( &fratrum tuorum hdbentiüteftïmonïuin Iefu.De hocfendus
I Gregorios tradat dicens.Quiaenimuli Rex tenant noftr'a
I carftis adfümpfitjnfirmitatem noftram illa tam atigelidt celfitudo
non dejpicit. Adpaeem noftra angeli redeunt, intent ionem prioris
difcordia poftpomnt,&qttos ïnfirniosprius abiectofy dèjpexerat,
tam focios venerantur.Hinceftn. quod Loth, vel lofiie Angelos ad-
orant,nec tanten'adofare'prohibèntur loannes verd in Apöcaljpfi
adorare arigelum voluit fed tarnen idem hunc arigeluinejfè debedt
adorare compefi it, dicèns, vidé nefeceris coferuus tutufum &fratrum
tuorum. Quideft quodante redemptoris aduentum angeli
ab hominibusadörantur & tacent,poftmodum veto adorari refu-
gtunt, nijt quodnaturam noftram qudm prins dejpixerant ,poft-
qudmhancfuperfeajfumptam conjpiciunt ,jubftratamfibividere
pertimeftunt.Neciam fubfe velutinfimam cofemneré auftfuut,
quantJuperfe\idelicetin califege VQnerantur. Nee habere dèdi-
gn'amur hominem fociumqui fupérfeodorant hominem Deunt.
Neq; enim B. loannes Apoftolus Sc Euangelifta Chrifti
dile&i(Janus fp/ricalibus lïbi a Deo reuclatis vilïonibus
alienari k Dep‘voluit, & honorera ipfi foli debitum incon-*
grue deferendo fecrilegium coramitcere , 8c cóntrarius
Deo fieri qui fe tanto exaltauit honore, Nee etiam angelus
tanquam diuinusfibiab Apoftojocultus ellcc allacus,
itareculauit led tantummodo perhumilitatem illam, vt
prsdidumeft, human« natur®lubftantiam quamaDeo
in vnitatem perfon® cognouitadlumpt i'm>fibi noluit ve ;
nerandofe videre fubftratam &inclirratam. Licet vt (biet;
multiplex eflè fenfus fcriptur® ab alijs dodoribu s h®c in-
telligicognouimus. Hoe modo fi.milicer in ex eris ian-
dorum librisaudorum plurlmadehac ratione exempla
reperiuntur; Paulinusïn p.lib.quem de vircuribus S.Feii-
cis métricotextu compoliiic.
Ecce lacerdotis redicum fatiatus adoro
Sufcipièns humilimetantem in pedore Chriftum. Idem.
Et licet k vetèri. tumulis ablconditus.®uo
Qua mortalis erat latuit tellurisoperto,
Viua tarnen vegetante Deo membrilque fuperftes
Gracia, diuinum fpirantia martyris ofla
Clarificac populis merico viuence fepulti
Et magni Iblïum breueconfeflbris adorat.
Iugiter è varijs Cóngefta frequenria terris.
Item Prudentius in libro qui pratitulatur apotheofis.
Necrelponfarefert LybicisinSyitibusHamrnon. *
Ipfa luis Chriftum capitoliaRomuIam®rent
Principibus luce re Deum deftrudaque. templa
ïmperio cecidiflè ducum iam purpura fupplex
Sternitur iEneadaè redoris ad atria Chrifti
Vexillumquè crucis fum mus dominator adorat.
idem ad Valerianum Epifc. depaftiohefantti Hipo.jti.
Mane feluta.tum concurritur, omnis adorat
Pubes,eurit, redeunt (olis ad vlqueqbitüin. ‘
Alterum aüte verbum q> eft (colo) Prifcianus qui pro*-
'pter hobiUiïïmi claritatem ingenij lumen Roman? facun-
di® mêruit vocitari, triplicem fenfum habere demonftrat
®ita dicendo. Colpquoqueprodiligo & habit o & ar o accipitur.
