pore compleretur.'Quja iicutïuo In îoco monftrabitur | ïàpientibus ad perfùadendum dehac fàcra hatmitaté, 'cïe&
mirabiliter velut organis,hisvfus eftSpmtus dïüinùs, vt 1 dendinegotia minus adeiîerit.Qjriiaütemfie ,qüi natus
peneomniaquæde Chrifto fùn'taciimplëta,fùo carminé I eft,primum requiratürEfaias Propheta , &dicat quod
longeanteaprænotàrent,ÔPrbfeâo igiturapiCè Romani j qui natus eft, fit maglü confîlii Angélus» âppelletürque
Imperii,vtdixhnüs,Euangëliftareétius àgérCVideretur, | foîtis&domimtqripatèrfuturilæculij&prüîçfcpspacis:
ïJàtt.j.'ij.
fi per eum Salüatoris natiuitatem adfcriberec , vbique
prædicandam in orbe t'crrâtunVqui notiffitnus'fîib qua-
ruor plagis coeli omnibus habebarur. Sed fi confiderancër
aducrtimu’s,continuo pat'ebit,quod non Herodem tantum
ideopoïueric, vtper'eum tempus natiuîtatis huma-
no more deferibereti led potiu s vt Prop hetja lacob Patriarchal
tandem complétaïîgnificântius monftraretur. Le-
gamus iraque Iofèphi Africain , cæterorumque hifto-
rias, & inueniemus profeâro hune Herodem qui tunc in
Iudæa rfgnafie feribitur, non elle ex Iudæorutfc génte,
nequeabeis vllam duxifle carnis originem, pro quo in
eis reâe dominari debuifièc : fed ex alienigenis natus,
auttoritate Augufti Cæfàrisiufto Dei iudicio, regno Iu-
dæoruminiuftepotiebatur.Didhim quippe fucrat, N on
deficiet Princeps de Iuda, neque Dux defemoribus eius , donee reniât
cm repofitum eft. Vnde iam eum prqfedo veuille vo-
lens Euangelifta infinuare, maluit Herodem ob temporis
feriem,quam Auguftum fubtexere, vt perhocplenitudi-
nem aduentus Chrifti ex Prophetia firmius explanaret.
Quia nifihicefièt cui fuerat repofitum, omnino Princeps
de Iuda, & Dux defemoribus eius nullatenus defeciilèc.
Nimiram quia vfque ad hune locum, Chrifti videlicet &
rempli, fàcerdotes ex vtraque tribu commixtiTudæorum
regebant populum. Quorum extremi Hyrcanus & Ari-
ftobolus, filii Aicxandri fàcerdotis, pontifices exifterunt;
qui facibus fuccenfi cupiditatis, regiam affe&antes dignitatem
, contra fè inuicem dimicarunc. Hinc vtique
occàfionempræbentesRomanis>vciudemIiidæaminua-
danthoftes.QuorumprimusPompeius,captavrbe » at-
quetemploreferato -, vfque ad fandta fàndfcorum velut
tyrannus acceilît. Ariftobolum quoque vindtum fècum
abduxit,&Pontificatum Hyrcano tradidit. Deinde vero
Antipatrüm, cùiufdam Afcalonitæ filium, qui fuerat o-
lim'vt àiunt » ædituus rempli Alcalonis, procuratorem
Palæftinæ prouinciæ fecit.Vnde Herodes'hic, iub quo
Chriftus nafeitur, huius Antipatri filius ab Hyrcano Ro-
mamdiredlusinnocitiam Odtauiani Augufti ac Senarus
venin Sed poftea Hyrcano mortuo, deftruâoque Ponti-
cam, nihil ad eum pertinens vtpote Antipatri Afcalonitæ,
hiclefus, quem Angclus fignanter annunciat filium àl-
tifEmi Prophetarum eloquia futurum nommant,
Sàlüatprem. Quid autern fit, idem etiam, & Ioannës E-
ùangelifta, patenter infinuat, quod In principio Verbtim e-
ratapudDeum, & Denser at Verbum. Ac deinde quod Ver*
hum carofaftumejh 0 “ babitauit in nobü• Vbi profedto qui?
