
It&eon-
iungitur,vt
quafi vnia-
Ekifdem Theodori dilputatio cum
Neftoriatto.
Fraticifco Turrtano interprète,
a RtfoEn^deftcertamen d i%utationis,Vnde igf-
tur incipiendanobis eft difputatio ? ab ea ne arte,
quæ ^d fcientiam compatandam pertinet?an
pocius primütn abeo, quod ex aliis quæftioni-
btts maxime neceflàrium eft î Sed quod nam'hoc eftîea fci-
licét accurate indagare, quæ de fide dtrbitantur. Hær. Inci-
piendum profc&o eft à dogmatibus itdei. Orth. FiliusDei
çxTOulierq nams,quid ex eaâccepksnatuittm, an bypoftâ-
ftm?Hær.Naturam.Orth.Deindei cum proprietaribus ,an
fineproprieraribus ! Hær.Soiam nàturam açcèpit fineptô-
priçtatibus.OrthRelinquitûr igitur,vtfinecolore,& figura,&
miftione elcmentprürn,& fine magnitudine,Quam-
obrem, neque agnofcebatüt > neque videbatur, neque te-
nebacur, neque crefcebàt»vcex puero fieretvir. Quidigi-
tur?confiterisunteritumcoloris-,&figuræ &aliorum, quæ
éxpofitafunt, in Ghrifto?Hær.Minime. Orth. Gonfiteris
igitur faille hæcin eo.Hær.Conficeor.Orth.Quid.?Annon
funthæcpropriètates ?Hær. Gnr non.?Orth.Habuit igitur
Ghriftus naturam n©ftram cum proprietaribus', natura au-
^em cumproprietaribus hypoftafiseft, an non videtur ribi?
Hær.Maxime.Orth.Hypoftafîm ergoafTumpfit:& nonlo-
lam naturatxuvt priuspôfiiifti.Hær.Sic e ft.Ôttbod. At hoc
fieri non poteft. Hær. Et vnde hoc docere potes? Orthod.
Quia vel vnitæ font h y p o h e s 5 vel remanferunt reparatæ,
$c tuncChriftuseritduo,&nonVnus.Quarefi colis Chri-
ftum quifitduo.cofis étiatp Pattern, & Spiritum eius, ergô
[ûultor quatuor videris eflè. Siautem vnitæ font in vnam
hyppftafincom^pfitan^eritliypoftafis dompofita, neque
mere,& pure diuma,nequehumona.Sed intermedia. Si au-
ftem Ghriftus hypoftafis comporta eftrChriftus igitur opi-
nione tua neque hyp\i>ftafis diulna eft,neque humana ; Sed
mediamter Deum '&homines, at fugienda eft tëàpietas.
dem naturkm.ièdiccufidüm alikm'eft'hóftió; & fecühtffim
aliam Deus.Hau. Igitur quia aliud eft Deus,& aliud hómo'j
fecundum autem naturam eft luecChriftus, Chriftiis ig|i-
turaKusdftafeiplo. Orch\ Minime, fed alitfd natura clixii
hoc enimoportet concludere eit ii§ , qute concefla fahr.
Hfr.Quod dicis, obfcure dixifti, fed ekplafta. Orth. Chriftus
& Deus &homo eft,Deus aütetn, & homoaliud natura,
Chriftus igitur aliud natura, terpfiimigiturdecepifti»
nonenimfialiud naturk,continuo aliasdfeiplo Chriftus;
noUeft Ghriftus natura, fed'habet naturnttv.Hier. Sint ifta
fic- Quidigiturtibi vidtftur,‘nonne'Ghiiftushomo, hömö
autemaliud d DeoLOrth.Mrfxime. Haer. ChriftÜs igitur ä-
liud d Deo'.Orth. Aahibe diftrn&ionem, feafadam humk-
nam naturam aliud a Deo , fecundum diuinam natura nS
non asfliud .HamPyus igitur & nort Deus,qiue quidem coh-
nadiótio eft. Orth. At non eft hä?c contradictio, non enini
ftcundum idem eft Deus 8c non Deus, ^ t fit cdfttradi&iö'.
