waren de met inarmer bevloerde galerijen of open ineenloopende
zalen wel is waar met yeel smaak ingericht, maar ten einde
de noodige ruimte te verkrijgen om aan de adjudanten en het
verder gevolg van den Gouverneur-Generaal, soms zelfs aan de
leden van zijn gezin, een onderkomen te verschaffen, had men
aan de bijgebouwön eene groote uitbreiding moeten geven. De
toch niet zeer aanzienlijke tu in , reeds vroeger voor een groot
gedeelte ingenomen door de bureaux der Algemeene Secretarie,
was hierdoor nog bekrompener geworden, en het uitzicht uit
het hoofdgebouw had er zoozeer onder geleden, dat geen
ander man van fortuin en smaak te Batavia zieh met eene
zoo ongunstig gelegen woning zou hebben willen behelpen. Om
in deze ongelegenheden te voorzien heeft men in de laatste
jaren een nieuw Hotel voor den Gouverneur-.Generaal gebouwd,
grooter, fraaier en aanzienlijker dan het beschrevene, dat
sedert het vorige jaar door dien hoogen ambtenaar, wanneer
hij te Batavia vertoeft, wordt bewoond. De tuin van het
oude hotel heeft echter hiervoor een nieuw offer moeten brengen;
want het nieuwe hotel is opgetrokken aan de zuidzijde van het
erf, zoodat het front van het hotel naar de noordzijde van het
Koningsplein gekeerd is. Welke besteiriming thans aan het oude
gebouw gegeven i s , kan ik niet bepalen; maar ik acht het
waarschijnlijk dat althans de bijgebouwen grootendeels zullen zijn
afgebroken, en daardoor de tuin ten minste gedeeltelijk zal
herwonnen hebben wat hij door de oprichting van het nieuwe
paleis heeft verloren. Aan de westzijde van het erf vindt men
de in 1848 door het Gouvernement aangekochte woning van
den Algemeenen Secretaris.
Den grooten weg längs Rijswijk vervolgende, ziet men naast het
oude verblijf van den Gouverneur-Generaal het Hotel der Nederlan-
den verrijzen, terwijl nog wat verder, voorbij de Secretarie-laan, het
Java-hotel is gelegen. Deze beide met de vroeger genoemde aan den
Molenvlietschen weg vormen het viertal hotels van den eersten
rang die Batavia bezit. Tusschen die beide ligt nog het in 1832,
vooral door de bemoeiingen van den.Engelschen Zendeling Medhurst,
gestichte Paparatan-weeshuis, voor de opneming, de verzorging
en het onderricht van verlaten kinderen en weezen bestemd. Oor-
spronkelijk in de meer afgelegen buurt Parapatan tot stand ge-
komen, verwisselde de stichting, zonder van naam te veränderen,
haar nederig verblijf aldaar na eenige jaren met een ruim en
fraai gebouw te Rijswijk. Door het Gouvernement met eenejaar-
lijksche bjjdrage ondersteund, verleent zij aan ruim 60 kinderen
van beide seksen huisvesting en opvoeding.
Noordwijk is minder bevoorrecht dan Rijswijk. De lagere lig-
ging en de nabijheid van inlandsche kampongs zijn omstandig-
heden, die genoegzaam verklären, waarom de aristocratie liever
Rijswijk zoekt en Noordwijk meer aan de toko-houders overlaat.
De beste huizen van Noordwijk liggen aan de noordzijde der
rivier, tegenover Rijswijk. Aan het oosteinde van Noordwijk
voert een slingerende weg, waaraan vele Europeesche ambtenaren
wonen, en waaraan ook een Protestantsche kerk paalt, in welke,
even als in de boven vermelde Buitenkerk, in het Nederduitsch
en Maleisch wordt gepredikt, naar de reeds genoemde drukke
marktplaats Pasar Baroe, omgeven door een steenen kampong,
een aantal minder aanzienlijke woningen en verspreide bam-
boezen hutten van Inlanders en Chineezen. De voortzetting van
dien weg leidt naar Goenong Sahari. De spoorweg die van de
stad naar Noordwijk gaat en aan het zuidoosteinde van deze
buurt, op 4.5 kilometer van het Stads-station, eene halt of klein
Station heeft, snijdt op zijn weg derwaarts de Tji Liwong en
de Prinsenlaan en loopt dan door of längs het läge terrein van
den ouden loop der Tji Liwong en de Chineesche graven, waarna
hij den zoo even beschreven weg naar Pasar Baroe kruist, welke
plaats hij aan zij ne oostzijde laat liggen.
Yan het station Noordwijk gaat de spoorweg zuidwaarts längs
de oostzjjde van het Koningsplein, totdat hij, even voorbij den
zuidoosthoek van de aldus geheeten uitgestrekte vlakte, het station
Koningsplein, op 1.7 kilometer afstand van het station Noordwijk,
heeft bereikt.
Als plein in eene stad beschouwd is het Koningsplein mis-
schien het grootste dat eenige stad heeft aan te wijzen. Het
overtreft den omvang van het Champ de Mars te Parijs, zou