Gal.fi
c ,
Ephef.i.
n .
Gal.}
ris legis ? HoC certe quia quandoqtie fiiturüm fît, nu ne in-
crëd&liautiimanc ludæi. Hoc inipfqlredempcioiiis exor-
dio & diceban t,& facere geftiebant,etiam iili qui iam ex ip-
fis in Chriftum crèdiderant.Dehique ait Lucas euangelifta,
Quidam defcendentes à luâaa, docebantfratres : qtiid nifi circun-
tidaminifecundum mown JAojfi, nonpoteftisfatuifi.ri. Quam-
obrem fà&a feditiorie hon minima Paulo &Barnabæad-
Uerfes illos, ftatuerunt vtafcènderen c Paüjus& Barnabas*
& quidam alii ex illis, adapoftolos lit presby terosin Ieru-
làlem fuper hacquæftioné. Et poft pauca : Cum autêmafcen-
âijfentHierofoljmamfufceptifunt dbecclefta,&abapoftolis,&a
feniorïbus ,annunciantes quanta feciftet Dens cum illis. Surrexc-
runt autem quidam de barefipharifaorum, qui crediderant, dicen-*
tes: quid oportet tircuncidereeos,praciperc quo que fer tiare le*em
Moyfi. Sed quidaùdiunt de apoftolo Petro? Quid tentatis, ait*
ïmponere itigum fuper ceruices dtft ipukrum, quod neque patres
noftri,neque nos portare potuinlus aliquando ?Ab hacimporta-
bili laicinajab hoc grauiflîmo pondéré liberati iam fuc-
rant,quib. Paulas dicebaUState^&nolite iterant iugo fertiitu-
iis contineri. Sed quia ab iMportabili onereliberantur,fub
leniïàtclnaChrifti permanere monentur,cum dicirur:[TV*-
itieti id quod habeiis, tenete. ] id eft,onuslcue ad quod voc&ti
eftis,abiiccrenplice. Et quod eftillud,nifigratiaipfiusrè-
demptorjsnoftriî Ynde & Petrus cum ludæis diceret, quid
tentâtes imponere iugumfup -r ceruices difcipulorum, quod neque
patresnsftri,neque nosport, irepotuimus .iliquando, pro tin us ad »
didit :fedpergratiam dotnini Iefu credimusftluart, quemadmo-
dum&illi. Ad huiusgratiæleuiflïmum pondus ferendum,
cælcftismagifter diicipulos pereuangelium inuitabat,di-
CenS : fenitead me omnes qui laboratis & onerati eft is, & ego re-
ficiam vos. Tollitè itigum meumfuper vos. Atque poftpaululum
! fubiieiens : lUgum, inquit, meum fuaueefi, & onus meum leué.
Ab bnefçigiturad onus yocat,fèd àgcauiadleue, àlege ad
gratiam ,.per cjuam non folum impleatutlex,verumetiam
tranfçehdatur. Quas videlicet dum loquimur, quæftionem
hobisfpfi *h'gamus. Si enim importabilis eft leîc, quomo-
do non folum impietur, verumeriam tranfeenditur ? Sed
feien dum nobis eft,quia in obferuatione carnalium præce-
ptorum,eadem lex importabilis eft: in euftodia verofpi-
ritUaliura mandatorum , quæ in decem confiant verbis*
duarum tabularumadjimpletur lex.In adlione quoq; quam
illae yiàitnæfuturampræfignabant, tranfeenditur lex:quia
adjComparationem illarum rcrum quas tnyfiice tune ven-
1 tijràs prænunciabant »viliffimæ nunéapparentillæ,quæ fo-
lalitera extërius prolatæ*ab auditoribùs impleri nequeunb
Alia enim. fueruntin veteri teftamento, præCepta viras fi-
gurandæ, alia vero vijæ peragendæ. Et quidem præcepti
vit« ngurandæ, Apoftolo dicente , in décrétés euacuatafunt.
