Ambroßj Ansberti
f>A4 ,_______
(Libnnt figna magna &prod'tgia, ita vt in errorem inducantur ,Ji
fieri poteft,etiam rie#/.Quain re valde quærendum eft,qùo-
modo aut hi qUiele&i funt, in errorem poffuntinduci : aut
cur, ft fieri poteft,ex dubictate fubditur,cum,quicquid fieri
dimifit Do minus,o mnia fcien s præftolatur.Sed quia elé-
âorum cor 8c trépidacogitarione concutitur,& tamen eo-
rum confcientiahon mouetur,vna hac fententiaDominus
complexus eft, dicens: Ita vt in errorem inducantur ,ft fieri po-
tift\etum elcfti. Quafi enim iam errare eft, in cogitatione
titubate. Së'd pro'tinus, ftfieri poteft fubiuhgit ; quia pro-
culdubiô fieri non poteft, vt in errorem pléneele&i çapiâ-
tûr.Quærendum etiam adhuc nobis eft, quomodo aut hsec
beftia acre'gesterne ,fèd<fcexercitus ëôruminfüperabiles
elfe, per hæc quæ protulimus dicantur, eu de eis in Apoca-
Jÿpfi Ipmtus.làn&us aperte fateatur: Hi cum aghopugnabunt,
Magnus via cet illos, fubàudis in ele&is fuis: aut rurfum,quô-
modo agnûsiriui&üselfe pêrhibeaturin fuis.citm de Huius
beftiæpoteftatedicatur ’: Datum eft illibellum faéerecuui
lànélis&yincerç illos: lèdfeiendutn nobis eft', '4 uia & be1
ftia vincetcumluis, necem corporibiis irrôgando:5c agiras
. *frangatur.
triumphatin fuis/viquead mortém Falfitati rcjfiftendd.
,fiunt,mortui aùtem neiciunt omnino nec fcntiùp.t.Morti'ii
itaque quinonfentiunt,pro hefeientibus:viuekites verb
qui fçntiunt,pro icientibus poqiiblënt. Viuentes ergo eft
in infernum defçendére, non ignotos iqftitiàe, fed ftientes
præü^ricatorës iterno fiippUcib quofda dïmeÿi. .Tertibi-
Fiter autélocus iuppHcij, ftagnu ignis & (ulfuris efle perhi-
betur, Stagnùm fcilicet, quia dimerg.it :ïenis aütëni vquià
èxurit: fulhir vero, qiliaquo? dimergit, Jhnjul & exyrit, &
cbritinuisfôtoribus repletVquia enim volyptates mundi
tanquan\ aquam hauftrunt i iriiiidi* ardoribus æftiià-
uerunt -, aejuxuriæ foetoribus tabernacülum corporis fui
fparferurit : digne in ftagnum ignis ardentis fulfure,mit'ti
cuftiillb ^erbibeniur, quern adha:cperpetrahda mcento-
rem habu'erunt.Quod autem non ait,mittencur: led mi 111
funt fecundum lcripturæautoritatem, quæfolë't præteritb I I B
vti pro futüro tempore, vt eft illud: Foderunt manus nieas & p-'4,m ;
pedes meos: praebccupata narratipnejqupd adhuc ei^tremb
iàturumefttempori^ pofitumefle cerriÜime retihëmus:
Sèquitur;
B èftia vincet crudeiitate, àgnus prud. ntia & manfuetudine.Uinc
eriimidém a'gnus ipter fauces luponim agnos mittens, 16-
quîtur dicens': Efipteprudentesftcutfer pentes, & ftmplicesfient
columb&.O bëaiumcërtamen fan&orum ,iii qub düm quis
eorum âb infidëlibus fupërari credftür, tune ille niagis, fü-
perarë comprobatur.O præclara virtüs lànd6 rum,ô robu-
ltàvis noftroràmiqùàënéc prauis dogriiatibüsirretitùr,nec
miracùlis inclinatur,nëc diüerfistormenrisCônfringitur.
