De Feifimibus Gnecis, pmipue L X X ll Seniorum. P r o l e g . IX A q p / e y z t jw n w m vsr***>*)-$• — ................. ..............................................:_... __■
mutataefse in « n Hebcaic„(quani
nacccura, il coaiciDusLuitupu»> jy u « -» — > °y . _
* . i . m i l t l rnni-ra vpt-lionem Cirzcam. ÎDfosInters
re voluifsent ? Objiciunt etiam multi contra Verfionem G rzcam, ipios in terprètes
frequenter deceptos efse ea literarum Cmilitudine, unam pro alia le-.
g e n d o .u tT lp r o n . lp r o '.T p t o - '.D p r o D .B p r o O . & e contre. Hocvero
certiffime probat. eos codicejudaicis literis defcriptoufos fuiffe, nonSamari-
tanis, cum litersç hse in Samarkand Alphabeto nullam limilitudinem habeant,
fedmultum inter fe difcrepent, utH & iç , ï & nr. *5 & /b. & 13, .
Ea bis itaque patet, LX X ea Hebraicis fontibus Verfionem fuam traduxifle,
non vero ca turbidis rivulorum lacunis. pro confiäa Aaariæ narranone nullus
adfertur teftis >i fed ffivolai quardam ratiunçulï, qu^reférre piget. Unam
maaime urgent, qute tarnen nullius eft moroenti, quod Philo fcnbat, Jepr. ex
c hM « in W K K P m m Ê ° r ib; s f e S S eft’ p,h‘10“ e
per Chaldaeam Hebraiam linguam intelleailTe, ut ea libre.de Abrahamo liquet,
ib i nomina H e b ra ica.H e*id,,^a.& c. eaplicans,modo Hebraica, modoChal-
daica vocat.-6t lib. 3. de vita Mofis,fttibit de fefto Pafchali,« w M M ».»lu»«
»«V.-quumcamenlibro de Decal, dicat, quod hoc féftum H e bm patria lin-
guavocant Pafcha. Sententiam itaque hanc, ut novam & faliam omnino, re-
îicinïusrnec poffum non mirari, virum dodum ejus patrocimum in le fulcipe-
r e , ut earn , M i l t e * eje, & nihil M f e ß e f a l f .m in f i cmtiner,afloat ; cum
manifcfto felfum Et, Interprètes Chaldaico, vulgan, & non Hebraico codice
ufos elfe: quo nihil M u s affirmari poterat. Nam.ut utar verbis D . Hottin-
ßeri.Exerc. Anti-Mor. fed.43. JZuotquot hiftoriam L X X Interpreturn pertexu-
tre (pertexuerunt autem earn Hebrat antiquiores, recenttores, Gract, Arabes,
Chrifiant aque ac Muflimint,Latini,) SfuâoftaJit R. Azarta reclamänt,docent-
que Biblia Graca ver/aeffe non ex mendofis,fitu & fqualore obfttts,multo minus
facrilegis plebis manibus dilaniatis & difetrptis exemplanbus Chaldaicts,
fed emendatilfimo codice Hebrao. Wowefus Syntag. c .7 . Libres, quibus mverten-
do ufi, omnino incorrupm f u i f , cenfendum eft. Condudamhanc quzftionem
verbis Dodiff. Ifaaci Cafauboni, Puer um in fiacris Utenseffe oportet, qm ne-
1 'ciat.LXX Interp. Verfionem ex Hebrao effe defnmptam. Exerc. x6. led . 11 .
: 5. Verfionem hanc Gra-cam a Judzis olim receptam & approbatam faille, liée
ex didis fatis confiée.- quzdam tarnen ad hoc confirmandum adjicere pla-
cuit. Ex A rift*a, Jofepho, Philone,pro certo fupponitur. Verba A r i ltz z iunt,
Cum Tranflatio Ula approbata effet ab omnibus, (id eft, principibus Judatorom,
Saèerdotibus, & populo) & decretum approbations gromulgat um, juJjnDe-
metrius, ut fudai pro eorumconfuetudine imprtear ent ur, f i quts addere, trans-
ferre, mutare, vel delere änderet quidquam ex its,qua feripta junt : cumque u
ttiverß hac rite explevifsent, ut perennis Ula f i t femperque Jervetur, fudaos
adjurant : quod fie fiaftnros cum maxima gaudio & plaufiu receperunt. Hadenus
Ariftsas:cui luffragantur Joftphus, Philo, omnefque fenptorcs veteres. Gum
enim publica Pontificis fummi & Synedrii audoritate h*c Verlio adornata ei-
fet, non potuit non ab omnibus Judaeis recipi et agnofei: unde poftquam exem-
plaria inde deferipta fuerint,in fynagogis publice leda,& ufurpata funt/Teftatur
'of.Scaligèr Animadv.in Eufeb.loc. either totam Afiam,Graciam & «Ægjptum
lettam fuifise in tonacogis. Cuiomnes concordant, qui ab ultima antiquitate,
inter Helleniftaswï^rtim,publice & privatim,ufurpatam finite teftantur. Unde
R . Azar. p.26:fcr4bit, confirmatamfuifise interpretationemGracorumahum-
L - „fi, Ifiraelitarum carf#.ldemque affirmât, Talmudicorum deereto fianettumfutfi-
. m L e x f ilis Grads literie f c r i b , n i n e . ^
^ * 7» n„n permifierunt ficribere libros ulla lingua, excepta Graca.
