I humiliter retdkrt^quantom.tgisnospeccatores ,cum derealiqua meant debit,am feruitutemfe abtfifequio fuo vecefufitudere \
reprebejidimur, reprcbcnfores nojlros rat tone bumili placate debe-, verierandi-Epifcopi fttjpicilntur, fiqutd fecundum Jacrai regulas ’
nftu? - ! diffinterint, cupere quod mihi non conuenit retraftare. Vndeve-
Vnde ergo Remorum Ecclefi* famulus omnibus ere- ftradtleftio, quetmeam detiotionem ore ados c nkqtttns ,dtdhii,
deie veritati volentibuslatisfacio: quianec copfenfuS, nec Jicutde vefira bonitate confidofinefcruputo aliquo me factat exdillenfus
mei vices per præfatos * vel alios quostibetvene-
rabiles Epiicopos in hac caufa veiboiiue feriptura imple-
ukquianeccum prænominatis Epilcopis poft proximas
Kalendas Nouembris vfquead remplis illiid qùando hæc
gelte font, fui Idcutus, nec ditionis nie« eft, vreis debeam
au&oritatiue quiddam iniungere , nifi ficut & illi mihi
poffunt caritofe quç volueririt imperare. A&uentiusiutem
venerabilis Epifcopus, & Filius meus HincmarusLaudu-
nënfîs Epifcopus gratia vifitationisV.il I. Kal. Febr.adme
Remis vénérant, & ex iuflione Dominorum, arque èx nomine
confratrum noitrorumad conuentum Aquifgrani
palado tunc proxime habiturum me , fipro infirmitate
corporis poflèm ire,commonuerimt: Sin autem ire ipfe
non poflem, aliquem C oepifcoporum noftrorum, quieo-
rum tradatibus interdict, dirigèrent : vnde inter alia col-
I loquentibus nobis, &etiam de his , qu* vulgante fama
per laicorum non folum nobilium, verum& plebeiorum
ora audieram , vxori Domini Regis Hlotharij reputari, vr
fi forte proinde me & iuffio principalis, & yocatioSacer-
doralis ad conuentum iceiuberet,tuuiis & rationabilius
d i e t , vt ad generalem Synodura ventilatio & dififinirio
huiufce rei, quæ nouitate fua addientium aures,aut pene
tinnire, aut facit penituscontinere, ex integro differretur:
quia necego ire infirmitate corporis præpeditus, nec Co -
epifeopum Dioecefos noftræ fine confcnfu Prouincialis
coiiuentus valerem dirigere : nec caufa, quæfic generaliter
ad omnes pertine t , cum paucoEpifcoporum numéro
diffiniri deberet. Inftanteautem Domino Aduenrio tan-^
turn vt iremÇvelCoa^copdm noftrum mea vice dirige-
rem, & illic éàufà nobis aperirecur, pro qua vel me* exi-
guitatis perlbna, vellegati Prpuinciænoftræ præfentia
rogabatur, vefpertina hora termîhûn^ eonlationi impo-
fiiit: & nec à me interrogâtus fecrerimcaufam, quam
przmifihs Ubellus fignifieat , neclpont^iieus mihi aperies:
quia forte illam eflè recognoui , quam ( ytpræmifi ) audieram
, & de qua plurimos Epiicopos (.qiiandö iddicium
purgationis exinde fa£tum eftj confultos didiceranf*, quä-
que ( vt dicitur) etiam foetninæ in texrrinis fids reuoluunt.
interlucano adpropinquante nodurno venerandus Aduentius
ad fiium diuertit hofpitiüm : Et Hincmarus Lau-
cufatum, quia ficut falubrius fenfi. fapiintta vefira expo fuis &
tantillus bomuntio inre tarn maxima ,& perfonis eminentifiinis,
de qua a tantis vir is talia a fia flint , & ex qua tpriti actalei con-
fultifuntyfine plurimorum conlatione,confultu, fine confenfu, &
antequam de huiufmodi firipturahm auäonratcs, & patrum
décréta reuoluam, it a fententiamfinitiuam depronu rivetconfen-
fumnonaudeoadlnbere, vtiquiequidavobis dißnitum regulärster
fuerit, vel melius ac rationabilius quam niioi bifumfit, À. Deo
plactto conuentu vefirofuerit terminatum, priufquamid audiam,
laudare veltraäare non debeo. Quapropter in calce bum
noftra exiguiratis fcbeduU, non mea, fed magni Leonis verba
ad Rufticum Narbonenfem Epifeopum ponere dtgnum iuctr, Vt
in his ( inquiè) qua vel dubia i'uennt , vdobfcura, id nouerimus
fequendum, quod nec praceptis Euangeltcis contrarium , neede-
cretis Sanftorum Patrum mmtiatur athmfum. Peto deniqueve-
ftram anubiHh chant at em, vtpro excufatione mea in vefirofan-
fto Concilio verbis vefirapruàtntia iungatis huius diplopiatis left
ionem. . • . -i- C'b V *
dunenfis Epifcopus fein aotammanfionem recepit.Jpgo
autem vt jttfirmus le<fto decumbens »pdftquam melius
habere c*pi, propter quædam tunc mihiin mentem ve-
nientia, quoniamreligioius Aduentius mihi non dix era t,
quarevocafér ad Synodum, & ego multipliciter de qu*-
ftioneimpaâa foeminæ cum eo locutus fueram, lulpicans
vt prædixi, quod hæc iplâ quæftio caulà vocationis polfet
exulere, fore melius edgitaui,vt litteras eide pridiana con-
locuti one noftra dirige rem, quarum exemplar quilque volet
hiepoteft relegere.