I Sed prasçcpta vitæ perâgendæ, etiam fub gratia Habilita
I funt,ipfo Apoftolo Çonfîrmante,quiait: Ergopergratiam le*
gemdsjlruo? Abjit,fedpergratiam legemftatuo. Quæfuntau-
tepript«cepta yitæ figurandæ, vt de multis pauca comme-
m,pX5OTJrnifi çarnahum: yiCtimarum oblationes * qm£ aut
fiqg^arep dlam ,hoftiam pro nobis in altari cnicis pofi- |
|ta^,idC?|?,dobiniimredétnptprem fîgnificabantiaütplü- ,
(ratera ^Fporiseiüsquod.efbeiclefiaimdrtificationem par-* ;
tuw ^ n t) Qgjs yerp pràcçpta vit« peragendæ* nifi ilia de-
cemintabulislapideis digito Deifcripta/lnttiandatisigi-
Per?ge^d*>impletur à credencibtts ïex. In marda-
yitç figurand^ftixta litçram.importabilis quidem
toiqtom trapjeeditur lex. Valde enim precio-
; fu ^ f |. D^o.temet^inîbominem hoftiam viuam offerre,
q q aw^g^emocçjfî^eçoris immolate. .Ecce vnde im-
|pletur,ecce Vnde nonùgipletur*eceé vnde tranfeendituf
ilex. Necimpleretur antem, riec tranfcendefetur,nifi gtatia
,n£gtteqientf, in.tabuUs: çordis carrialibus fpititu DeiViui
ilcn^f ètur. ^ g ç n ^ e r g ç fqnt, grati«ted^WptQri nôftro,
j qui nosproprtojanguine redemitde maledtfto legis ,fatlas pro nobis
imatediÛum i quique dédit, vt fprdtu dile&ianis fuæ non fb-
jlum igipfôri, VerunieUamfpiritaliterdei&pôflèt tranfèetldi,
! (gæper Je,ruile^pmpreip.(^ obrçruationi-
■ bul v u pbterate^iimerari. Quod autem dominus hac ex*,
| plet^ fententia,ità conc|udit*yt dicat, [donee veniam: }nimi-
rum oftendit, vfque, ad .reftauradonis temppra ecciefiam.
dæôrtim vitra omis legis crèdehtmm bumeroSaggràuare!
Sequitur:
E t qui vicerit, & qui eußddierit of er a me a vfque in
fînem, dabo iHipoteßatem fuper gentes 5 & reget tllastn
tàrgaferretti drtanquam ^uasfiguli confingentur> ficut
& ego Accept a paire meOi
Hanc poteftatem türtc Chrifius a pâtreacCepitjCüm prô
hobis incarhatus , paftùs,ac fufeitatus, perapoftolorum
prædiCanonem totutn fibi mundum fubiugauit* Abfic
autem vt qui in diUinitate CoàsqUalis eft patri * fuper gentes
hanc poteftatem accepiftè credatur à pâtre i fed in humahi-
tate, qua minor eft pâtre* Secuhdum quam hümartitatem
in euangelio quoque loquitur, dicens ; Data efl mihi omnis
poteftasincalo & in terra. Secundumquam etiampaterna
ad cum voce dicitur : Poftula À rite, & dabo tibi gen fis ha-’
reditatem tuant , & pejfeßiönem tuam tetminoi terra. Nam
de poteftate quam cum j&tre ante tempora habet, Daniel
propheta, teftatur , dicenrf : Poteflaseius, poteftas aterna.
Illamigituf poteftatem ^Uamirt tempore homofe«5tü s,à
pâtre accepitvnigenitus Dei, ele«äis fuis fe dare repromit-
tit ; fed in fè, à quo totum regitur corpus, & cui toium ec-*-
clcfiæinhæretcorpus./p/êenimfècùndum Apoftolüm ta*' fyh.L
put efl omnium elettorum.Si quod ergo membrorum digne
capitiin halerit, veraciter habere dicitur, quod ipfiim ca-
Put hærcditano iure poflîdere probatur. An non eccle-
fiain capite fùo poteftarem fùpér gentes accepit, quæ in
fàn&isprædicatoribus ipfâs gentes ex quibus confiât, au-
ioritate capitis fùi,vigore capitis fùi,fcientia capitis fui do-
cet& régit,atque ab illicitis operibus cenfuta dîftriéHonis
coercetfSednecmirum,fi fnper gentes poteftatem habet
ecclefîa in terris , quasligandi arque fbluendi poteftatem
accepit in cælis pariter & in terris. Sciendum vero,quia&
ipuprædicatoresquiex fidelibus populis eligunrur,cum
poteftatem fuper eosaccipiüntjfèipfbsprius conueniunt,
■fuique dominantüriquatenus correâionisiuftæ domina-
tionem,quâm in aliis exercera,in fèipfi s folerti euftodia té-
hereftudeantficqjfeipfosabillicitis compefeant,ficut fub-
ditos compefeerefàtagunt,fic ferfietipfos cenfura diftridi-
önis coartant,vt dum ipfi in quibufclam delinquunc,exemple
PWn Jaciurn lu- nis quidam à priftina co n u S tia n g
Matth.
