W § & l s l ~
l u
1
H
l a p §111
nBm i
1 l l f i ! ! R
Il i l M a i H f '
ISl.J ttl W tiÊ
fid riuam,&nanabooperadomini. Cafiigans caftigauit me Do- I miacircundatione circundederunt me. & in ttoMine dom-
minus,& mortinon ttaiidit me. Aperite mtki portas iuflitia,in- I w/glôrificando, quiavltusfum in toi. Circundederunt meficut
grelfutmeas confiteborDomino: bacporta domini,iufii infra- apis. Notandm« eft quia cum apescircundantfauü, mel-
bunt in earn. Confitebor tibi quoniam exaudifti me, & fallut es I litutn ciunreddunt.neperfecutoresfuaperfecucionefan-
milii'nfdlittem.Upidimqum reprobvicriint tdijicmm, bit imU h im iu i n<
faüus efi in caput angttli. A Domino faftntn tfl tftud, &çft mira-
bile tnoculunoftris.HaceJl dies quant fècit Dominas> exult et» us
& latemurin ta. O domine ,faluum mefac 6 Domine, bene proffer
JU». >9<
Mat io
£ *M xS.
arc : bened'tftus qui vemt in nomine domini. Benediximus
vobîs de domo Domini, Dens Dominas & illuxitnobis.ConJlifuite
diem folennem in condenfis vfque ad cornu ait,tris. Deus meus
es tu, & confitebor tibi: Deus meus es tu, & exaltabe te Confitebor
ti'n queniam exaudifti me, &fallut es mibi infalutem. Con-
fitemini domino qitoniam bonus,quoniam inficulum miferïcor-
diaeius.
Superior pfalmus qui in fe habuk.adiiciat Dominus
fuper vos innnuauk nobis quibus aflbciatifumus in gratia
illiusquibuseft > & cuius in feculum mifericordia eft.
Ifraelitis enim in Chrifto credentibus ( ex eorum numéro
funt apoftoli patres noftri)afïbciari furnus in vnoangu-
larilapide, vtlimus vnus grexfub vno paftore cum illis
prioribus. Quorum vox eft in hoc plàlmo, ad, laude m Dei
nos infftuentium, & fie dicenrium;
mm m
Onfitemni domino quoniam bonus, quoniam in fecuhtm
V_> mifericordia eius eft, fubaudis perdurarura.Non potu-
it laus Dei breuius explicari, quam vt bonus efle coniite-
re tur. fibi enim proprium eft foli, quod bonu s eft. Ipfe e-
nim cum audirer, Magifier bone ab eo fciltcct qui carnali-
bus o cults intuenSj&dioinitatis plenitud inem non intel-
ligenSjfolum homine ar bitrabatur,refpondic d icens: Quid
me mterrogas de bono? nemo bonus nipJoins Deus. Quad dicat:
Sibonum me vis appellate, Jntellige me eriatn Deum.
Confitemini domino quoniam bonus, quoniam in ficulum mifericordia
eius. Dicat nunc, id eft, indilaterfamiw ifrael, id eft,
minores in ecclefia ex hortenrar alios, dicenres: Confitemini
domino quoniam bonus, quoniam m feculum mifericordia
eius.Dicat nunc domus Aaron , id eft maiores etiam dicant.
Confitemini domino quoniam bonus,quoniam in feculum mifericordia
eius. Dicant etiam conuerfi non tan turn ex Iudaeis
fed etiam omnes qui thnent dominum,Confite mi ni domino,
quoniam bonus, quoniam in feculum mifericordia eius. Et raeti-
to ei confitendum eft, quia ego detribulatione, id eft, propter
tribulationem mortalitatis & paffibilitatis delen-
dam,inuocauidominum,&exaudiuitweinlatitudinedominus,
in latitudine videlicet dile&ionis,vt in charitate ad omnes
cor noftrum extenderemr. Arcta enim via efi qua iucit
advitam , &non curritur tamen ad illara nifi dilatato
corde. Merito dominum inuocaui, quia dominus mibi ad-
iutor eft .& ideo non timebo quid fact at mibi homo.Et quia ecclefia
non folum homines habetinimicos, fed etiam an-
gelos malos. a quibus necefle eft, vtlibereturj fubiungit
adhuc: Dominus mibi adeutor, &ego defiiciam inimteos meos.
