Rimigij i_Ant!ßtodortnfisEpifi.
B
Sfuth.-j.
J3tMt.fi.
MMth. 15,
Gentf.9,
COnuenite,congregaminigcns nonamab'tlis, &c.] Poft præ-
diâa mala quæ pafluri erant, prouocat Propheta povbona
rétribuée, nec'malis malà rependet. Tippolpgicé
aucehi: In die ilia, id eft^in confun\rr>atione mundi, lerutabiturDeùs
Ierufalem, id eft, Eccfefiam in lucerna,hoc 1 ■ -ô S P p \ -■ - *
eft hTindicio Chrifti, qui ex humanitare &diuinitate, fit ! ^ d ia a n ^ » q a » p # u iie im t,p ro u o c .tP ro p h c o po,
î ï ï S Ï Ï S y E S » Deus pacer omnc 1 pulumadp<,nuenI,am,dKcnSiC»»«ffl,«>congtegamml
facktiüdiciumj&vifîtabit iuper viros defixosin fecibus j in vnionemcharitaHS,qmeratisdiiperfipro{ïter peccata.
fais hoc eft, vlcifcetur in eis qnibus fîia peccata placue- Gens non anaabihvdeft.indignaamore Del. [trmftum
quumdefenderent A , blafphemantes1Dorai, 1 f arùt i« |.,].d e ft;anteq|n ,mplean,nrqu*praed,aafi,nt.
num, tanquam taies eos feciffi:R«£ tollentes ptouiden- : qnæitàfacile ven.ent,mfipcemtendoprauencmis, ficut
tiamDeirouafi nec benefacece- ptodelTee,' nec obeffet leuiffiraetapmitpuln.sâvento. In quo confiderandum,
malehccte. In lucetnaergoDominusIeni&lem fctnca- quantafitDetclemennatpronocatadm.fencotdiam, ne
S S eft,proférée omniaabfconditain lncem : neque àciatquodmmatns eft. Tropolog.cegeneralts exhorta.
foluni dé operibus»■ led etiam de otiofis lermonibus, ÔC i
de fubtiliflimis cogitationibus ratio icaaetuc & viivdiûa.
[ Et erit fortitudo tor uni in direptionem , & domus eorum in
defcrtum.&c.3 Mani felle de Iudæis dicitur » quorum fot-
titudo & omnis exerfitus captiuttatis t mpore in direr
ptionem data funt, & domus delhu&æ, 6c agri 6c vi.neæ
vaftatæ. Nec prolongata eft vltio ,aut Ièmper expedlauit
padentia Dei, fed velociter reftiniic eis quod mereban-
tur. Sed 8 ciuxcatropologiam,in dieiudicii omnisn\alo-
rum fortitudo dabitur in direptionem, qui ædificauerunt
nonfupra petram Ièd liiper arenaro: nec plantauetunt
vineam ele&am, ièd vinéam Sodomorum 6c Gornor
rhæorum. Talis enim plantario prribit. ( Vox diet Domini
mar a y tribulabitur ibi fortis. Dies ira dits ilia, &c.~\
Iuxta literam omniahæc vel de Bibylonica velde Roma-
norum captiuitate dicuntur. T une enim experti funt die
amaram.qui Dominum ad amaritudiqem prouoçauetânc.
