balken samengesteld '). Thans is zij een open stad of vlek en
ziet men bij den noordelijken ingang eene gedenkzuil van de diepe
vernedering die een harer Sultans in 1811 van den Maarschalk
Daendels moest verduren s). Yan dien noordelijken ingang voert
de zoogenaamde Hofstraat, een kromme doorgaans zeer levendige
weg, naar de aloen-aloen, waarachter de uitgestrekte vier-
hoek gelegen i s , die door den Kraton wordt beslagen. Eer men
de aloen-aloen bereikt, laat men aan zijn linkerhand het
Gouvernements-kantoor, de Protestantsche kerk, het Residentie-
huis en de Societeit liggen, terwijl tegenover al deze gebouwen
aan de rechterhand het fort Rustenburg verrijst. Yan de Euro-
peesche woningen liggen enkele, en wel de grootste enfraaiste,
längs den bedoelden weg en elders verstrooid, maar de meeste
zijn in een kleinen vierhoek samengedrongen, die ten oosten
van het fort gelegen en door een met gras begroeid plein daarvan
gescheiden i s , door eenige parallel loopende straten doorsneden
wordt en meest slechts läge en onaanzienlijke huizen bevat. Nog
verder oostwaarts, aan de andere zijde van het riviertje dat de
oostzijde der Europeesche wijk bespoelt, ligt de kleinere, maar
toch ook uitgestrekte kraton van Prins Pakoe Alam. Ten noor-
den van het fort liggen de pasar, de Chineesche kampong en
de Europeesehe begraafplaats, op welke laatste men o. a. eenige
gedenkteekenen opmerkt, gewijd aan de Engelsche krijgslieden die
bij de bestorming van den Kraton in 1812 het leven lieten 3). Al de
overige ruimte is aan alle zjjden ingenomen door talrijke Ja-
vaansche kampongs en de daartusschen liggende uitgestrekte
erven van inlandsche prinsen en grooten, die zieh meestal ken-
merken door omgestorte muren, aan welker herstelling niemand
de hand slaat.
Aan deze vluchtige algemeene omtrekken wensch ik thans
') Teenstra, Beschrijv. d. Ned. overz. bez., bl. 185.
J) ln het Aardr. en Stat. Wdbk. van H. I.,D. I, bl. 301, wordt, in plaats
van 1811, het jaar 1808 genoemd, en ook de omschrijving van het gebeurde
is daar zeer onnauwkeurig. Zie D. II van dit werk, bl. 565. Deindrukdoor
de groote stoutmoedigheid van Daendels gemaakt, heeft tot allerlei legenden
aanleiding gegeven, waarvan een merkwaardig staaltje voorkomt bij d’Almeida,
11. 129—132. - 3) Zie Dl II, bl. 586.
eenige bijzonderheden over de voornaamste gebouwen toe te
voegen.
Het fort Rustenburg werd in 1760 gesticht, te gelijker tijd
met den Kraton, dien het dan ook geheel beheerscht. Het is met
een gracht omgeven en heeft steenen wallen en vier bastions,
elk met schietgaten voor twee stukken. De kazernen voor de
Europeesche militairen, de officierswoningen, het hospitaal en de
magazijnen zijn allen in het fort begrepen, waarin een half batal-
jon infanterie en een detachement artillerie garnizoen houden.
Yoor de verdediging van Java heeft dit fort geene beteekenis en
tegen een Europeeschen vijand zou het niet lang bestand zijn.
Het Residentie-huis heeft door.de aardbeving van 1867 zooveel
geleden, dat het geheel moest vernieuwd worden. Het oude ge-
bouw wordt door velen die het gezien hebben, fraai genoemd,
maar ontleende toch zijn voornaamste aantrekkelijkheid aan zijn
grooten, keurig aangelegden tuin , die slechts voor dien van het
Residentie-huis te Samarang onderdoet. Nu is in de plaats van
het oude een nieuw residentie-huis van reusachtige afmetingen
verrezen, dat prächtig en smaakvol gemeubileerd is, voor zoover
dat bestaanbaar is met het Indische gebruik, om de decoratie der
wanden alleen aan den witkwast over te laten. En dat in een
land waar de hand der natuur de fraaiste marmersoorten heeft
toebereid, die slechts op den ondernemenden ontginner wachten,
om geheel Indie van het schoonste bouwmateriaal te voorzien ')!
Het fraaist is de kolossale troonzaal, dus genaamd omdat aan
haar eene uiteinde , onder een blauwen, met goud versierden he-
mel, waarvan geel zijden gordijnen af hangen , op een kleine , met
een Deventersch tapijt bedekte verhevenheid, een canape is ge-
plaatst, waarop bij feestelijke gelegenheden de Sultan en de Resident
plaats nemen. De eetzaal, die achter aan het huis is
aangebouwd, is alleen merkwaardig om hare kolossale afmetingen 5
w'ant zij is 62 meters lang en bevat overvloedige ruimte voor
300 gasten. De officieele feestmalen zijn trouwens te Jogjakarta,
meer zelfs nog dan te Soerakarta, een zaak van groot gewicht,
en het Residentie-huis is er minstens even goed voor ingericht 1
’) Zie Dl. I , bl. 127.