Sue pertinet hiftoria in Talm. Hierof.Sota. c .7 . quam refer t Buxtorf. Lex.
Talm. p. 104. de quôdam R . Levi, qui Cafiarea audiens eos legentes Grace, vel-
'et impedire : at R. fofie iratus eft, dicens, g u i He brake non poteft legere, num
mnino non leret ? imo legat quacunque lingua quam intelligit, & fic officio fine
fatisfaciet. Talmud utrumque trad. Megillah. c. 1. hiftoriam T ranflauolisrefert,
licet mendaciis confperfam, ut fupra monmmus. Ubidicunt, Magt-n
rip* à rZvoffo<pnî«v- Et cap. 15 . 2 1 . Maxxnt in ytvtiiv ^1»
t Jj Kiiwajo/lctf dilliy ii» reùf ffvrayayeuf Kt(1* oeav tiCCaro» drayivurKinsi©-'
qu* non de folis ]ud«is Jud«am habitantibus,fed de omnibus per univerfurn or.1
bem difperfis dicuntur a Jacobo. Pr*tereaex Jofephi & Philonis libns Grace
feriptis conftat, ipfos Gr*cam Voriionem in Scripiuris «tandis fequi. Imo dU
dus A zariasdicit, hanc Verfionem effe apud fudaos gloriam & ornamentum Israelis.
tree f im pn-mifitfe lin<rnAnlGrncam, f i i mn nifi f re libreLegis : nniemnm
' ft opus Ptolemai Regis, & c . Poftea referunt loca 1 îirquae L X X aliter interpre-
ati furit, de quibus poftea. Idem teftatur Tertull. Apológet. ca p .18. fudai (in-
juit) palam left it ant : veüigalis liber t as vulgo auditur fiabbatis omnibus : qui
tudierit, inveniet Deum. Ubi per veEligalem (u t omnes confentiuntj intelligit
ihertatem legendi & audiendi, quam omnes tributo redemerunt. His gemi-
îa habet Juftin. 2. ApoL & O ratione ad Grarcos Parsenet. Imo Hierofolymis,-
; pud He)lénifias, qui ibi vixerunt, in Synagogis fuis Graecam Verfionem prac-
edam fuiffe, cönftat, tum ex A d . 6 . H ubi feriptum eft, fuifse yiyyv* fw
UtAmtçai/rt{if t*( 'E/Sgeûof -, murmur Helleniftarum adverfius Hebraos : ubi per
Hebraos iidem, quos Chrjfiofl.in A Ü . 6. voedt "ißt™ * graves H fW ,
Intelliguntur, id eft, fudai, qui B ibliis Hebrats utebantur, oppofite ad Hellent-
\as, qui lingua & Bibliis G rads ufi fiant : ùt in notis fuis ad Chryfoft. Edit»
:iavil. oftenait Andræas Dunaeus, fiveDovvnes. Talem Alexandrinam Syn-
igogam Hierofolymis fuiffe, notatur in Gloffa ad cap. 1 1 . Hefteris : et ali-
I im Caefareae, in Talm. Hierofol. UndeSyrus A d . 9 .2 9 . înterpreta-
: ur fudaos, qui noverunt Grace •, Chryfoft. Oecutflenius, Theophiladus t«*
E>^Lurri fâtyytuint’ Horum plarique non intelligebant Hebraice, quorum fu it
ir Philo, quanquam judaus ex fudais ortus. Sic G ro t , in A d . 6 . Ex S. Luc.