Bëftia liquidera ilia, cui datum eft os loqui ingehtia, primo
përluadet falfis prædicàmentis : quæ cum noftri irrident,
jadhibet & fallà miraculatquibus dum afléhium fideles non
pberit,tahto co tta eos acriori immànitàte dëlæuit,qnâto fe
defprti etiam clarefcëntibüs fighis dolef. Nine etiam fit, vt
ad ëxercerftiam malitiam fuam cundos reprbbos in riecém
noftrbrum ÿhânimi crüdelitate conipngat.quatenus læui-
tiam fuam tanto robiiftiufc exerat, quanto & in eis quæ per-
uerièàgereapperit.rtüUafibifùiearpom meitibradifçor*- IgmsmKmg,rammn,oSqaosgiaq.0 ,i« ^ 5
danr. Vnde L o h à n n é s contra Cliriftum & eccleGam
bellum præpàrari côhlpicîens, ait : Vidi beftiam & reges terra
&exèrcttus eorum côngregatos,àdfaciendum proelium cum illo qui
ftdebat inequo,&cum exercitu tius.fi. c fi dicèret: Vnum vbtd,
chaque voluntas irinècem làndorum reprobos çonftrin-
get,cum perdamhaturaillumhominem antitjuus aduërla-
nusiri recularipotentiàleèriget. Nëautem infirmonim
animus his auditis paubre*ilringatur,ihbxde Huius be-
ftiæ fiibiëdbrumquë ëius interitü cbnfolafcid fubinfertur
quadicatur:
Et apprehenfi esi beßtd, & cum tÙa fjeudopràpheiâ,
quifècitßgna coram ipßc, qutbus feduxit eos qui accepe-
runt charàtterem beßu, & qui adorant imaginent eiüsi
•vïut mißt funthi duo inßägnum ignis ardeniis fitlfù-
te. ; - : ■ . . , î .
Beftia, fcilicet diabolus &antichriftus, habitator cùni
habitaculotpftudoprophefa verb, prædicatores eiuiHetn
Et cat cri beeijifunt gladiàfedeniis fùper equum, qui
procedit de ore ipfius\& omnes aues futuraïafunt aecar<-
nibus eorum.
Narratà rëprobôrüm perditibnè, àd eos qui â priftinis
irroiibusad Chriftum conuèrflfunt, redit : eqsque gladio
(edèntis fiipér ëquuqi, occiios hàrrat> ill os fcilicet,quos p-
uéniente diiiinagratia, àperuërforum focietaté in vnitatë
fanûç ecdefi'é prædicatio fànda cbllégit.Ex quibiis oinnes
aues lâturaritur , quia nimirurti prÆdicacores lanéti dum
tales inventrërti matris ecclefiæprædicationisdënte traij-
ciunf, (uauiftîmis ( vt ita dixerim ) Gibis confbrtantur. Si
buis autem hoc loco non ele&os i fëdreprobos aiïèrat gla1
dio lèdentis fuper equum bcçilbsiiciendum npbis eft,quià
vilum corpus diuidicurin partes, Vt ofteridantureriâmp i t
demmortui&illi,quosviuenteàiri carne Cnriftilècundus
inuerteritaduentus:vt fcilicet eofdëm ipfos viûos in ftagnü
ignistntelligamusmilfos qttos gladio ledéhtis fuper equüj
audimus occiios. Sic enim làcra eloquia gladi j nomine de1
fignataj occidùht ejedos yt viüifi cent i fie reprbbbà përcii-
tiunt vt damnent,illos fcilicëtjde quibus uîÂpbcalypfi
dicitur: Catà't mortuorum non vixerunt donec confummentur
milleanni. Etdeqùibdsiàluatbrineuangëlio cüidarti dicic:
Strie mortups Vtfeptliant mortuosfu'àh Ëx quorurfi icarnibusfi
bonæaues,id eft, fandiprxdicatores làtutati natranfciir,fic
