5 4
De Verßonibus Groecis, prêtctpue LXXÎÏ. Senior um, P r o l e g TÎXJ]
1t-o^rrET3 . l X . “ Ve /erjmibiis Urtcis, prsecipue L X X ll. Seniorum.
numéros dénotant, quos nos per cyphras delignamus. Nec muttum dillimile eft
hoc artificium Chronogrammatifmb,quo per vèrborum literas numérales annü
rci geftx indicamus: cum hoc difcrimine,quod non omnes liter* Romanae numéros
denotant.fcd h x tantum ,C.D.LL.M.V.X;apudHebrxos vero Omnes huic
officio defcrviunt.Exempla inter plura h arc Cuht.Zic.^.S.Adducamfervum me»,
n o ü Tfemach:ub iKimchi notât, quofdam per HOX intelligere Mefliam.Hoc vero
probant, quia inter Meflîx nomina, quac a Talmudicis ci tribuuntur, unum
eft n n jQ Menachem , Cohfolator , liceræ autem ütriufque vocis, & n a s &
darUQ producunt numerum 1 38. unde inferunt per intelligi Meffiam.
Acute fane. Sic ex prima voée Genefis rT©K*TO probant Deum creaffe mun-
rdumin lege, quia feil. exhis verbis "IX1 ÎT T im finlege formavit, idem numéros
elicitur, feil. 9 13. Sic ex n ’OH1 3 ƒ# principiocreavit. Gen. 1 .1 .
probant mundum creatum fuiffe initio anni, feil. rrienfe Septembris, quia m
his verbis H g fÛ n 3®n©H"Q/» principio anni creatus eft, idem numéros
ifcil. 1136. continetur. Hue ètiam referont quidam artificium, quo ex Æ-
dificiis, utArcæ, Tcmpli, & c . myfteria eliciunt ; utcumGenef. 6. i5> Ar*
cadefcribatureffelonga Joocubitos, lata 50. alta 30. longitudinem dividunt
i per altitudinem : unde fummam 10 producunt, qu x refpondet liter* Jod:
deinde huic numéro adjungunt a rex longitudinem, feil. 500. qualis numerus
denotatur per Schin.- tandem earn dividqnt per latitudinem, feil. per 50. & pro-
deùnt fex qu* denotantur per Vau. Sic elicitur nomen Salvatôris >® •'■ “ [“ j
enim pro vero nomine S^®1 feribunt, idque per contemptum. Hue etiam a
quibufdam refertur, cum ex figuris vel formis literarum aliquid eliciunt : de
quibus Schîck.'Becjiin. p. 78.
36. Seronda fpecies dicitur Notaricon, quo per compendium literarum
fingulx liter* alicu jus didionis totidem verba fïgnificant, qux eafdem
literas initiales vel finales habent. Ut G e n . i. 1. ex rT<DS"Q} ƒ» principio,
hune fenfum eliciunt h M M g l rni<n
.i. In principio vidit Deus, quod Ifraelita acceperunt Legem, quia fell, liter*
initiales vèrborum hujus fententiæ e*dem funt, Sc m eodem ordine ponuntur,
q u * in rv®fc0 3 ; quafi feil.-Deus mundum creaffet, quod videret Ifraelitas legem
recepturos. Sic in Vulgato illo nomine’3130 Maccabei, fingulas liceras
volunt exprimere totidem voces iifdem literis incipientes. Ex. 15 . n . °
m rp “flOD guis, ficut tu, inter deos, Domine ? Diront quidam, Judam,
cum contra Antiochum præliaturus erat, hoefignum in vexillis habuiffe ;
unde, parta vidoria, poftea didus eft Maccabxus. Ut initiales, fie finales lite-
r * , huieufui inferviunt : ut cum dicitur, Principium vèrborum tuorum veritas,
quxrunt profundi ifti dodores, quomodo hoc verum elfe poffit, cum prin-
cipium Genefis fit, In principio creavit Deus, &c. Qgxftionem vero folvunt
per artem Notaricam,quia poft primam didionem n '©5 " Q , trium fequentium
lite r* finales faciunt hoc verbum rTQSt veritatem, feil. j unde
probant, quod principium vèrborum Dei fit veritas.
