5 7 2
tcrmina eft, ad plagam Septentribnalem: 3citacohiun&a Chanaan interpretaturMotiovel NegotiatorfiueHumi-
lerufilem, Vt etiam alcaretempli Domini in eitis diuifione lis.Peruenit quoq;adSarephtam quondam vbi fiierat an-
extru&um fit; poflidebit Galaad, id eft Arabiam quae nuc r guftiapanis, id eft Id Gentium fplirudirtem, quae antea
Gcrafa dicitur» Hoc autem quod iuxta literamfu'turum j verbitametabefcebant: vbi m ulieretatvidua,ideft Ec-
praedicitur > fpiritualiterquotidic impleturin Ecclefia.
Nam per cos qui habitant in meridie intelligunturdodfcoÏÙJ.}.
res Ecclefiæiqùifuntin meridie, jioc eft in vero lumine
& calöre fidei &dile<ftionis : & tenent campeftria, id eft
humiliant feipfos, vtpotedifeipulieius qui dicic: Difcitd'À
nie quiamitisfum &humïlis torde. Hipoflidebunt mon-
tem Efiu, id eftmagiftros feculares 5c teriénæ fipientiæ,
quos ob fuperbiam dogmatum & eloquentiam montem
vocar,conuertentes cos adfidem. Poflideburit quoque
campeftria Philiftiim, id eft diicipulosiilorum qui magf-
ftrisfobduntur &eorum lequuntur autoritälem» Ipfi etiam
Uà$,
poflidebunt Ephraim & Samariam: quum etiam hae-
reticos quoique fua prædicatione conuertent quife feide-
runtab vnitate Ecclefiæ: lîcut Ephraim, id eft décem tribus,
à regno Dauid. Ëphraiminterpretàtur Ybertas ■, quam
le habere promittunt næretiei. Samaria interpretatur C«-
jîod«. Nam hæretici apud fe dicunt èflecuftodiam fidei.
Beniaminautem filiusdextra: iiicuius forte eft altare Domini,
Chorus videlicet doftorum hic poflidebit Galàad,
clefiaaDeo derelida, <§£ pupillum filium, id eft populum
Gentilem ftipe palcebat, vt à vidua muliere pafeitur Elias
qui interpretatur Dominus meus , Chÿftus videlicet
qui Gentium deuotione pafeitur, imoipfe magis pafeit
foamEcclefîam dodrinaEuangelicæveritatis, ibique o-
mniaeius peccata igné poenitentiæ & fondi fpiritüs ardo-
recremantur,hocenim fonat Sarephta qüæ incendium
interpretatur. Captiuitas autem lerufilem, vbiquondam
fuit vifîo pacis, de nunc difperfi eft in toto orbe poflidebit
ciuitates Auftri, id eft Ecclefias, vt fol verus montes1
fidelium luce veritatis illuftret,&dicet ei poenitens cum
fponfa, Indica mihi quem diligit anima mea vbi pafeas,
vbi cubes in meridie. Hisitageftis, afeendent faluatores, id
eft dodöres de ruont^Sion, id eft de fpeculo montis Ec-
cleliæ. Sicut à Chrifto veralucedicuntur Apoftolilux, &
à fommo paftore ipfi quoque vocanturpaftores, fie à Sal-
uatoredicunturp/iMfflm. Hi ergo defoendent de Sion,
id eft de Ecclefia vtiudicent montem Efiu,id eft depo-
nant& humilient omnem foperbum erigentem fe contra
feientiam Dei, & erit Domino regnum, quiaipfè habebitur
rex & Dominus oionium fæculorum, Amen.