Sicüt enim homo eftfiib fcnliim cadens,'Schon lub ferifum
cadensiècundum aliud , &alit£l, ïècundum enim corpus
fiib fenluin cadit, iecundum Vero animain hoUcadit, &
non eft haecccontradiófcio iecundum regulßm veram : iic
Ghriftus Deus donon D«us, Iecundum aliud, & aliud, &
non eft hsccontradiiftio,iecundum enim diuinitatem De-
Us iecundum vero humanitärem non Dens, ac de his ha-
(ftenus.
Q u ç f t i ô q u à m O t i g e r a i f t a f i d d i p t o -
® pofuit.
o
Xjùîebrardo interprété.
Rigenifta. Quid iuris hóeeft 5 vtqüi àtinis decern
, H'el qiimquaginta peccauerit, is decies
r millenisjimo etiam infinitis ièculis pcènàs luatî
Abuc.Quid verb Iuftiria tibi eiïè vifietur: Orig.
Vt pro ratione d eli&i peena infligatur. V t, verbigratia, ii
quis annörum çuinquaginta ipatio peccauerit, is a nuis to-
Quomodo igituribluis nöbik argumentum î Hær; Non tj jem & pleïbatur. Abuc. Quotuahi modis iùftitiam dici-
fiim idoneus adioluendiAh, quare ingrariam noftram^do- ^ musî3t,vndenahi, tu earti 'didicifti?Qpig. "tu Vero îpïè dicï-
, quidallumpfitChriftus, natiiram ne > an h)poftafim;
Önhod.Natutam. Hasr. Cum proprietaribus, an fine his?
Orthod. Cum proprietaribus. Hser. Hypoftafim igituri£
fumpfit.Orthod.Minime.H*r.Etvndehocconftat? Or-
thod .Ego tibi explicaboteft enim aliquid^quod dicicur hy-
poftaiisi& eftaliquid,quoddicitur hypoftatieüm, & commune
vtrique eft componi ex natura'& proprietaribus,dif-^
ferunt tarnen, quia hypoftafis non eft pars aiiciiius; hypo-
ftatieitfa vero pars eft, verbi gratia, Petrus non eftparsali-
cuiiis^üare hypoftafis eft,corpu$autemPetripats eft,qua-
re Hypoftaticum,d! nonhypoftafis eft cörpus Petri, quam-
uis natura eft cum proprietaribus, ied non iätis eft compo-
fitam eile naturam cum proprietaribus ad gerierationem
-hypoftafis, fed oportet cöncürirere ad hoc? 8c non efle par-
'tem.Quia %itur pars Chrifti eft aflumptum corpus aniufii-
nöft^dcirco non eft hypoftafis, fed hypoftatieüm, 8c ficut
Lon numeratur cum Petro corpus eius, vt fiht düo, alte-
rum enim cum altero awrciyinxen, ^ fic neque cü'mfiliö
Dei incamatö cotinumeratur corpus animarum a fluni-
ptüm,vt fintduo,atqfie häcc quidem videntur mihi iaris cP-
fe ad folurionemdubitationia. ' e
tó,quotnattt riiodis f Abuc.' Ümnémiüftitiam yélex Dei
fege, vel ex legibus, quasho’rtiihes'ßncierir^), velex rebus
naturalibuk cognoIcimüs.Haruni lutem iufti ti<j fpecic rum
nfilla temporalem pcenahi irrogat. Prout fornicatur quiC-
piam, velmratur,Veloccidit,vnius horiipatiotatlex Dei;
honiiriiimque leges hómicidam, capiris damnantes, extre-
moque fupplicitmdttorofiim aliquem afneïentés, hon v-
riiusirieum hör^ fpatioanirtiaduertuht j fedfirriorteqüii
deih plezant, aetèrftoeumfepplidó afiiciufit, velfi verbe-
rent, diuramum ei dolorem ex’ rebus inrerunt. Quin tu
quoque fi adulterum quem piam ^um vxöre, filiaue depre-
henderes,non vnius ilium hor^ipatiopumertdum fed tru-
ddandum cenfere's: quod quidem äfternum eft liominuni.
fuppliciüm. Sedipfiequoque rertim häturje perindefelia-
bent. Cuhi enim iipbis ne ftigidam, verbigratia, bibamus
aquam, heueqiióquehoxiocibi stnere vtamür * iiiterdi-
d umfit, in vefitüm tarnen nitamur, diutumas nimirum
ptfenas dämüs. ttäquefiepfc hurtieront, vt ex frigida: gotu,
ignifiie contadu, veläceti vfii continuum morbüm ih-
curramiis. Atqui natura iuftiflimaefi.Tu vero iuftitiam ^ride
ham habes,aüt inüenifti?