dem&cuidentereftoftenfum. Cut autem venerit. Ati-
gelusinfinuat, Populum fcilicet fûum à peccatis écftùfn
faluum facere, &vt alibi didtum éft, claujis apertionem o-
ftendere. Porro idem Vbi venerit, Joannes dicat quod in e j
fuarenit.ôc Prophetadeferibitdicens, Tu Bethlehem terra
Iuda,nonesmmmainPrtncipibusluda:ex te enim exiet Dux,
qui regatpopulum meum ifiael. Dux, inquam, cui repofitum
erat, quem. Daniel vtique fututum præuiderat. Quando
veroveniet, tune vtique quando coepit Dux de Iilda defi-
cëre,ac Princeps defemoribus eius, quando venitple-
nitudo temporum: in diebus fcilicet Herodis Regis, qui
iàm alienigena contra legem in Iudæa regnabat. Quem-
admodumigitur fie natus, manifeftum quod ineffabili-
terde virgîne: quia reueraifte modus nafeendi non eft na-
turæ humanæ fragilitatis, fed diuinæ Maieftatis fuit dig-
natio. Interea, quibus adminiculis fit faâum , déclarât
AngelüsadMariam cum dicit; Quod Sipritus fanttus fu-
perueniet in te, & virtue altijîtmi obumbrabit tibi. Atqueillud,
Quod natum eftmeade Spirit hfan3 o fuit. Et quia præcepta
Philofbphorumadperfùadendumincredulis videntur i-
pfis eflè congrua, idcirco appofùimus,vthincindepatef-
catdiuinusfermoquanris redoleatSacramentis, quantift
ve præmineatindiciis, & præcellarfæculariumlitrerarum
éloquiis. Eft enim conftantior in dicendo, copiofior in e-
loquio, profùndiorinfen/ii, inintclledhi fublimior , lu-
minofior in profpeâu, ftiauior in guftu,certior inpromif-
fo, frtùftuouQr in prouentu. Quam qui altius effoderit,
maiores fibi thefauros acquirit, & quæ fîint indicibilia
mortalibus.fubito pcrgrariam fpiritus ibidem adinuenit.
BethleemautemIudæ, ob dtftimftionem alterius Beth-
leem dicitur, quæ eft in Galilæain tribu Zabulon, etfi in
antiquioribusexemplaribusludææinueniatur : quiani-
mirum Iudæa totailia regio decem tribuum intelligitur,
Iuda vero , fola ilia tribus Dauid per hoc apertiusdefi-
gnatur. Eft autem earum vtraque in Iuda», & ideo hic le-
gendum eft Iudæ, vtfignificantius ilia exprimatur ciuitas
Dauid in tribu Iuda, de qua Chriftus diu prophetice re-
promiflus expeâabatur. Hæc inquam, eft ciuitas Dauid
& raatris'Cypridis Arabica: nlius, à Romanis contra-
ditumvndecimo regni Augufti anno Prinripatum Iudæ-
orumalienigenaiufcepit. Cuius âne progenies per fiic-
ceflloneSj'vclcripturæferunt, tantifper idem regnum te-
nuit, & (âcerdorio in templo nullus fecund um legem fùc-
ceflît,donee ciuitas ac remplum vfque ad folum diruta
vna c&m populo delererar. In hoc quippe tempore coe-
pithoftia&fàcrificium,iuxta Danielem, deficere, & in
temploabominatio défplationis elle. Ac deinceps vfque
ad confiimmationem & vfque ad finem, iuXta eundem
Prophetam, d^folatio perfèuerat. In tantum vt in loco,
quo priustcmplum&religiofuit, Sarraceni fanum cul
turæfùæhabeant, in modürti fànéti templi, ad profàna-
tionem fànduarii, quod fùa lingua ( vt aiunt ) Mifchidam
vocant.Vnde contra ludæos hinc inde Cbntuendü venire
fentétias.Qüi quamuis lapideum générant animü,tamen
fan daru m ferip turar u m audtoricas, 6c fæcülar iu m li t tera-
ruift pagina,non minus contra eos clamant,& reuincunt»
quod obftiiiato cæcitati's animo Cqntradicànt.Oratorum
quippe argünrentarerum, quæ non minus in EuangeliO
quamin Prophetis interpofita inueniuntUrjplura funr»
Ex quiblis ftptem fenïîm nine inde Chrifti ad fidem inférai,
quae fimulomnesàttium feriptoreà tradauerunt,&
in præceptis fuisfuppofita reliquerünt, per quæ rerum
apudeos omnisaïlèrtioârmaturatque confîcitur. Qu*-
ritur enim in omni eaufàrum ftatu, quis» & quid, cur, vbi»