quiaexquolibetgenereinimici furgant, fiue ex numero
maloram aifgelorutn, fiue ex numero maloram hominu,
in Dei adiutorio delpicientur. Defpe&is ergo inimicis,
non vltra fe offerat mi hi h om o vtin fe iubeat fpem collo-
cari,quia bonum eft cmfidere in domino. Ht non fimpliciter
bonum, fed melius quam confidere in bomine. Bonum efi fie-
rareindomino.Sc melius edquamfierareinprincipibus,id eft
in angelis. quia etfi iuuant homo & angelus , ille tamen
per eos haec operatur, qui promodo corum, & pro noftra
neceffitate eos facit Bonos, Bonum eft fperare in domino
quam fperare in prindpibus. & inde experto mihi crede-
dum eft, quia omnes gentes drcumttrmt me, & hoc fa&uin
eft in nominedomint, fubaudis glorificando^WM vltus fum in
eos, quofdam exillis mihi concorporando. Hie notanrur
' iabores,quos paffi (untpatres noftri in primiriua ecclefia,
cum dicic Omnes genres circumierunc me, quia cum a-
poftoii linguli lingulas prouincias fufciperec conuerten-
das, non hoc fidelib. eft inaudicum & incognicum quanta
genriu perlecutione circundati funt, fed gaudendum eft
quiavi&oriam obcinuerunt. quod notatur vbi dicit quia
vitus fum in eos, Ciumdames circundedirunt me, id eft,'nidosdreundantes
, quafi melliiTos eos reddunt.-quia eos
duldores<tleftabilipres ad imitàndum fadunt, quia
quanto plus tribulantur fànâi.tantoplus eorum confhn-
tiani alii ftudent imitari. Etexarferuntficut ignis inJpmis. Ignis
cum à paftorib. in fpfnis pohltur, non truncü lædit:fèd
quod ficcum reperit adhærens trancq,comburit,ficperfe-
cutorcscumadhibeanttormenta, nonla?duntanimated
corpus quod eft quafi indumentum animæ. Vnde iUud:
Nelite timere eos qùi occtdunt corpus,animam aUtem nonpoffunt
occidere. Et in nomine Domini quiavltusfum in eos. Vel fic:Cir-
cundederunt méfiait apes. Apes cum lædunt alios, vitamin
vulncreppnunt- ficperfècutpres cunrputantalios laedcre
feipfosihTCrfiduntmorteinteriori: quia nemo priusin
fe, quam in alterure peccat. intpulftu, euerfusfum vtcaderem
& dominusfufeepit me, id eft, fuftinuitme nt caderem.iuxta
illud, Iuflus fepties in die cadit, & refurgtt. Et quia à domino,
non i me ipfo fiiftentatus fum, fitforiitudomea Dominus.
Vnde Paulus: Omnia, inquit, poffum in eo qui me confortât.
& laus mea Dominus, id eft , ipfè Dominus fit laudandus,
non ego. & hoc ideo, quia faftuseftmihi in falutem, non
fa&us quod prius non eram.Ecidco fit fonitudo mea dominus,
& non ego ipfe: quia qui in fiia fottitudine confi-
dunt, cadtinr cum impelluntur.Nullusautem in certämi-
n e cadit nifi cuiu s fortitudo & lauda t io cadit. S it ergo do-
minusfbrtitudo&laudatio noftra, vt cumeo ftemus qui
nunquam cadit.&fa&us eft mihi in falutem. Vnde fit Vox
exultationis&falutis in tabernaculisiuftorum, id eft* in fide-
lium cordibus, vbiputant perfecutores eflè vocem moe-
roris Sc triftitiæ, fit vox exultationis & Istitiæ. Vnde Paulus:
Nowfofum, ait, glorifnttr infite,fid etiamgloriomurintri- ;
bulationibus. Sc hæc omnia ex Deo fiint, quia dexter a domi-
ni fecit virtutem, hanc virtutem, Dexteradomini exaltam me
Et ne exaltari de nobis præfùmeremus, fubiungit: dextera
domint fecit virtutem.
Quae maior virtus, quam elitäre humile m > viuifi care
mortalem, præbere deinfirmitate perfeétionem, de fub-
ie&ione gloriam, de paflione viäipriam, dare auxilium
de tribularione, vtaffliâis vera falusDeipatefccret, & äffligentibus
vana falus hominis reroaneret. Dextera Do>
mini exaleauit me, & ideo non mortar morte interioris ho-,
minis confentiendo videlicet perfccutoribus meis, fed
v'tuam in domino, cuius dextera me exaltauit. Vnde Paulus;
Vino, inquit, tam nonego, viuxtveroin me Chrifius&nar-
Gal. i.
