A
jyy.
' M a t. i f .
B
s*p. j.
If*-IO.
C
D
EccLi.
7 *o
vbi intelligürurilli, qui obliuifcétescaqu* antcriora font
in pofterioribus » fë ex toll un t. vel pone ill os vc roram,
id eft,inftabilesreddeeos,deiiciendoeosin hoc quod pu-
rant eleuari, Et ficutfi'tpulam antefaciem ventt, id eft compa-
rabiles fiant ftipulæ quæ facile vento cedit, velut illi facile
tentationicedunt. Vnde illud, Ettauquam puluis quern pro-
if'ciet ventus à facie t err*. Si cut ignis qui comburitfjluam, &fic•
utflamma fombunns montes, ita perfequeris illos in tempeftate
tua & in ira tua t urbains eos. Quafi d. D ico vt ponas eosfic-
ut rotam. & hoc fier, quia facile erittibi perfequi illos in
tempeftate tua in tremendotuoiudido,& in ira tua tur-
bare, dicens; Ite maleiifti in ignem annum. Facile igni,co-
burere fyluam propter fterilitatem.& ficutfàcileeft flam-
mx , comburere montent. i. herbam ficcam in motitibus
pofitam. Et quomodo hoc? Quia implebis facies eorum i-
gnomini43c[m hie neglexeruntfaciem tuam decora & glo-
'riofàm. & tunc querent nomen tuum domine fed tarde, quia
inutiliserit eis ibi poenitentia. Erubefcant de confcientia
mala & conttirbentur fe fegregari à confortio bonorum,
quodcrit/Bfctulum huius feculi lubiecutiunm. & confun-
tUntur&pereant.&Cic randem cognofcant datum nonten tibi
dominas, cura diccnt:Nosinfenlàriexillimauimus vitam
illorum eflèinfàniam, & reliqua. & cognofcant quia tu
filmaltifiimusinomniterm.quiaboni& mali tibi fubie&i
funt, v tens etiam malis ad fahitem tuorum, vt illud , Virga
furorismciAÜm, îpfc vero non cognouit. V el aliterimple
facies eorum ignominia. & tamen aliqui ex illis quærenr
nomen tuum, quia erubelceni de confcientia mah,&co-
tur babuntur ad pceni tentiam, & peribuht in hoc quod e-
tant,quiaeximpnspiieffirientur.& fic cognofccnt quia
nomen eft tibi dominus. quod tantum illi cognofcunr,
quiafe voluntarie facient fèruos, & cognofcent quia tu
fblus altiffimus in omni terra, tam infrudifera quam non'
infraâifera»
In finèm pro torcularibus filiis Core Pfâlmus.
tX X X III.
Vam dilefta tabemacula tua domine virtutum}
concupifcit & deficit anima me.sin atria Domini.
Cor meum & caro mea exultauerunt in Deum vi-
uum. E tentm pajferinuenitfibi domum,& turtur
nidumfiln, vbiponatpullosfuos. Altaria tua domine
vtrtutum, rex meus & Deus meus. Beati qui habitant indomo
tua damme > in fecula feculorum laudabunt te , Beat us vir
cuius eftauxilium abs te.afcenfiones in corde fuo difpofuit, mval-
le lacbrymarum, in loco quem po/itit. Etenim benedictienem da-
bit legislator,ibuntdevirtute in vtrtutem, videbitur Deus deo-
rumin Sion. Domine Deus vtrtutum, exaudi orationem meam:
auribus percipe Deus Jacob. Protector nofterajpice Deus, & re/pt-
cetnfaciemCbrifiitut. Quia meliorefi dies vna in atritstuis fuper
milita.Elegiabieftus ejfe in dome Dei moi ,magis quam habitare
in tabernaculis peccatorum.Quia mifericordum &vcritatem di-
hgit Deus,gratiam &gloriam dabit dominus. N on priuabit'eos
qui ambulant in mnocentta: domine vtrtutum, beat us homo qui
fierat in te.
Plàlrhus ifte, cuius titulus habet in finem pro tôrculari-
bus nihil videtur agere de prælo, vel de * fixinis,velde la-
cujveldecanerisinftrumenrisquæ pertinent ad vifibilia
torcularia: fed admonet fpirituflin&us, quatenus ea in-
telligamus in hoc Pfàlmo, quæ myftice intelliguntur per
hæc vifibilia torcularia. quapropter quid agatur in his vi-
fibilib. re cor demur, & per hoc videamus quali ter ilia myftice
fiant in eedefia. Vua certe pendet in vitibus & oliua
in arboribus &Hbero aere,dum fic pendent,fruuntur.His
duobus frudtibusfoient parari torcularia, quia vna non'
eft vinum,nec oliua oleum, antequam in rorculari pre-
muntur.