quæ interpretatur Tranfmigratio teftimonii: hoc eft Iu-
dæos,à quibus teftimonium Domini quod eft in ferîptu-
ris fondis, tranfînigrauit & ad no s verii t. [ Er tranfmigratio
exercitus huiusfiliorum ifrael omnia lôca Chanamorum vfque
ad Sarephtami} Senfos huius capituli iuxta lkeram talis eft:
Ilia tranfinigrario quæ reiierfe fuit fob Efara & Neemia
& Zorobabelilleomnis exercitus poflidebit cun&a quæ
prædidàfont: îudasquidem ea quæ ad Âuftrum font &
maritima quæ font in occidente: Beniamin vero poflidebit
ea quæ font mieptentrionaliplaga: & quia confiais eft
folitudini poflidebit fpecialiter Galaad, id eft Arabiam:
contra orieÂtem vero poflidebit hauddubium. exercitus
filiorum Ifiaelomma quæ fuerunt Çhananæorùm vfque
ad.Sarephtam, quæ fuit ciuitas Çhananæorùm in qua erat
midier vidua quæ pauitEliam* Quod autem ait}[Ettranf-
migratio lerufilem qua in Bofpboro eftpofidebit ciuitates Auftri, ]
tale eft ac fi diceret : Illi qui de lerufilem metropoli ciui-
tate translata:funtinBofphorUm,quæeft regio Scithica,
reuerfi poflidebunt ciuitates Auftri quæ font in Iuda, &
vicin^ipft lerufilem. Legimus in hiftotiis quod Helius
Adrianusludæos qui erant in lerufilem tranftulerit in
Bofphorum. Quando hæc Propheta dicebat, nondum fa-
d a erant, fed per fpiritum præuidebat & prædicebat fiitu-
ra.Quidamputant Bofphorum nomen elfe loci Babÿlôr'
niæregionis. Sciendum autem quod pro Bofphoro habet
didi<»HebraicaSepharad,quod lingua Aflyriorum intet-
i pretatur Terminus. Quod ergo dicitur T ranfmigratio quç
in Bofphoro eft poflidebit ciuitates Ailftri,lecundum bea-
tum Hieronymum hune poteft habefefenfom:ïlliqui de
ipfa metropoli ciuitate translati font & diüifiin Sepharad,
id eft in ter min is & in fiüibus Babyloniæ* reuerteritur &
i poflidebunt ciuitatem foam & ciuitates Auftri quæ ad fo-
I am pertinent forterh. [EtafcendentJàluatores in montent Sion
itfflicaremontemÊfttu, drerif Domino regnum. j Quum in quit
hçcimpleta fuerint:.^'Bçut quoiidam mittebat Domintfs
indices &laluatores Aioth, îephte, Samfon & cætçros
j quifaluarenti&iudicarentp^pülumilicafcendent&tunc
| dç monte.SioDî id eft de lerufilem vtiudicehthibnftém E-
fau,id eft Idumços fùbditosiam &feruientesfibi.Gündis
vero fobiedis erit Domino règnum. Hæc iuxtaliteraim nunc
btèuiter myfticum videamusfènfiim. Sarephta interpre-
tanjçAnguftiapahisfiue Incendium.Cânaaih vero com-
tftbtio Vel negotiator une humiÉs * didü eft autem fope-
riusper Iudam & Beniamin qui montana & campeftria
pôflident, fandos defîgiiari prædicatores. Quum ergp
hoc fadum fuerit tune tranftnigrâtio Ifrael carnalis &
tçrreni dimittet'oecidentcm îiteram & tranfmigrabit in
fpiritualem fehfomqnouebit & mutabit cundas tfaditio-
nés legales,negotiabitür pretiofam margaritam Chri-
ftum, m depoflta foperbiaaflîimet humili tatem Chriftia-r
nam, hoceftquod dititm^tfanßnigrdtiföxercitusfiliorum
ifrael pofidebit, omniaCbananaoruM vfque ad Sarepbtami^àma.
Matt b. (,
^T IN IS ABDIÆ PROPHETÆ.
PROOEMIVM IN
IO N A M P R O P H E T AM .
Onam Prophetatn tradunt Hèbr&ifi-
lium ejfe Sareptham vid u a , quem
mortuumfufeitauit Elias, quem cum
m atnreddidißet, adorauitilla & dix
it: N uncin ißo cognoui quod v ir B ei
'es tu,& verbum B ei in ore tuo veritas
eft . & ob hoc vocatum filium tjA m athi ‘. Am athi euim
interpretatur veritas, é r ex eo quod Elias verum d ixit
vocàtuseftfilius veritatis, cuius fepulchrum dicunt e fi
in Geth qua eft in Opher: t^ ilii dicunt eum in Lidda, id
eftin Biojpoli natum & conditum. M em init huit# Prophétie
liber Thohia, vb i morituruspater loquebatur fi-
lioi'Prope erit interitus Tginiue, non enim excidit ver-
Bom ini Prïmum ergo adpradicatiönem Jona inielligjr
mus 'Htniuitas conuerfiospoenitentiam egifie,(jrà Domino
veniam Confeqmtos:poftéa veroàdmalapriftinare-
lapfisfïuxta quodproediEfumfueràtfuifiefibùerjbs: régnante
apud Hebraos lo ft a apud Medos\j4ftiage._
IO N AS PRO PH E TA *
• ; C À P. L
T faftum eft verbumDàmim ad lonamfilium A>
tnathidicens: Surge & vade in Biniuem ciuita-
temgrandem &pradicain ea>quiaafeendit ma-
litia eius coram me. Quod dicit afeendit
mâlitia eius Coram me , oftenditur quia
impudenter & fine vlla téüerenria & timoré peccabant.
