£/a.'66.t}.
metatüfa tunica vocätur. IdCö vocätur'qübd ‘minus eft
necëflàrium pervéftimeritum : aüt quidqüiä ampliiis
& magnärum rerutn fàcultas eft,nonabsrecoiitemnen-
da monftratur. 'Cdntettirienda igitur eft ‘fecularisjfa-
cultas Chtiftiano,'Vt inaiiëtn ftultorum cupiditatem, &c
vanirateminfàtiabilis ^iâritiæ liberali ter arguât, fèquo-J
que fpe bohörumfuturö'fum iam locapletemin Chrifto I
eflèoftendât. Sed infidelitas, mult or urn mentes in præ-
fèntiarum attöcker vaftat. Ideo nonnuniquam & inter
Escclefiafticos viros pro rebus pecuniariis lires ac iurgia
grâiïàtttür.'Fràtei* cum fratre iudicio pugnat, & rarus urn,
qui ad hæc agendo veldocendo man um mittat. Manet
tarnenfèntenriaquadiâum eft , Qui folueritvnum de man-
dot is iß if, & docuerttfie, mittimus vocabitur in regno ccelotiim1,
Atque iEud, N ife alundauerit iuftitiaveftraplus quam Scnlra-
rum& Pharifitorum, non itttrabrtis 'in régné ’coelôruni. Vnde
cogicetapudfèfidelisquifque auditor, 8c non fequatur
pHurimam vulgi multicudinem. Imïno præceptorum, ac
paticotum ytique pêrfedtorum reneat exempla : quod
etfiarduafont quæ iubentur, merces eorum Copiöla in
ccelis repromirtitur.Traduutautemin hoc eodemakio-
rem intelligentiæfènfum, vt per tunicäm intelligatura-
nima, per pallium vero corpus exterius, quatenus fi qiris
animam tuam perdere voluerit, dirtaittas ei &corpusm
itiartyrio. Simili modo &de maxilla alium ferunc fen-
fum, vt fi quis haçrerieorùm te përçuflèrit in vno Scriptü-
rarum teftimonio, præbe illi & alterum, quoufque is ve-
ritate viélus, tandem refipifear.
E T qui tt , inquit, angariatierit mille pajfiu, vade cum iüo
& alia dub. l] Non folum-igitur veftimehta fine iudicio
altercationis, fed & teipïîim concede èi. Nempe' fecun-
düta antiquorùm corfmétudinem^lôeuTtüs. Vridenott
modo Iefus, fed & Simon Cyrenîeüs angariatus efftrün.
pofteum portare.Crucem inangariam portât, quif-
quis neceffitate fxbi impofita, non aico euangeiizandi,
verum iùxta Eùatigèliufn, mundo cnicîfixus, qUæ pon-
dërisfunt&æftirs’huius fæculi, deuottfsfiiftirret. Gdiré-
6te dicitur $ Si quit te angariauerit mille pdfftis, vade sum ;
illo & alia duo. Acfidicat,vadecum illp alià duo , Vf fis ,
non tam pedibus quam ex animo paratus. Sed cur mille
palïusdixerit& taon plus aut minus , omnino non fine
myftetio fàdumreof, præfèram cum &alia duo cum eo'
ire nec ramena menfura mille pafluum recedere nosiu-
bet. Quippe fi ad mille alia duo pafluum millia ad dideris,
tria millia fiunt. Vt ficut profe&io paffionUm tribus iflis
prædicaturexemplis:ficvltimum verbifinem trino con-
clufi numéro, & perfedionem in eo millenârii confècia-
uic. Millenarius namque in legefàbbati eft iter,qiïià plus
quam millepafliis ire in fâbbatonon licebat. Hoc igitur
fabbati innere fpiritalis perfe&io defignatur. Non licet
enim infibbato femilia opera exercerf, fed fèmper quæ
peffe&ionis hint; ingenue ac liberaliter fë&ari. £a fcili-
cet agere debemus , quæ ad futurum pertineant fâbba-
tptn de quo Efaias, Erit, induit,fabbatum ex fabbato. Quia
qui hicin præfpnriatùmà peruerfb fàbbati'zauerit opéré,
illineexifto quieïc.et in coelefti retributione. Siquidem
reâevàditcùttaeo alia duo , quicorpote tantum infèr-
uitute rèdigitur, fi integer fpiritus & anima eu 8c de uota
! in fèruitioillo angariantejconfèruantür.His quippe par-
tibus fecundum Apoftolum, totus homoperteiâuscon-
; numeratur , & ideo non abfurde millenarius numerus
triplicattis eft.