&quando,quemadmodum,quibufve adminiculis res fill*
in forte tribus Iudæ in fèxto quidem miliario ab
Aelia fita, contra Meridianam plagam, iuxta viam quæ
dlicit Hébron. In qUa nimiram adhuchodie fèpulchrum
Ieftè ac Dauid oftënditur , quanquam 6c alibi idem in
Hierufàlem fèpultus legatur. iBethleém qüippë domus
panisinterpretatur , ex quo nimirûm præfàgium indu-
citurfuturorùm, quod ibidem panis viu'us, qui de coelo
defeenditad refeâionem eorum , qui credituri ërant,
quandoquenafeeretur. Nam antea Ëphrata votabatur,
fed poftea commutato Vocabulo Êethleem fignificantius
nominatur. ,
Gerit enim figuràm torius Èccïefiæ, quæ domus paniâ
non inconuenienter dicitur, in qua quotidie credentes
coelefti dulccdine iam illo aluntür cibo Angelico » 8c fàgi-
nantur,dum præguftant carnem ac fànguinem Redem-
ptoris. Caro, inquit, mea ver us eft abus, &fangüit meus Vêtus
eft po fus. In Bethleem ergo nafeitur, quia vera domus panis
fola Ecdefia Chriftianorum oftënditur,' eXtra quant
panis ille coeleftis noninüenitur. Hinc igimrin ptæfèpio
ponitür, velut piorum vberrimus iumentorum cibus,fi
qüos forte rationecarentesinuenerat, refedos alimente
fpirituali ad Angelicam fublimus rfcfcrret dignitatem.
ciatur.Quæfîmulfcripturaquamüisdiftindefingula,& ! De qüonimitum natiuitatis lo co ,lâtiüspoft paululum
quod malus eft, Prophetarum éloquiis roborata, & A n- explicabitun
gelofum vocibus declamtanobis in Chriftq,reddidit,qua E t e s , inquit, Uàgt ab Oriente viHerunt hierofoljnam
rs , Vbi eft qui natus eft Rex lutUerutot l jjj IfiMagis
ergo
>
«goilÙsim fidcs <3 enHijm, Velut pn'mitiæ , BomiiiD
■confcerantu», qui per fnk-tH in Oriente fyia , cimentes !
rnaturinam.ftei!ai'ntqH*Ciriflüs eftfelidrerürntreqmiti’.
Nifi enim ludfer maturinus primum eotiaiuèordibns
ociretar.-nequaquâni, ftella ptjema, Régem Iurteorum,
rainconfianteiinquirerent. Fuemnt aucet». ! vt qiunc.)
degenereB,ilaamftccdiorefquedo&rimmmeius,&id-
ea e‘x propiie:ia ilIinseiiitjentiuscngnoiiemiK, nno-i eeiani
in doctrina ftudmie reefaiefltes-, experiri iècundum
diiciplinain ipitus art is tnedirabamnr. i\Tam Magi
idem funt qui poftea Mathemanci Crnt voêati, quorum
eft m ftcllis Hafcentium orrusinfpieett. & ex Matbefi return
probareeuentus^Sed.de iftis Magis fatendumpo.
t lus quod ex propheciawelcerte Spicitu fanâo eos exci.
tante, «ed^erint,quamaliquaimmiciftaude<ubftitucos
ad fidem eue, præiertimcum pneceproriseorum vaticinium
eunaissn iignüm effet future ptomiffionis, Omlur,
ex lacob, & confurgerhmto vél fvgaiklfriuU &
ftrcuMt dticei Mÿab^.ftalntquÈ omn'sfilmStcb, entaue Uu-
»>«/«m u *»> Et poftpaulukitu, inquù,w« M
iomMetur&pcrdMrtlquwmmM.ÇjÿK nimiium ftnguia
nemo qui de Chrifto diibitetjutclligi. V#ide-& ifti tali e^
dodipiiçconiojdiuiûainipitantegratiasnaTiuitatemfum.
mi M M qui nondumloeUm ju quo riafiereturagnouiffent.
NoueranugltutquodexvinoinioMaïrftri
quem ieéèabantuç percepelant. j&ignorabant peni-
tus locuni.quera alibiperProphetam Spirimjftnaus de-
Clara bar.fi inc fane nt inter ludæos & gentes mira dcnftri-
narum viciiiim coimmuatio> I]üiioeô iniinuant qui rUm-
S. S i f f »^uentus no Domini tecognofeSuQjjippe quia &tr-
, ptumeft,quod Milims, ac tiouta, cujlritcrunt
tmpusjum. Popalus autem Bmini non cupel,eut lui,turn
\D»fi>,iit<luettmpuivifitaemneagno«entfavctoèoenm
tcmpuspi*dieant,quinalcendiloçam<xdiÇipiinaartis
Imenequainrcompiehendere. Ab oriente quoque vc-
munj Hietofufymam, quia ciuitas aftiftimi D eiiUain to-
tofu%cbat°*etermmm,-vt ex ipfas quod mimis étant
edoct?, diuinis legibus erudirentut.
