op , die den naam van de Doodkisten dragen. Op Oedjong Pangka
is een vlaggeatok geplaatst tot het geven van seinen, en de
schepen die Soerabaja door het Westgat bezoeken willen, voor-
zien zieh doorgaans hier van een loods. Op eenigen afstand van
Oedjong Pangka, wat dieper de straat in, drijft een lichtschip tot
aanwijzing der bevaarbare geul.
Het tegenwoordige Sidajoe, of, in Krämä, Sidadjeng, de
hoofdplaats van het regentschap van dien naam en van het dis-
trict Tambangan, ligt op aanmerkelijken afstand van het oude,
dat de geschiedenis van Java ons in den aanvang der 1 7 ^ eeuw
als een belangrijke zeehaven deed kennen '). Dit laatste lag,
volgens Valentijn, niet ver van de Rembangsche grens, tussohen
Legoeng en Brondong *), op de plaats waar nog de kaarten Sidajoe
lawas, d. i. oud-Sidajoe, aanwijzen. Daarentegen komt bij dien
schrijver daar waar het tegenwoordige Sidajoe lig t, een dorp
Sondanadan voor. Het schijnt dus dat de zetel van den Regent
verplaatst en de oude naam op de nieuwe hoofdplaats overgegaan
i s , ofschoon ik van dit feit nergens eenige melding heb gevonden.
Sidajoe is günstig voor den handel gelegen en wordt veel door
inlandsche prauwen bezocht; het schijnt zeer welvarend te
zijn en heeft een bevallig, zindelijk en vroolijk aanzien. Het
groote witte huis van den Regent is bij de zeelieden bekend
onder den naam van „het Huis van Sidajoe“ en dient hun
eenigermate tot baken. Het is echter een ouderwetsch en somber,
van binnen donker gebouw, ofschoon de groote, met straatsteenen
geplaveide binnenplaats, die met een vijver in het midden prijkt,
het eenigszins vervroolijkt. De aloen-aloen Is zeer ruim en de
moskee van meer dan gewone afmetingen. De huizen der köta
staan grootendeels in geregelde straten bij elkander 3).
Yan Sidajoe gaat de postweg zuidwaarts en bereikt na weinig
meer dan een paal Ngawen, eene desa die gelegen is aan de Kali
l) D. I I , bl. 278 v. ä) Yalentijn IY , 1—38.
3) Roorda van Eysinga, Ld. en Yk. III. 3. 200; Olivier, Tafer. enMerkw.
uit 0 . I., I. 223; Yan Hoeveli, Reis, I. 151; Bnddingh, N. 0 . L, I. 285;
Bleeker in T. v. N. I. 1850. L 93. Alleen de laatste kreeg van Sidfgoe een
ongnnstigen indruk.
Ngawen, een rivier van omstreeks 50 voet breedte, diedenoor-
deljjke mondingsarm der Solo-rivier en de noordgrens harer
delta is. Zij scheidt zieh van de hoofdrivier af juist waar deze
de grens van het regentschap Gresik bereikt, en vormt tot aan
hare monding de scheiding tusschen de regentschappen Sidajoe
en Gresik. Eer wij de delta zelve betreden, willen wij een blik
werpen op den loop der rivier midden door het regentschap
Sidajoe, van Babat af, waar zij de residentie Rembang verlaat,
tot waar zieh de Kali Ngawen van haar afzondert. In sterk
kronkelenden loop besproeit zij de uitgestrekte, ten deele moe-
rassige vlakte waaruit het grootste deel der districten Pridjek en
Kedokan bestaat, van welke de hoofdplaatsen Waringin Anom en
Mentani aan hären rechteroever gelegen zijn. Van Waringin Anom
gaat een dwarsweg, lang 7 f palen, over de heuvelen ten noorden
naar Brondong; ook Mentani is met een soortgelijken dwarsweg,
die 101 palen lang is, met den postweg verbonden, op eenpunt
dat nagenoeg haiverwegen tusschen Genting en Sentoel daarop
uitkomt. Tusschen de beide districtshoofdplaatsen ligt aan een
sterke zuidwaartsche bocht der rivier, in het district Kedokan, de
desa Ngadibäjä of Kibäjä, bij de Javanen befaamd als de ver-
blijfplaats van Kjai Boewäjä Singäresä, den Loerah of Vorst der
krokodillen '). Doch deze desa’s zijn niet de eenige die längs de
rivieroevers gevonden worden; over het geheel zijn zij sterk
bebouwd, ofschoon de talrijke, onder hooge boomen verscholen
dorpen hier en daar door kale en onbewoonde plekken worden
afgewisseld. De rivier zelve heeft aanvankelijk nog hooge steile
oevers, die echter allengs lager en vlakker worden, terwijl de
breedte van den stroom aanmerkelijk toeneemt. De vaart levert
niet meer de hindernissen op die haar hoogerop zoozeer belemmeren3),
maar wordt nu eens, bij lagen waterstand, door de vele
') Roorda van Eysinga, Ld. en Vk. III. 8. 201. Bij hem heet het dorp
Kibäjä, doch ik twijfel niet of dit is hctzelfde als Ngadibi\jä op de kaart
van Yersteeg. De namen beteekenen hetzelfde: Kibäjä Staat voor Kjahi bäjä
en Ngadibäjä is hetzelfde als Adi bäjä. Adi en kjahi zijn eeretitels die zeer
goed met elkander kunnen verwisseld worden, en bäjä of boewäjä beteekent
krokodil. s) Zie D. I , bl. 98.