Rtm.t.
rabooperadommi. quianequemors, neque vitafiparabit mea
charitate Cbrifti. fed feroper innotefcam aliis fua opera.
& merito, quia cafligam,cafiigautt me dominus renouando
mefpirituinterius , licet exterior homo corrumpatur.
Non ergo quicquam viribus fin's licuifle arbitretur fremitus
impio rum in perfecurione fidelium quia paterfamilias
fiepe per nequiflimos feruos corrigis nlios, cum feruis
tamen compedes paret & filiis haerediracem feruet. Caftt-
gans cafiigautt me dominus, & mortinon tradiditme.Et quia in
hac caftigatione morti non tradar, vos perfecutores mei,
aperitemibi perfecutione veftra portasiufiitia, & inprejfus in
easconfitebordomino, id eft, glonabor in domino, non in
meipfb.Portaiuftitiar,vtiuftusex fide viuat,& paticn-
terln fpe expeftet promilfiones, quaereferuatse fimt ei in
futurum. Hzc ipes magi sac ce nd it u r in vnoquoque ft deli
cum fuftinet per fe cuti ones ab infideli. hac porta domini,iu-
fii intrabunt in earn. Quafidicat: Ideo rogo vr aperiantur
mihi portae iuftitiae , vtingrediens confitear Domino»
quia naectalis porta eft Domini, ipfe enim prius intrauic
per hanc pottam, quia prior paflus, nobis exemplum pa-
tiendi reliquir. Per hanc portam intraturi funt foli iufti.
Confitebor tibi quoniam exaudiftime &faftusesmihiin falutem.
quafi dicat: Dixi vcaperirentur mihi ports iufti tis. quod
net, quia ego iam ingeediens, confitebor tibi 6 Domine
quoniam exaudifti me:etiam inipfa exauditione fa&us
es mihi in falutem. Hsc confemo non vulnus medico
detegit,fed de ianitatc gratias agit. Fadlus es mihi in falutem
,Sc hoc modo: quia lapidem quern reprobrauerunt
adifican-
i l
adificarttts, hrcfa.lwett in caput anguli'. Lapis ifte Chriftus
fuit, quern reprobauernne sdificantes, Iudsividelicet,
qui de litera pra*fumentes,fuàm iuftitiatnfUtuerc volue-
niritjVtiliftitiæDei non<eflcfltfubie6H. Sedab illis repro-
batusjfaiftus çft inc.aputanguli>vtin fevniretnouumho*
j minci« duos populos ,- pbpulum videHçei; proeputii&
circundfioriis. Et hoc quod lapis ille fa€tiiseftin caput
angUlM dominofaftum eft, quia licet hoc non effet fadtuni
niltpaflus eflec.non tamen ab-eiflitqaibtisfkâiiis1 eft,làpiè
àngularis proce(Iît,fèd d domino. ^ 1 eft mirabiléin oculisno-
I j0w,ihterioribus videlicetlicet îudaisfitfeandalum ,genti-
burfiultitia.Haceft dies quam fecit dominus. quem diemÿttle*
j re Abraam exultauit : vidit, &gauifusefl. Et nos ergo fx«/-
! temus&latemurin et. quia hæceftdics redemptionisno-
ftrae, non dies.mifèria:, quam ipfi nobis feçimus. Vnde
. fuperius didlum eft, Et indiebut meis inuocabo tey Hsc eft
! dies domini de qua didfcum e(l:,Eccenunctempiuâcceptabile,
ecce nunc diesfitlutis. Exultemùs &Utemurinea,dicentes\Odo
mine,faluum mefac,b domine bene pro fier.ire, id eft, profpe-
rumiternôbispara. ^ppuseft ytprofperei>çurtui,quia
iuesbenedi ftusqui veqturus esi»nomine,domini, quaerens
vtid,pneamembrati(bi addantqr càpiti,; Beneiiximusyobis
de domo domini. Eççe vox illorum de primitiqa Ecclefia,
benediçentium pofteripres& f|cdicentium.;B?!9edi»ftus
qui venturus.es in nomine domini. Et nos de?dqmo domini
entes,id eft,Deum mente attingençes, b,enediximus
yobisjid eft.annunciamijf ,op.\adominus Gbriftus ellDm
Deo pa'tri aequalis. & ipfe illuxit nobis, vt intelligcremus
quodcredimus:&vobis nbndumintelligentibüs,fedcre -
denubus,nuhciaremus. Vtautem&vosintèlligatis,^-
fiituite diemfolennem, fepàfantes vosà càrriâlibus defide-
riis,^: à mortüis operibus, Vt diuins cohrèrilplâtroni fàta-
garis.ÉthôC non fegniter agite?fed in coriderifis,iâefïin fre- '
queiitationibus, procedentes vfque ad cornu altaris, id eft, ,
vfque àdaltiçiravelamiriis ,.ytifitelligatis eiùs interiorem
diuinitàtem , qui nobis- extèriorcm hümanitatem ladle
nutrifendïs praeberè dignàçus.eft.N otà qü’ôd die it,vfi,fie ad
cornu ailtaris.Mas enim fuitludæqrum, ytinpafêhali feftb
Hierolblymamconucnireut, diem folemnemtelebràtu-
ri. Etquiamagnafuitmulritudo cum intemplo cbngre-
gabantur, impellebant vfqiieadcornu altaris,vtioîliaient.
