenitus pr®dtCà£ltur, .De fua qüîdem fraü-
dé ÖtebACufckribAe narrate rèfug'it, quafi callidus tergi-
ueriàtor, fed de auxilio Angelôrpm^àc fi ad infirmum lo-
quens.inftantiüS'repromittit^iOHVtconfirmèt'inmeliUs,
fed vt prôfternatin peiusjad hbc'quippe vritür-Scripturis,
nônyt virtütes infticùat,fèd:Vtërrôres ingeràt:Quem de*
nique imirantur bmnéis qbieuAqiie tëftinîdniaÆcïiptu-
rarum quam læpeadulterando ad fuos infteâunt fenfus,
non fane vt Veritàti fiùeant, fedvt tetnerarios Voluntatis •
fia* aufiis impudenter aftruant. Hic quoque iti nouo te^
ftamento primUs h®refîm, talia éx veteri petthütando,
fraudulentus condidit, atq, idololacriam ingefïït, dum fe
ador-are perfuadet, quem Sc in fimuficris filïf bë'ôtum
cultores mate decepti colunt, qui Sc in ÿeteri'éeftaîAeiicô
loquens;ipEiôfeifiAdam,‘Dëilùbuertendo:fèhtentiam,
ptius deceperat. Cur, incpiHjproecepitvobù Deus ,ne corne de-
ntis ex omni ligne Paradifi1 Qùbd bnl Ainö coftat D eum nô
dixillè, fed vc inen tem fubruat, men tiend o pr® cepti pondus
exaggèjtëfo; Àifdeindepôft dubia infidelitarisrelpbö-l
û» permutaC'feVéfitariVfèrttenriâ'ArDëi^ NequJiqUàtn,in--
quitvwjorw inommini. Seit cnitoÜtüs, in quacum^die ^fmede-1
titifexéoyqviitlip^ientUtwul^ißri^^.^nisßiuPd^ifcienr
UibotiUhi & malum. $ië i’tàque Diàbbips fenipét Sferiptu-
rarutA'vtilutëXenî non Vf cb rri^,1(ed vt décipîât', et*
iàtn grandis falfe repromictendo. Hinc quippe eft y Hoc
°>nniatibidabo\stcpiG\\\vià ; AptrmtufotùlivèftrPt& eritis
fifty Dy fcieritäböhum & maluni: V nde liquido cbiiftàt, Ve
di«,quodqftanës^cunqUèfenlhSSctipràrardmâdlùos
p'-rfuadendum fraude conacus dolofe infligun t, & feuera
öejpr®ceptä niale blandiendb extenuantatq; pecrantij
bus Vtpetmülceantin malum grandia repromittunt , illo
aguntur-fpiritu qui male inttrptetaAdo, Dei fentenriam
extenuando pritAurA Adam morti addixit.ëfenouilïïmüiA
eadem calliditati s arte , quafi ex autftoritate diuura j male
trabtando Sccipcuras,prbltërnereèönéöpiuit. * ; p
• 5 C Vi lefus;rurfusßripfum efiïnontentdliiDlmintM'Deum J
tuum.'] Quodfinepr®eepctrmquan)pluies diiplicicorde j
l®pe tran%rediunttfe incaüfi, &' vnde Dëüm' cbhöhtur I
probare,oftendunt. Et notandum quod téuraie dilitur,
dum;de Scripturis perfiadëte hïïudqüsmëxj^dist'féöha-; 1
tur.^Quia: ptofeifto ficaf Spiritus vita ëft ih-S&fptïitfs-j
diöinisdumrë^ei^êëll^üntdr > itaMeis qni èaS 'ÊalliHef
fuis applicantfaikïribuss'ilaqüens'ërr-bris > ScténCaïiö'aic’I
fubuerfiofimplicifltii prörimïs ‘in'öëhlHiF. QudrljpïféPhïi, f |
v t A poftolus zit,velut cancer feïpif.Dïghk dêib ctëfdïA'rïfi-■ j
queatorumfénfus.&diabolipëculantiarn Dbmifti refpö-’
üo fitis infligitut, Nontéhtabit ObSHWurN Deum tmmi Ex
quo declarat quo d nec fêcUAdüm humanitatém'DöAfe-
nutAjneque fecundum diuinitatêift pêufn aliqüïsdëbëat
tentare; fed agerë in tentarionibüS^'tt'idquid human*
mentis induftrialèdindum eum väjetsagere» DeCStërö
ioli Deo omiiipotenti, cui omnia pbfllbilii'fuht f f i quid!
lhpemnminet;ffon tehtandb, fed dèilbté ac Coiifidëntët
debet eommitt-'f e.Ae vëro quodDonAAöm Dêii m fifurti
feteftatürVnönfidüfManichÄi dêlirant.aiiïlsêftDeuStë-i;
hebramm &alïus {ucisvfedvnU'MdernqüëDèüstëYïëbfai 1
rum Sc luclscbnaine1tur;qui etiafri öc fopeïetfm quiëfti*
byflhs om’nium têAëbtarum doïAMri teftiAioAibfpfius
cbnfi’rmatür« ■ •• HmiiijbaSä ceiètUipttm&l !
