den omvang in eenige andere der meest boschrjjke residenten,
zooals Samarang (875 v. Km.), Soerabaja (834 v. Km.), Madioen
(920 v. Km.), Djapara (225 v. Km.) , is het beste middel om
het bijzonder gewicht van Rembang voor het boschwezen te
doen in Jt oog vallen ').
Na deze kleine uitweiding zullen wij thans onzen denkbeeidigen
reistocht hervatten en in de eerste plaats längs den
postweg, die hier op geringen afstand bijna parallel met de kust
loopt, de 7( palen afleggen die de hoofdstad Rembang van de
grens van Djapara scheiden. De bodem waarover de zandige,
glinsterende, met schoeiingen van witte houten hekken afgezette
en met tamarindeboomen beplante weg voert, is laag, modderig,
door zeewater gedrenkt, en daardoor weinig geschikt om planten
te voeden, zoodat de desa’s die men doortrekt, kaal en zonder
schaduw, een weinig aantrekkelijken aanblik bieden. Nogtans
wijzen hier en daar de vele dicht bjjeenstaande huizen op eene
talrijke bevolking, die, wel is waar, den landbouw slechts op
kleine schaal uitoefent, maar daarentegen het veld harer werk-
zaamheid en de bron harer welvaart voornameljjk vindtin de zee, die
de boomlooze woestenij met hare golven beukt. Nevens de
visscberij werd hier vroeger de aanmaak van zout op groote
schaal gedreven. De zoutpannen lagen in de nabijheid van het
dorp Paradesi, aan het riviertje Delok, dat door den weg ge-
sneden wordt, maar zijn, evenals die van Kandang Hawor en
Sidajoe, in 1851 ingetrokken. Het beginsel waarop deze maatregel
steunde, namelijk om den zoütaanmaak in het belang
van een goed beheer en een werkzaam toezicht op een klein
aantal plaatsen te concentreeren s) , heeft sedert nog volkome-
ner toepassing gevonden, toen de zoütaanmaak voor rekening der
Regeering tot Madoera beperkt werd 3). De plaats der zoutpannen
van Paradesi is thans gedeeltelijk ingenomen door den
aanleg van tambaks of vijvers voor kunstmatige vischteelt, die
zieh ook in deze residente gedurig meer uitbreidt4). Het district
') Cordes, de Djatibosschen op Java, bl. 154.
s) De Waal, Aanteekeningen over koloniale onderwerpen, III. 258.
3) Zie D. 5 L , bl. 623.
4) Yan Spall, in T. v. Nijv. en Landb. in N. I. XI. 10.
waarin wij ons hier bevinden, draagt den naam van Waroe,
even als zijne volkrijke hoofdplaats, die wij op onzen weg aan-
trefffen 1 ( paal vöördat wij de hoofdplaats Rembang bereiken,
welke in hetzelfde district, op nagenoeg gelijken afstand van zjjne
oost- en zijne westgrens, gelegen is.
De hoofdplaats Rembang heeft eene langwerpige gedaante en
strekt zieh met eene harer lengtezijden uit längs het strand, dat
hier droog en zandig, en dienvolgens dor, maar niet ongezond
is. Het riviertje Geneng begrenst de stad aan de westzijde, en
onmiddellijk daaraan paalt de wijk der Chineezen, die grooten-
deels uit steenen huizen bestaat, voornamelijk gelegen aan den
de geheele stad in de lengte doorsnijdenden postweg, endie zieh
onderscheidt door een fraaien, rijk versierden tempel, bij welks
ingang twee steenen leeuwen de verwondering der vreemde
bezoekers wekken door den kunstig in hun muil gehouwen bal.
Yerder oostwaarts ligt de Europeesche w ijk , een stadje op zieh
zelf, met rechtlijnige straten en witgepleisterde steenen huizen,
die, evenals de zandige wegen, het scherpe zonlicht veelvuldig
terugkaatsen. Hier vindt men de. in 1829 door vrij willige bij dra-
gen gesteh te protestantsche k e rk , die in een park van hooge
lommerrijke boomen Staat, uit- en inwendig even net is , en
waarvan de predikstoel rust op een fraai met wijngaardbladen
en druiventrossen besneden voetstuk ‘); voorts het in 1845 vol-
tooide logement, de ruime en luchtige steenen gevangenis, en
eindelijk het residentiehuis, een groot, hecht en sterk gebouw,
met verdieping, in de vorige eeuw gebouwd te midden van het
bij Yalentijn afgebeelde fort, waarvan de muren en bastionsnog
gedeeltelijk bestaan, maar dat als versterking sedert lang alle
waarde heeft verloren. Het benedenhuis mist door die muren
schier alle uitzicht, maar uit de bovenvertrekken geniet men een
heerlijk panorama op het onafzienbare, vaak met schepen bezaaide
vlak der Javazee vöör zieh, den berg Moeriä ter linker- en den
berg van Lasern ter rechterzijde. Dit residentiehuis ligt op nauw
40 schreden van het strand, zoodat men hier eene gemakkelijke
gelegenheid vindt om in het zuivere, maar soms vrij onstuimige
l) Ygl. D I , bl. 449.