dan het op eene hoogte van 623 meters liggende Medänä be-
reikt. Dit is de hoofdplaats van het district Prapak, waartoe
ook Pingit behoort, en ligt tusschen twee rivieren: de Kali
Moerang, een kleinen tak van de P räg ä , ten noorden, en de Kali
Elä of E llä , de voornaamste zijrivier van dienzelfden stroom, ten
zuiden. De laatste ontstaat uit de samenvloeiing van onderschei-
den beken, die van de westelijke hellingen van het Djamboq-
gebergte en de voorbergen van den Merbaboe afstroomen, en
begint weldra daarna de grens te vormen tusscben de districten
Prapak en Ngasinan, waarvan het eerste tot het regentschap
Temanggoeng, het andere tot het regentschap Magelang behoort.
Daar Medänä niets bijzonders oplevert, verwisselen wij er slechts
van paarden en vervolgen onmiddellijk den grooten weg tot het
een paal verder gelegen punt waar zieh aan de rechterhand
een zijweg naar Kranggan, eene groote desa aan de route van
Magelang naar Temanggoeng, afzondert. Die dwarsweg is 5 |
paal lang, terwijl wij, van het punt waar hij aanvangt, tot den
driesprong hij Sevang doorrijdende en vandaar den weg naar
Temanggoeng volgende, zeven palen tot Kranggan zouden af te
leggen hebben. Op nog 3 1 paal afstands van Kranggan in noord-
westelijke richting ligt Temanggoeng, de hoofdplaats van het
noordelijke, vroeger, maar met andere grenzen, Menoreh, thans
met den naam zijner hoofdplaats genoemd regentschap, en tevens
van het district Djetis, dat het zuidwestelijk deel daarvan uitmaakt ‘).
Op ongeveer 2J paal afstands van Temanggoeng passeert men
de Prägä, die Kadoe van het noorden naar het zuiden door-
snijdt. Zij heeft hier eene breedte van omstreeks 50 voet en
stuwt hare omstuimige wateren over een bed van trachiet-rolsteenen
voort. Sedert 1853 heeft de overgang plaats door middel eener
Amerikaansche brug 2).
>) De veelvuldige veranderingen die de administratieve indeeling van Kadoe
sedert het herstel van het Nederlandseh gezag ondergaan heeft, en die het
recht verstand der oudere berichten over dit gewest vaak in hooge mate
bemoeilijken, zijn nauwkeurig uiteengezet en door acht schetskaarten toege-
licht in het zesde hoofdstuk van het werk: „de residentie Kadoe naar de
uitkomsten der statistieke opgave en andere officieele bescheiden“ (Batavia,
1871). 2) Sleeker in T. v. N. I. 1850, II. 158; de residentie Kadoe, bl. 28.
Het regentschap Temanggoeng is kleiner, minder bevolkt en
in vele opzichten minder merkwaardig dan het regentschap Magelang,
maar niet minder vruchtbaar en rijk aan natuurschoon. Het is
thans verdeeld in de vijf districten Prapak, Djetis, Kadoe, Soe-
mäwänä en Lempoejang, terwijl Magelang er zeven telt. De tegen-
woordige regent van Temanggoeng, die in Dec. 1878 zijn eervol
ontslagen vader *) opvolgde, draagt den vreemd luidenden naam
Raden Temanggoeng H o l l a n d Soemä Dirdjä. Daar zijn voor-
ganger Raden Adipati Arjä H o l l a n d Soemä di Lägä heette,
schijnt die naam H o l l a n d in de familie erfeljjk te zijn. De
aanleiding tot het voeren van dien naam is zegt men deze, dat
de vorige regent geboren is op denzelfden dag waarop in 1816
de Commissarissen-Generaal ter reede van Batavia kwamen om
voor Holland het bestuur over Java weder te aanvaarden 2).
Temanggoeng ligt in het midden van het dal van Kadoe,
nabij de noordgrens van het district Djetis, aan het riviertje Kali
Koewas, dat zieh met de Prägä vereenigt, enruim een paal bewesten
laatstgenoemde rivier, die hier de districten Kadoe en Djetis van
Soemäwänä en Prapak scheidt, op eene hoogte van 583 meters
boven de zee. "Wanneer men eene rechte lijn van den top van
den Prahoe naar dien van den Merbaboe en eene tweede van
den top van den Soembing naar dien van den Oengaran trekt,
zullen zij elkander nagenoeg kruisen op het punt waar Temanggoeng
gelegen is. De eerste lijn zal ongeveer de richting hebben
van W. N. W. naar 0 . Z. 0 ., de tweede van Z. W. t. W .
naar X 0 . t. Ö., en zij zullen elkander snijden onder een hoek
van omstreeks 56°. De rechte afstand van Temanggoeng tot den
top van den Prahoe bedraagt 30, tot dien van den Oengaran
23, tot dien van den Merhaboe 34, tot dien van den Soembing
14 kilometers. De top van den Sindara ligt bijna recht 'W. van
Temanggoeng, ter nauwer nood een graad meer noordelijk, en
is bijna evenver van den top van den Prahoe als van dien van
den Soembing, namelijk 14 kilometers van dien des eersten en
i) Hit het Kol. Yersl. voor 1879, bl. 2, blijkt niet duidelijk in welke familiebetrekking
hij tot zijn voorganger staat. Hij zou ook een jongere broeder
kunnen zijn. 2) Buddingh, N. 0. I., I. 186.