bij het graf is van ruw, ongeschilderd hout gebouwd en ziet er
uit als een oude s ta l; en de muren die het kerkhof omringen,
ofschoon van later tijd dagteekenende, dreigen in te störten.
Trouwens reeds in 1846 beriehtte van Hoevell, dat de graven van
Selä zieh in een zeer vervallen en armzaligen toestand bevonden,
dat de Soesoehoenan er zieh niet veel aan liet gelegen zjjn, en
meende genoeg te doen door eene jaarlijksche som van f 100
voor het onderhoud te betalen, zonder om te zien naar het gebruik
dat er van gemaakt werd. Voor ’t overige is Selä niet het eenige
belangrijke dorp van dit distriet. Ruim een paal voordat men
aan den dwarsweg naar Selä komt, laat men, evenzeer aan zijn
rechterhand en op ongeveer gelijken afstand van den weg, de
desa Djanä liggen, die bekend is door een druk bezo'chten pasar
en door eenige modderwellen, die veel ziltig water opwerpen,
waaruit door de inlanders keukenzout bereid wordt '). Op deze
laatste bijzonderheid kom ik zoo aanstonds terug.
Het district Wiräsari, dat wij thans weldra hetreden, strekt,
even als oök het laatste district Kradenan, zieh over de
geheele breedte der afdeeling Grobogan aan beide zjjden van de
Loese uit. De gelijknamige hoofddesa heeft eene talrijke Javaansche
en Chineesche bevolking, en ook hier zjjn de straten met witte
houten hekken afgezet. De Loese , die de sawahs van Wiräsari be-
sproeit, is hier nog een smal riviertje en het heuveiachtig terrein
strekt zieh uit tot hären oever. De fossiele soorten van mollusken en
polypen die in deze heuvels worden aangetroffen en allen behooren
tot soorten die nog in de Javazee leven, getnigen van den jongen
oorsprong der kalk waaruit zij bestaan. Waar het terrein niet
bebouwd is , wordt hier de vegetatie vooral door het menigvuldig
voorkomen van den Pläsä-boom 2) gekenmerkt, wiens als vurige
kolen gloeiende bloemen op vele plaatsen het sieraad der gras-
wildernissen van Midden-Java uitmaken.
‘) Brumund, Verhh. v. h. Bat. Gen. XXXIII. 173; van Hoevell, Reis I.
120; Bleeker in T. v. X. I. 1850. I. 30. In plaats van DjSnH schrijft Bleeker
DränS ; de kleine verandering, die ik vertrouw dat een verbetering is , ontleen
ik aan de de topographische kaart van Soerakarta.
") Butea frondosa. Zie D. I , bl. 143.
In het gebergte ten noorden van Wiräsari, waaraan soms de
naam van Goenoeng Soeräpati gegeven wordt, komen eenige
druipsteengrotten voor, die een bezoek overwaardig zijn. De weg
voert over een oneffen terrein, begroeid met afwisselend struik-
gewas, dat weldra nu eens voor djati- dan eens voor accacia-woud
plaats m a ak tl). Slechts enkele open plekken, voor sawahs ont-
gonnen en behoorende tot de desa’s of doekoeh’s Ngalian, Bekoe,
Siwalan, Gedangan, Babar, Tlägä Manik, Widoeri en Batoer,
doen zieh aan ons voor. Het terrein vertoont zieh als een opvolging
van kleine bergvlakken, met brokken kalksteen van allerlei grootte
bezaaid en door klare bergstroomen, zooals de Kali Widoeri,
doorsneden. In de nabijheid der grotten is ten behoeve der reizigers
een soort van pasanggrahan gebouwd. Deze grotten zjjn vier in
getal en daar zij driemaal ’sjaars eene opbrengst van 4 ä 5 kati’s
vogelnestjes opleveren, worden zij voor eene som van dz f 200
äan de bevolking der desa Kemadoeh Batoer verpacht. Niet alle
zijn zij evenzeer toegankelijk en gedeeltelijk kunnen zij zelfs door
den Europeaan slechts met levensgevaar bezocht worden, waar-
om de reizigers zieh veelal met het bezichtigen van een of twee
tevreden stellen. Het algemeen karakter dezer grotten, met hare
veelvuldige vertakkingen , hare boogvormige gewelven , hare
festoenen, draperien, zuilen en kegels van druipsteen, in de grilligste,
eindeloos afwisselende vormen, komt zeer overeen met
hetgeen ons de grotten van Han, TilfenRemouchampsinBelgie
of de Baumanns- en Bielshöhle in het Harzgebergte bieden,
maar in de niet zoo dagelijks door fakkels berookte grotten van
Java hebben de stalaktieten vaak nog een witheid en frischheid
bewaard, waardoor zij het ver van de Europeesche winnena).
Van Wiräsari gaan twee wegen naar de residentie Rembang:
de eene oostwaarts längs den rechteroever der Loese, in de richting
van Blora, de andere zuidoostwaarts over Koewoe naar de dis-
trictshoofdplaats Kradenan en vandaar mede oostwaarts in de
richting van Randoe Blatoeng. De afstand tot aan de grens längs
den eersten weg bedraagt 114, die van Wiräsari tot Kradenan
') Vgl. D. I , bl. 147, 148.
s) Dr. Fromberg, Vogelnest-grotten bij Wirosarie, in Ind. Archief, II. 158,