Sedquomodovenerint ex Oriente! y IWtartm fparia
longiflimam ram iubieopeiagranres mon, ûns apparet»
nuifprre-poftannüm, vtquidam vôlunc, venifle crédan-
•tuti quodpenitus ftare acquit. Qaia&poftannuraeo »f-
que veruitent, nequaquam in praüèpio , vt Euangelium
tm n t, fcdiam eum inÆgyptura delatuni protfus inue.-
ni«ent..Quoprofeao paiet.quodad duodeeimum vene-
rmrdiein, déco lit Kalèndarùm arrialloà Magis in pne-
Jcpioa<k,ratus.-quop«ftea,;m Iordânéfpécie columbid
opittraianétopenmffus. ACîVoce pltetna, film me-
utd,Ultmi de coelo teftifiçatus. Dnp^éeimo autem die.
idcircoeospoiïibiie apte creditur adüenralTe. quoniam
ommsilla pars antertertegionis ab Hitnilaiem iure Ori i
nns appeftacur.iicutetiamdplâ conluctudo loquendi do-
ect, & auCtonras diumarum Scripturatum multisin locis
ltadeberelmeiligiprobat. VndeAbacucdehac ipiî na-
tiuitategrarhlabundus canit dicensi Dm ah Aajln renie.
I caque quiaBethlcem. vbi Gbriftus natus eft, ad Meridi-
anam plagam ab Hietnèlem fexto ferme miliario fita eft,
idcirco ab e.adem parte regionis reâë yemfïè dicirur. Fue-
runtnamqueifti, vc ferunt, deterra Perfsrum, velut Iu-
Uencusçntifter canit, Tumqtte iubet Perfds ex tendere greffas.
Speçjabtertamen Euilatj vbiabundat aurum optimum-,
nabitafte creduncur. Dé quibus Efuas, In tempore illo » in-
quitùdefertur munus Domino exercituum àpopido diuulfo^ &
dilacerato, apsptdo tèrribtli, poft quem tiOnfuït alius. Hoç aù-
tem Hyperbolice propter Perfàrum robuftiffimam gen-
tera, dick, ad cuius rune potentiam nullushis in locis po-
pultisxomparacur. De quibus Magi venienres, Dei agente
nutii,Chrifto munera detulerunt Hinc iterum ipfe
facctur^Dquens, Omnesde ^aba venienr, aurum & thusdefe-
*enteii,.&làudtm Dominoannuncian tes fiQuiânimiram Saba
niis iri parribus Perfidïs regipnis fluuius decurritj ex quo
tota illa rfegio j proprio eiufifem nuncupatur vocabulo
^7fe»6. ,axtaquam Arabia iacetç,& confiaiS:eft regionisilliûs.Vn-
Dauid Viuetinquit, & daintier ei de Auro Arabia. Ac
goftpauca, Rtygf Tharfts; êhjnfuhymtinera afferent, Aeges A- j
tvbum, & Saba’deniaaddtnent.Nimy&tn hisrce"fon/"ûS'|. Tl
’OrrentalemplagamHietofoiymomiii.MaBisReBeSex.
mÆ^moquiM»oriaslegitGehtiifam->ignutï&qn'oi
pmfeâoRegeseosfaifieop.nàmur^rrfiuiâremm
muheradenilifièlegUntur, oomdeouuS, « EuangeUo !
hon ampliusqiulii très fnilièprobstLir.-Sedettraditione
maiomm,vtpereosgemium tnofatudo, qoeede tdbtas:
Noe nlusenalcitur, ad fidem Cbrifti ventura prefienï-
tetntQiiommquianominietiam i quamplurfmistirf-
Um exprimunmr, poteft fieri tot Principes relMöfüs ae
porentne tarm itmens cxffitilfe, &aliosqnamp!nrimoS if,
; luo comltauiilîeur mos eft Magnpmm, fiicios habuife
Alioqmnvidcturdifficile , yt foiittes h om tefWälie-
;nas Prouincias »ntam fubitent Bégdrimn, &%mncm
i H,eroloiymam fuo huncio commouétent.