Tribulati funt ibi fortes & poternes. Fuit dies ilia dies iræ,
quia fæpe quidemfuftinuerant iram Dei an tea, led non
inconlùramâtionem. H«cautem ira finis fuit, quia per-
diderunt locum, regnum & Genrem, 8c iu omnes mundi
terminosdfiperfi Hint. Poifimt hxc tropologice reftrri
adconiummationem lèculi, quando erit vox amara, quæ
dirigetur ad eos qui àfinilliiserunt: JItemaUüüiinignem
ater num. Tribulabitur ibi fortis, quia etiam fanâi pauo-
re fbluentur, & virtutes ccclorum mouebuntur. Erit
quoque dies retribùrionis 8c anguftiæ, quando plangent
omnés genres , & nullus erit effugii locus, nullus àlteri
auxüiabirun Erit dies tenebrarum 8ccaliginis, quianè-
celfe eft vt eos perleqùàiftui tenebræ, qui dum male'age-
rent, odio habebantlucem. Erit dies tubæ-8cclangoris,
quiavt Apoftolusait: tiet indicium in momen o, in ici U ocu-
li, in nouifiima tuba. Hæc autem omnia ciunt fùper ciuita-
tes muniras,id eft, fuper omnem mundi cônfidentiam &
præfumptionem : & fupex excelfosangulos, opera Icilicet
peturrfa & reôtim viam Dominideclinantia. Et trihüUbo
homines, & ambuUbwit vtcaci, id eft, ignof.mtes, quia Do-
mino ptccauerunt, &c. Manifeftum ^eft quod idcirco hæc
omnia lerufalèm fiiftinuerit, quia peccauerunt Domino
Chrifto., tradendo eum morti Tunc rimbulauerunt vt
caeci, ignorantes quid agerent. Et quia fuderant làngui-
nem Prophetarum , & lànguinem eius qui eft Domitioeftâd
omnes, vt congregentur in focietatem Ecclefiae,
&præuc niant,ira Dei perpoenitentiam , necos diesiùdi-
ciiimparatos inueniat.. [ Quarite Dominum omnesmanfittti
terra qui indicium eius eßis opérait. ] Vox Prophetæ ad landlos
dirigitut.O fanâ/ &eledtiDei,qui præceptacius im-
pleftis,6^ eius iuftinameftisoperati,quærite Dominum
amaqdo & coléndoeum» Et quafi interrogaretur. Quis
eft i lie Dominus î Refpondetur : Quæriteiuftum,id eft
Chriltum,cui omne iudicinm dédit pater. Iubetur ergo
manfuetis vtquæranc manfiuetum, vt quöd minus eft in
virtuteab illoqui eft virtutum omnium finis perficiatur.
Sed & hoc feiendum, quod fi iuftis & manluetis loquens,
quafi dubitatiue dicit: [ Stforttabfcondamini indie fiiroris
Domini, quid fie.tdepeccatoribus.? Quia Gaza äeßrufta i- 1
rit,& Afcalon in deferium, Azotum in mendie eiieient, & As-
caron eraOicabitur.’] Tanta,inquic,erit fotritudo Chal-
dæorum exercitus, vt potentilfimas vrbes Philiftinorum
quaevobis æquocertaminereftiterunt,eadem captiuitas
apprthéndat. Myftice Gaza quæ interpretatur Fortitudo
^w^delîgnateos quiin corporis robore confidunt &in
lèçulari potentia. Hi ergo deftruentur,&innihilumre-
d igentur : Afcalon inxerpretatur Fonder atav^ 1 ignis homi-
ciddy peccatores inlînuans, qui iuxta menfiiram criminum
iièdicabuntur & eadem menfiira quamenfi fiintre-
metieuir eis: &quiaifçruntdefiderioeffundendifangui-
nem, & ftudio fcandalizandi.& necandianimas, hiinde-
lèrtum deducentur, &ignibus gçhennæ trâdentur. A-
zotusquæ Hebraice dicitur Afdor & interpretatur ignis
generations »eos defignat qui libidinis incendio ardent.