ïvang. c . 4. V. 18 .19 . colligunt viri haud indodi, Dominum in Synagoga
egifTe ex Verfione Grseca, verba quae ibidem recenfecEvangelifta fecùndum
Ham Tranflationem, non fecundum textum Hebraeum. Locus eft Ef. 61^
[. ubi verba fecundum L X X . ita reddit Lucas, Tlïtvfut KvfU •»’ »
, HVtKty 'éyrfist y», iva.yyt\im&ai •Vjetyfiîi ioriçaAKt pt, 'taâtu jr>tf ffvJltffiUftWtt
rlui KO-fJ'iar, utifû^eu eù^putxefjott apetrir, x) tvçKoïf àydCM4 /v. Spiritus Dominifiuper
me, propter quod unxit me : evangelizare pauperibus mifit me,,fiana-
re centritos corde, pradicare captivis remijjionem, & cacis vifium. Textus
Hebraicus eundem fundit fenfum, fed verbis diferepantibus, quae ita Latine
redduntur, Spiritus Dorftjni'Det mei fiuper me : ideo unxit Dominus me ad pro-
nunciandum manfiuetis, w i f e me ad alligandum contritos corde, adpradicandum
captivis libertatem, & vintfas apertionem carceris. Hie videmus verba Evan-
gclifiae ab Hebraeo textu differre. quae tarnen cum Interpretatione Graeca exade
congruur.t. Unde videtur colligi pofTe,. Dominum Verfionem Gratcam in Synagoga
ufurpaffe : quam pofiea lingua vernacula, Syriaca , populo ’explica-
vit. Quicquidvero dicamus ^e codicc, ex quo Dominus hunc locum le g it}
E contra tamen videntur Jud*orum multi hanc Venionem vituperalse,
& Helleniftas propter ejus ufum odio profecutos efse. Unde dsfcordiam inter
Hebrcos & Helleniftas A d . 6. 1. licet ex alia caufa profedam, exBiblioruml
tamen diferimine primo ortam,& poftea continuatam obfervarunt multi ; qui-
busafsentit Jof. Scaliger, qui ex Ben jaminis Itinerario notât, Alexandra duo
fuilse Judaorum genera,Babyloniorum, & Helleniftarum ; quorum 1II1 hos cane
pejus & angue oderunt, & per contemptum vocarunt, legentes barbare, &
legentes tÆgjptiace : quia verfio ilia confeda fuit inÆgypto. Circa annum
Chrifti5 5 o temporeJuftinianiImperatoris,controverfiamhanc magnaammi
contentione profequebantur, dum alii folum textum Hebraum publiée legi vcUP
ent, alii vero etiam Verfionem G racam legendam cenferent. Juftimànus vero,|
it litem dirimeret, Conftitutionem edidit,qua extat Novel. 146. in qua pro Hel.i
eniftis fententiam tulit, Ai* difiiS'v ydr *,osmyxwiv»rvy‘ ^r<>r*™v,rîa’y. ^'-I
)<uii» &c. Per has enim,qua adnos allatafiant interpretattones,didtctm ,quoi q».\
lamfiolam habentes Hebraicam vocem, & ipfia u ti in Sacrorum leBione ltbrorm\
volant -, alii vero Gracam Editionem afisumendam quoque efise arbitrant ur, eH
»er multum jamjudum tempos hac de re inter fie contendunt. No s igtturcm]
tac audierimus, meliores judicavimus efise eos, qui Gracam quoque Edttmm\
. td librorum fiacrorum leÜionem afisutnere volant, & quamcumque ungmm\
impliciter, quam locus commodiorem, & aptiorem audienttbus In
îac Imperatoris Conftitutioneobfervare licet cum Croio, O bferv. m Novum
' Teft. cap. 3 1. Pètiiffe eos qui Graca Editioms leBionem petebant, ut;hujm It. j
fiio un a cum Hebrao Textu fimul conjungeretur : quod & fuftiniani Conflit n-\
■ io admittit. Dein in Judaorum Calendario, odavomenfisTebith, jejunmd
quotannis celebrandû indicitur,propter Legé G race tranflatâ; & in alns Judad
1 ram libris, etiam antiquis, defcribuntur dies, quibus fe affiigunt propter Legrira
rranflatam. Unde tenebras fingunt fuifsefuper univerfam terram per très dies,«
n Talm.trad.Sopherim dicitur, diem ilium fuiffe durum lfiraeli,ficut dies t» «
caBus eft aureus vitulus. A d h x c v e ro refpondetur, Jejumum hoc omnibus
antiquioribus Judaeis ignotum recentiorum Rabbinorum commentum effe: cui
anfam forte dédit traditio de i 3 locis a LX X mutatis in Lege, ne Regis animum
offehderent. Quod vero ab' uno Rabbino alien jus nominis femel traditur, ltaj
tim reliqui arripiunt & mordicus tuentur, quod ipfis folenne eft. Licet etiam hod
jejunium aliquando celebratum fuiffe non negaverim s hodic tamen aeuit, & in
Galendariis Vulgaribus omittitur, nec inter Judacorum fefta & jejunia a BuxtJ
recenfetur in Synagoga Judaica.Videatur Joh.Morinus Exerc.Bibl.8.c.5'.Ongij,
nem vero hu jus jêjunii & Judaeorum odii erga hancVerfioncm cum Serario band
fuiffe ârbitror: quod aegre ferrent Judaei, per eam Gentes ad Chrifti ndèm conj
verti, & in ea nutriri-, eandémque in magno pretio fuiffe apud yet. Ecclefiad