Hincmarus nomine non merito Remorum Epifiopus, acplebfr
Dei famulus, Dileclo ae fidofratri, & venerabili Epifcopo Aduen-
tioplurimam in Salaatorefalutem. Demihi imprameditata ißo
in tempore quaflione, de qua iam taliaac tanta.audieram, vt de ed
modo nihil me adtuturum putauenm ,f>lurima heri quantufoea
per mißt tnfirmitas ,mutua fermocmattone locmi, tandem ficut
melius & rationabilius nobis vifnmfuerat,finem eidem caufa,
vt Synodogenerali feruetur ,pofutmus. Sed ficut iam vefperi pa-
rum vos pro tempore tetip, vnde nunc expreßiut veftram fitftf-
) fimam, commonendo, benigne[atagere deprecor cbaritatem,quo-
niam fecundum tußionem Dominorum , & vocationem (onfa*
cerdotnm, & ipfe infirmitate detentus, ad conuentum vefirumire
non valeo, out vice meaquenquam Coepifioporum more Cdrto-
nuso, regulari conlatione inftrultum , & profeqttentibus lit ter is
commendatum mitt ere nequeo, quia inftantia miftottit » &
breuitas temporls non permittit , vt Dominos &:Coepifcopos
meosin t.ébus ctmfulamÇ fine quorum conjulmf vt melm'ipfi
eioft is) mbtlnifi quantum adparrochiampropidum pertinet, age-
re à verierandis regulismihipermittitur, contra quas non finevl-
tionispertculo quiddamprafumitur. Timeone Dominus Rexputet
Proceflu denique temporis ilHem Dom nus Aduentius
ad me milium fuum direxerac, per quefn eihasiterum litteras
deftinaui. \
Hincmarus Remorum Epifcopus, Dileftio fratri & venera*
bili Epifcopo Aduentioplurimam in Saluatore falutem. Et poft
quædam præpôfita ex negotio pro quo millurtvfîïum
dixerar. Caterum licet mïhi nihil inde figmficaffetis , conijcio
légat ionem veftram, m qua v obis,fuut, Deo grattas .prudenttu
vefira vosdocety fatiscaute & prouide eft necejfe ïncedere,quii
tais caufà & infam eminentißiinis perfonis , & in huiufmodi
or dîne, qua ab omnibus erit , vt, necejfe cognofci, ,ira etiam
ponder art ; Qupniam ( vt Osleftinus fer Ait ) vniueifalisEc-
clefia quacumque nouitate pulfatur. Eft entm inter Regem Regum
, & Regem terrenum -, Iniege prima primo homïnimpqra-
difo data, & à Deo & homine in Euangeïio roborata ; Eil etiam
de caufa nobis haften us inaudit a , ex quafubtiliter neceffeerit
auctor it at es foc fas remitter e* & leges Chrißianas interrogate,
Pontißca! em an ft or it at em in fui txamnatione finciro* & cau-
togrejfu incedere, & quemque Chriftianum d refto innere non
deuiàre. Oportebit vos fiquidem Apoftolico talia intimate , qua
ex corde & oreveraciter prolata (ficutfeto quontam facietisfdi-
uinis oculis dtbeant apparere. Et vt nemo aliter pofiea-valeant
inuenire, de nullorum confenfu ,fiue Epifcoporum, vel quorum It-
bet laicorum prtrcuiufcumque obtentw intent tone Apofiolicafedi
fuggerere,nijifie quorumfettis traftatu caufitm conftare» itanihi-
lominus qua iniunfta funt exequi,v^quantumfi.n potent, fi-
niorem viftrum non poßita offendere-, & praupue quod egeritis
facris regulisnon debeat obuiare, vel(quodabfit) dimnaaquitati
at que iuftitut contraire. Hoc (licet ex fuperfim ) fapientuve-
firafiribo, quia curamvJoshabee, & mihi d-gnati eftis promptere
quodfidei vefira , me iijpl fecuritate pojfem eommittere, &
finie voluijhsexigeP? ftdeuomnem meam vobis ftuderem repen-
dere. i--.-. V -
’Alias autem litti^ s nec fedi Apoftolicæ, nec ctfiquam
Epilcoporum ha&enus pro haccauia cranfinifi.