Qui ergo diem folennem conftituit i procédât ad
cornua alrâris,intelligens in humanitatc diuinitatem, vbi
altareeft excelfum, fupér quodaltare fâcrificàtur fàcrifi-
cium làudis.Cbnftituitè dieim folennem in condenfis: vfque
ad cornu altaris, dicentês ÎDeus meus es tu, &égo crca-
tura confitebor tibi,Deus meus es tu,& exaltabo te.Confitebor till
quoniam exaudifti me, &faftus es mibi infalutem,dicens etiam
proximis:Confiteminidomino,quoniam bonus,quoniam in
ficulum mifericordia eius :
Alleluia. Aleph. C X V III.
Eati immaculati in via, qui ambulant in lege domini.
Beau quiferutantur teflitttoniaeiusin toto
corde exquirunt eum. Non enim qüi operantqr
iniquitatem,in vils eius ambulauerun t. Tu mdn-
dafii mandata tua euftodirinimis. Vtinam diri-
gantur via mea ad cüflodiendds tuftificaiiones tuas. Tune non
coufundar ,cum perfiexero in omnibus manda fis fuis. Confitebor
tibiindifeâiohe cordis, into qupddiiuYtudifiaiufiitu tua. lu-
flificat 'tones tuas citffodiam ,nonme <Urtlinquasvfquequaque. .
Pfalmusifteab exordîo fîio ad beatitudinem nos hor-
tatur, quàm nèmo eft qui . non appetat. Nulliis enim eft
qui nimvtiic.efle beatus. Quid igiturexhortatione opus
eftàd cam rem, quam fiiafporitc animus appétit huma-
nusi^am prbféàb qùicxhorcatur,idagit,vtexcitëturvo-
luntas eius cum qub agit, ad illud propter quod exhprea-
ribnisadfetbcturàlloquium. Vt quid ergp nobîfcum a^i-
tut,vt id velim u s,quo d nolle non pôflùmusPnunc quia p-
mne^ beatitudinem quidefn'coricupifcunt, lèd quoqt-
dinead èam pertieniatut, pluriminefciunt,idçoque hoc
flocet Pfalmusifte ,quMg<flc*t;- Ü i ■ 1
B EÂtïmmdculàti in via, qui ambulant in lege domini. Tan-
a ~ \ l iil B '
B ibliotb. Vet.Eatr. Tom.y.Pars 1.
quam fi diceret: Scio quid vis, beatitudinem quxris,
ergo fi vis efle beams,eftoimmaculatus. Illud enim omnes,
hoc autem pauciyplunt, line.quo tamen non perue-
nirur adid qiiodobuies volunc. lit vbi debesefle imma-
culatUs ? In via. Q^id autem fit ellcimmaculatum in via,,
fubiungit: Qui ambulant in lege doniinl Illicnim immaculati
fiintin via, qui in lege domini dele6lantur, per quam
legi's deledlationem peruenitur ad beatitudinem. Non
fuperflue nobis dicitur quod fic exprimitur, fed exhorta-
'tioheceflarianoftris meutibusadbibetur.Quid eiiim bo--
nifit,ad qdod multi pigri funt,id eft, im maculatos ambu-
lare in via, qua: lex domini eft, fic ofteriditur, cum beatos
efle qui hocfayiuhtjindicativl propter illud quod pmuqs
vohmr, & hoc fiat quod plurimi nolunr. Beatum qu ippe
eflcjtam magnum bonum eft, vt hoc velintboni & mali.