Sic & hommes quos prædcftinauit Deus conformes
fieriimaginis filii fiai, qui magnus in paflîoneexpreflùs eft
botrus, antequam accédant ad fèruitutem, dehdofà fruuntur
liberratc.
Scd quonia m feriptum eft, fili,accedensad fèruitutem
Dei, ftain iufticia & tremore, & præpara animam tuam ad
‘tentationem: vnufquifque accedens ad fèruitutem Dei,
recognofcas fe ad torcularia accelîiflè: quia ibi ttibulabi-
tur. ibi comprimetur & affligetur non vt in hoc mundo
pereat,(èd vtinapothecasDei diftluat. Et quoniam hod
non fitnifi perprefïùram, merito ccclefia huius temporis
comparaturtorcularib.Sequitur, filiis Core. Core inter-
pretacur,clauus.Clauus,ifte Chrjiftus in caluari» loco cru-
cifixus&àquodam caluo préfigurants. Elifeo videlicet
propheta. Vt huius calui filiifimus., nos adhortacur Pfâl-
musifte,neinfûltemus eivclutpueri ftulte garruli,inful*
tabant caluo illi,calui iftius typum gerenti, qui à beftiis de
uôrati funt. Quare cauendum eft jiobis, ne infultantes à
beftiis deuoremur, principibus videlicet tenebrarû. quare
fimus eius filii.i.imitatores, non mundiamacorcs. Ne-
que n. fruftra pccunia quæ in hoc mundo amatur, rotunda
formatur.vt fcilicet oftendatfè mobilcm& inftabilem;
vt ficdeterreatamatoresfuos.Dicitautemfic Afaph:
Q Vam dilefta tabernacula tua dont ine n on tantum homi-
num, fed etiam virtutum cæleftium, id eft. caftra tua
iivquibus recipies dileâios tuos, quam incomparabilitet
lune diletfta. Et quia dileéfa fùnt, concupifiit anima mea in a-
triadomini,cælcftem videlicet Ierufàlem, quæatriis comparand,
quoniam omni dele<5tatione plena inuenitur, fic -
ut atria in quibus plan tan tur herbæ dulccs , flores pul-
chri, vt hominès ibi delc&entur, Concupifcit anima mea
crconcupifcendo deficit,ktçxtcnis videlicet, quia alibi,
defccitlpiritus meus. Ilia in.fedefecit,&ideo in teprofi-
cir,quianullus in te proficir, nilî qui defeéfcum fuum attendit.
Nota quiatabernacula, licet alibi accipiantur do-
mus militiæ, hiç tamen non incongrue accipiuntur pro
cæleftihabitatione: quia ibi quifque tutus erit quafi forti
caftromunitus,-ibi nulla eritfblicitudo , ibineqynubenc
ne que nubentur. Vclfi c,Quam dilefta tabernacula tuaàomu
ne virtutum,id eft domus tuæ militiæ, in quibus tuos quafi
in tabernaculisaftligis, ecclefiæ videlicet iftius temporis,
quam dileâæfuntjuis. quia non folu tribulamur,fèd
&in tribulationibus gloriam ur. Concupifcit & déficit anima
mea m atria domini Quafi dicat : Ideo dile&a funt taber-
nacula tua, in quibu s m odo a ffligi m ur, quia ani ma mea in
illis fubaudis pofita, concupifcit confcendere in atria domini;
quiaex iftis tabernaculisad illaatriafufpiramus. hic
fèminamus, ibimetimus. quia vbi ploratur, ibi fcminatuc
Vnde illud, Euntesibant&ûebant, mittentesfemtna fila. Sed
quodinfletufeminant, illüdin exultadonemetunt:Vnde ;
illud: Venientesaut vententeuexultatione,portantes manipu-
losfuos. Cor meum & caro inea exultatterunt in Deum viuum.