r Secundo capiculo,nobis remandari depofeimus, fi de
com mi iTo poft initura coniugium reputatur, qualiter debeat
iniri coniugium, qualilque lex habéatur coniugij, &
qualiter vel pro quibus rebu-s valeat feparari j&fi poft du
fiundionem verum vir, aut foemina ad aliam debear copu-
lam adfpi rare, vel fi pari iudicio, quifeumque eo rum in Coii>
iugiopeccansdebeatiudicari. ,
Quia vero in præmilîi libelli(vtoftendimus ) odauo
capitulo feriptum habetur , vc argumenta ha&cnus laten
tis caufe' percipiences errorera expellamus, & verum.
ftatuamus : Et argumentum eile legimus quod licet non-
dum fit, fieri tarnen poteft: Et de coniugio agitur,ante
quod Ixpeabhumanafcagilitate delinquicut,læpeiniplb :
ineundo coniugio , fepe autem poft in hum coniugium
grauiori noxapeccatur. Ab ipfa radice ineipientes pona-
raus qualiter debeant i niri coniugium. Deinde legem
coniugij oftendamus. Poft autem, fi in co niugio peccatur %
, iudicium
M utth .i.
t>e Ûiuôrtio ttlot.E iT etb.
iudicium deindieij órdiném demortftremus ; Vt qu'oniam
peccatüm malum eft,&\naium natura non eft, aeper höc
iubftantiale noneft -, led irt boni IdbftaÄaäcöafelcft ; & vt
accidensinfirmitas me.dicinadepellituf jeum rcgüïàvide-
iicetincolumitas natufalis>& medicina infirmitatis pöfira
fueric,deprehendetur certiiis törtitüdöatque accidens læ-
4io,-argumentoquafi haiftenus latentis caul* percépto.er-
rorem expellere , & verum faciliûs ftatuere præualebi-
mus. ■» ^
Qualiter Coniugium inrri debeat, & vetus & ndualek
cdocet,Domino per Moyfen præçipiente,&iti Édangelio
demonftrante, Çum effet finquit) dejponfara mater Îe s v
Mma lofeph , antequam nuptiali celebratione conuenirent,
ficut in nuptiis edebratis ideth oftëhdit, quas fUabrælèn-
tia (anbtihcare, Sc miraculo ibidem: patratö inluftrare di-
gnattiseft, led & (antftus Euariftus PapaRomanus quar •
tus à beaco-Perro in decretalibu^ad locum ità Icribit,5iwii-
liter cuftoditum & traditum habemus , vtvxor legitime viro iun-
gatur. Aliter enimlegttirtium ( vt a Patribus accept mus, & afitn-
ftis Apoftölisyeomnque faccefforibu} tra iitum intynimus) non
f it coniugium,nifi ab h is quïfuper ipfam.faminam dominat'tonem
habere v\deritur,&d quibuscuftoditffr,vxorpetatur, dràparen-
■ tibus,autpropinquioribus jponfetur & legibus dotetur, & fuo tempore
Socer dot aliter (vt mos eft) cum precibus & oblattontbus d Sa-
cerdote benedieatur, & a paranympbis ( vt confuetudo docet )
eufiodita &fociata dproximis, tempore congruo petita,legibus do-
tetur,& folemnïter accipiasur, (£* biduo, vel triduo orationibus
vacent,&laftitatem cuftodiant, vt bona foboles gentrentur, &
Domino fuis in dftibusplacebani. Ta Per enïm & Dom ino plaee-
bunt,&fili as,nonJpurios, fed légitimas atque bareditabiles generabunt.