Alia dilfertatio; eiufdem Àbucaræ > # Theodori Abucaræ, Epifcopi
cum Iacobita.
H/ErericuS. Vtrum vjdeturtibi efle Chriftii'Sj j
Deus,an homo.?Orthod.V traqu? feoriy|h,& v- -j
trumque flmul.Haer.QuomoctoPOrthcErenim 1
Deuseftfepararim,.fimiliter&homo; öcfimul 1
Dcns&homo.Hxr. Deinde, eftne hsec fecundum natu- j
ram, an alio modo 2 grätig fcilicc t , vel exercitarione qua- j
piam,& profedu? Orth. Natura. Hsr. Vorusigicurpaturae J
eft Deus 8c homb.<5r‘thod.Erras.non enim fecundum ean- •À
Gamm ,contra Sarracenbs T heopa-
fchitas.
Interprète Gehèbràraoi
Lidin conuentu Sarracenus, ex illuftribus illis.
Epifeopuminterrogans: Age vero, in qui t , Epi-
IcopejDeus file mus inçruçe pendens, animam
exlpirau.it?Maxime vero , reipondit Epilcopus.
,s«qucntia
Mfuntin‘
Gf*coBau.
Çodide.
Slraccnu* »utem in rifttm prttFüfus ,6c eos qüi tunc alterant
Saracenos,&ChriftîahôS lüdibrio velur habens, ex-
cenfamanu exclamauit; finehypoftafi feans eft Chriftia-
nommDeas. Abuc. At vndenam fine hypoftafi Deum
Chriftianotum ftifli eolligis ! Sarac. Meo i^iusexem-
plo. Abuc. Quonam f Sarac. Ego quondam non cram,
quoad v%ue du* mei partes in Ventre matris me* coalue-
runt ; corpus, inqukm, & anima: vnde tertiqm quiddam
enatumelhqui ego ex vtriulque partis concurfii, & com-
pofitione, hypoftafis vnica compofita euafis Cum etgo in
ipfo mortis articula feparatæ fiierinr, an non hypofta-
feos meænullitas tunc neceflària erit^buci Ail vero conif-
pofitionis trfi exemplum, idem elle cum Chrifti compofi-
tione cenfes ? Sarac. Quidnicenfeam ? Abuc. Antequam
duætui partes illæ concurrerent, vt ipfe confeflus <^, non
etas îpofteaquam vero natus es, vtriulque partis intégras
proprietates conferuare non potuifti : quandoquidema-
himæ immortalitatem, corporilque brutalftatem amififti :
8c tertium quiddam, vtalcebas,euafifti: nec anima,nec
corpus, fed hùmo fk€tus. At Chriftiànorum Dens, Vt ca-
uillans obiiciqfias ,. velantg vtriulque parti^fiite compo-
ficionem cufnParre & SpintulaAdto er&:imoVero,ante
Omnia læcula, eoque iplb , quod compôfitÿs ex-Virgme
procelfit, nihil quidqüam éx partiüm filarum proprieta-
cibus amifit.
Perfe&us-enihi Deus manfît, vt & Paçer perfe«ftus efts
faiftus autem eft homo, vt-& mater: quandoquidem Chrifti
partes has lunt,diuin^as,& humanitas._. At , iplb paffio-
nistempore,cum à cqrpore feparata eft amm.t,ipfeabv4'
traque parte infeparabifis lnanfi^ indiuulfa coniünOione
colligatus, vnaque fui ipfius dmipitatis, & humanitatis
hypoftafis exiftens. Sarac. Vbinam ergo anima erat ? Abuc»
Corpus quidem in fepulchro ; aninià autem in inferno.