mm,:
fuæ corre&ionis fupetpeccantes fubiedos difciplinæ
vigoretn extendat* Vnde & ipfùm eorum regimen, digne
per virgam rètream exprimitur,Virga etenim ferrea, re<5li-
tudinem habet, mollitiem non habet: quia videlicet fàn<fti
prædicatores neefîbihée aliis contraihftitiam parcereno-
uerünt,qui & in fè & in aliis tantum iuftitiæ tramitem dili-
gere ftUdent.Hincenim per Pfâlmiftam redemptâri noftro
dicitur: Virga reâa, virga regni tui. Quidautemeflèt quod
dixerat,reperiuit dicens : Dilextfti iuftitiam, & odißiiniqui-
tatem.Qgo Contra mollis 5C diftorca virga, eft quorundam
m ecclehapræpofitorum ipfaiuftitiæ permutatio. Dum e-
mmjn fimfli operatione dclidorum &paftor&grexde-
prehenditutjfequeis qui præeft * mollicer delinq tiens pal-
pat,fubditos verotemporali pbtemia grauiter exaggeràt,
njoUem proculdubio & ftexibilem virgam portat.Ecofltta
Dominus zSmonet,dicens:tiolirciudicat'l!,&nonittdicabmi*
nt.Nolite condemn are, & non toridemiiabimim.Ac fidicerctîSi
non aiio modo fnbieiüos peccantes iudicaueritis.nifimio
ptiusvofimetipfosfimiliterddinqnentesii)diiatis.-nicalio
.modoillosJabentescondetnnaüeritis, nifiqtidvolipfo'sii
labicontmgat,condemtiatis:d me fiituroèjtdmmis die nec
ludicammi.nee condemnàbimini. Hæc inter paftpies&
gtcgcs.Caïtenim dumqUoslibeteomndem gtegnm'piw-
lat0 9 ,nunchümânagmtaconttadelinqaeittesblandosh-
cttynuncptiuatus furoraiperos reddir. nitnitiun eandem
Viïgam qrram gemnt.ncqoiusâ reaitudine mciiiiari‘t.Behe
"R en tes ,n R s çomparànurfi^
ibus.Varaetenimrunt.qmatheiiurfiilfomdfecal
1° abfcondirum, m fcipiîs reconditum poffldént:feâ fiûh
t a , quu adhtie carnis cormptione p u a n f f i Hincper
Paulum dicitur i Habmut thtfeurumiftum in ù fu ftliBus.
Quod.aurem hjeevafa, taäu virg* coufringi natrantur:
Fn rn debet mtelliSi> hoc didipamur, vt
.mmdm, B fam am it.M c a , ad hoc c e n fum & ia io ;
euertuntur, vt in me^
f /A i
w i.
Matthr,
W
lions vitæ ftüdium cbmmüçehtür. HiilCèft quod dprûinus'1
Ieremïam àd figiili domum ireiubec,ibiquevas diflipatum
arqueinifieljus àfiguloreforrhatuoftendens,aicadtranf-
gréflbtespbpuîi eït)s :Nunqûidflcutflgu(us, ifle.non poterofacere
vob'ts domttslfraél, attdontihus ? Eccejicutlutum in manufigtlli
fic&vos inmanumea domns ijrdel. Hinçalibihumaniggne-
ris figulo dicitur : Verte lthpiosy& riait erunt. fubaudis, poft
euerTipneth ôb.n iâm ftnpiiyfedpiiprocùfdubiopermane-
bunc. Quod fî fôrte alii mtelligancuri qui in virga ferrea re-
guntur: alii, qui eadem virga pereum, velut yalfâfragilia
conterpntur :icieodum ra^yis , quia ex bouo elejftprum
reprobi perire narrantur, tanqUam fcilicet Vna eademque
virga regàc~yel pafeat ad^itàm præprdinatos -, deftruat vél
confringarad mpftem præfci.tas, Hàc fîquidem virga ec-
clefiaroà dominoregiPfalmifta prbfpéxerat, cum eiusvo-
ce futuiranunciarêt, dicens iDotninus régit me ,,& nihil tnihi
décrit, inlocopafcuaibt ml collocauit.’ Hæc va4 ftdiliaiid eft,
reproborum Corda, difïtpandà pr^uiderat, cum dicerec :
Deftrüèsillos, nec âdificabis eos. Sèd quid fîbi vüft quod præ-
raittitur ,quivicerit , & qui cuftodiçrif opera men vfquMnfinem?