Quàpropterfilij charißimi & merïto i!luftres,fide Cathô-
ltcafuffragante,itaperaftalegttimafettoteeffs* cdhntàia. Aliter
veroprafumpta, non coniugia,ftdautadu"teria,aut contubernia,
autftupra,velJornicationes,potins quam légitima cuniugia effenon
dubitate,mfi V blunt as propriafuffragauerit, votafiiccurrerint
légitima. Namfrit ft as. diuinus eftpracepta diuinaeuftodire. Ex
quoquedeferere prafumptionem fieri,nullt dubium èfi^Curergo in-
dignumeft, vmtatem Ecclefie eufiodire ? Idemque omnespariter
& fintïamm&pronunciemns. Sienima'iter prafumpta fuerint
perdunifrofefto ipfi tranfirefforts feipfos, qui femetipfos decipi-
unt. ' ■
t Sed & de eiufmodi genere coniugij Angelus ad Iofèph
ait,lofepbfili Dauïd,noli timeredcciperéMariam coniugem tuant,
ideft,dcfponfatam. Et beams Syricius Papaindecretisad
i Himériüm Tarraconenfem Epifeopum,capitulo 11 il. ita
;dicit, Qaod non liceataltermfponfdm in m itrimonü iurafirtr
WïP* confu£alia:ttemviolationerèquîfifiùfidefionfalaih alijpu-
i&am alter in matrtmonium poßit acciperemoc nefi.itmodis om-
hihw tnhibemus;quia ilia bemdiftio, quam nuptura Sdce dosim-
ponit,apudfideles cuïufdamfacri'egij inftureftfivUa trfifgreßione
violetur.Ex Goncil Ancyrano cap.X. De deJfionfatispuellis,&
abalqscorruptis.Dejponfataspuellts,&ooft ab alijsraptas,plaçait
erui, &eis reddi,quibus ante fueram dêjponfata, etiam fi eisdra-
ptoribusvisinlata onftiterit.
Vnde etiäm fepe numéro 8t phiripliciter in ßn&örqm
diffiuitionibuslegimus ; lèd ad oftendendumiftiâsgenus
conmgi.'/fatis fiipérqu e ifta fufhciunt.
Quia vèro iecundas nuptias non damnamus,imtnp re-
eipimus, aliud genus coniugii& Apoftpjb dèceôte luèi:
pimus,&lahfto Leone Papa in decretis adRufticutn ifiir-
bonenfem Epifeopum, quali ter iniri debeac, monftrance
cognofci mus,ait eniiheap. X V1 1 ï. Non omnis ( inejuiens )
wMfwrvm comi0 a,v3êôteft'^^iii^net omnis film hares eil
patris.Nuptiàrum autemfoeeUrairiteriHgèhuosfitntlèfa &
inter aquales,&multoprias hoc ipfum Domino conftituente, 'qua
ihititim Romani iuris exilieret, itaque aliud elf \vxor,aliud concubine,
ficut aliud aüciüa, aliud Xiberà.Propt 'cr quoi etiam Àpofiotus
^dPianifeftandumharum^eifenaruni'difiretionm,iefi^ohium
GenèfiyVbidicitùr Abraha,Eijce dncillam, &fUiunt em,
non eriïm hi&esërïtfiÙusancilUcumfiiiô ifieo ifkäefVpdieUrn fo-
cutas nuptiarutn it'a ab initio confliiutafihvtpiàterfexüpfn coneft,
quafi earn coniugato dederit, nifi forte i la muïier &ïngenuÂ
fafta&dotatd legitime, & pub lieu nuptijs horfefiata vi'deattir.
Pater no arbirio viris'tunfta extent culpa, ß mutteres qua* viril
habeantur in matrimonio non fu er urn \quia aliud iftniipta, aliud
concubina. Et,Ancillam à thoro abijcere,&vxor'tm cert a ingenut-
tatis acciptre, non duplicatio comaJj -, fedprofefttu eft honefla-
tis.
Etfimdkus Ambrofius in libro de lapfu virgini's dicit,
Quiafi‘infer decern teftes confeftisJpohfiilijs,&nuptijs conjhmmd-
tis-,qu£uisjirofoemma coniun.la mortali,non fine magno periculo
perpétrât àdulterium.
Sed & quia extra ördiüarios ordö non prëtermictit Ec-
clefi*,quin aüt réflpifcentesreapiat,autcôtemnentes ab-
iiciatjde multinubisill Concilio Neocçfàrienficap.l I I.ita
feriptum ell, Debts qui in plurimos nuptias inciderunt,&tempus
qiiidem prefinitu mamfefiuin eft ,fedçonfefiio eoru,&fides tempos
odbreuiat.Ea^tnt etiam per bellicam cladem,&grauifiimoS
hoftilitatisincurius,.Vtvxorviri càpti alter!coniungatur,
rapiunmr quöque contra fas & iura viduæ , Vel virgines,
ac fàmftimohiàlés y vnde riledicin* Ecris defignantur Ca-
nonibus, quae hie ponere non neceilariumducimus.Ec-
ce quibus modisfbtianturconiugia, vel contubernia vfur-
pantur.