His di&is Saracenus magna cum exclar«ar:one : At quomodo,
inquit, Verbum in vtrilque tanto diffitis interuallo;
coniuriâum eft,cuiii àneutro indiuulfum manferitfTheô-
dorus autem ridens ; fupereft, inquit,,ex hac tua fentencia,
vt Deus ille tuus, in Makenfi, & Magaderÿ Melquitis in-
ueniri nonpolïit. Sarac. An veroduæ illæ partes, quamli-
betfeparatæ, participes diuinitatis eraht ? Abuc. Non mi*
nu.s,quam quo tempore coniurtgebanmr. Sarac. Qui vero
diuinitatis particeps corpus examine in fepulchro îacens
non mouebatarf Abuc. QuiaVerbum in iplb tuncincor-
ruptionem^feerb ilii cadaueri conuenientem feraabab
Tunc Saracenus tanquam reri quopiam implicams, &e-
Iinguisjpræ ftupore obmutuit.
^Detcmporejeiufdem Abucar*.
I
j&iobo Gretfiro interprete.
Nterrog.Num tëmpus eft ii* tempore, ah nbn? Refp.
Dupliciterad hoc relpohdcri poteft,dialëdice videli-
eet & probabiliter & verifimiljter j vel denipnftratiue,
neceflario, & vere, non tarnen improkabiliter. Interrog.
Quomodo igitürdilputationem inftitüere cupis, didledi-
ceandemonftratiue? Relp. Diale<ftice. Tempus|neque in
tempcfte eft, neq; non eft in tempbre: fi enim noil elfet in
tempore,a feipfo feparatuffi eflet.quod fieri nequit; fi vèro
fir in tempore,in feiplb ërit: quqd veto inaliqub ificft,con-
tinetur ab illo: Atquiid quod continet, & quodepntine-
tut, diftin&aHint: Diftlöólum igitur dfeiplb eft tempus: q>
eftimpoflibile.fi igitur, vt oftenfiim,impofiibile eft, temp4
a feipfo feparamm elfejrnulro minusficri pbtèft, vtd feipfo
diuerlum lit. Si vëro h^c cóiïlèquüntur ex hypothefi ilia;
Tempus vel non efie^n tempore/vél eflè in tempore; planum
fit, fierinon poilci Vt tempus fit in temport* vél non
fit ift'tênipofe^Ömnis enim fiypotfi^lisjqu® ad inipbfllbi-
le ducit ipla etiam impblfibilis efti Et hasc dialeótiée &
probabiliter diêta fint. ;
I Si verovéIisvt&demonftratiüëd?hisdilferatn, libëp|
ter parebo. Tempus non eft in témporéiquod ex fimili-
bus cpnfirmdreficët. Quemadrtiodum enim locus non eft
inlöco', nam omne, quod in loco eft, corpt* eft: at locus
non corpus; 8c anima non eft in anima; fed itt-corpbre J 5t
motusnbneftirimötUi fed in mbbili,&colores n o n f a t
in coloribus,led in corporibus cblbratis;fic & tempus hon
eft in tempore, fed in rebus tempori fubieiftis^qmë alia
nonluht, quam molfilia. Nam templis eft nuinéfuS ino?
tus.-Itaquefecunduih primaih ratiohèm tempus eft in motu;
cumquenfotusfitininobili, etiam tempus in mobili
eritintefuentu mbtus. Quaproptervlre dicitur-teiiipus
non elfe in tempore, fed in motu, vefin mobilij fedprima-
ilb quidlm in rriotu; fecundario autem in mobilii
Theodori Abucaræ-Dialogus
dhm Neftpriano^
Interprété Genebrarde.