Hos ergo in mefidie, id eft,aperta 6c çlara luce,eiieient in
tenébras exteriores, quando fânéfci plenam recipient ela-
ritarem. Accaron quæ diciturßerüitas vel eradicatioeiusy
eÿpice defignat eos qui nullos boni operisfruâu? habet,
8c'.multosperucrlà doétrinaaueliunt ab amore Dei. Hi
quoque etadicabuntur de terra viuentium. [F<^Hi habitats
j'uniculum maris, gens perditorum.] Quatuor magnis vr-
bïbus Palæftinæ nominatis, nunc ad totam prouinciam
fetmo propheticus dirigitur, 8c prædicitur quod & ipfi
qui iuxta mare habitant vaftandi funt. Qaoniam vero
dicitur: Verbum Dcmtni fuper vos Chanaam, terram Philiftinorum
ollendit.. Nam manifeftum eft Philifthæos Cha-
nanæos ellè , minaturque eis Propheta, quod ad tantam
nus Prophetarum,ideit o f j i s eft faugnis’ eorum firut venumfuutvaftitatem.vt vrbesmuniriffimæinouiUapa-
himus,&corpora eorum iacüeruntinlèpultavelut fterco- { ftorum vertantur^r erit funiculus maris,id eft,Chanaan vel
ra. Diuitiæ quoq; eorum iniquitateA nimia loliciuidi- | Dhiliftiim. Et qui remanferit de domo Iuda,tbtpafcmturm donc
quæfitæ.nonpotueruntlibcraredominosôcpoirdTo- 1 mibusAfeà'onis,adveJperamrequiefient. Quum,inquit, H
res luos, quia ignis iræ Domini deuorabit eos, 6c omnem Iudæ reuerfi foerint de captiuitate Zorobabel & lub lelu
terram^llorum. [ Eacietautem Donnrns c nfummationem eu & Nehemia, omnis terraPhdiftinorum qui inCaptiuita-
fejlinat'tone.1 Namquadragcfimo fecundoannopoft paf- tetenebantur erit eorum pofleffio:&fieent delertâ,vt
fionem Domini obfeffa çftciuitas Ierufalem à Romanis,. paftoresde reliquiis Iudæoçum m Alcalone nobiliqua-
& fiuàa eft confummatio cum feftinationes Sed & in man- dam vrbe greges fuos poft meridiem facianf accubare,
di finetribulanturirapiihomines8ccarnales,ficutfecun- ' Hoc autem ideoyquia Domtnus Deus vijitauttplebem fuaniy
dùm carnem vixerunt:&ambulabunt vtcæci,quia veram &auertetcapttuitalemeorum. Hæcmxta literam.SpinttiaU
lumen perdiderunt. Quod veto fequitur: [ Ejfundetur fan- veto fenfujCiuitàtes Philiftinorum quarum pfonunnatur
guis eorumficutfumus,^ iii die iudicii non poterie effundi j interftus, lupetbiàm Gentiliiimdefignjfit, iuxta propo i
languis,quumiameruntimmortaliacorpora.Ergonomi- tamnomihuminterpretariönèm. Hi funt habitantes in
ne fangûinis debemùsilludaccipcrequovegetatur ôc vi- j funiculo maris, qui errorum fiuâibus tunduntui^ c
uit anima,fidem videlicet, fpem & chatitatem i cæterafqj ftruda veto eorum fuperbia i domus Iuda, hoc eft, vera
virtutes,in quibus f ft vita animæ. Qui ergo Humahu làn- j Ecclefiæ confeiîiô, in eorum loco incipiet habitare. um
guinem fudcrit,ideft,quihominemmaloexemplo&per- | proimpietatefuccedit pietas* iniuftitiam exfruditiulü-
uerlàdottrina necauocit, fundetur in die iudicii languis e- tia, fuperbiam humilitas fibi fubfternit.
ius,id eft,fi quid vitale inbonis ope ribus videbatur habé j briu■« Moab& blajphemiâsfiüorum Ammon,&c. \ Præditt*
rcjcogeuir iuuittcre. ' I clade Palæftinorunt & excifione ciuitatum terræ .eius,
- Expofitiotn SophoriiamFrophetàm.
Uupccoh^M°ùb&IiliosAmmouconùcrritürProphèT~^i^è^h7s~qüi Voluut ad mciiora couuérrî &a b l ra,Breiuspronuntiarmulsvencura,eô quod Babvloniis . l.mr. ----1 °
, Gilief.19.