HincAuguft.felib.i.deciuir. Dei: Latriam qutppe noftri
vbicumquefanclarum jcripturdrumpofitumeft intepretati fiiht
feruitutem. Seieaferuitus qu&debetur h oniinibusfecundum qua
pracipit Apoftolusferuös dommisfiiis fubditos ejfe debete, alio nomine
Grace nuncuparifolêt. Lat r ia ver o fecundum confuetudine
I qualocutifuntqui nobis diuina eloquia condiderunt, autfemper
erit tariifreqaenter, vtpenefemper eadiciturferuitus quaperti-
net ad colendum Detm. Proindcfi taritummodö cultus ipfe
dicatur.non foli Deo deberi videtur,dicimur enim cólèré
egregios homines.quos honorifica vel recordationé, vel
prxfentia frcqüentamus, nee (blu ea quibus nos religiofa
humilicate fubijeimus fed quxdam etiam qua* (ubléóta
funtnobis perhibêntur coli. Nam ex hoe verbo&agri-
col«,& coioni&incofa:vocantür, 8c ipfos Dcos non ob
aliüd appellarit cxlicolas, nifi quod cslum colanr, nón
vtiq; venerando, (èd inhabitando tanqua caeli quofdam
cölonocjnon ficutappellanturcoloni qui ditionem debet
genitali (bib propter agricultural^ (ub dominio poffellb-
! rum, (èd ficutaitquidam Latini eloquij magnus auétor,
j Vrbsanti jUifuit Tyrijtenuerecolon't, ab incolèndo enim co--
I'ó'nqsyocaüit nonab agriculcura, hihc&ciuiiatesdmaioribus
ciuitatibus velut populorum examinibus. condi-
tse colohi* nuncupantur. Ac per hoe cultum quidem noii
debét nifi Deo propria quadam ratioiie verbi huius » om-
nlno veriflimum eft,red quia &aliarum return dicitur cultus
, ideo Latine vnoverb ofigni fi carie ultu s Deo debitus
non poteftjluce verö clarius eft,quodhoc verbum non (b-
lum’ad creatorem,verum etiam ad creaturâs refertur,fed
diffimili, vt fuperias diximus, ratione, aliter énim colitur.
Deus, aliter angelus, vel homo, aliter terra pip varietate
frugum &avborumquæin eacodendo,arando,(eminan-
do,plantando,irrigando,potando,muldplici&laborio(à
exercen tur cura. A liter in S. Ecclefia dominica crux j öffi-
cia,&Fefta Chrifti,& iandtorum éius à Chriftiamscolun-
tur&cclebrantür. In tantum ifta trita & omnibus pene
nota fiinr, v t exemplis manifeftari vel apprabariparum e-
g e à n t Scd tarnen pauca confirmationis & experientiae
caü(k majöris,fiint fubijcienda. De Domini cruce;colenda
Sedulius in 4.ftb. Pafchalis carminis air.
Pax crucis ip(è fuit, yiplentaquè robora membiis
In luftrans propriis,poenam veftituit honore,
Suppliçiumqne dédit fignum magiseflelalutis,
Ipleque lanétificans in (e tormenta beauic. •
Neue quis ignore dpèciem crucis eflecoïendam,;
QiueDominum porcauitouans, ratione potend;
Quatuor inde plagas quadrati colligit orbis i \
Splendldus^udtoris de vertice fulgttEous .
Occiduo (acræ lambunturfidere plantae
Arfton dextra tenet » medium leua erigitaxem
Cunótaquedè membris viiiit naturacreancisi
Et cruce compl< Xüm Chriftus regie vndique mundum.
Item de fanka Ecclefia colenda P animus in X.
Natareeenspperâhæcque molibus vndique celfis
Cernitis emicuilïepari iplendentia cultu
Item poft pauca.
Æmula confertis iungimt faftigia tignis yuk
Et paribus variæ (pçciolæxultibus eXtaht,
idem de eadem re in cpiftola ad Seuerum de Cruce.
(taque propcofilij Imperiforisadlenfiirnarer Augtiftapa-
tt fades aé opera (àneta tnplàuris, toto abulàfilèo eft;quâ-
toque (îimptu atque culeu regina,potérat,&religio (uade-
batædificadsibafilicis cotitexitomnes, &excoluft locos.
defanftis colendis PtudtniiusiûpaftioneApoftolorum. ..
Ecce dues fidei fummo pâtre conference dotes
Vrbicolendas quas dédit togat®
ldem.de dut. col.
Germine nobills Eulalia.
Morris, & indolenobilipr
Emericam (àcra virgofuam
Cuius ab vbere progenita eft
Oftïbus ornatamoré colit.