•Necmirum eft, quod bonipropterea fimtboni,ytfirit
beati^&d illud eft mi rum,quod inali ideo fiint mali,vt fint
beati. Nam qnifquisauaritis fiicibus inardelcit, libidini-
bus effluit: ad hoctcndir, vt quoquo modoad beatitudi-
•rte.mperiieniat.cum potiusadfummam miferiam deue-
niat.C^ibusvia’quyliterad beatithdinera perueniendum
!lir'v$llenditur: tan quam eis fic dicercmr. Quo pergitis?:
qud his deviii pciiienMe defideratis?K.elinquite maligni-
taiem, qui non poteilis amittere beatitudinis volunta-
tem. froftraWndeudo farigamini, quo perueniendp in-
'tfftinsunini. Sitis c^go immaculati, qui vqltis efle bead.
Beati vegoihntquifirtttdntur tefitmonia eius, eft, feriptu-
ras facras qus tciliinouium eius dicuntur, quia eum te-
ftartt,ur. Et quoniam,multi fi^ipturas inueftigantad hoc
tantum, vi fctarit,nonvp habcaut quod Faeiant: ofteridic
qiiiabeati lint, efuti (cirutantar teftiinoriia dominiillivi-
deiicet, miuotocorde exquirunt eiunin lpfisfcripturis, non
tantumintelligcndo fcripturas, fed ex prscepto fciiptu-
tarum ojene operando: Non enim qui operantur iniquitatem,'
inviis ejusambulauerunt. Iili quifiintimmaculati^mbulant;
in lege domini.,,: ^
. ,J Nam illi qui operantur iniquitatem, &idep maculati,
non ambulant., id eft, noli deledantjir in viis eius. Hie
qu a: r nur cum omiie pe ccatum fi t ipiqui tas, nullus autem
fine:peGcato,qualitei;aliquis ambule.tinlege domini,cum
iiUquibperanturiniquitatcm,nonambulant.N«/(toenim
finepeccat'j efi.V.nde lohanncs:5i dixenmu^ quia peccqtum no
babettfi,nofmetipfosfifiu^im9,&verif4S Dfirn nobis noefi.Qmd
ergpdicemus? NunquidnuUusahibulatin lege domini?.
N urn Paulus non ambulauit qui dixit,Bo««W certamen cer-
taui ,curfion confummaui ,fidemfiruaui, dereliquo repofitaefl
mihi corona iufiieia in illo diet Nuhquid &ifte fine peccatd?
nuriquidfefeducit l Audiamnsipfumdicentem, & fe fine
peccaconon elfe confitentem. Dixit eiiim: Non quod void,
hocfaciofei quod habitat in mepe:cdtiim.lpfe enim egit quod
noluit,quia tentatus ab illicitis defideriis,confenfum non
pisbuir,necad pperationcmperduxit.IllicitaaUtem defi-
deriaci quibus tentabatur,operatus eft in eo, languor car-1
liisq'uipeccatum nominatur, quia ex pcena peccaticon- 5
trahitur. & omni rcatii criminis in facrametitbbaptifma- I
tis deleto, folus rematifit languor, ex quo furguiit illiciti
motus.quibus furgentibus,fi nulluseis pra;be«r alfenlas j
nullufquelaxetur effedus, nullaperpetraturifl^uitas.&
fic non obeft languor carhis ,fi per eum non perpetretur
dpus iniqpitatis. iniquitatis dico,vel a&idnis vel confen- j
fhs, de qua iniquitate hie dicitur r'Hfon enim qui operan- ;
curiiiiquitatemih cohfenfii velrna£i:u,Nin viiseiusambu-
lauerUnt. Tumandafiimandatatuacufiodirinmis. Verequi
lerutantur teftithonia tua domine,beati funt. quia tu nuii-
quam mandafti nifi quod ad beatitudinem pertinet, man-
dafti mandata tiia cuftodiri nimis,ideft,valde,n6 in feien-
tia tantum videlicet, fed opere. Fruftra enim tenetur in
fcientia, quod non tenetur vita. Vtinamdirigantur viamea
ad cuftodiendas iufiificationes tuas. Audita voce optantis, depone
fuperbiam pr*fiimentis. Nullus enim oppat quod,
in fua ppteftate fic habet ,y t per liberum arbitriumpoftit
efficere quod vqlt. Ifta ergo fidelis ahima videns quiaper
fe non fufficit vc cuftodiac mandata domini, fic optat op-
tando,&kDeo ariiutorium pofeit.quafi dicat:Qmaman-
Aaaa z dafti
z.Tim.a. !