Nunquid nam prius, quam deanciq^o.hofte ac mundide^
fîderiisquifque inperpetuum triumphet , gçntes ad Chia*?
ftum conuerfàs,adhqc cum illo in certamine defiidan S non
régit ?auc anrequam opéra t>ei vfquoad finem euftodiat,
in labore regiminis non defudati Couftat naraque qüia
quifquis ad nnem operapdi peraenerit, non iam populos
reget, fed cumeis quos regere ftuduir, fine fine quiefeet*
Quapropçer feiendum pobis-eft.qyia per gratiam præde-
(Kinationis iam vieille, iam vfque in finern bperà^fua eufto-
difTe ,£ururo’propræterito vtqnixérapore, dominusdefi-
gnat, quibus fè poteftatem,fuper gentes datumm pronun-
çiar. A c fi dicerec : Iili- & non alto bene gerendieffedlura
mihiftrabp,quem yiiftorem d opera mea yfqué infinem
feruaturum perfpexero. Cui fe etiam quiddatn adhucclà-
rius dare repromictic.cumprotiiius fubdidit:
E t dabo iiliflellamwatutinam. <%
^fçripcura^cra cumfîngulari numéro ftellamatütina
po^iittir , per hancipfè mediator Dei & hominum, homo
Çhrjftus lefus. figuratur. Cum verô.plurali a (Ira matudna
-ijiterferuntur, angelicam creaturam defignant. Sed & coin
fimpliciteraefine additamento ftellæ ponuntur, doiftorês
ecclefiæ nonnunquam exprimünc. Srella matutina me-
diatoremDei&hominum,hoîhinemChriftumiefùm de-
fignâtjficutin hac Àpocalypfi.ipfà magna&fulgidaftella
apertiflimé déterminât, dicens ‘.-Pgofum genus & radix Dàr”
uid,fteUafplendida&matutina. Quia eniin difcuflis tranf-'
adæ nqdis tenebris, diem mox affiitu|um ftellaiüatutinà
denunciacjredte per eam fuie nàtiuieas redemptoris no-
ftri in carnç, fèu,refiirre(ftio eiuÛem poft mortem figura.
• hliuc diuina voceadbeamm lob per increpadonem di-
cimtt'liïunqitid produces Ituiferum in tempore fuo î Àcfî diCe-
? Pater enim in fuo tempore luçiferum produxit:
quia ficut fctiptum çft, cum venit plenïtudo temporis, mifet
; Deusfilium fuum, faélum ex muïiere, failum fub leget vt eos qui
JÙb tege eranf, redimeret. Quinatusæx' beata virgine » velue
lùcife'r, qui oç matudnafteiià vocatur,.in tenebris noftræ
nq<ftis appamit ; quia fugata caligine peccati, æternum
nobis mane nunciaùit. Vnde & Apoftplus çlamat:Ntfx
pracept>dtesautemappropinquauit. An ûonex alia quoque
rationç luciferüm fe eflè infînuauiç, quidiluculo ex mor-
tùis refurrexir, & fulgore fui luminis mortalitatis noftræ
tenebras illUminauit ? Viuus quippe apparendo poft mortem
, matutina nobis ftelja f^Clus eft : quia dumin femeti-
.pfo exernpfum nobis refurreûionispræbuit, quæ luxfè-
queretur, indicauit. De hac ftella per Perpum fidelibus
Hnheinus adhue firmiorem propbeticum fermonem, eut
bénefacitis intendentes, quafi Interna lucentt in caligtnofiloco,
donee dies luce(cqt f &lucifer oridturin cordtbus veftris.Ves: aftra
^^roatudnajangëiicadeîîgnaturnacura^cutdefeDo-
tniü.uis teflarur, dicens : Cum me laudarentftmul aflramatu-
SÊk Q^ia enini prima in tpinpore^çreata natùra rationa-
bilium fpifîtüûrh crèditur , hbh immér?to matutina aftra
ingèlivocantur^Quiifi itaeft, dumrérrafaQ:a ihuifibii(is&
inçompofica,dum tenebræ efîentfûper abyfïum, ventü"
ram diem fèquends fèculi perlueem fapientiæ exiftendo
præuenerant^ed & Cum fimpliciter ae fine, additamento
plurali numero in diuina firdptataffelfö ponuntur, dd^o-
res ecclefiæ n onnunquam per eàs fig|irantur,ficut per Da-
nielem propheram 4 içif;ur : Qui doch faerint ,fulgelunt ficut
fiella firmamenti : ér quiad iuftitiam ermmnt multos,quafiflelU
in perpétuas aternttatesiÙ ominus au tem flellam matunnam
yincçraibus dare fè profitetur. fiibaudis, dominicæ tçfùr-
re^lidnis futuram(çlaritatem. Stellam matucinam vincen-
tibus dabit, quand o configuràtum corpori çlaritatis fuæ
cormis humilitatis noftræ reformabit. Matucinam ftçllam
vincehtibus dabir,quando hi qui in monumeptis fünt, au-
dienç vôçèm filiiDei,& procedent.Quos ad perfeâmin di-
emperdu'cet, cum poft carnis refittrebtionem dininiratis
fuæ clan ta tem i 1 lis oftendetùn qua iide m ipfi folis c la ri täte
fulgebunt. Moruhtadsetenim.tenebrisre|urceâ:ionein-
\ fulgente depreffis quafi quid^ lucifer apparebic-,qui perre-
âum æternitads diédemoriftcet. Qgiavero diuerfitas erit
meritona his.qui matutina ftelladuee ad jçterna diémper-
uenerint,vt &ipfifbiis ^c lunæ vel ftellatü claritate emicet»
reble per Paulum dicitur : Alia eft claritas folis,aha eft dar it as
lundi alia dar it asftellar um.Stella enim abftella differ t in claritate
:ftc Svcfurreßto mortuorum.E t notand umquod pi u scon?