Ita tarnen vt extra perfe&ionem & libertatis fàbba-
tum confenfio feruitutis nonefxcedat fèdingenue in quo
angariàmUr,abique peccato, quod eft fer iule, corpore,
anima & fpirituperfetamus. Nam'perhânc itineris angariam
fèrtiitüs operis defignatur ■» vt ^on folum pri-
uati rebüs patienter feramus , verum» &fi redigimur
in fètuitium æquanimiter vltronei peragamus. Quod
bene Paulus harurtt trium paffionum fummam enume-
rans ai t: Suflinetis, fi quis vos in firuitutem redigit,fi quis dem -
rat,fiquisaccipit,fiquistxtoIlitur> fi quis in faciem vos cedit.
Ëcce de reciptoco fèruitutcm infinüat perdnere ad angariam,
deuorare vero & accipere ad eorum rapinam,
qui dirlpiunt qtiz noftra funt violenter , & deuoratac.
'Cæterumfi quis extollitur âd hæc tria refertur,quîabemo
aliéna dirlpit, nemo âlteri angariam imponit,nemotaifi de
extollcntia perfequendo alium infadem cçditSednæco-
mnia Ch riftiano pat ienter ferc daftint, & liber tat is animo
peragenda. Quia in his omnibus iniuriarUîtagefieribus,
docct magiflervcriutis'-mifericordiflinmnireligiofiviri
animunfexercendum, 8c propter cumulum iuftitiæ pa-
ratiffimameiusmenfêmeflè debere ad quamplura fufti-
nenda.Sed quia parùm cft hæC omnia tolerare, nifi præ-
fti teris aliqüod beneficium quod potueris,confeque nrer
adiungitdicens:
O m n ip e tèn ti t t d a ,'& q ui voluerit m ittu a ri à te , non a -
:uerfatusfuetis.1] Coriftat igitur » quod omnia hæc quæ ad-
dikmirj.paitesiuftitiæfinCjVtintegra iuftina ex his omnibus
prædicctur. Hincquoqueliquet quod de his rebus1
dicir, Omni petenti teda, quæKoneftè ad iufte dari pofTunt.
Alioquin fr contra iufliciam inhonefte alîqnid ffofca-
cur, quomodo illud dando complebitur ? Præfërtim
aiminnu'berâbiliafint, quibtts fi petira tribuantur, iu-
ftitia penirus perimitur. Idcirco reftat fie iritelligcn-
( Hum, vt'bm ni petenti te itlfte & honëfte > fi id pôflxs, li-
benter impeitiaris , fin autem fàcultas dcfuèrit,faltcm-
ipfà iu ftitia, affetku, verbo, vel obfèquio porrigatur, hinc
,qiioque fiée, vtomni petendi te interduni &:ifnelius a-
liquid tribuas. Cætetum quod dicit, Oui voluerit niutua-
n à te y neauertaris.
QuærendiïtrieftjVtrum deillodicat tantum quiaccipit
redditurulsiân de omni etiam etfi non velit accipere red-
diturus. Omnes enim qui redte aliis mifèrentur, plura
cum Foenore perce pturi à Deo exfpettant. Idcirco omnis
qui accipit mutuatur, dum patronum fè ingerit foeneran-
ris,&inequitribuithæceadem,quæ feminat in eo, foe*
neratur.Sed tamen Dominus his verbis duo prçftândigênera
eft cotta plexus. Vnum quod gratis pro amore Chrifti
&iuftitiçia:integnéite nunquàm mpræfèntiarum recep-
tnridamus,aliudquodmutüo poftulatur &præftamus.