iritëiligettdurn eft tânqüâlivdicèrëtur: Eb interhæ cohteitî-
plationis dulcèdirie iftteriiis latiantur eleifti, quo reprobo-
runi tormerita exterius cbriipiduht j quæ diiiiria mifericor-
dia ëùalerunt: Hinc enim Iiàiasait iEteruHt vfquè adfaiieiùtë
Vifionü omnitarm.QüpCi enim daihnatio reprobbtüm cibus
eft ëlëdbrumjqüiaqud cruciatus ebrüiti iridefinepter a-
ipiciunt, eb ampliui» diuinæ contemplatibnis gaudi j s per-
Fruuntur; Dé qubrum vnitate corporis per Plàlmiftam di-
Citür : Videbuht iufii & tim’ebunt i&fùpèr eumridebunt. Iuftus
cüni iriibubsbmnes ëxttema vltione percuti çbnipicit,iple
degloriâ dignæretribuuonis hilarefcic : necdamnàris iam
tuncex hümanitate compatitur, qùiadiuinaà iuftitiæ per
antichrifticumfubiedisplebîbus;Qqæfiritautëm fignaq : fpêcièminhærèt,cuiusintimo diftriàibnis vigqrefolida-
PfaL J4.
pfeudopropheta fàdet coram beftia, quibusvembdis eiüC
dem figms ièducetinhabkantés cerram,vélqüidfitaCcipe-
re charaëterem beftiæ, eiiifqÇe adbrare imaginetn i iatri fii-
perius amplilïîtoè diflerilimus :&idcirco eàdemnüncre-
peterevitamus,rie feftidiutfl leétori gërierëïhus; Quod ve-i
ro h iduo,caput videlicet&corpiisiviüiin ftagnum ignis;
mitt i dicuntur, duobus .modisValètihfeëlligii Viui ëtenirii
in ftagnum ignis mittuntur Hi i quos viuefttes in carné le-;
cundus inuenerit Chriftiadüehtùs : quietfi mométaneam
carnis mortem guftabunt -t tamën qüiàiii îotû ocùliipià;
mors fiètjficut & relùrredio mortuorum » nelcio fi ftiors
dicipotërir.Vel certe viüénïèsin ftagnufti igniSmittunturj
qui tanquàm {dentes bonum, 8c malum facien tes j æterno
iupplicio damHantur: hi videlicet, quoè làndæ prtfedicatio-
nis glad£uS',protegentëbbftihatioms lorica, non valuit pe-
netrarevDe quibus pér Plâlmiftàm Aicim^Fiefcendant in intur.
Ëre&as hamm iri claritaté fiipern«j reditudihiSèledoru
mentes nulla milëricordia afficit, quia has à milèrijs alticu-
dobeatitudinis aliénas reddit:quin potius eoru (vtdidum
ëft^ tormeriium alpiciëntes $ de ereptione fuaampliuslæ-
tantur : minus ënim internam dulcedinem deguftarent, fi
Vnalorum cruciatum indefinenter non attenderent: Si vero |
hoc loco aues non bonas, fed malas accipimus, id eft , an|
gelos trahlgrelTorcs/cum ad intericum fuos perduxerint fe{
dacorc s, malo defiderio expleto, fatiar i dicunfur carnib us
perditorum, de eorum fcilicet captantes damnatione làtie-
tatem, quibu s le auétore s præbucrunt ad errorem. Sëd vt
diéhim eft,iftæallés bon vocatæ ad madftationem coenæoc-
currünrifedtanquamcbrui&miluijfiquodà fidelibus aut
mbrticihumaut inutileproieâurb fuerit,inliimant. His
igitur ita fub duplici intelleétu dilcuflis, ad eaquæiequun-
tur, quæque valde interiusobfcuralùnt, illuminante gratia
fernumviuentesûVim enith funt, qui fentiûrtC quæ erga illoS redemptoris,ejiodandatranfeamus.Sequitur
A
jptealyp.
ftp.XX.
i[ai*9’
K'Urem.t}-
[philips
Vfd.2.