Quafi dicat: Ideo quia tabernacula tua dile&a funt , cor
meû-i. interior mens,& caro mead, exterior mens,exulta-
uerunt in Deum viuum, per quem vere viuitur,per quem
omne q> eft. Er merito exultauerunt caro mea & cor meum.
eteuimpaffer inueuit fibi dontum, & turtur niduni vbi ve-
ponatpullosfuos. Pafler eftauis querula, fignificans fideles
animas,quæattenduntinhacperegrinatione omnia cflè
caduca&tranfitoria.ideo queruntur fibi prolôgari exilium,
& fc differri à patria. quia quiinhocdefiderio inge-
- miifcunt,ipfi quafi domum inuenerunr, vbiiaminfpcin-
habitant, & ad quam quandoq; peruencuri funt. Turtur
eftaûisgemens» fignificans homines bébé opérantes, fà-
meliéosfàturantes, nudosveftientes,infirmos vifirantes.
Etqüoni&multi hocfaciunt,fèd fruftra, quiafide carent:
ideo didt, quiainuenit nidum,id eft, fidem & ecdefiaftica I
inftituta^bireponatpullosfuos^deft, bona opera fuat
quia veri fàcrificii locus non eft extra catholicam eeelefiâ. 1
Notaquod b'ene dicit,quod paflèr inueniefibi domum 6c !
turtur nidum :quia fideüs anima quæ hic nuup eft in amo- ;
re fupcrnæ habitationis. in qua tamper fpem inhabitat,
quandoque habitura eft maiorem cum illuc peruenerit. i-
dco quafi domum ihUenifie didtur, quia eius amor nun-
quam deficiet: quia cum pulchritudo fit infàtiabilis, chantas
erit indefe&ibilis. quia cum tria fint,fides »fies , chari*
teu, fides & fpes tranfibunt, charitas tantum remanebic.&
quoniam fides eft ad tempus per man fiira, ideo nido com-*
paratur. N ota quiâ cato turturi côparatur, propter dolo-
i res, pluçimos quibus afiligitur. quod dicit, & turtur nidü
’ 1 vbi
ifhe. .
vbi rcporiatpullôsfuos.Et quid nidum vocet, fqbiungit: hic loquitur, quia àdhuc |auderetinfpt»taôhdum in rc»
Altaria tua domine virtutu,rex meus, id eft,recrç;an s .Deus me- rogac perfeuerantiâm bonorum operum,he à fpe ilia ded-
us, crean s me. Per altaria fidps & ecdefiaftica inftituta de- dat. Quafi dicat: Vc videam Deum Deorum, tu Domine
notatur, quoniam fieutin altarifiuntoblationcs, ita in fi- Deus virtutum, exaudi orationem, meam, faétam ptoin-
de bonorum operum confirmationes : qqia impoffibile cremento virtutum. & auribus percipe Deus Jacob, vt ficut ex
eft fine fide quenquam filuati.Beatiquihabitat in domo tua, Iacob. fccifti Ifrael, ita ex me facias Deum videntem. 6c tu
in feculafecùlorum laudabunt te. Nota quod omnis beatus, protector nofter afiioepet gratiam, qui defpcxifti per xra’m.
vel haberido vel agendo beatus eft. Ilîe autem qui habitat & refill e infaciem Chrifti lui, id eft, i nn o tefeere rac nobis
indomoDonqiini, beatuseft& habendo&agendo :ba- Ghriftumcuum,vt.per ilium eamus de virtutc in virtu-
bendo, quia Deum poffidet,qui eft ei omnia in omnibus: teni.vcl refpice infaciem Chrifti tui, id eft, in illos in qui-
agendp etiam eft beams, quia in æternum Deum lauda- bus apparet facies fic voluntas Chrifti rui. 6c ideo rogo vt
bunt. Lausiftanoneftexnepeffitate^fèdex voluntatedc exaudias ôcafpicns,quiainatrqstuis,ic\ eft,in calefh ieru-
fùmmavoluptate. Omnis autem difpofitio jbqmanorum ûlem, efi melior dies vna, id e(b, continua quam nullanox
atftuum fit ex nece(fitate:jn domo autem domini nulla eft intcrpolatvquamndn præccdit.dics hcfterniis,-quam non
neceflitaSjfèd pulchritudo infàtiabilis,quapvcomitatur a-i > vrgeteraftinus, quiadies eft fine fine maniura.de hæc di-
morindefe(ftibilis,& ideQ laus indefeûibj|lis. Poteft fie ! es eft ihelior fupermilita dietum noftrorOm , fècundum
continuariverfus ifte, Guam dilefta tabernacula funt tua do- tempo radifpoficomm.'quia ibi-, pulchritudo infàtiabilis!