Hoc igitur iuberne pigri fimus, cum rem quam præfta-
musrecepturi abeofimus, Reéte itaque ad hoc nos diui-
nahortaturprouidentia , quia talibus indigentes multo
reuelanturquam fæpeiuuamine, propterea qnæftus lu-
cri & vfura paifim condemnantur. Foenus vero ex præce-
ptoquafi iuftitiæ membrum collaudacur. Neque enim
putandum eft, quod Dominononplaceat etfi homored-
diderit, profecto cum id ex præcepto fàcias, tantum
ne auertaris, & nullura fèâeris lucrum terrenorum » quia
apud eum qui iubetinfruituofum non erit. Nam fupra
quid contra perfècutionem & return violentiam agere de
beamus,nunc quid beneficiivolûtarie fine vllius vi quæ-
rentibnsimpendere. Sed quidam refugiunt hæcdepecu-
niario vfu poflè intelligi. Quia fi eleemofÿnam cundis
qui petunt tribuàmus,ad modicun\nqnerit, etiamfi di-
ues fit aliquis, quid fibimet largiatur : neque fi fèmper
tribuitur, erit quid iugiter donate poffimus. Nifi forte
hæcfèntentiaillo defetadatur fènfu, vt omni petenti 8c
volenti mütuari iufte quod honeftum eft tribuatur, ita
vtæquo pondéré nobis 8c officio noftro, fèu qui ad nos
dohiefticifidei perdnere nofeuntur , deinde omnibus
æquanimiter diuidamus, vt in nullo iniufti aut inhone-
! fti, quod omnino nec decet,inueniàmur. Quod fi de fà-
| pientiaaut fpiritalibus donis, quis velit accipere, fatis pa-
; tet , quod cum diuifà fuerint augeantur quæ cum de-
deris non amitris. Idcirco tâlis pecunia Temper in 6x-
haufta erit. Qui profe&o fenfùs, etfi pro Apoftolo-
rum officio locuplenor videatur , tamen fi accipien-
dus eft , vt quæ humanitatis funt à nullo prætermit-
tàntur, quia protaobis hæc omnia turn melius profutura
flint, cum fine habendi damno apud Deum in futuro
centuplicannJr.
A v d I ST i s quiadiilumejt,àilïgtsproximumtuum,&
odies inimitum tuum. ] & cætera. Igitur quia legem impie-
reVenerat, à pritadpio cogitandus eft textus, 8c confide-*
ran dum quo fine cUn&a cotaclufit. Profefto bonitas Pei
earn compiendo vfque ad cariratem plenam prouexir,
Lex quippe,diliges proximum tuum, inquit,& odies
inimicum tuum, dixit non Voce iubentis, fed permitten-
InL^Uttb. Euang.Lib. / / / .
tis, relaxat enim pronum eorum animum ad vindidam,
& tamen aliquei æquitatis gr^dum commcirdat, dum
diligtiproximum tuum iubet. Inqunnimirum gcadu con-
ftiinguntur hi( quos propter viriadileaionis affe-ûu
queriter coercemus.
Sicutfunt luxoriofi prqii'mi noftri aljis quibus-
libècviriis deuinâr.quQsetiam e? lege poteft dibgere in
(xuitia perfequentes, eo quod non dç odio iêd ex amore
bar. Exigiturergaamorproximi, dacur licencia odire ini-
micum , vt ex veroque rudis poppli infantia cempere-
rur. Arvero m'Euangelio, vt perfedioribus cumulus'iu-
ftitiæaugeatur.
E co autem , inquit, dico vobis diligite mmicos Véfiros,
binefadite his quioderitnt vos, & orate pro pi rfequentibus at
caUtmniantxbus vobis. } Hæc eft latitude caritatis & con-
lummatâ armatura iuftitiæ , qua: vfque ad dileâionem
inimicorumextèndîtur. Nampetfecutorum rabiescon-
tra Chrifti Ecdefiam tribus dimicat nobis modis; mentis
fcilicet odio, & yerbortim maledidis , atque iniuria-
rum& tormentorum cruciàtibus-: contra quæ Chriftus
docuit , pro inimicitiis dilcdlionem impendere , pro
odio vero odiorumquë iniuriis bénéficia retribueré, nec
non & pro perfecuuone ac calumuiis eorum, orationes
fundere. -
His quippefartibus caritàs dimicat, vt qmnia mala
in bono yincat. Singulis enimfingulaopponuntur, vt
omnes malitia: partes bonitatc vincantur, vndefi-iuxta
eft inimicus, dilciftio emôlliat Cbr eius fivero longe, bénéficia
noftra eum vifîtandoperquirant; &fi quo fit loco
ignoratur , penitus oratio profuâ apud Deum etiam
latentem inueniat. Veruntamen in omnibus difere-
tio virtutum fâtis moderanda e ft, & follicite perferu-
tandum ,^quid , fit quod Ioahnes pro peccantibus ad
mortem fratribus prohibeat orate * Dominus vero
etiam pro inimiçis id fieri iubeat. : Vbi nihil aliud oc-
currit, quam quia flint aliqua peccata in fratribus, quæ
inimicorum perfeeurionibus grauiofa videntur , pro
quibus nec rogare liçeat. Sunt , autem & tales , iuxta
Apoftolum , cum quibus nec cibum fumère permit-
titur : ita tamen vt vitiafinrin odio, natura vero à nobis
, quia homines funt , ^fligatur. Cæterum ea quæ
a faniftis Patribus funt profita ? 8c in ScriptUris diui-
nis , quafi maledida fonare videntur, potms prophe-.