P/*l. 19 -
Matth, h .
Marc.}.
Lhu ii.
I p/*fo>.ie
Etvidialiumangelqm dßendefttem de coelo, haben-
um cUuem d y jß .p - ^ tem m m tg r nm mm ä n u ß i- ..
Ad finem vfque decutlà orarionéjad iukiiim «feriptor
huius hiftoriæ redit : & reeapitulando vt in tropicis lo.cutionibus
fieri folet, quæ prætermiferat.percUrririQueqi
auÉerti' alium in angelo defeendentem d e . coelo, äcöpi-
mus.riifi ilium de quo per Prophetam,dicitur: Vocabitur
normn eius magni confilij angelus, videlicet Dominum Ie~
fum Chriftum? Sed'quo defeendit, qui vbiqueeft.?Nbn-
ne ipfe per Prophetam loquitur, dicens : Qcelum &terram
e«o impleo : nifi qui&.fecundum'Apoftolifententiam,
ipfum exinaniuit ,formam ferai accip'teni3in fimilitudinem bo~:
jiiinum paus 3 & habitu inuentus vt homo 3 bumiliauit femeti-
pfum,fact us obedterts vfque ad mortem? De ca'a defeendit, quia
homo faäus, paulomintu quam angelt minoratus eil. Ibi ergb
defeendit humanitäre, vbi erat diuinitate, ipfo atteftante
qui ait : Nemo afiendit in coelum,nifi qui de coelo defeendit »ft*
lias hominis qui eiï in coelo. QuidviAo clauis defignat.abylli,
nifi vim diuinæ diferetionis, quæ perfecutores ecclefiæ,
& cum oppommum fuerit, de latebris vitiorum ad fæui-
tiam exire petmittit*. 8c rurfum, ne quantum vqlunt ho-
ceantjinckidit? Quidquoque abylïi vocabul^nifi eoruu-
dem jperfecutorum eprda figurantur, quæ & per lapfiim
fluiàa, &per duplicatis fîinr caliginem.tenebrolà ? Qjiid
etiam per catenaramagnam dicimus figurari, riifi ineuita-
bilematque omnia conftringqntem diuinæ maieftatis po-
tentiam? Hæçenim catena illiriarranturàfaniftis alligari;
de quibus per Plàlmiftam dicitur.: 'Exùltationes Del infauci-
bus eorum, & glàdij ancipites in manibus eorunu ad facimâxrrt
vindiftam in nationibus, increpaiïones in populü : pdalligandos
reges eorum in compedibustér nobiles eorum in manicisferreis, vt
pciant in eis indicium conferiptum. Quod omnino tunefiet^
quandö Ecclefia ex poteftate capitis fui in iiidicio malis
rétribuer vindidam, Iam quid manus angeli fignificetjvi-
dcamus. Manus liquidem eiufdemangelijid eft diuinitas
Chrifti,per quam idem homö&DeuS virtutes&miracula
fàcit, per quametiamDous pater pmniaoperatu* eft^coe-j
leftia 8c terreftria,vifibilia&inuifibilia:in qua vddclicetma-
nu clauerhabyfli &’catenam magnam haberedidtur.lùb-
audis,vim quandam iuternae dilpofirionis omnia mbde-
rantem, atqueineuitabilem & vbiquecbnftringentem;poteftatem.
De quo & fubditur :
E t apprehendit draconemferpentem antiquum,qui 0
j diabolus& fathanas, dr Ugauit eum per annos mille, &
mißt euminabyjfum.