2 7. Tertia fpecies eft *V f lO n Permutatio, qua,eodem literarum numéro re-
tento, eas, eodem ordine manente, aliter componunt ; vel, mutato ordine,
tranfponunt; vel per certam Alphabeti combinationem cum aliis permutant.
Sic enim optimehanc fpeciem explicat Schickardus. Exemplum primi modi po-
SecundijCiïm ex literis tranlpolitis aliud vocabulum exurgit, quod primum^T
plicat 3 ut cum vocem m s n e x p l i c a n t per n û r iH terra. Sic Ex. 23.23. (J
'SfeftO angélus meus, probant hune fuiffe Michaelem, quia literis trdnfpofitil
fit ’n v .y i î . Et hic modus fimilis eft Anagrammatifmo, Latinis aliifque ufital
to. Tertii, cum unam literam pro alia ponunt j ita ut idem fit literarum nuj
mêrus, una tamen alterius poteftatem habeat,unde in magno Alphabeto faeü
unt 242 portas five congregationes ; ipfi tamen unam feriem tollunt, gJ
tantum 23 r numerant. Non quod quxlibet litera pro qualibet ponatur ■ y
quod una litera pro alia fubftituatur, ex pado inter eos, qui arcana inter ti
per occultas literarum notas communicant. Exempli gratia, cum pro N
prima Alphabeti litera p o n u n t^ ultimam, pro 3 fecunda ® penultimam
&c. Et hujufmodi Gabàlam volunt Prophetam ufurpaffe, Jer. 2 3 .2 6 , CJ
infaufta Régi Babylonis prænunciat; quia vix tutum erat Regem BabyloJ
nominarc, pro ^ 3 0 pofuit T®®, ut explicat Hieronym. fubftitufendo litera]
© ® pro 3 3 & *1 pro *7 modo fugra expofito. Quod an Prophet* in tnenl
temvenerit, aliis judicandum relinquo. Prxter has C aba l* fpecies, alias re-
cenfet Manaff. loco, citato : quarum qu*dam ad has referri poffunr. Alix de-
promuntur ex vocibus feriptis, & non ledis, & ledis,fed non feriptis - ex lij
teris claufis & apertis, magnis & parvis, inverlis & fufpenfis ; ex plenis & dc-J
fedivis, ex vocibus fuperne pundatis, ex accentuum irregularitate, &c. de qui]
bus fupra in Mafora diximus. Myfteria,vero,qu* ex his depromunt, cum me]
r * nug * & inepti* fint, nolo in iis tempus terere. I
3 x. Reftat, u t qu*dam de authoribus & ufu C abal* fubnedam. Ubi prij
mo ftatuendum eft, falfifflmum effe, & n u llo fundamento niti, quod Judxj
h*c omnia ad Mofem vel Prophetas référant. Quam indignum enim eft Scrij
ptores facros iftarum nugarum audores facere ? Neccredendum eft, eos Scri]
pturas, earumque verum fenfum ita pervertere voluiffe, ut in Cabala fieri vi.
demus. Audores itaque non funt àlii, quam fuperftitiofi Rabbini, quiju.
fto judicio Dei excxcati ob' rejedum Salvatorem, aum caecum populum ducant,
infoveam fécum prxcipitant, & pro verbo divino animarum pabulo, quif.
quiliis populum deludünt potius quam pafeunt. Horum quidam Anté-Talnml
dici, plerique recentiores. Secundo, artem hanc, quam ad Scripturx lèn-
fumeruendum adhibent, prorfus vanam, ridiculam, fxpe impiam & fuperftiti.
ofam effe. Talibus enim commentis quidlibet ex v erbo D ei extrahere poflunt,
& pro régula fidei & morum, regulam Lesbiam facere. Unde & apud ipfoj
etiam Judeeos, cordatiorcs taies interpretationes parum curant. Aben Efrj
prxf. in Legem, tales interprètes nottuü affimilat, qui in literalis fenfus fplni
dore caci funt, at in myfieriorum ttnebrù perfpicacesi & axioma hoc Rabbinil
cum habet, quod Text us facer non egreditur de manibus fimplicü & litertlh
fenfus'. & in Gen. 14 .2 4 . ait, Scripturam non loquiGematrice-, fed verba i»
telligenda funt,prout fonant. Etfi ergo quxdam habeant, q u * ingeniofa videnj
tur j quxque in aliis feriptis tolerari poffent, utpote in le indifferentia* tai
men, cum in rebus facris ludere nefas fit, & myfteria füa ifti pro vero Scriptuj
r * 'fenfu venditent, q u * potius ad Scripturam facram corrumpendam viam
murviunt-, iftiufmodiftudia, utinutilia& infruduofa-rejiciendacenfeo. Vii
deant, qui plura defiderant, Joh. D’ Efpeires, I r a d / d é te x tu Hebr. difp.îj
H H P _____ ________ r _ Dub.5. Schickard. Bechin. Hap.fcd. 6. D . HottingerumThefaur.?hilol.lib;i ;
I T ü & r n Gen* 1. i quam vocem, eodem literarum ordine manente, cap.3.fect.5 Jo h. Morinum in Pent. Samarit. exercit. 2. c .7.8^9. Bonfrer. Pnr.