--------------- —------ cuimciuuu riopneta,&
emspromintiat mala Ventura ,eó Babyloniis
auxijium pribuerint contrapèpulum, Dei & cum eis ciuitatcmtcmplumquerubraerint.&
inful'tantescapHsIud*
is Deüro bialphemarunt. [AuéuiypfobriuMoAW] Hxc
’ ciliiraj eft Arabia:, & nunc Arcopo/is, id eft Marris ciui.
(ft Arabia:, & nunc Philadelphia voczmr.Ma'ntficAtifunc
‘frptr termmos mum, quia eiedbis illis dilatauefunt fines
u\P^.[Proptenaviuéejpoulic\tDomnutextrcituumDeuslfr4cl
qmMoakvtSodamue r i t ,A m m o n qiiafiGmmrh.,.} Et'
boCquomodo idxta literam fadbum fit erooninon po-
telb.Ncqucenim ha: vrbes func fiibuerfe ficuc Sodomaßc
Rartprrha, deque terra eorum fuiphure & ignibus exil-
Ita, ocinanerem fauillamque eftcoiiueria* fèd adhuc vr
bes mhabitanrur, lieer permutatis vocabüiis,& reeio ex
Coltrui'. Eroo arl fnirirulam'colimr. Ergo ad ftiritalem ÆlanAfnii.m« confügiend1 um efnt.
Moab&AmftroiifiliifirerantLoÇB - '
ji-n.
. . ------ deiriceftis nuptiisgenerati.
Lût interpretàtut dedinans : Moab, Ex pâtre: Am-
mo rtyPopu us meus. P et hos ergo defignan tur hærerici, &
omnwpraui dogmatis rèpercores, qui déclinantes à vero
patreDeo,fa<fti funt filii diabolij&raiidiuiiti Domino.
Vos ex pâtre diabolo eftis. Etncciam populus funt Dei, nati
mrenebrolâ Ipclunca. Hi erg y inliilcant fiinplicitati Ec-
clefiæ, 8c magù'ficant le fuper cenrjinos eius » contra hoc
raciences quodSàjpmondicic : Netranfgrediaris terminas
quospatres tuipofuerunt. Hisergofub quadam contefta-
none tninatur, quod fient ciuitates iliæ lîibuerlæ funt
corporaliterrfîciAifiinciîibuercendiæternadamnatione,
vt îgnis.&fulphur 6c Ipiritus prbcellatum, qu* faciant
vetbug puis ,Ûuc pars calicis eorum, [ Siccitasjpmarum, &
, dcerwpIs.]R.e&c hæretici ficcitas fpiturum vocantur,
| qu'aveluti fplnæIèmper lacérant 8c difcindurtc vnicatem
bccleUx, vulnerantesper impietatem fuamjadiiihil aliud
apn.qttam vt in ignemmitt'mtuiv Ipfi quoque fiititacetui
W Rhiaveluti làl ififacuatum proiieuntur ab E^clèiïa &
-?b hominibus coriculcantur. Hoscrgo tiliquUpopuli met
ainpignt &refidtiigentispofid. buntillos.Hoc eft.âoétore's 8c
prædicacotes vericatis.qüi ôcfalfam hæretïborum feten-
tiam .deftrpunt, & iihpia- dogmata diripiünt.-#^' 8c vos
hJW.&Moat iisAmmon dicflnttfr Iüdæt ad Ghrirnlui
aduentum rcfèiutit.quem putant venuicuifi incon-
ummationelèculiA6crurfium extruAUrijin Ierufalem 8c
Itberaturum Iudæoisdepoteilate omnium gentium eiinè
que adorandiimab omnibus, iuxtaid qu’odfiipradiaum
Clt : Et adorabunt eum virde loco fuo 8c omaesinfulæ