Dei enim filius in came infirinus, in diuinitate fortis,
mortaliumvifitans regionem fortTor alligauit fortèm: vt
eos quipridem va&iræfuerant,inyalà miièricordiàe corn-
mutaret: hocicüicët in fua palfiope peragerts opere, quod
ante promiferat in fila prædicatibne. Nemo, iûquiëns,po-
tesl domumfortis intrare, ér vafa eius diripere, nifi prius aUiga-
uerit fortemM eft,draconem. Qui que propter malitiam draco,
propter verlutiam lerpens,propter iniqua atqueexer-
citataconfilia,antiquus vocatur:& quia à luperuis mens,
fempeir imapetit, diabolus,id eft,deorlum fluens : quia ve-
ro Chrifto & Ecclefiæ aduerlatur,làthanas, ( id eft.contra-
rius)appellatur. Millenarius autem numérus apud fecu-
larem feientiam idcirco perfedius habetur , quia den?«)”
numeri quadratum folidum reddit. Decern quippe decies
dudti, flunt cenrum: quæ iam'figura qua.drata,lèd plana, eft.
Vt autem in älritudinem fiirgat' & folida fic,rumim çtçn-
tum deciesmultiplicantur,&mille funt. Sedquianos,qui
iarçi prædicamenta vitæ fulcepimus, hanc ieculareiulcien-
tiam pro nihilo ducimus, quæramus in iplà làcra Scri-'
ptura, vbi millenarius numerus perfeétus habeatuc. Millenarius
etenim numerus in facto eloquio'perfeâius ac-
dpitur,quia appellatione eius vniuerfitas defignatur.Vn-
de Icriptum eft ; Verbi quod mandauit in mille generation^.
Cum enim riequäquam çredendum fit » quod ad centum
vfquegenerationes mundus extendatur: quid aliud mille
generationibus ,nifî generatiönupi vniuerfitas figuratur?
Sic ergo 8c hoc loço millenario annpru numéro , quo diar
Bibliot h. Vet.Fatr.Tom.ÿ.Fars i . ________ ,
bolus rëligatus çücinir, Vniuerfiim pto përteâione fiia -
hoc,quantumlibet fit, faniftfe ecclefiæ tempus eXprimituri
Sed cum antiqüus hoftis-, diuino iudicioac poteftate à bonorum
-cordibus rëligatus dicitur,mitandumVarde eft,éur
in abylîum,in qüa&ànteaVtveternofus coluber innata*-
bat, ttiitti dicatur, Sed feiendum nobis ëft, qiliâ idcircô
illuc mitti perhibetur vbi erat: quiaexclulus ^nôfuîs,quos
iniufte detinebat,multiplicior inuenitur in luis,quibus,an-
te mitiùs pràîcrat. Eiedus enim à fidelibus,atrocius cospit
dominari in fuis. Sequitut:
1 E t ctaüßt &fignauit ßipertÜumy v i non fiducatam*
piiusgentesdoneccönßsmmentUrdnlleanhi: drpoft*'
oportët illumjplnimodico tempore. »
_pc<juid,ë^âicéÿç>çîiatofit,bifiaâ«ûüîi
^ixi^nealibi^^g.reltus^^nequitiæ^^éxtëdere præfurrtât, nifi quo
rç.^ulta fèdiulîaDei indicia atqiife poteftas abjre përmit-
,Æ d De qiio ^lias diçitur: Quifeçirèüm appïicauitgladium e-
tus. Gladiusipiippeantiqui hoftisëft,iplà fiocendimalitia;
SedabepàquQPonusperriaturatnfâétuseft, gladius àp-
pllcatur:quia çaismalitia diuina difpenfâtione reftringitur,
nè ferire tantum m'enteshominuni quantum appétit,pèr-
mittatur. Quod ergo hoftis nofter? & mültûm poteft,&
minus percutit: eius gladiùrri pietas conditorisaftringit,vt
'relplicatu.sintraeiuscönftientiam lateat:&vltra qùam iu-