g p p p duas r»’©' S-ld creavit fundamentumM n 1®« ~0 .flium penam. loq.c.21. Serar.in prolegom .qui in ter alios hoc argumentum fufius traitarunt.
P R O L E G . IX .
De Verfionibus Greccis, pnecipue L X X l l . Seniorum.
I - De Vertionis Graca LX X II lnterpretum praftantia & dignitate. 2. Ejus hiftoria. 3. Conflium Divinumin hac Verfione. 4. Arifiai librum de
VerRone genuinum elfe. 5. Quo tempore faSla fuerit. 6. Primam fuiffe Verfionem Gracam. 7- Interprètes fuiffe LX X ll. 8. Interprètes non fuit
infallibiles. 9. De céllulis in quibus Verfionem fuam confecerint. 10. Spacio 72 dierum, confeElam fuiffe. 11 . Non folum Pentateucbum vertf.l
fed omnes Vet. Tefi. libres Canonicos. 12. Non ad verbum tranfluliffe, fed fenfum refpexiffe, aliquando Paraphrafias egifse. 13 . Libres, qui Apocrf
phi vocantur, eos non tranfiulifse. 14. Codice Hebrao puro ufos efse, non plebeio vel corrupto, Chaldaico, vel Samarttano. i$.Verfionem hanc a fudsu I
receptam & probat am fnifse,& in Sjnagogü publiée pralellam. 16. De lecis 13 .qu* fudai dicunt Sept. mutafse. 17. An loca quadam aliter verunnt.
ut mifteria fidei occultàrent. 18. AnaliaVerfio Philometoris tempore fatta jit, qua nomen tZv • adopta fit ? An vera Sept. Verfiotn Cleopatra BiV
liotheca repôfita fuerit i 19. Poft Chrifium varias Verfiones Gracas fuiffe ab apoftatis fudaizantibus faStas per Aquilam,Theodotionem & Sjrnm-
chum. 20. De Verfione V. & Vl. & VU. 21. De OrigenU TetraplisiHexaplis, Ottaplis. 22. De ebelis&afterifcis,quos appofuit Origenes. 23. 'Dtor\
dine Verfionum ab Origene in Hexaplis fervato. 24. Origenem Gracum textum non corrupiffe. 25. De Editienibus Gracis 'Sept, per Eujebtum Pamfhr
U LucUnum, & Htfyckmm M o rm . Nm nmltum 'imtr f i diftriftii. 26. 27. Vulgu» *».».»» ƒ»«■ « : 28. De Eiitimihs mam1
ribus Complutenft. 29. De Editione Veneta. 30. De Romana : ubi de codice M S . Vaticano. 31. De antiquaVulgata Latina. 32. Editionemfiom-
nam .mnium maxim finctrim tjf'. }}. De EiitimtRrnana hmiimnfi. 34. De M S . rnftro Alexandrine. 35. An VerfuSept, vera & genam W
dieextet ? 36. Undo hac Controver fia orta fit. 37. U cram effe,qua hodie extat,probatur, ex tefiimonio fudaorum. 38. E x lecis,qua citantur abApif-l
& E van g. ex Verfione tuv d. 3 9 Uieronyrni affertiones rejeHa. 40. Idem probat ur ex veteri Ecc le fia, dr Patrum feriptis. 41. E x locû,in quibus *r
tarant vêteres Verfionem LXX ab Heb. diferepafse. 42. E x antiquijfmis M S S. 43. E x Verfionibus Orientalibus. j f i .E x Adverfariis. 4 5 .4 6 .47s
48 .4 9 .5 0 , 5 1 . Ad argumenta contraria refponàetur. 52* E)e auEleritatc hujus Verfionis. 53' Contra Hieronjmumdefenditur. 54* Contra recentiorti<\
5 5 . Non efse proprie Authentieam. $6. Quanam auEloritas et tribuenda fit. 57* E)e quafiione circa annos Patriarcharum ante & pofi Diluviuf'j
