VOORREDE .
Wederom zijn ruirn vier jaren verloopen sedert het tweede
deel van mijn „Java“ het licht zag. Het derde deel, dat eindeljjk
de voltooiing van het geheel brengt, is lang onder handen geweest,
maar heeft dan ook een. grooten omvang erlangd; het beslaat
meer veilen druks dan aanvankelijk voor het geheele werk
geraamd waren. Yerklaart reeds de uitgebreidheid tot zekere
hoogte den langen tijdduur, zij is niet de eenige reden. In die
vier jaren heb ik ook nog eene andere groote taak te vervullen
gehad, het opzicht over de uitgave van het werk Midden-Sumutra,
de vrucht van de Expeditie naar Sumatra uitgerust door het
Aardrijkskundig Genootschap. Dat werk moest in hoofdzaak vol-
tooid worden eer de expeditie-leden zieh weder verstrooiden;
de bewerking vorderde een zoodanigen spoed, dat daarbij alles
moest achterstaan. Wie een blik werpt op de zes thans voltooide
boekdeelen van genoemd werk, zal, geloof ik , mij de getuige-
nis geven dat ik niet heb ledig gezeten, al is de uitgave van m|jn
„Java* zeer langzaam voortgeschreden. Tot rechtvaardiging van
de groote uitgebreidheid van dit deel zal ik niets bijbrengen;
zij moet zieh zelve rechtvaardigen door den rijkdom van den
inhoud. Ik wilde, zooals ik in de voorrede van het eerste deel
te kennen gaf, „een algemeen en samenhangend overzicht geven