Sed cur tènratW,; fi ab èö tehtairi Abö debnif ? ptdfiäö
quia tccatoris prslhmptio fuit.Et poftqüam piimun< feö*
mihèm'fiia teötatiön&dèieèit,iAftUWê^nifl'bfüir'Wßbfi
loldm'tentarëtur Chriftus, 'Vèrhm Öt: iflsilliS. ëilHêhn'qüë
paffionibustenrafétüfjinèofrapramvI^^afigïi|elAaif|i-i
militudinem pólfidéns,in quibiis 8C Adana primustërita-i
Cilsël^ëAm*dhhëi^i%iAWblsfeai^t'^ai^iAé-perdiAra-
ftt,qu® fiiat Gaftrimargia, Cenddöxiai.Supetbiai Viids*
neeinquibiis póft pr|tiarieationenffti®n^ati Adam dam*
natur, SC deinceps lub in viriödcuoltfitvit ^Chriftus ten*I
fatus eft,fedin qüibus'antea tentatus &-fupêrarqs legitur;
TeAtatus eftiatiteni Gaftrimargi® vitio, quando liguiin*
«rdiéti prsfumit edüliUtö. CenodóXia'vevö]quandö di*
bbum ëft ei> Aperientüï ocüUvèftrï. Po^rö fupexbia deiebtus
tilnc éxtitit,quando dibtii eft ëii Ëritis fit ut dij falies bonum
& Malum. In his Cigb tribus VidiS eöarft DöininümSaluatofem
legimtrs t€tamffllhilfe.GaftrimatgiaqAidem»cAm
periualhm eft eia diabolö-,DHrW lapidèsiftt pdneifiab.<yti’
nodoxia i'Sifilius Dei es Mitte te deor/ÜM. Sttpérbfi, cüm o*’
ftendensilli bmniaregnatttUndi &gbriamëorumrepto*
ni ittit, Hat tibi om nia dabófi cadens adoratieris Me: V tëildetn l
quibus ni m ir ufn ille cantationum lirteisapperitus efejten^'
tareturj&Lnosquoquequemadmpdum tenracorem vin-
cerë dëbët’emüs fubpePdoceretexerq^lo . Idebqde & ille
Adam',’ & ifte Adam dicitur; ille quidenvptitnus ad rui- •
Aam in mortem j hic1 v?ro primus ad:irefotófebtioneni &.
virain. Ëcfi vèlis öiHtAaidiugentet perlpicetej ihuenierp
ficirtdicic Apoftolus,iri ^vimö^formamfutari eile mr®ce%
quod ille ad ‘ruiiiatntdil^plhs Sic verb ia fimilit udi nem
carnis peccati venicAsómAiaiiAmeljmpet>ëklHem lineas
reparauit. ’Vnde&in'eï^lemëöfti vitrisdiiibblus tantum
centätri;di&qAibusdbillum) primum deceperat; coniicienshime
qubqtfe fitnplieitër velut feoArinem vin «aterisilludend
iim, fiëüm in illis quibus priorem deiecërat eliy
fiimfenfillèt. Nam quod Lucas hubcfiOtdlnern tfahferi
bitVnohVXimperitia vfedpro myftèrib tdfofmutauit. Si-
quidem in vtrifquefiót um eft;vt & véritas rei geft® appa-
reatvatqüe ordb tentationis A<k; dëinde vt moralit«
ad prsfentis tëmpotfi. reliqu.a cóAfbrmentur. Hinc eft
nimirum,qu od Lucas niediam ponit auariciam, vlttmatn
verofuperbiam; quia etiamvlquëin finëm vit* poft om- ;
nés virtutum triumphos liuire■ Aón'telfiti-' Nam in eó-
quodait , quiainmdfnenco oftenderit ei omnia regna
m undi, palïïo Philargyri® conuenienter accipicii r. Et id
eo quod dixit, fi films Dei es, mitte te deorfum; Ihpërbi®
"p ernma afio iuxtahunclo~cu;-SvrttreAe intelligitur. Ergo quia,
E . dumGam
m
f J J MÉ*