QualiterjVel pro quibus rebus,(ècûndurtl amftqritat&nl
inita cohiiigia feparari valearit,&fine quibus feparari n o n .
debeant, &fipoft difiun&ionem, viràutfdeminaVterqüé
viuens.ad aliam debeat copulam aipirare , vel fi pari illi-
dicio quifeumque eorum in coniugio peccans debeac iu-
dicari.
Primo,qui fëcündümÈuangelicam admonitiofletti, vc
beams Auguftinus in librô de^bono^Coniugalidi'cït,Arnore
fitfalutis&te:n&,vbi tanto melius i quant o fptntaltus fcruattoni \
quant dïff datum coniugium dicitur. .
Etfan&us Auguftinus in libro V-contra luSanum
Dixit( inqiiî|iis) laiwsEuangehftade.Dômino, qüxdpu-
tabaturfilMl0fiph,qtthit3ip\itobttüT, vtper eiûsConcubi-
tum genitus cre<3ere.tur. Hanc falEm vuîgi refnouïtopi-
nio'nèm , hon MariàmilliusViri nfegareconiügém^ôitifrà
Angelum ceftem , quamqüa'm &tuipfe etiam ekdefpon^
fionisfide earn nômeh éoniugis accepiïïè Fatéaris , qüë
fidesvtiqueinuiolatàpetmanfiç.Neqüeenîm, çümvidit
Etiamykginein EcramdiuinaFcbcuhditaté doriatam, ip.
, fè aliam quæfiuit vxorem, Cumytique, hecïftamquæfife
fèt,(î necefßriäm coniugem non haberet,fèd vinculuni fi-
deiconiugàlisnonideoiudicàuic eflèfoluenduiii , qqiâ
fpescbmmifcendæcarïiis ablata eft.
. Sécundoæquefè:CuhdumÈuangëlicam vôritatem cauîa !
fornicationis j vride fftiufmodi medicftiaîn Canonibus
Ancyranî Cohpihi adhibetür : Si cuius (inqüieiA) vxor â
dulterdtaffierilyveifi^fe qdUltenum cpm^ïfefic , feptem anno-
rumpeenitetitta oportet euin perfeftionèiù f. nfequi fcundumpri-
ftinosgradus.
Et de eorum feparatroiiein Concilio, Afiicatio cap.
LXVIIIÎ.ita fcripèûm habetnr,P/4caiif vtJeçundumEuangeH-
Caw,ér Apofiolicam difiminam. nequedimffus ab vxore,neque di-
miffà a maftto alteficoniungantu , fed ita. maveant, aut Jibimet
recoud ientunquodficontempferint, adpoenitentïam redigantur.
D e in c fe â a iâ o rita s fè q u itâ f^ r^ ^ iv ^m ^ /^ i/i^ ^ ^
co^ ^ i f f epdrentur,nonfin^acerdota:tconfciintia,^y abfquelègali
iudicio concilio Eiiberitanp,Fæminafifielif,
q^adulieruntm^rtfumreiiq.ueritfitU!èrn,&ddu[terüm
ducityprobibeatar m'd'tü^fidkx^ynonpkiusm^iàecom-
mtùiionem,nfiquamjs,qùentreliquït, defaçuloexierit,nifififorte
neeeßitas infirmitàtis dan compuUrit.Sirrfdis fèntécia , & dg
viro ténendà êft,quia vt Innocencius.ad Ê^.uperiùm Toid-
lanum Epifeopum,& Auguftinusïniibro dçdecèni chor-
dis,& Hieronymus in Èpiftola ad Ôceanüm de mort^a-
biolæfcribunt,/î<i vnaiudicijdiuinilegetenenuffi quacumque
de caufa dtffocientur. Vnde Innocenriùs ad EXuperium To-
lofânum Epifeopum capitulo V II. De bis etiam reqtiifiuit
dileftiotua, qui irtteruenkntc repudio^lijfe matriinonio &pula
! runt, quoi in m n q y farte adultem eft liUnifißm elf. Qui
uenejtemmultiranmnpertintreud tfutrimmiuin, in quado- rerovtl note viuente (quumue difoeianm effe ndcatur cm- J
***, iugium)dd aliam copqUmftftinarunt, ntquepojfunt adulttri I
a tnttcoqçubindnt ip matrimonio dederit, non ita accipundun 1 nonvideri,intantumvt etiam ha perfina, que tjhliu t. r.luniir i
r: * _______ P 4 flmtI