& ludæorum plurimos: hac ehim plerumque ufi funtApoftoli m praedican-
on'e fua. Ob hanc caufam nollent Rabbini, ut in Synagogis legeretur ] & licet
ante Chrifti tempora earn magni æftimabant ^ poftenores,qui Gentium ad fidem
converfionem invidebant,omnibus modis deprimereconati font. '
16. Ut in Textu Hebraeo traduntTalmudici,18 effe loca,quaeab us Cowc/HI
ones ficribarum vocantur, in quibus fapientes ipforum a vero Textùs fenfu dq
ceffiffe volunt; de quibus Proleg.VH. De Textuum Originalium tntegritate, di-
ximus: fie in Verfione Graeca t St d, loca 13 memorant, quae Sept, aliter de in-||
duftria tranftulerunt 5 ne Ftolemaei Regis Ethnici animum offenderent, velwj
cafionem fcandali darent, vel pravae cogitationis, aliqua in Lege finiftre mtelW
gendi. Hoc in utroque Talm. tra d . Megillah,& ab aliis JudaeorumTcripcotib^
refertur: ipfaque loca in Talm. recenfentur. Nec hoc ipforum L X X conlilH
um improbant ; fed potius laudant.ut a caufis graviffimis profe^um. Ex locoj
rum vero infpedione patebit, pleraque cum Textu Hebraeo convenue, ejulqufl
vel verba vel fenfum referre, ita u t haec obfervatio memo inter fabulas RabDM
nicas numerari poffit. (1) G en. 1 . 1 . Dicunt LXX tranftulifse,*o
dfxv & c. non,’Iv ipyfi faroitwv 0 5 *5« * quod falfum eft, cum in omnibus exj
emplaribus Graecis,verba hoc ordineleguntur,’Er iWmnv.o ôtJf&c. Ratio
vero R . Jacob eft ridicula, ne feil. putaret aliquis, Berefith effe nome» jm
& fic viderentur duos Deos introducers, quorum alter alteram creafjct. (4
G en. i . 26. volunt ipfos tranftulifse, Paciam hominem, non Eaciamtts, neiJtj
orum pluralitatcm introducere viderentur. ^ Hoc vero ,eft merum .comment 1®,
Rabbinicum; namverterunt L X X , Faciamus ,ut omnia excnipian !
teftantur. (3) Gen. 2 .2 . ubi dicunt, LX X vertifse. E t confiummavit W,
diefexto opera fua, qua fecit, & requievit die fieptimo : cum in Heb. fit, Go»jm
mavit die fieptimo opera fua. Et quidem verura eft, ita legi in G racis codicibu ■
ita etiam legunt codices Samaritani, omnefque antiqui feriptores; lenius ver |
idem eft in utraque leftione. A t ratio R. Jacob,cur ita tranftulerint, ^inter 11
mnia Rabbinica referri poteft, Ne (àlaliquü extftimaret ,Deum laboraffi ditQ
bati. (4) G en. 1 1 .7 . Verterunt, Deficendam, pro Deficendamus. A t hoc auu
eft in G rac. nam in Plurali eft, Deficendamus. ( j )G e n e f . i8 .12. De Sara
tur fecundum LXX.ip/^w rififfe cum propinquis fuis : at fecundumHeb.' (
‘ tfieipfia. A t & hoc eit commentum Talmudicum : nam apud L X X eft «
infieipfia. (6) Gen.49.6. ubi \ett\mt.Occiderunt taurum,quod in H eb.elV^
foderunt murum. A t verba Heb. 1”^ utroaue modo reddi pofsunc : « M
prater Sept, reddiderunt etiam Forfterus, Oleafter.Cajetanus, &
terpretes Judai. (7 ! Ex. 4 .2 0 . dicunt, L X X vetiiùe,fiuper id quod^tat f i
hominum, pro,.fupra Afinum. Senfus idem eft: tamen transférant LXX. ]
•ienZyy*,fuperfubjugalia,fivejumenta. (8) Ex. 12 .40 . reddunt LXX, A J
iofiliorum lfirael, qui habit aver unt in sÆgJpto, & interra Chanaqn, (vei 1
in Talmude, in reliquis terris,) annorum fu it quadringentorum
tamen in Hebrao fit, Habitatiofiliorum lfirael, qui habitaverunt in jtôjvjl
fu it quadringentorum & triginta annorum. Eft quidem hie locus P.r'
quçm aliter reddidereSept, ac e ftin textu Hebrao ; & certum elt J
in Ægypto commoratosefse tantum 210 an nos, & ad complcndum ^
De Verjiorvbus Gratis, pracipue L X X Seniorum♦ ____________ pij
** * cum ad quæflionem illam deveniemus, A n an tiqua ilia Gracca Verfio LX X Sc—|
niorum adhuc foperfit, & eadeni fit cum ilia, qua? hodie extat. Hie quzdam
fubjungam, qua? ad Hiftoriam elucidandam conferre poffunt. Primo, certumi
effe, Autographon ipfum L X X Seniorum in Ptolemaei Bibliotheca repofitumi
fuiffe, ibiquemanfiffefuipraannos 200, ufque ad Julii Czfaris tempora, quan-
do annis ante natum Chriftum circa 48, bello priori Alexandrino, a Ca farc
gefio, ex militum feditione, Bibliotheca ilia celeberrima conflagracione peri-1
it -, libris tamen quibufdam ( ut quidam afferunt ) e fiammis ereptis : inter j
quos fortaffefuit illud L X X Seniorum ’owr'oy^sv cum affirment Tertull. Ju-
ftio. Mart. & Chryfoft. illud fuis remporibus in Serapeo extitiffe. Secundo,nec !