tiæ Hint de futuro, quam liuoris vel odiorum inflamma-
tiones.
Nçque æftimandum iuxta qüofdam , quod ifta præ-
ceptorum décréta impoffibilia fint , eo quod dicunc,
latis erat inimicum non odiflè : nec attendentes,quod
etiam in veteri Tçltamento hoemuki impleuere, quanto
magis illis potent eflè pôflibile,^qliibus Chriffi gratia
fuffragatur , 8C oporteat filios adoptionis ilium imi-
rari, qui hue veniens omnes inimicos; inuenit, & de
lpfisfedt fibiamicos. Sedquædtur, quomodo nûnfbW
uerit legem, quia dixit, Diligite mimicot nftros, præfèr-
t»m cum lex dicat, odies inimicum tuam. Hæc fiquidem
qti&ftio foluiturillo verbo, quod (upra præmifimus,:
quia non eft imperantis, fed permittentis , propter, du-
ruiam & imperfcâionem eorum. At verb cum aduev
nJ.$ra5ia* infirmitas releuatur, reftitutùm
eftlegi ad perfeftionem iuftitiæ, quod detrunqitum'
erat propter imbëcîllicatem carhafis poptali & fegnitiem
epràm. Hinc "eft quod & alufii de diledUone £quens '
■QdtyMandatuto nouumdo vobis, licet ante fuerit praimifi^
^ M ^ p r b x m jm t u u m . Noüümauteth ideovocat,
quiain illo carnali populo inuetèratum erat & feinidi-
cHim, e° vlx eorutn aliquis qdempiam diligeret,
nmçarne pfoximUs fiiiffet. At vero CKriftus nouus ho-
monofter ,renouatis infe dile^tionèm præ^ipiens,om-
^çsaùtin Deb autptopter Deum diligémiubet. Idcirco
noiiutri mandatant! propofuït, (^jjîaiflud innouatum o-
rnpia ihnqüat^&de filiis itæ filiosadoptiôflisfeèit. Vndo
(equituri ' • ; - <• -
, y '?jjfà'fiq[patrit vèjlri qui incctlis ettl] Èccefiliortïm
adopno fola cantate acquiritur, càritas Vero præmiflSs iu-
.. '^ar'partiDùs eXpletur, 8c dile£tioiie inimicorum firmatur.
Ha:ceft,inquam, ilia poteftas, de qua di&um eft
per Ioannem , Dedit eis poteflatem filios Dei fieri. Hoc
qu,ppetcftatut m m fin a ls in nobis, per quern ca-
masDei drfFula eft ,n eordibns noftris, qnia fnmnsfilii
Dei. -Alioqum nifi per fidem renecafniurcaritatc, quo.
modoex DconaiidrcimurlCarit.s quippe Dcuseft, &
ideo quifquisex earenafcitur,ex Deo nacus eft. Hinc no-
tandum quod non ait, facite ifta quia eftis filii, fed ait, fa-
cite quae moneo, vtfitis filii patris veftri. Ex quomira I
locutio generatur.