pntium. NecfolumîupradiOasgenres vicinas Iudæis,
jed etiam Æthi opes 6C Afiyrios luperand'o« abillo .ip-
iamqueetiam Niniuen irifoiimdinem r ed igendarii ,i%vt
i «at"^hitattq beftiarum. Hoc eft enim quod dicit; Speti*
pmtgitttr.tnfomHdinmi-Ni.iiafen Babylbpem voluntin7
ter fim^itudinem monftrorum Onocrctalt
luere nigredinem peccatorum, quod eiosgladiointef-
ficiendi fint,gladio videlicet verbi Dei acutiffimo, vt
Gentes poenitcntîam agant ficut Niniüitæ, 8c moriatur irt
eispèccatum 6 c viuantiuftitia. Et hoc qüidem iplè Dominus
m hiatus eft. Nun c vero loquitur Propheta de Deô
in tertia perlbna. Et extehdetmanum fuam fuper Aqui’.oncm
& periet ÀJfur.] Aquilo venfus eft fiigidilfimus qüi &
Dexter vocatur. Signifient autem diabolurn, qui in cor-
dibùs reproborum quiefcit j in qùibüs refrixit charitas, i
quem 6c fponla optât ab horto Ecclefiæ récedere, dicens': i
Surge Àquilo & vent Außer, Dexter autem vocatur ab illis
qui eius Frigore deleâantür, cærerum opéré finifter eft. *’
Poftquamergo extenderit manutn fuam fuper Aquilo-
nem, perdet Afiiirqui dirigens velpotius coarguens interpretatur,
eundem defignâns diabolurn, qüt omnes le-
quaces luos ad morceni dirigit r quia illos qûibu’s peccatà
fuggérit, pofteaarguit , 6ceos pcènis affligit. Hune erg&
^promus Deusiiïterlîciet Ipiricuoris lui. Tuncl^eciola
Nïniüe, id èfl mundu s , cum principe fiio peribit, ira vt
nullus eius milcreatur. Nec abhorrer fi fpeciolàm dicam*
Ecclefiam,quiainfine mundilubperfequutione Anti-
chrifti, quum abiuidauericiniquitas 6c refrixerit çharitaS,-
ponetur in Iblitudinem paucilîimis rema'nentibus , qui
vere& h5 fimulate fi-d fiàefateantur fe elîè Chriftianos:
6ctradeturbeftiis,6cimplebitûrmonftrisvitiorum.Oud-
crotalus enim qui aiiiat folitudinem , eos defignat quilè
ab Ecclefia fcindunt,6ciua illi conuenticula præferunt,&
ftridorem fiue ffagoremlàlforum dogmatum magis qüa
vocem edünt. Septuagihtapro Onocrotalo Cameleo.n-
tem polùerunt. Quod eft animal 'diuerlos mutans per
momenta colores , eos defignâns qui perdiuetlà vicia*
nunc crudelitare,modo triftitia,modo inutüi exultationc
mutant'ur.Hericius vero animal Ipinoliim oc timidum, &
in Iphæram fe colligeiis ne atririgi polfic, eos inhuicqüi
pblèlïi lunriêntibus peccatornm -, 8c ipla peccata defendant
, nec vnquam Itelera confiteri volunt. Cornus im-
mundaauisefltâCcarnesdilanians defîgnatautem eos qui
quum lînt immtindi vitiis ,ahïsdetrahunt 6c loquuntür
pa cem cum proximo fuoj malaâutem funt in cordibüs eo- pfal.3.7.
cum.
, • ' C a p . i i ï .