minus certum eft,Verfionem hanc in Judaorum manibus, przfertim Hellenifta-|
rum,fuiffe, & in Synagogis cum textu H ebrao, vel fine eo> publice pra?leftam
fuiffe. Nam ex A riftaa &Jofepho liquet, Judaos Alexandrinos ex ipfo ’«o-
royçflw exemplaria deferipfifse, permifsu Demetrii. Diferte etiam legitur »
A<ft. 1 5 .2 1 . Adofiem ab antiquis temporibus habuiffe, qui ipfum pradicarunt in
Synagogis fingulis fiabbatis : ab antiquis temporibus. Et ex A f t . 13. 15.1
conftat, Adofiem & Prophetas publice in Synagogis leftos fuiffe ï quod dç G r a ca
Verfione apud Helleniftas Antiochenfes intelligi debere, fatetur Re v . Ufser.
Syncag. cap.3. pag.24. qui & hac addit, Graces hos libros a fudais ubique le* 1
Bos fuiffe: & adducic teftimonia a nobis fupra allata, Juft. Mart. & Tertull. &
narrationem illam, quam fupra dedimus, ex Geroara Hierofol. traft. $ota,c. 7*
Tertio, poft Ptolemaei Bibliothecam incenfam, novam eodem loco conftruxif-
feCleopatram, teftatur Epiphanius, de Pond. & Menfuris, qua? prioris filia di-
cebatur .* quam libris undique conquifitis in ftruxit, ut priorem referret. Unde
apud Plutarch, legitur in vita Antonii, hoc contra Antonium objeBum fu iffe,
quod Cleopatra donaffet Bibliothecas, qua Per garni erant, in quibus efi~
fient ducenta milita librorum fimplicium :quos probabile eft,eam in hac fua nova
Bibliotheca collocafse. Locus vero hu jus Bibliothecae erat Serapidis Tern-
plum, vel ejfis faltem porticus qu*dam, teftibus Tertull. difto Apol. cap.
18. & Chryfoftom. Orat. contra Judaizantes. Tom. 6. Edit. Sayil. pag. 1
373. qui affirmant ’auToyçytpoy Verfionis Graecae fuis temporibus in Serapeo
fuifse. Sivevero iptam dvfiyfit^oy ibi fervatum foerit, five non ; cer- !
turn eft, exemplaria, tarn. Gra?ca, quam Hebraica, in hac Bibliotheca reponta
effe ; nec dubitari poteft, quin optima & maxime caftigata exemplaria pro
hoc celeberrimo librorum repofitorio eos comparaffe. E t cum faceatur Rev. I
Uffer. Syntag. c. 3 . p. 25. Chrifti & Apoftolorum temporibus, in privatorum
manibus poft incenfam Philadephi Bibliothecam, veteris illius L X X Seniorum
Verftonis adhuc exemplaria extitifse, quorum admirandam cum textu Origtnali
confonant iam a Phi lone pradicatam fupra oftenderat: quis ambigere potelt,
fi genuina exemplaria tunc extitiffent, quin in hac fplendida librorum offici-
na fervata foerinc ? Nemo enim fan?? mentis, corrupta & vitiata exemplaria, !