;Àë defuper dilponittir,fefein mottes hominum eius mali-
tianon extendatvQuod iqquàmàdtoulcâfqrti^
.hocde priftclpio magnæ conditipnis, poteft : quod veto à
quibpfdam vincitur, eius nimïr^mgladius ab aütore tépli-
catur. De quo etiam rurfum cuidam homini dicitur: Nün-
quidportescircfiluminnaribUs eiusi Sicùt enirtlpëf pjjtçs înfi-
: diæ^ta per circulum diuinæ virtutis omnipotéria ^défigna-
I tur; quæ cum âpprehendi nos.tei^ribnibus prohiber,mi-
f ris ordinibüs antiqui hoftis iqfidi^s atçumpleûéns tèneri
.Gûculus ergo ei in naribuç pplii.tur,. 4 ^^,*c*rcunidu£iâ
I p:ro.tçéripnislu.æfortitudine,eips.ftgaciarerjpétui:,nëcôn-
Ltria,,infifmitâtes hominum tantum præualeat, quantum
j.perditiopis argumenta latenter explorât. Poteft etiam cîr-
t r.qîi nominei occult:iiudicij;adiutprium.defighari,qlipdin
î aptiqui; hoftis naribus ponitu’r, dum à calida füà, crudeli-
r.qte reîrepatur. Vpde berie pèrPrôpHçtàmcumâb,ifr|eii-
tarum læfioneptohibetur rexBabylpiiiæ,dicitur: Pondm
circulum in nuitbus tiw. Ac fi aperte'diçeretur: Çogitandp
infidias fiilpiràs, fed explerë quæappetisiiônValëndp,0 *
mnipotentiæ meæ cirçufum in naribus portas : y t cum bonorum
mortemardenriusanhelas,-ab eorum vita vacùUS
redeas.. Quia etgo fiipetna pietas, crudelis âduerûrij argumenta,'
vridiquenpS prptègëbs,pptentîayittutis fràngit»
bene diçiturhUifit euminabyfftirit&elaüfit. Quiayerpeiul*.
dem maligni hoftis humanæqiienotiriæjqüi fin^juiad fc»
leétorum numerumpertineahtvabfçonditur,re6ëe lubiuil-
gitur: Ef figmuit fuper ilium,ide:ttyfigillauit. Quâfienimfub
quodam figillo claufusinabÿllq ténetur, quia qui fint vel
ex his quosiurc poteftatis tenet, vel exhis quos amifit,qui
adeledorum numerum pertineant>neé ei qui ift rëprô-
borum cordibus cîauditur, nec nobis à quibusëXcltlditur,
lèd illi lbli cognituni eft a quo incIüditur.AliquandÖ ënim
ex hrs quieiûseflèvidebantür,fubitpadelëâ:orumriume-
rum tranfeuntr aliquaijdöverp ex eis qui eiqs dominium
eualerant, ad eurii quem dëlèruerant, recuritlnt i aliquan-
do etiam multos ex eisquos poftabrenûciationem refum*
pfcrat,àbipfis faücibus ai^ttit. Q^od omnino ex quibus
fiat,nifi cum faâutn fuerit,&illi latè.t $c nobiS: quodqi idcirco
fortalïë fupernæ dilpofirionisincomprehenfibili iu-
dicio agitur,neauc ille intraliips latentes ele<Sfcöscönlpi-
cien^,dum eis dominari yidetur,fu_nditus,interimat : atquë,
ab eorum tentatione quos iam amifit, reçedat, aut reprobi
cura quadamexeulàtionepereant. Si enim hpftisnpfter
cpgnolcère ppflèt qui fint ex fais quos^d tempus pollîdere
videturj qui ad Chriftum pe^yeant,lëfè in necem eoium
exçenderct. Sed diuina pietas qqæ;lpla nos potentia virtutis
in omnibus valet defender«| tates tàmen ablcondehdo
mauult protegere. Nifi enim ip qùibufdam ïîios celan-
do.protegeret, nequaquam eidem aduerlàriohoftro làcra-
mèntura lùæ^iipenlàrionis ahiconderet,cum cpntta eius
Vu brdinaïol.^
O.
G
t tR î?>