Qaidenim filins patri poteftefli nififilius? Ettamen
pacer lam dleitur, licet adhuc facultas fiendi eredemibus
offeratur. ('rJ?r«iiinquit,/Bjrp<<n, vtJlriAC ft dicar,&cite o-
pera.nedegeneres litis, quia neednm eftis re, auodiani
ipe diuinirns fiOi eftis. Nam & yuigo fic fepe loqni-
mur, tac fis filids patris tui, non vtique naiu ta, quod iam
eft iedrmitanone quod neednm eft. Quanto magis de
ipbis h ic iocmio & Deo patre diceiida eii, vbi non vna
natura Dei & noftra prsdicatur, fed hprtamnr perraa-
neanms in gratia adoption^ pefquam iarafiiiinbmina-
mnr.&nobisidem paterdicitur. Iftat'ereaquirrendum
1 S S t S S ? fenrentia'pendeat ex eo tantum.vbi
dictnmeft, Diligtemimicos vijim, an ad omnia quaifiipra
pramiflafunt! Liquet igitur fatis qdiailla hac foiadde.
ctipne, per quant & inimicos diligere iiibeinuF, com-
pJencnr, & m ea cunOa recapituiantur. Quamobrem
nonJolum adhanc, verum & ad ilia omnia, ex quibus
-mnftcimr cantas, referendum eft, vtltit flu pmu veflri.
Acftpatenterdicat, diligite inimicos veftros mifericor-
diter, &iiac (ola dileftione iiipplete omnia qua man.
idaui,«:ficis filii.pacris veftri. Acccpta igitur poteftate,
iagite operibns, vtiirisfilii,quiailte iampacereft Non
.enunpoteftnoneire quod eft. Ideirco vos eftoterena-.
lcendo per caritacem , quod vcicati eftis. Alioquin li-
cetillefit pater, vos filii non eritis, nifi ex Deo nati fi-
n s ; Dens quippe cariras eft. Hoc quippe infinuatfilins
I llie prodigus , qni qnamuis non audeat, nec dignuiw ‘
rateamr fe vo cin , tamen nihilominns patreqi' 1
CLimappcli.it, qur;;i ic:cracnon podc r.mtan ii paten- !
lerclamec, fiegopeccaqiiucffilam.& noniiimdignns. >
vocan Wius ,tu aunquam pater ^ore defiftis, nequevifee- |
raparerni aftedus ynquam pr*termittis , fic me ficut/ •
vnum de mercenariis ■, quod & Dominus npui Tefta--1
menti. yqlens prxeauefe ne imteuus dfgeneraren t add- j
pcrSnis filii, implet; iuftitiam lcgis, remouet fimultates
carnalium , extendit prarceptorum fummam vfque ad j
inimicorum diledionem * proponic exempla paterq^ •
qua:debeanc boni filii fqUiritiusimitari , & reddit c^u-} •
lam inandatorum omnium, VtfitUtme^^fiUjpatrisvefirf^ 1
■quiincalisefl. In coslisautem,licet vbiquefitDeuspacer/, !
ideo Monftratur, vt dignitatem fuam hawredes eius,i^c
hasredes Chrifti illic euindicent, ne forte, pecc^fleiin,, j
eoi vbi prodigus ille peccauit, demum gemendo do- :
leant. % '
Q&l f 0kntfuumyin<\wtyoririfacitfuperboMosacmalBsi&,
pluitjuper iufios & imufios. J Hoc quippe pietatis exem- »
plum, quam iris fpiritali ter pofficaccipideChriftoqui eft
fol iuftitia:, quod brtus fit adredemptionem in carnc
fuperbonos 8c malos, &pluatimbrem Euangelic«e.pr«e—
-dicariqms Eupefiuftos & iniuftos : Melius teamen de tole
ifto % pluuia ifta quotidianisVfibns neceflariadi<ftum ac~
, Gm oitambus.venit, fiquidem
non omnibus preus reluxic. Vtade ineolibroquiinfcri-,
^rilpmoms, Etfeliuftitia, inquiunt, nonlusdtnobis.,
■ Al“n u,n omn*hus luceret, &plueretimbrem praedi-
cation i s fua: fuper yniuetfbs, nequaquam iniufti fiuefru- 1
btupasnirencia: aridiremanerent j neque Ptpphetaexeo
di^eref, P h it fuper vnum ciuuatem ,& fuper aUamnonpluiti
Idcirco patet fenfus, quod dc hoc foie,& hacpluuia dia»-
tur; In quibus non modim benignrtas patris predicate*
dum fiafec bpna temporalia xqualiter con&is cribtlif ,is-
ternaliavero folis releruatiuftis. Qgod euidpntereisin;
exempmm quiadbptantur congririt, vtimitatidebeanc
paterna pietatis opera, 8C bonos ac malos, iuftos & i
lips, omnes fuisfieneficiis,abfq; vlla ex.ceptione^irciim- j
.... ________ _ foueanc
E
F
cd J;
H
Amos 4.7,