y ÆpromtAtrix &redempia ciuitar. columbà non audtuil
V vocent, & nott fufcepitdi;ciphnam\ in Domino non eficonfi-
fa, al Dominumfiium non appropinquauit. ] Poft prædidam
diueriàtu m gentium captkiitatem reuerritut Propheta ad
Iudæôs',6c omnis eius lèrmo contra Icrulâlem.Væ3Snquitj
ô çiuicas quonda'm columba,per legem oblèruandam- in
innocentiagenerata,læpe peccans captiuàra, & rurfiim
redempa. Væ çiuitas prouôcatrix.id eft, ad amaritudi-
henl lïiisfceleribuyperducens Dominûifiue prouocatrixj
quia poll acceptampietacisnocitiâad impietatc conuerlà
eft. Prouocare e'nim Deum, eftftiendo peccare. Non au-
diuif præceptnm Domini, ô^correpta noluit recipere di-
Icipfin am, neq ue qùum malis premererur -, confila eft in
.Domino. Etqitam Dominhs dicac: Egofilm Deus apprô-
•ptoquans & non Deus de longe, iplà tarnen noluit ei apprô~-
piflqüare. Principes eius in ntyfio eius. Defcribit Prophea
oc Heritti, qu^ Iefiias prophetain Babylonia fuilfcde-
lcnbit poft eius vaftationémy Sciendum véro1 Qiiocro-
talquùn dutS1 efiè genera : ynum aquarilfe ,alind Iblitudî-
nts. dictusCmocrptalus yquia x&m\ov'Gtxce drepitacu^
lynv vocatur. Et hæc aüis qiiia voce caret, toftrum in
reddir'^Ft^ 1 rePer®“c^ s **<><$fimilitudmeriy pinqüare. Principes eius in ntsfiio eius. Ddcribit Propheta
- , * ,»u®. l^ u.r: in fenefira,veidx- qûalêsprincipes6ciudices(iuelàcerdoteshabuerit. Prinfiiipnr
; V* vâr^arum Voe^s auiurii, quæ I cipes( inquitje/jw quafi leones Ièmper verlàbantur in præa
v, n |.® ert,s /v s morarijficùtvlulæ, bubones 8c dis, & proni erant ad efFundendum latiguinem fiibiedio-
plurima. Quæ omnia indicia fiint Ipfi- j rûitt. Indice< vero rapaces, nondimittences afils quodpof-
rucunis.Qupntamaetenuab'orobureiusu nuta Nih.iiè «rt Ra-.......
Ten. i j.
\ , . - 1—r*“...... uuiiu.1 inaii-iit mne 1011
cudinis. Quoniam attemabo robureius,p\it& Niriiue vet Bâ-
oyloqis inminimamfortitadineffi. H a t f i umusglomja,
V 0 * 1 rophetæ drnfi .rfiiitancis ei poft mina'm, & dicen-
tIS ’ efi ûuitæglomfA habitons in confidéntia, quo dicebat
m‘«'defwSgofim.Scprotermtnmeftotiaomplisu.-fÔaoA
non iplum orc loqautaeft,verum etiam & in corde fe elle
»lem putauit. j^mmbfoO» cjl in dtferttsm cabile b,fin)
ciüitate monftmofæ beftiæ dicun-
tmhabitaffi.autitafiiitiaxralitçramVaut fi.bfigura bb-
matnm rtultarom varieras nationura iiidicatnr. Tropo-
ogiceÆthiopes fiintinfideles, qui nonduiri errorem ve-
g»» nomiriis canquam rtigredirtem depofuerünt. Cora-
. . . . . . . 1IUUW IKV/.lVilltJ, llUUUÜUUtOlUOO «U S tju u u ^ c n '
fentrapere. Propheta eius v^wiyideftinlanientes. Vtrtin
fideles, qui loquun tur quafi ex ore Domini, fed omnia fi-«
(fta 6c falläproferebant. Sacerdotes pollueruntJanäum,com-
mittences'/acrilegium in loco laniftuarii, dicentes fc fe-
curidum legem facere, quum.agerent omnia cocra legem.
Qaia ergo illi egerunt iniufte, Dominus iufius in medio eiüs
nonfaciet iniqüitatem, fijd reftituetilliquod meretur mane,
id eft, manifefte & in luce iudicium/uüm dabit. Et hoc fc*
eit vc correpta ciuitas conuerteretur ad meliüSjled Ierufa-
lem nefeiuit cofuponem. Difierff^mies,&dißipatifimtanguli
earunudefertasfecivias earit, 6cc. Quiä,inquic,per plagas nö
potui illös cor'rigere, volui vt Eltern per bcneficia conerterentur