. mine.ideo beatiquihabitant in domo[tua domine, Ideo nec ta- luxindefcâibiiis; ln iftis funt omnjaniobilia & citorran-
tum beati qui fïintin peruenrione, fed etiaroqui funt in i- I fitoria. & ideo elegt àbieftuseffcin domo Dei,ybi nullus eft raw
tincre.quod dicit,Beatus vir cqjutfßfiauxihum abs te,hoc eft,
quiinhacpercgrinationc à te habet auxilium, vtà pere-
grinationc fufeiperetur ad pacriam. Et v^dp fit beatus,
labiungitariDifiofuitafiinfitypes, ih valle.lachtfm+rum, vbi
difficile eft afcendere. fedû vis afcédcre, neçpflè eft amare
inhac lachiymabili vallc. Vallis lachrimarum eft vitaifta
mifêra.ihquam deçidimusper lapfum prinripftreris* Era-
mus n.in ipfp in montegaudii., fed apoftatauif primuspa-
rens, & ciedus eft de fummicate vircutum, in profundica -,
tem vjtiorum&in vallem lac,hr,ymarum. I^quayalle quis
poli tus, fi non-vult fubmergi, neccflc cit vt dilponat af-
cenfionesjcundoin locum quem pofuit Deus primo ho-
miniad inhabitandum. Vel lie, piipofiut afeenfiones in
valle lachrymarum, pofitus in loco quem ipfe homo fibi pofuit,
de ad quem culpa fiiaeum defeendere coegit. Et quo-
modo difponi t homo in cordefuo afcenfioncsjNam qui de
dit legem depiimtntçm ,dabit & gratiam fiibieuantem.
quod ditit, Etenim legilatordabitbened ftionem, id eft, gratiam
fubleuantetm&quenqucbonum multiplicantcm.q>
impoffibilç ci at face re legi quia lex neminem iuftificauit,
fçd omnia fiib peccato conc\uht.Veriitmandutu,&reuixtt
pcfwmw.Nelciebatur enim c oncupifcentia eflê peccatu m
donee lex diceteti Nolicomupifiere. Vpde Apoftolus, Lex
fubmtrauitytab,undaretdeliftum,vbiautemahundauitdeliftum
fuperabundauit &gratia, quia qui per lègem.fuerunt dcic-
d i &ægrorati, pergratiam funt eredi & fanati. quod au-
toritate euangelii cqmprobatur. Erat Hierofolymjs prp-
batka pifiina, quinque porticus haben s, vbi iacebat mul-
titudoinfirmorum&c. A qua ilia habe ns quinque porticus,
notatjudaicum populum quinque hbris Moyfi cir-
cunfeptum. vbi iacebantægroti. quia omnesquia, carna-
naliter legem intelle-xerunt,per quinque libros Moyfi ad-
miniftrataiacuerütægrotijfed veniente angelo, moueba-
tur aqua,& fànabatur vnus. Angelus ifte eft Chriftus,ma-
gni videliçèt cpfilii angelus. quo veniente,motaeft aqua,
id eft, turba iudaica in motte ipfiils»adq mortem quifquis
credendo acceffi t, (anatus eft, videliceta peccâtis m unda-
tus.Sed vnus tantum fànatus eft. quiahiultiplicitàté réie-
cit, vnitatë elegit.öw»« enim eleft't vnum deb- nttjfe in chn-
fio, quia vnus Chrifius, vnafides, vnum bapiifma. Ècce quali-
ter gratia fubleuauit quos lex depreffit. quod hie riicit,
Etenim legislator dabit ben'ediftioneni- non recens Deus,vide
licet, fed priorum temporum, dabit benedidionem , id
ell,gratiam fu bleua n tern .& fic iburtt de vir tutend vtrtutem,
de v.ittute videlicet operation^» in virtucem contempla-
tionis.-Virtu tes operatioïiis fùnt, fortitudo,teroperantia,
prUdenria, iuftiria.Quæceflàbünt, quando videbitur Dem
dtorum ih Sion, id eft, in r ontemplatione, quia non erit i-
bi hoftilis inuafio -, contra quam neceflària fit forticudo:
nulla fiïrgent ibi incçntiua, quæ refrenanda fine tempe-
rautia. nullus erit ibiegens, etti;p'et ipftitia'm coftnuunxméabiedus