qua?que ipfe talia effe noverat, tanto Audio, przfertim in ufum publicum«
comparare vellet -, cum pura & genuina,qua?que ipfe omnefque alii pro talibus
"" ' his necefsario fequitur, vera & genuina i
., 0' in Cleopatra? Bibliotheca poiita fuilse, |
•sfiandi, & defendendi iftam Verftonem, qua j annis circiter 48. ante Chriftum. Nec valet objeftio Baronii.JVea potuiffe Chry-
Interprètes ex hac caufa alitir vertiffe. Nec j fioftomum vel per Jomnium cogitare, ipfum autographon Gracum in Serapidis
É r Q L E G»
g i g includi debere annos a peregrinatione Abrahami in terra Chanaan
,modo plerique hunc locum exponunt. A t hinc non probatur, LX X hunc
un de induttria lmmutaffe,fea vel codices Hebrzos olim in hoc variaffe,
uod multi opinantur j nàm Codex Saqiarit. ita legit, ut LX X ,) vel LX X haec
fa-ba ( & ** terra Chanaan jaddidiffe explicationis caufa,prout in pluribus aliis
Vjs ob eandem caufam verba quaedam addunt, quae in tjextu Hebraeo non le-
Êntur. (9) Exod. 24. u..dicunt-ipfos reddidiffe, E t ad minimos filiorum Ifi-
m mifit manum fuam-,cam iq Hebr. fit, E t ad principes filiorum lfirael non
'fit manum fuam. At & hie nugantunnam L X X verterunt, 1£ ™v
Wfiiorumjd cA,Nebilium five Principum non diffonuit mus. ( IoJLev. 11 .5 . dint
LXX.tranftuliffe pro lepore fi's.tsvirtS'a, par vu pedibus, quia Ptolemaei
prappellataerat, A*yhf,ne viderentur ipfam irrififfe, cum ejus nomen inter
imalia immunda poneretur.At delirant:nam fastiwt,non parvum pedibus,fed
jfutum pedibus, proprie fignificatja</Wu‘f hirfut9,& tam J'<troV#<,quam
jneraliter fignificant tam leportmMuam cuniculum : nec ullibi conftat, Ptole-
Viuxorem nominatam fuiffe,Laffits. Fortaffe aliquid audierant de Ptolemæo
jL 0 philadelphi avo,quod inepte retulereadPhiladelphiuxorem. ( n . )
À m ! ld . 25. Vertunt L X X , Nihildefiderabile ab its accept, cum in Heb. fit
Kfr« afinum unum ab iis accept. Hie fufpicantnr quidam, L X X legiffe “l’|Qn
mfiderium,pro TIOn afinus:8c hoc probabile eft ob litcrarum fimilit.udinem:ita
p im legit codex Samaritanus (1defiderabile.) Alias dici pofiit, ipfos in genere
■preffiffe, quod in Hebraeo per afinum in particulari exprimitur. Senfus
■ pirn idem eft in utrifque, fe nihil ab iis accepiffe, ne quidem afcllum.(i 2) Deut.
■ 19. affirmant,LXX. addidiffe textui Hebr. V t lucerent omnibus populis.Sed
k hoc ejufdem commatis eft cum prioribus.- nam verba ifta non habentur apud
■ XX. ( i3 .)D e u t . 1 7 .3 . dicunt, L X X hate verba omififfe, E t adoret eos, & So-
K & 0mni militia ccelorum ferviat. Sed hoc a vero abeft : nam haec verba ha-
fcntur apud L X X . Videmus itaque mutationesiftas,exceptisduabus vel tribus,
Knnes confiftas effe : unde eft, quod apud Jofephum, & Philonem, qui tranf-
■ uonem iftam fufe defcripferunt,flulla fic earum mentio, In Rabbinorum ita-
■ ue cerebris nat*.