ItemVortunatusadClerutnParifiacum.
Cætus honorifici decus degradus ordinis ampK
Quos eolo corde,fide,religione patres,
lain dudum obliti defuecP carminé pleâi
Cogitis anriqüam me renouarclyram.
Idem de cultu Ecclefia defeftis Janftorum colendis•
Quæ Placidina làcris ornauit culmina velis
Certàntefque fimul hic facit,ilia colit;
Defeftisfanftorum colendis Prudentius de natali fanfti mat*
tyris Hipoïyti commémorons ait,
Si bene cPmmemini, colit huncpulcherrimaRoma.s
Idibus Augufti menfis vt ip(à Vocat.
Et alia miultà quæ proferre lôgum eft. S i cut ergo in hiS
verbis errauit,vndè,vt arbitror,füæ coepit origo peruerfi-
tàtis,itaiam in hoc nomine quod eft Apoftolicus licet
minori pedculo,fimili tarnen eft deceptus imperida.iux-
taetenim artis profelfionem Giammaticæ de eo traétaré
conatus antiquorum more Doiftoru, qui cum omnib. là-
pie ntiæ ftùdiis erûdid forée, quando in libris, Vel éôrïî expo
(îrionibus alicüius de illis cauiâ, rat ione repèriri conti-
gifret,pleni tet earn intimariatq;enodare,ita &ifte eorum
imitator, aliteriaprælator huius nominis qùod eft ApP-
ftolicus fenfum rationemq; nitenS exprimere ac fi illud.'ex
integro ôc cotrupto eft corn politû,quafî Apoftoli euftos
non vere necrariojiabiliter led prælumptuolèaüdatfterqj
I ïrfcogni*
incognita adfirmans, & deincertis certa diffiniens, Apoftolicus
enim fimplex nomeneft & deduaduum knomi-
ne quodelîApoftolusaddita cus,eius genitiuo& nô ha-
bet ilium fenfum quem ifteiroperite excogitaùit. None-
nim dicitur Italicus Italiæ euftos, Gallicus Galliæ euftos,
Germanicus cuftosGermani?,fed hæc nomina ad. fenlum
fiiorum pertinent originalium De his autem nômagno-
perecuramus. Nam « aliquisftuodiofins inquireretçun-
«ftapeneincondite vidofequedeprehendiflèt elle ditftata,
ad eaigiturqUæ magis neccftària luntde.quibus ante dif-
feruimus reuertamur. Quomodaergonullamlpem cua-
dendi prolperadiue poteft habere ille, qui ineuitabili ne-
celfitate aliquod mare valde æftuofum 8c periculpfiim
tranfire cômpellitur, nô habens naué quaporteturûta &
quicumq; peruer fus & incredulus eft âlmæ fide crucis te-
nere noies 8c p hoc eius carés tutamine de mari huius 1®-
culi ad portu liipernæ patri® peruenire non poterir. Hinc
Auguftinus inexpofitiohe Euâgelij fecundum loannem.
Sic eft enim tanquam videat quilquam de longe patria
8c mare intcriaceat, videt quo.eat,fed non habct qua eat,
vt ergo eftèt&qua iremusj vehit indead quern ire vole;
bamus, & quid fecitPinftituit lignum, quo mare tranfea-
mus.Nemo n. poteft tranfire mare huius Ixculi nificruce
Chrifti portants. Hanc crucem aliquando ampleéfcitnr 8c
infirmùs oculis,&qui non videt longe quo eat non ab il-
lo excedat; & ipfe ilium perd ucit ad patriam, vbi iam non
opus erit, quia nullum mare tranfibitur. Melius eft ergo
non videre menteid quod eft,& tamenk cruce Ghriftino
recédere,quam videre ilium mente & crucem.Chrifti co-
temnere.Hocergo lignum feludferum in lege& prophe*
tis longe ante præfiguratum eft. Vnde legitur in G enefi de
Abraham & Iliac filio fuo. Tulit quoq; ligna holocaufti
8c impoluit fuper Ifeac filium fuurn.falcis enim lignomm,
quern llkac pacre imponencead locum k Deo inluim-por-
tauit ,vt fuper eum immolare tu r, crucem fignificat quam
myfticus Ifeac hoc eft Chriftus Dei patris voluntatead
locum baiulauit Caluariæ.HincPaulinus in 9. .