5 edvciUm.ftelkquamviderahtinOrientelît0 r l à , «
etum co pofiriad Ocadentemeam liatatn confprtetint, ■
Videmtambignnmiprsremmcum dicat Snangeiiftae #•
lis ab Hiemlaiem exeumibiis, quod fcce ftciU mam ridc-
rxnttn Orimte.anteccdeùM tes. Nee vrique demtthftrans
vtiuin îpia perduxerit eos HiÇrofôtymam, & äuidrön
Regramnitcantes derenterieyiih tantum noftquam t t e -
nntab Hrerufflem,eadem i p&f t e l f a . q h amf „
■ ^ o C'tsCe P°*izI’ ^üx oc cornes irineris eflè arpeiir. Po*
teitquippe congniere, ficiitïnnln D6 £h>rummiuht,
quod ex Oriente eos Hierololymamperduteiir. Et dutn
rcquitunt humàllum quafiex lege aitxilium sinoxdiuino
; deftituuncur.. 5 ed fi diligent iu s infpidamr, fiequabUâi»
Euangetii veritas probate videtür quod ad Iiidæam eos
iUlaperdaSerit.ïraoiaOrientetantum ensftéllamVrdifi '
e* quà nimirum intelieXeie hatum iu luttea!
de quo Balaam pradixerat. Ptoptef quod iili ftaïim vt
conipicmnt, Iudaam petum, & ciuirâtem ex Propheticisoraculiscrediderant.
agnofceredeuenluiit. Vbi cum
Bethleem enm aatume-x Prophetarum tdlinioniisconi-
penflenc, moiilluc iter aggreffi (tcceftelialuquarn vr-
deranr m Oriente præuiam cejnemes rtcognofeunt.
oicnamquehabes inEuangclio dicenribus Magis, Ÿiiù.
mus, inqmunt,q?r//aw eim in Oriente. Neque enim faten-
tur,quod eosab Oriente filuc perdnXerit, fed tantum,
Vtdtmuifitllam lias in Oriente.
. Qfflfiimprofetâoa u d , f i e n t feijuffursAÜetunh
& mtjtella quam nierant m oriente aütecedebat ai. Ec ne-
,que fttibirtirquodalubieam Vidilfentj neque quod cd-'
mes mnerrs eflet. Veruntamén etfi itapolfit. aclîehu-
deatius expfanan, non mox prior plürimorüm lèniChriâ
videtnt relellenda. Quia etfi eurfu itineris fui vilibilis
honprstçelfit.tamenillnftraribne fidei intus iu animo éc^' ^
mesiuit.Quod autem lÿdereasviasnon tenuerit often-;
ditnrexboc , qùod ftetiflèfupravbieratpüetnarianit,
Qüia h in lummacoeliarceinter citeras iitaeffetiViiiaiiquedomuiinomoiiilaciuitarefiipraverticemftatevidereuir.
Vndepafenceriniinuàt multum Cam dottitri viei-
hamin qua puer erat fteriffe. Carterum fiin coeli centto!
locata radiaflet, vc ipiî de reliqnis probate i&ftumuS fin-'
ms, neque viantibns illis iter monfttaret, nequedomUn» »
in qua puer erat (îgnanrerexnnmeret. In quo nimiiutn o -
pens negorioqiutuorfimul videntur cbngruete.fignnm
videlicet, ac prophetia, A: demonftrario, arque typica Hi-
erufalem nous fide præuia coeleftis adingrcflîo> Signüln
liquidem huiüs myftérii foie columna ilia igfléà , qu*
antécedebar populum Dei Hierofolymâm petenrem-,
per quam Spiritus fànâus duâror eorum defignacur, qui
adChriftumvéniurit. *
Vnde quidam Spiritum fimânmper ftellam velut in
columba viiùm fuiflè adftr uunt, quod omnino Enanges
hum non loquitur, neque probabile aut verifimile vidv-
turquailquam & ipfafigiiramgcffirkSpirirus fandi -, per -
quem fides intorde eredentium. radiât. Prophetis qui- “
dem fuir, vtptsctnlimus s adimpierio, quia diiaqm e-
tat , Orieutr fitlla « lirai y &■ exfurptt home m tf-
rdel. - f 1
Nam ttfî de Chrifto fimplirftèr j Orktttrfteüa tx
Iudob »jpoffit inrelligi » quia ilia vdut de coelo mhuîrar
_cxririfle : fatémur tarnen , quöd ad »rumqUe
refer r