■ 17. Ut vero Judzi fingunt,LXX quaedam de induftria mutaffe in locis iftisrita
Briptorum Chriltianorum veteru multi,& recentiorum non pauci,idetn de aliis
Kcis per eofdem omiffis, vel aliter verfis, quam in Hebr. leguntur, traduntjcum
K myfteriis fidei, ut de Trimcate,de Incarnatione Chrifti, ejufque Deitate, Re-
|n o , &c. agitur, ne fcil. myfteria fidei Ethnicis deridefida proponerenc : idcirco
Rluerunt fianBa dare canibus. Hinc Hieron. Pra?f. in Penc.Vbicunque teftatur
Mcriptura de Pâtre & Filio & Sp. S . aut aliter interpretati fiunt, aut omnino ta-
mterunt, ut & Regi fiatisfacerent,& arcanum fidei non vulgar ent. Idemhabet
Br«ef. inEfaiam, Conjicio, tunc temporis noluiffe L X X Interprètes fidei fu a Sa-
mamenta Ethnicis perfipicue prodere, ne fianBum canibus & margarita porcis
\rent. Sic & in Tradit. Hebr. in Genef. Sic Auguft.de C iv ic.l.i 8.42.44. Inter
[centiores Sixtus Senenf. Biblioth. lib.4. p. mihi 302.Bonfrer. Przloq . c.16. || habuere, parabilia effent: unde
jft. 6. De his vero Patrum diiftis, fentio cumBellar. 1.2. de Verbo Dei, c. 6. Il primzva? Verfionis exemplaria
iftos pie quafiviffe rat tones....... o
Ecclefita ufia eft -, potius qu
iiim ha?c providencia? D iv ins fcopo refpondent ; nec verse religionis indoli ac templo fervatum fuifise : tftet, ■
conveniunt. Voluit enim Deus (ut fupra innuimusj per Verfionem] confiagraffe, dr antequam Chryfitfti
fiecundo Commodi, Serapidis templui
ficriberetyfiub Thedofio fieniore fiunftcera
Rrzcam gentes parare ad Evangelii receptior.em : erat enim hzc Verfio ditus dirutum effe. Refpondet enim Rev. Ufser. eodem cap. 3. p. 33. “Ètfi
fi Relia matutina, Solis orientis prodromus. Huic fini vero repugnaffet, a Serapidis-templo non abftinuerit ignis ; totum tamen templum non fuiffe abfium- 1
: a Deo patefafta erant in hac Verfione ad hominum, falutenij celare : | ptum : fed porticus faltem illa s , in. quibus erat Bibliotheca, fiuperftites fuifise
Ptolemzo fatisfeciffent, fi eum manca interpretatione confulto delufif- reliBas,ex Tertull. teftimonio citato manifejftftimum eft. E t de Temp lis A le - 1
nec a Judzis, eorumque principibus, (ut antea retulimus,) ut fidelis & j xandrinis fiuo tempore extantibus agens Ammi anus Adarcellinus lib. 22. inter ea |
recepta fuiffef. Dubitari enim non poteft, quofdam inter Helleni
fe Judxos fuiffe , qui Hebraicam linguam callebant, qui fraudem hanc
Iboleviffent, & detéxiffent. Ec licet Paganoram Religio vel foperftitio
■ opalari noluit, ('undè facerdotes ejus myfteria occulcarunt, nc eorum
Bmtas & falfitas omnibus pateficrct .-) vera tamen Religio omnibus
■ poni geftit, angulos non quserit • fed luce fua in omnium oculos j
rodire defiderat, ut vel invitos ad fe ample&endum traheret. Präs-1
tea multa funt loca in Pfalmis & Prophetis, quae de Chrifto ex-
[effa vaticinia exhibent, ubi Verfio Gr*ca Hebrrum exafte exprimit :|
balia ihi'Pfal. 22. & 110 . Efa. 7. & 9. & 53. & plurimis locis , eftj
pere. Septuaginta itaque non ob hanc caufam aliquid aliter verterunt,
|am legërunt in Textu Heb. fed diferepantia? qua? infeniuntur, ab aliis
pris fluxere: de quibus quzdam in foperioribus diximus, plura in fequen-
difturi.
eminere Serapcumfcribit, in quo Bibliotheca finer ant inaftimabiles> Serape- I
um vero jufisu Theodofii anno ara ÇhriJHana 389, cum reliquis zÆgypti tern- I
plis idolorum cultui dicatis, excifium eft j libris quoque direptis, ut ex Orofio
conftat, qui &■ eorum armaria exinanita ipfe fie vidiffe teftatur. Chry fioftomum !
vero Orationem iftam habuifise, cum Diaconus effet, ante annum 3 86. quod ex va«* I
"riis auftoribus idem vir Rcver. oflendit.
19. Nulla itaque extitit alia ante Chriftum Verfio G r z c a pfztcr illam 1
t Hr o': poft Chriftum vero, ;fcculo fecundo , & ter tio , variz fuerunt G r z -
cæex Hebrzo fonte tradudz, ex quibus Tetrapla, H exapla, & O dapla fua
contexuit Origenes : quarum nulla ab Ecclefia publice probata fuie ; at in
privatis dodoram manibus exticerunc, qui in commentariis & expoficioni- .