Hoftia viua Deo tanquam puer offers Ifeac,
Et mea lignagerens lequaçalmum fub cruce patrem.
Item in TLxodo>VocauitautemMoyfes,omnesfinioreslfrael
& dixit adeos ite, to lient es animalperfamilias veftras immolate
pbafefafttculumquehjjfopi tingite fanguine quieft in limite &
ajpergite,ex eo fuper Uminare&vtrumq^poftemxVndt Auguft.
in expofirione Euangelij fecundum Ioannem \Infua ergo
lingua,Hoc eft in Hebraa,pafchatranjitus dicitur:Propterea quia
tuncprimumpafchdcelebrauitpopulus Domini,quando Sgypto
fugientes rub fum mare tranfierunt.T^unc ergofigura ilia prophe-
tica in veritate copleta eft, cumficut outs ad immolandu ducitur
Chriftus, cuius fanguine inlitispoftibus noftris, id eft, cuius figno
crucis fcontibus noftris aperditiene huius faculi tanqua à captiui -
tate vel inter emp; ione Ægyptia liber am ur, & agtmus falubern-
mum tranfitu,cum d diabolo trafimusad Chriftum-,&ab iftoift-
ftabili faculo ad eiusfandatiftmum regnumIdem deEac re in
lib.2;de do «ftrina Chriftiana, Meminerit ergo eorum qui pafe
cha illo t empore per vmbraru imaginaria celebrabant,cu
fignari poftes fenguine agni iuberentur, hyflopo fuilïè fi-
gnatosjherba hæchuroilis, & mi tis eft, & nihil ford us &
penetrabilius eius radicibus. Et in charitate radicati, &
fundati pofiemus côprehendere cum omnibüS fendis q
; fit ladtudo,&lôgitudo, & altitudo, 8c profuiidum,ideft,
! crucemD.omini.Et etiamin,hyflopo vispurgatoris nein*.
flan te fciétia de diuidis ab Ægypto ablatis fuperbcaliquid
pulmo tumidius anhelet. Afpérgcs me,inquit,hyflopo,&
mundaborflauabis me, & fuper niuem deâlbabor. Auditai
meo dabis exultationem, 8c loetid£un.;peinde confe-
quenter annedit, vt oftendat purcationema lupcrbisfi-
gnificari hilfopo 8c exalta bunt ofla humiliata. Auguft, in
lib.ip, de.ciuit.Dei. Outdicam obuios hoftes,tranfitumquepro-
hibentesatque probantes or ante Moyfe* montbufque eius in figura
crucisextentis,nuüoHebtaorumcadenteproftratosi Item.,
in libro.Numerorum. Eecjttergo Moyfts'Jerpentem <meum,&
pofuit pro figno quern percufti ajpicientes fanabantur: Auguftin.
Dictum eft adHoyfem à Domino vt facer et sneum ferpentem, &
exaltant.in ligno in heremo & ammoneret populuChriftaht, vt
f t quis morfus effet àfer pente, iliumferpentem exaltatum in ligno
attendent :Eaâum eftmordebantur homines',tntuebantur,fanabantur.
Intérim modef ratres vt dpeccato fanemur,Cbriftu cru-
ciftxum intueamur,quiaficut Moyfe s,iriquit,exaltauit Jerpetem
in hereme,fic exaltari oportet filium bomints, vt omnis qui credit
in eu nonpereat,fedhabeat vitamaternam. Quomodo qui in-
tuebancur illu ferpentem, non peribaht morfibu s ferperi-
tUmriic qui iutuêtuc fide mortem Chriftifinantur a mor-
fibus peccatorü: fed îlli fenabantur k ha orte-ad vita m re m -
poralem,hicautemait,vthabeant vitam æternam. Hoc
enim intereft inter figuratam imaginem & rem ipfem : figura
prçftabat vitam temporalem,resipfeçuiusilla figura
erat,pr®ftat vitam æternam Item in libro lofue legitur de
Raab meretrice quæ exploratores IfiaëÜtas fiiiuipiens
per cruend quoddam coloris fignum, hoc eft fuuiculum
coccineum cum tota fuadomo, àînorte fueratflberata,
fignificans Ecclefiam de gentibus naultimodis idolorum
culdbus violatam, figno poftmodum ahn® Crucis fenguine
illito Chrifto feiuatam.Inde Paulinus lib.8.