■ Buc. Dicmihi ; hoc nortién Ghriftus, vtram na-.
turam indicat, diuinitatis, an humanïtatis/’Ne-
ftor. Non vnam in parte, fed vtrtmque hypo-
ftafin? fîue Dei, & hominis fimul. Abuc. Réde
çenfes. Iam hoc mihi edifière. An Ghriftus ex Virgine natus
SiNeft. Maxime. Abuc. Ergo Deuf” verbum, & homo
natits eft ex Virgine. Cfiriftus enim, vt confeflus es, Deus,
8c homo eft. Hoc infuperà te pçto. An Ghriftus mortuus
eft,? Neft.Maxime. Abuc.Ergo,Deus & homo mortüus
eft. Chriftus enim , vt vis, Deus & homo eft * qua nam vero
de cauflà Ghriftus dicitur ? Neft. Quia vnxiç eumjDeus
Spiritu làmfto.Abuc. Vter igitur vnétus eft Deus verbum,
ànhomo î Neftor.Abfît.vt Deum verbum vndhim fuifle
dicamus, fed hominem. Abüc. Ghriftus igitur eft homo.
fienirnis, qui vn#useft,.Chriftuseft, êchomoiseft,qui
vnclus eft, aliusdenique Deus verbum, & abus homo ëft,
vt vultis, coufequitur, vt fiomb fît Chriftus in partç.
, iQuid ergo vobis ipfis , & aliis imponentes
Ghriftum Deum,& ho mihem efe
fediciris?
Alia difertatio, de au dore boni &
malihabita ♦ cumSarracenoi
lacoho Grëtjèro interprété,
Arbarus. Quem ftatuis auâorem boni & mali?
Chrilf. Omnium bopqrüm Deum ; mali vero,
hequaquam. Barb. Ècquem nam mali au<ftorem
r dicis ? Chrift. Aio hoc ex rioftra focordia^êé ex
Diaboliverfiitianafci. Barb. Quam ob r<|pl ? Chrift. P copter
libertärem arbitrii. Barb. Quid igitur î Liberi arbitril
es, & quæcunquevis, potes acfacisîChrift.Solumin duo-
bus'j in aliis autem non lum creatus àDeo liber.Barb. Qpæ
ifta? Chrift.Sibonaagam, non timeo legem; fed honore.
a%io r,i& miferiçordiam confequoràDeo. 3fcniliter&
diabolus liberoarbitrio â Deo condituseft.j fed peccauit,
& ideO propria flatione deiedlus eft. Àc forte quæres ; quæ
nam fintjb.ona; quæ mala. Ecce fol & luna& ftellæbona
font. Fac vnum ex iftis. Dico igitur tibi, me,hqminum mO-
fc,agere bona 8c m ala :Bona quidem, cuiuimodi diuini nu- %
minis celebration & precatio. Mala verb cuiuimodi fqrni-
catio , & furtum nCuin igitur , vt tu affirmas, bona ^ mala
Deum au<ftoremhabeant,iniuftuseritjtdalëntentia,DeuSj
quod cg«âu nçfas:Cum enim Deus præceperir, vt feortaror
feorte tur,fu r furetur,& homieida homicidium sommittat*
digni eriint honore, jtpote qui vofontatem Dei perficiant.
Legislatoresquoque tui mendaees erunt 8c libri lâlfis titu-
lisprænotati.Mandantenim vt feortator & for cædarur,
cum tarnen voluntari diuinæ obtemperen t;& homicidam
interficiiîfj'int,qu#m honoratuhi oportuit.v
Cæterum Sarracenus oftehdere volens Deum elfe au-;
(ftorem boni & mali;adiutoremque tam feortatori, quam
ad ultëro ; feifeitatus ëft: Quis format infentium corpora in.
materno^vteip ? Chrilt-Non inuenio, exaâaliebdomade
prima,Deum quidqukm fqrmare *aut crÀre. Et tu ftequa-
quamdemonftrabis, poft hanc quidqutm création eflè
G a exce-
E I
XXXIV. I
Notât. B.; I
P.Antoniui!
PoflcuinuS
infù oÂp -
paratu la-
3, ex hare
Biblio- "
theca Vieri?,
nenfi opuf-
culum A
bucarx dé ^
tempóre,
h o c iftud.
plum effet
nùllus du*'
bito. '
Hxcnon
| videntur
diéfco iôanj j
Pater ;
meus vlqtié -
modo ópe- 1
ratiir,& egâ ; ‘
Etillis,qux
de créations
anima:
(anâ-doâhl-
ttadit. -