2417 met padi en suiker zijn beplant, en bevat 27 desa’s
met een bevolking van ongeveer 11000 zielen. Daarvan planten
tbans een 600tal, tegen eene belooning in belastingvrije sawah’s,
voor den landheer suikerriet, dat op de, een weinig bezijden
den weg van Tandjoeng hierheen gelegen fabriek Lemah Abang
verwerkt w ordt'). Het dorp Ketanggoengan, in Ketanggoengang
lor en kidoel (d. i. noord- en zuid-Ketanggoengan) verdeeld,
behoort niet tot het tegenwoordige landgoed, maar tot het door
de ßegeering teruggenomen gedeelte. De tweede vermelde weg
loopt daarlangs en beide zijn zuidwaarts doorgetrokken tot zij
elkander bij Mandalajoe, 12, paal van {Tandjoeng, ontmoeten.
Dit dorp ligt nog in Losari, maar nabjj de grens van Tjeribon
en van het district Salem, en aan het uiteinde der vlakte. Yan
hier begint de bodem allengs te rijzen en vertoont hij weder
die liefelijke en afwisselende tooneelen, die alom de bergstreken
van Java onderscheiden, ofschoon het binnenland van Tegal in
dit opzicht doorgaans geacht wordt voor het aangrenzende Tje-
ribon onder te doen.
De verbinding van de bergen van Brebes en de aangrenzende
deelen van Banjoemas met die van Koeningan in Tjeribon,
waardoor ze dan weder met den Tjerimai samenhangen, wordt
gevormd door verschillende afzonderlijke strooken van tertiair
geborgte, hoofdzakelijk jjit kalk bestaande, en de gewone
romantische vormen, vol holen en grotten, der kalkgebergten
vertoonende. Prächtige bosschen tooien deze bergen, die meest
overal met een laag zwarte vruchtbare aarde bedekt zijn, welke
ze uitnemend geschikt maakt voor de koffiecultuur s). Zij berei-
ken hunne grootste hoogte in den Goenoeng Koembang, een
bergreeks die van de grenzen van Koeningan dwars door Brebes
gaat tot dicht bij het dal der rivier Pamali, waar zij weder
met de jukken van het Centraalgebergte samenloopt. Het Koem-
bang-gebergte stijgt in zijn hoogste verheffing tot 1223 meters,
en is hier bij uitzondering hooger dan de kam van de Centraal-
■) Rapport omtrent de partic. landerijen beoosten de Tji Manoek (ßatavia,
1878), 123, 340 vv.
"j Junghuhn, Java; II. 171; Hageman, Java. 133; Kussendrager, Java. 157.
keten, over welken de grenslijn tusschen Tegal en Banjoemas
getrokken is, daar deze zieh van de grens van Koeningan tot
aan den pas van Petoegoeran, waarover de weg naar ßanjoe-
mas loopt, nergens zelfs tot 800 meters verheft ‘). Tusschen het
Koembang- en het Centraal- of Pembarisangebergte strekt zieh
eene schoone, in verschillende richting door heuvelen doorsneden
hoogvlakte u it, waarop Salem, het voormalige hoofddorp van
het gelijknamig district, op een afstand van 15j palen van
Mandalajoe, is gelegen. De weg kan slechts te voet of te paard
gebruikt worden en is wegens de steile hellingen en diepe
ravijnen zeer bezwaarlijk, maar levert schilderachtige tooneelen
op 2).
Dit Koembang gebergte, beter bekend in Java’s legendaire ge-
schiedenis, dan in de beschrijvingen van heteiland, die er nauwe-
lijks gewag van maken, wordt door de inlanders beschouwd als
de plaats van herkomst van een zeer gevreesden, vaak hevig uit
het zuidwesten waaienden wind, die, onder den naam van Angin
Koembang bekend is. Men zegt dat deze wind vaak de kracht
heeft om boomen te ontwortelen, en dat hij de ademhaling belemmert
en de borst beklemt 3). Hoe met deze verschijnselen de
bewering strookt, dat de schadelijke invloed van dien wind
vooral is toe te schrijven aan de moerassen van Brebes, durf ik
niet bepalen; maar het schijnt mij dat niet alleen de oorzaak,
maar ook de verschijnselen, aan een nader, wetenschappelijk
onderzoek groote behoefte hebben.
Yan Salem naar Bantar Ka woeng, de tegen woordige districts-
hoofdplaats, bedraagt de afstand 11 f palen. De weg voert over
eenige bergruggen, wier hellingen op vele plaatsen met koffie
beplant zijn, in oost-zuidoostelijke richting naar de vallei van de
Pamali, aan wier linker-oever het dorp gelegen is. De Tji Pamali
‘) De G Pajoeng, die stellig een der hoogste toppen is, stijgt tot 765 meters
a) Kussendrager, Java. 155, 157; Junghuhn, Reisen. 277, waar Rumb
a n g een drukfout is voor Kumbang. Wat Hageman in Ind. Archief,
I. 246, van het Koembang-gebergte zegt, is met de topographische kaart van
Tegal niet overeen tc brengen.
3) Kussendrager, Java. 147; Hageman, Ind. Arch., I. 246 ; Roorda v. Eysinga,
Ld. en Yk. III. III. 2, 13.