bus fuis iis ufi font : unde eft, quod omnes perierint-, net de iis aliquid {10-
die extat przter fragmenta, q u z in feriptpruro Veterum libns hie îllic difperfà
reperiuntur ; q u z , quantum per induftriam virôrum dodorum fieri potuit»
:8,iHifce, q u z hadenus hiftorice de Verfione hac protulimus, fubnedenda j | ,in unum colleda, in ultimo noflroTomo exhibemus. Sola ilia va, Sepc. ue j
Mam,quz ad illuftrationem ejusfpedant} viz. de aliis Verfionibus G r zc is , ! q u z in ufo publico erar, tam in Synagogis, quam Ecclefiis 5 & adliuc fola •
Quibus, & quando c o n fed z ; & de variisEditionibus Verfionis », a Vcte- 1 ! in Ecclefiis Grzcorum legitur, hodie manlit. Prima poft Chriftum fuit A- j
?us,vel Recentioribus elaboratis. Quod ad alias Verfiones attinet,primo quz- : quilz, gente Pontici, urbeSinopzi: quern male confundünt quidam cum O n- I
[ur, An p rzter illam t«i»»', alia G r z c e fada fuerit ante Chriftum. Hie vc- j kelofo Paraphrafte Chaldzp. Aquila enim longeü poft urbis excidiutn i
® non agam de ilia quzitione, A n L X X Pentateuchum tantum verterint, an vixit, & fob Adriano Imperatore Verfionem foam fe c it , circa annum 1
■ turn VetusTeftamentum ; cum de hac jamdidumfit.- fed, A n totum Vêtus i Chrifti 130, tefte Epiphanio, de Pond. & Menf. Onkelofum vero ante cala- j
Bftamentum poft Philadelphi tempora in fermonem Grzcum converfom fit.) ; mitatem iftam mortuum efse, plerique affirmant. Fuit vero Aquila pro-« j
feli enim judzorum plerique, & noftrorum nonnulliftatuant,tantum quinqjj ' felytus, ex Chriftiano fadus -Judzus, & R-ab. A k ib z , Chriftiani nominis
. K- ; . .. - a . . * ----- ; boftis infenfiffimi, difcipulus5 qui, tefte Hieronymo ad Pammach. c. 4. & j
Comment, in Efai. 8. Biblia in Gracam linguam contentipfie tranftulit, qui non ]
folum verba, fed Etymologists verborum transferre conatus eft : unde jure pro-
jicitur a nobis, ftfuis enim pro frumento, & vino, & oleapoffet v el legerevet
intelligere xtv/xa., ènetfispiiv, rtuCôbfltt, quod nos poffumus dicere, fuftonem, por 1
mationtm, dr fplendorem ? Alib i inepte ver tit pro Sole, calortm i pro Luna, al- 1
bum. Hie G entilis primo, poftea ad fidem converfus, cum Aftrologia? & G e-
nethliacz nimium deditus efset, & poft monitionem non refpifeens ejedus ]
efset ex Ecclefia, a fide Chriftiana deficiens fit Apofcota Judzus 1 & cum tin*
! quam Hebrzam didicerat, Interprctationem Grzcam aggrefsus e f t , in qua ’
ex odio Chriftianz religionis teftimonia de Chrifco, quantum potuit, pervertie |
& corrupit,tefle Epiph.loco citato.Hieronymus tamen, licet ipfum fudaum v o -
cet, in Abac. 3. alibi collaudat, u t verborum Hebraorum Interpretem diligentifi-
fimutn, Épift.adMarcellam,quzeft.i38. Et in Hof. 2. vocat, curiofium & dili- ]
gentem Interpretem : & Epilf. 12 5 .ad Damafum, q.2.dicit, Aquilam non contenti-
ofius, ut quidam put ant-, fedftudiofiui vtrbum interpretari ad verbumi Aug. etiam |
Q ^ dc j
s Mofis a Sept.tranflatos effe: aliam tamen totius Veteris Inftrumenti Verra
poft illam L X X fadam fuiffe ante Ghrifti tempora, vix aliquis eft, qui
feù'maverit.- unico excepta, qui libro de hoe argumento nuper edito, in ter
fea contendit, Veterem illam Sept. ( quam Pentateuchi tantum fuiffe affirmât )
Wfiffefunditus ; aliamque, qua hodie extat, poft annum quantum P kilometer is,
■ nelcio Qaib\is,confeBamfuiffe : quam in Templum fiuum Heliopolitanum Oni-
fe Poniiftx, qui illud cqnftruxit, .primum introduxit. È tfiv e ro a viro longe I
fectiflimo h zc d icantur.- cum tamen nullo, ne unico Veterum teftimonio,fuf-
| ' ca fit hzc fententia, nec probationem ullam przter nudum (videtur) adfe-l
r l eJus audor5 imo contra omnes, qui de Verfione vm » quicquam nobis fcri-,
»um reliquerunt, noviter inventa fit; per nudum (non videtur) fatis refelli-
Y f Quj enim contra omnium Veterum fententiam, (etiam eorum, qui prope
f tempora, quibus illud, de quo controvertitur, fadum erat,) feripferunt,
Squid proferre audent j non nudas con jeduras, fed apertiffimas rationes ad-
, e.debent, quibus nemo contradicete poteft .• alias apud omnes, qui vel mi-1 P1 judicii habent, oleam operamque perdunt. D e hoc vero plura dicemus, j