ditor frequenter in his lqcuçibpibus inculcando fe ipfiim
vincendbusdare repromittit in præmium, feqjparticipem
iljlisfutürumviUosqueconparticipes fui demonftrat : qua-
tenùs defidiam noftri corporis excutiat dormientes exufei-
teti& ad fupetanda præfencis vit« mala temantia,armis vit*,
tutumaccingac. Sed nec mirum, vt yincent.es dignetur
haberç confortes is * qui viblor refurgens ex mortuis, fra-
très illos vocauir, dicens : Ite nunciatejratrtbus mets. O magna
gracia, ô magnapietas, 6 magnadignita^ , vt is quivfe
çerit, non aliud quam conditorem fuum ih fyæmium aq-
cipiau Hipc itaque proubeantureleéli vytos fuadentis
Iezabelis pugno virtutis cdptundant: illaque tenebtis
fornicatibnum obuoluta, ipfiluce caftitatisrefulgeant,vf-
quequo matutina ftella apparence, dies æterna appropin-
quet.Quibus per Paulum dicitur : In medlonationisprafta &
perùerja., inter quos lucetisficut luminaria in mundo, ver bum vi-
ta continentes. Quibus etiam inproximoeandem diem iam
kmqueventuram elle de nu nciar» dicens : N oxpraeeßit, dies
autemappropinquauit.
Slut habet durent, audiat quid fpiritut dicat eccleßü.
Sequitur: ;
Et angelo eccUfta Sardisferibe : Hac dicit qui habet fe*
ptem (piritus Dei * grfiptem ftellas t Scio opéra tua, quia
nomenhabesquod viuas , & mortuus et. Eflo vigilans}çf*
confirma cater a qua morituraérant. Non enim muento
Daniel, i:
Philip.}.
loh. f.
F
hCor.if.
Philp.t.
Rom. Jf.
i G
Jpocx.}.
Quia per feptem fpiritus Dei, feptiformis fpiritüs, vna
videlicet de trinitate pèrfona expEihQitur,& quia feptem y*
niuerfalem ecciefiam, angelorum faéla mentione, défi-
gnent,fuperius ex abundantidif|pruimus. Sedinhaefèn-
tèntia hoc nunc vigilanter attendendum'eft,quia aliter ha-
bet i^ei ^ius feptem'fpiritus, ^iter feptem ftellas. H abet
enim fèptéra fpiacus,videU;ietfeptiFormernfpiritum çqua-
lem fi bi inhacura vnitatis.Habetfèpcemftellas,id eft,fepti-
formem ècClefiam,fiibieâ:amfibiunquamancillarain di-
tione poteftàtis.Quid autem eidem ecclefiæ in quadam foi
parte dicat,audiamus. Ait enim : [ Scio opera tua, quia notnen
babes qüod viuas, & mortuus es. T Si fblâfidei cpnfeffione fîue
in pr«dicatonbus,feu in quibufHam fuis audi tori bu s hune
angelumnomen habere diçit #!quod viuat foperibus yero
morcuuni dëfignat: quomodo eidem admonendo fubin-
fert, [ Èfto vigilant, & confirma cotera qua morâura erantf ] Ex
parte hune iam mortuum,ex parte; vero adhue viuuin efïé
dembnftrat,id eft, ex parce criminibus mortuum ex parte
yero operibustonis viuum oftendit^Sed quomodo ver ex
parte yiuere probatur,qui vel vnocrimme mortaiis inUe-
nitUr,nifi quia ogente pietate redemptoris, fi a peccatifo*
mho perpognitétiælamenc&perfeble quiseuigilat,nec ilia
quæ >