Tale eft quod de Södöhiiüs dicitas: Clamor Sodomorum &
GomdrrhaofUm Veniiad me.r v
Nota, pèccatnm enm Vôcè eft ôccuîtufti peccatiimî
peccatum cumdamore eft peccatum manifeftum ôc
publicum. Nota. Mÿftice Ionas interpretatur Columba,
8t Chriftum fignificac , foilicet mitem & manfoe-
tum, foper quëm lpiritus in Coluhiba apparuit. lönaS
etiam iftterptétâtuif Dolens , quia doluit pro ttoftris
Vulneribusj &fleuit foper lerufilem perituram* Quod 1
autem Chriftum defignet, ipfe Dominus in Euangelio 1
~ ~ ~ " " 7 J teft7
Stntj.
Mat“
Efaü
Luc.1
^ n T ^ t o T M a t t h æ l duodecimo : Sicutfutt lonasin
V cetk tribus d èbw & tribus no£tibus,ita erit film jjWwè
in corde ièrta tribus diebus & tribus M u s : Ipfo eft films
A matïiishoc eft Dei qui veritas.eft, Mittuur ad Nitnuem.
Nmiuc quæ pulchra incerprétatur, mundutn figmficat, f
nihÜ pulchrius oculis carnahbus afpîcimus, vnde ;
ræce ab ornatu nomen aceepit. Koopot emmmundutdu
ritur Quia ergo ludæi præcepta Dei contempfëranr,
mirticùr^oiias, foeft Chriftus ad I^inittem, ld cftad Gen-
tes - vt tôtus mundus crèdens m eum filuetur. Malma
autem N'nfoequæad Dcumafeendit, voluntas'eftprôna
Temper ad malum , & maxime ad cultus idolorum,
quibus relido creatore mundus ftùdiofiflime femiebat.
[mßirnJt lonasvtfugeretin TharfisàfiacieDomtm.j Non
inuidens filuri Niniuitarum fugit, led nolens perirelu-
æosüentem fuam. Scîebâtenim quod pcenitentiagen-
tiuin ruina efletldumæorilm. Præterea videbatahos Pro-
phetas miffos ad oues perditas do^us Ifrael, vt ad pce-
nitentiam prôiiocarent-& ideo dolet fe eledlum vt mitta-
turad Aflyrios iniinicos Ifcaelis. No.uerat etiam prophe-
ticofpiriru quod quum Gentes cogniçionem Dei recipe-
rent Aeprobaretur Ifrael : quod autem feiebac aliquando
futunjni, verebatur ne fuo temporé fieret : atqti? ideo futurum,
verebatur ne fuo tempore fieret i atque ideofugê-
revoluit in Tharfis,,ficut& Cain fugicä facie Domini,
löfephus Tharfis putatefTe Tharfom Ciciliæ çiuitatem
de qua fuit Apoftqlus Paulus , vnde Tharfenfisdiàuseft
Hebcæi autem mare Tharfis dicunt gencralirer. Non er-
go ad ccrtum aliquem locum fugere voluit Propheta,fed
confeenfa naui quocunque poflet feftinare, noncurarts
quo eum fors duceret. Fugitiuus enim locum non elegit
q uo fugiat. Et quia legitur in Pfelmo iNotus iftludaa Deus,
f-.j ifrael mag,Um nomen eius : piitabat fe Deum poflèfugere
qui tantuniin Iudæanotus erat. Poftquam Vero per tem-
peftatem etiam maris Dominum ilium coguouit , confi-
, tetûr & dicit : Hebraus ego fum, & Dtujmoelï ego timeo qui
fecit mare & arid am. Myftice: Ionas id eft Chriftjjs fugit
j in Tharfis, quiapatriam foam, id eft ccelum dimifit, &
affompta carne, venit inmate huius fecùli, & in tantum
* dilexit populum de quo carnern affumpferat, vt reçu fi-
I çet palïïonem : ne faluata Ni.niue, id. eft Gentili populo;
fÿnagogaperi et. Vnde ad pat rem dicebat : Paterfipoßtbi-
leeft trau feat à mecalix iftc:Sc in criice pofitus, pro hfiqui
ciamauetunt Crucifige .'piafiat dicens : Pater jgnofeè Ulis