Sola Raab meretdx ca ftani quæ ge fi 11 iniqua
Genre (idem, non fréta fuis cuadére mûris,
S ed piecate Dei meri tu m pictatis adep ta eft. .
Item poft pauca.
Puniceo proprium fignàuitvéllere reâum,
EXcepicquè fiiam patria. percunre falu tan.
Significäns illos mundo lahente t egend os
Quos crucis inuidlæ lignât cruor» Hinc cape quantum
Ipje cruôr valeac cuius feluabat imago.
Itetqifiùas.
Paruulus natus eft nobis ,filius da tus eft nobis èrfaâus eftprinti-
patus eius fuper humerum eius. Hieronymus; Licet ex eoquod
fupra dixer at Emmanuel id eft nobifeum Domïnu ilium efte mon-
ftrauerat, tarnen nunc diät faäum Uhus prmcipatumfuper.hu-
meram eius velut quod crucem fuam ipfe portauerit, vel per humerum
0ßendcmbrachtjfortitudinem, eodem Efata dicente-.reue-
lauit Dominus Detis brachium fanclum fuum omnibus gentibus,
Item Ambro (lus in libro quem de fenäa edidic trini tate.
Crux Domini eftprincipium fortitudmis, qua viafanßis eft réfè-
rata martyribus, adfacri certaminis paßionemi Vidit hoc principium
Efaias &ideo ait-.Paruulus natusfft nobis,filiusdatus eft nobis,
Viderunt & magi & ideo cumparuulum inpraftpie cemerei
adorauerunt dicentes, Paruulusnatus eft nobis ; cumftellamcon-
jpicerentpradicantes,filiusdatus eft nobis. Aliud mums è terris,
aliud munusècalo&vtrumque vnum adorauerunt, ijdemqite
munera obtulerunt, vt oftenderent ip fum ejfe call Dominum „qui
in prafepto vider et ur. Item etiamin libro Ezechielis. Etdi- Etyh.9.4»
xit Dominus odeum tranfipermediam ciuitatemin medio 1eru-?
falem êrftgna thoufuperfront es vir or um gementium &dolen-
tium , fuper cunäis qbominatronibus qmfunt in medio eius.
Quod Hieronymus cxponiuExtretttathau litter a Crucis
habetfimilitudinem quainChriftianorumfiontibuspingitur &
frequentimanus mferiptionefignatur. j Gementes igitur dolentef-
quefaluantur, quinpnfolummalis non conftntiunt operibus.fed
: & aliéna plangunt peccata,pucipiturquefex virisvt prater eoso
qui poftintdicereftgnatumeftjùper nos lumen v§bus tut Domine,
cunäosinterficiant neminieorumpartentes qui abfque Cbri-
ftißgnaculo abquidejfefi credunt. Quid ergo reftat homini
finenauefelutifer® crucis procellofum huius fieculi ma-
re tranfeunti ? nihil vt eft atbitrandum aliud.nifi remaneat
in mediis ne^u^fludibus & cum tetrfeÆgypdis in pro-
fundumdemergaturinferni ? Et quidimminet,& cuius
ftons eodem nonannaturneque inferibitur figno ? nihil
præter hoc, vt fecundum prophetani cum præuarica-
totibusIfraël gladiodiuinç madetutvlrionis.Yeri autem
aefaluandi liraclit® duodeno milium numéro ex duo-
decim tribubus Ifrael eledi hoc eft yniuerfi fideles &
orchodoxiper totum orbemfend® & catholicamatris
Ecclefi® filij réda fide & mundo corde Dominum intu-
entes, fenamqueduodecimdodrinam obferuantesApo-
ftolorum, ab Afigelis Domini, hocgloriofiflïmo, &fe-
luberrimo Dominic® crucis,flgno luisinfedbunturfron-
dbus7&perhoC iiduantur. QUos beatus Ioannes, vtin
Âpocàlypfl legitur ante tnronutp & in conlpedu agni A-.
ftetidèconIpexerat,hincait^fyd;4lfer«Wil««I«wà(cw-1
dentem abortufitis habentemfignum Det viut & damauitvoce I .
i l l 11
• *