: quia fi police cflè vt iUicaliquis.viJis & obie-
dusbaberctur, ego tamen malleni ibi cfie vilis& abicdm
quam habitare cu-dominib in tabernaculis peccatorum. vel fic
Quiamelior eft.dics vna, idèo elegiabieétuseflè in domo
Dçi id eft, in hac-ecciefia vbi dclpieiuntur fideks, magis
quam eu in domiuio vcrfàri in tabernaculis pcccatoi uni:
confenciendo prauis operibus eorû. Ôc hoc ideo,quia fcio
quod non rcpellec Dptninus humdiaiitesfe: quia hic eôS
adiuiuc, ibi re mun erar. quia dihgit mifettcordiam, quavocat
ad fidem, &iuftificatampiutn. Diligit &-veritàreni,.qain
rémunérât operitorçm per diledionem. vel diligit veri-
ta^em , quia verax eft iu piomi (lis. .; Dabit gratiam, id eft,
perièuecanuam bonorum operum, or gloriam, id eft,im-
ni;brralitatem.carnis. Et; vere dabit gratiam Sc gloriam ,
quia non pritiabit bonis eos qui ambulant in innocent'ta, id eft,il-
loS qui viimnr innocenter. Et qUandoquidem non fùnt
pfniandiboil.s quiambulant in inuoceuua Domine virtu-
turn, ergo beatus homo qutfierat in te.
jjdjs In finem filiis Core Pfàlmus. L XX XI V.
Enedixi(li4omine terram tuam ,auertifti capt't-
uitatem Jacob. Remift n intquitatem plebis tua,
?g} operujfitomnia peuataeorum. Mttigafit omnem
it am tuam,auertijïiab ira indignations tu<e.Co-
uerte Ms Deus falntu.ru nofier & auerte tram tuam
a nobis. Nunqa din sternum irafcecisnobu?aut exjtndens /-
ram tuam a generation m genet at i onem ; Deus, tuconuerfusviI
uificabtsnos, &plebstua Utabitur tn te. X>ftt\iJe nobis domini
mifricordiam tuam,&fa!utare tuum danubu. Audiam quidU-r
quaturin me Dominus Deus, quontam loquetur pacem inplcbetn
/ham & fuperfinftosfuos, & in eos qui Conner turn ur ad ior„,Ve-
runtamenpïopetimenteseum falutare ipfius, vt inhabitet gloria
in terra nofira. Miferkordia & veritas ebuiauerunt fibij iuftitiâ,
H piXoJfuUtafum. Vernas detei ta ùrtatfi, &iujlittade csü
profiexit. ECfinim Dominus dabit bentguitatem terra nofir a
dabitfruftamfuum. lufiitia anteeum ambulabu, &ponec m
vtagreffusfttos.
In hot Pfàlmô loquitur q ui dam ex filiis Cote, aliis filiis
Core, prophetandoeisaduentuua iàluatorisnoftri lefil.
Chrifti. & exhortatur eos-, vrnon tantum deaduentu eius j
co ngtatulentur,fed etiam paflionem eius imitentur. Dicit
au tern fic:
U Enedixifii domine ta r am tuam ,auertifii captiuitatem Jd-
D tc b .Quafi præcericüm didt propheta, quod in fpiritU
præuidet futurum. Quafi dicat: Domine verbumtuum font-
if/A:{/fi,ideft,benedii ens terrain tuatn&humànâm videlicet
nantrâ. perfbnalitet earn tibivniendo. Norahanctcrram
eflehenedidam, in omnibus videlicec virtutibus mulricandæfmr
res aliquæ præ inopia i'tia ; nüllum erit malum, ■ plica cam.quia in ea habitat omnis plénitudo diuinitatis
qùod per prude ntiam Ä bono fit dilcernendum, quia iibi ; corporaliter & folide. Auercifti captiuitatem Iacob. Ca-
videbitür Deus Deorilmin Sion, peus videlicét ehrifti- j ptiuuatis ifta non eft in exceriori. fed in interiori. Non e-
änorum, 6c per gratiam, vtdii fint. aflùmptorum. Domine nim nos liberaiiiciibatb.'rismtionib.quas uondü incur-
ß(Usvirtutuoi, exaudi orationem meam. Videns-Afaph qui rim»,fèd à moituisopÈrjb.De hacCapriuitate didcPaulus:
Eibfi tb.'Vet.Patr.retn’ç. Pars i. . ' Vuu Video