non feiunt quid faeiunt. *[ Et défendit in loppem &,hr.tenitnx-
«e?K,&c»] Ioppe portiis eft Iudææ ad quem rex Tyriligna
i« racibus de Libano traiv.fciebat j quæ terteno itihere
lerufilem pemehebantur. Ionas ergo de montants ve-
niens Iudææ ad maritima 6c plana loca reäe dicitur de-
ftçn<jd§ç£j^de.dtinaukw «/«,] ideft pretium fiue merce-
demfubuccHonis luæ etiam profe. Dcfeendifle autem
dicitur innauim , vt pftendatur quod ficut fugitiuus ad
interiora nauis penctrauit,latebras quærens. Interprê-
taturautem Tharfis contemplatio gaudii Ioppe fpeefo-
fos.Myfticc ergo Ionas, id eft Chriftus, reli&ismontanis
defeenditin Ioppen.quia quum eumperfequerenturirt
Indjea, fient in Euangelio legimus , tranfibat-in pärtes
Tÿri & Sidonis, quæ füllt Gentium vrbes : .quæ quiain
fortçmTfraelis deferiptæ fuerant, reifte per loppenfpc-
ciofæ defignantur. Venit ergo Dominus ad Thaçfis ,id
eft gar.dii contemplationem , quia mundi contempla-
batur (alutem, quaraantc fecula prædeftinauerât. Salus
mundi gaudium eius eft. Defeendit in Ioppen, quia vici-
napaflione filutem Gentilitatis operabatut. Sed quia vénérât
ad ones perditas domus Ifrael, non vult dare panera
filiorum canibus.Dar ergo naulum ve^oribus quos
Gentiles fignificare-putamus-, ideft pignus fperandælà-
filutis .*quatcnus. primum filuet ludæos ad quos vene-
t?.t, deinde filuer Genres quafi maris accolas, vnftp&ad
interiora defeendifte & dormifte diciturfæuiente pelago,
qnafihcghgenseos.,.quiavidebatur negligere Gentes,
quanunramen filutem dormiens in criice ad infernum
Huafi ad nauis infima defeendens perficiebat. [ Dominus
attrait ntjfipyentusn magnum in mareefy nauis pertclitabatur
Éùcauerat Iona,s prodeffe fibi fi nauim confeenderet
& fdgeret, fed&ipfenatiis propter eum pefiçlita-
batur vtcontereretur. Quæ enim nofente Deo putantur
profpera, vertuntur in perhiciem , & nihil aduerfinte
Deo fecurutn. Myftice : T emptftas ilia furore m defignat
Iudæorum qui eum expeâabant ad mortem clamantes
Crudfige Crucifige» £ Et timuerunl nauta, & clamauerunt
viri ad Deum fuum, & miferunt vafd qua erant in naui in mà-
ref\ Nautæ ignorantes vnù'm & verum Deum inuoca-
bant DeoSyfcientës nihil fieri nifi prouidenria : exqup
intèlHgimus ab omni homine timeri Deum & fentiri, licet
foins regionibus ab vho & vero Deo ad multos Deos
abducantur. Proiiciunt autem vafi ift mare in fommo pe-
riculo conftituti vt Luior fufta nâuis facilius fluiftibus
foperferretur. [Et Ionas dépendit ad interiora nauis & dor-
mubat foporegtauu~] Nantis uubatis&fuos Deosincla-
mantibus, Ionasfecurus 5c mérité quieta përfiftebât, ad-
co vt dotmiret. In quo pàrientiam yiri foutis& interpro-
fpera& aduerfi inçonciifle ftantis oftendit. Poteft & fie
dici , quod feiens fe fugere , 'non andcrêt Videre fluiftûs
vindices foæ fugæ, fiuc quod tædio affeiftiis dormiebat,
ficup.& Apoftolos in paflioneDomini præ triftitia fomnits
legitur ùppreflîffe. [Etafendit ad eumgubcrnator &dixttei:
Quid tu fopore dépriméfft?\ Naturaleeftvnumquemquein
periculis dealio plus quarii defe fperarc,vnde gubernator
quialios debuerat qonfblari, excitâtdormiéntem lonam
vtimiocethomen Dominhvt quot'um erat commune pe-
riciilum, communiscflet orado. Tropologice fignifiçat
antequàm Chriltus pateretur muftps a,doratqs efleaGen-
tibus Deos7 ^fl puftquam eft mortuns , & tempeftaS
mundifedataeft.ynus iam adorarur Deus, & fpiritales vi-
<ftimæ ofFeruntüf: Et dixit vir adeottegam fuum : Venite &
mi tt am us for tes,.Sc cxÉerà. Quia itiaioretn tempéftatem fo-
lito videbanc, & intelligt bant non naturaliter earn conti-
giflè:nequeenim poterant ignprare rationes ventorum
6c ftuiftuum qiu tarito tempore nauigabami ideo miflà
forte qu^rebantauftorem naufragrî.Quod autem dicunt,
V,i feiamus q-àrehoc malum fit fiper nos, Malum pro affix-
(ftionc ye} cala.mitatedebcmusaccipere: fecundiun quod
inÈuangeJio dicitur, Sufficiat dici malitia fua, & per Pro-
phetam-Sieft ma tmin ciuitate quod dominas non fecit. Aliter
enim malùm,dicîtur viriuci çontrarium.
[Ér dixeruntad cum:lndica nobis eu:us caujfa malum iftudfit
nobis3 ' :
Eum quem foi s prodiderat cogunr voce füaconnteri.
Interrogamr p« i loua, regio, iter, ciuitas t vt ex his cogno-
featur cauflà dîfcriminisv,[Ei dixit ad eos : Hebrausfum ego.]
Hebræus inrerprctaiur tranfiens vel tranfitor. Nec dixit
iudæüs film, quo nomine voeari coeperunt exquo decem
tribus à duabus diuifeïunt : fed Hcbræusfum:pere^rinus
&aduenaiuxta Pfilmiftam, qui de eodem populo dixit:
Tfanfierunt degenteingentem. [Et Dominum, inquic, coeh ego
timeo t'nori Deos quos Vos inùocaris qui filuare non pof-
Canv.quifecit mare in qu o fugio, & aridam de qua fugio, id
eft eùm timeo qui eft faiftor vmuerfitatis. Timebat autem
timoré feruiiiDeum,â quo fugere volebar,Poteft etiam ti-
mor hic mq c»ltu accipi. Deum inquit ccelitimeo, id eft
colo-[Er timuerut viri timoré magno,&dixeruntad eum: Quid
hoepeifiü] id eft, Si times Dominum, cilr fugis, fi feias te
eius npn poflè effugére potênriam.Necpbiurgant,fed in-
terrogant : quum Hcbræumaudirent elfe eum, & Deum
coeli colère : nec ab eo quafî a fànïfto requirunt tanti mali
remediiim. [Et dixeruntad eum : Quid faciemus tibi & cejfabii
mare a nobis quia mare ibat& intumefeebat.] Propter te in-
quiunt mare Contra nos inforgit, quia te fugienrena fufee-
pimus. Quid ergo fàciemui tibi? an te interficiemus : fed
cujcorem Dei malum eft occiderc: quid ergo iubes fieri?
impeta :quidagemus quo nobis Deumpropitiemus, cù-
lus iram per cempeftatèm cognofeimus ? Mare , inquit,
ïbatad vindiiftam perfequens fugitiuum Prophetamiln-
tumefceb.it. hoc eftin majores vndas fufeitabatur tanqua
non differens creatoris ykionem.]£f dixit ad eos: Toüite me
& mittite in mare, &c.]Contra me inquit tempeftas exur-
git, mittite me in mare vt mea niorte viuatis. Et aduer-
tenda eft fugithii magnanimitas. Non diffimulat, non
negac,fed confeflus ppenam ampledtitur né cçteri propter
_____ fèper-
?
Matth.x6,
Matth. 6 ,
P faim.io