58. Argumenta pro Hebraicorum codicum calculo. 5 9- 60.61.62.63. Pro codicum Gracorum calçulo, argumenta varia. 64. De Cainane Arphaxadip :
lie in Genealogist Chrifti, Luc.%.^6. 6$. ObjeElionibus refpondetur,nec per errorem feriba in textum irrepfifse, nec ex vulgi fententia F.vangelifiam
ruifse. 66. Evanpeliftam Genealogiam tuv d fecutum f u i f s e , __________________ .________________________________________ _ _J
ijNterGraccasVeterisTeftamentiVerfiones principem locummeritoobti-
net Celebris ilia L X X l l . Interpretum, nobile illud S ynagog* & E cclefi* mo-
numentum, u t qu* in tanto honore fuit tara apud Jud*os, quam Chriftianos,
tum O riéntis, turn O ccidents.- ut ab illis in Synagogis j ab his fere fola, vel ex
ea hiÂæ verfiones, in Eccléfiis, publice perlegerentur. Ex hac reliqu* Verfiones
omneS abEcclefia antiquitus approbat* (fola excepta Syriaca) traduft*
funt, viz. Arabica, Æthiopica, Armena, Illyrica, Gothica, Latina vêtus ante
Hieconymum ; nec aliam Ecclefia G r*ca, & pler*que Orientales in hune uf-
que diem agnofeunt, hac foiacontenti. Hanc Patres & Theologi,tam Gr*ci
quam Lâtini,commentariis jifuftrarunt,& in feriptis fuis ubique citarunt jlgna-
tius, Clemens, uterquq, Juftipus, Tertullianus, Iren*us,Cyrillus, Bafilius,Theo-
doretus, Gregorius, Achanafius, Chryfoftomus,' Affibrofius, Auguftinùs, Hilarius,
totufque venerandus Veterum Chorus, antiqua ilia Ecclefi* Lumina,
quotquot doÄrina & ianiftitate claruerunt. Ex hac veritatem d oârin* proba-
ruuc, errores & lïaerefes profligàrunt -, vine & difçiplin* régulas hauferunt.
Imo in ConciHis, tam provinciliabus,quamgeneralibus,h*c a fanftiffimis Pa-
tvibus ufurpata : ica ut .Philaftrius Hsref.3 9,40. feribere non dubitaverit, quod
hanc Ecclefia Catholic a colit, legit, praâicat-,alias autem (feil. Aquil* ,Symm»r
chi,& Theodotionis) ut fupervacaneas, & tanta Editions contrarias contenu£
Multi tanquam divinam, & fpcciali Sp. S. afflatu faftam pr*dicarünt -, &, kI?
S . ÀugüftinodeCivit. l. 18. ita hanc acceperunt, pr*fertim inter Gritcos,#
an alia efset, ignorarent. Hieronymus etiam, qui inter omnes Veteres minus?
quus erat in hanc Verfionem, eam tamen,ut ab Apofiolis approbatam,verum
ftatuit,Pr*f. in 4. Evang. ad Damafum j & Epift. ad Suniam,& Erételam
mat, Verfionem Gracam, qua in Örigetiis i^aorhdit habetur, & quam ipfi vn\
ter at, ipfam efse, qua in eruditorum libris incorrupt a, & immaculata i
terpretum tranflatio refervatur -, & quod quicquid ab hac diftrepat, nidh r
bium efse, quin ita & ab Hebraorum auüoritate difeordet. Maximum ver0/j
ôoritatis pondus huic Verfioni accedit, quod Chriftô & Âpoftolis ih ufu.W
rit, qui pleraque teftimonia, qu* ex Ve t. inftrümentq.N proferunt,'fecun®j
hanc Verfionem citant.- imo, cum verba ab Hebraico textu differre vident°y
Unde Iren*us 1. 3. c. 25. h*c habet, Apofioli, cum fint his "omnibus vetup»,
confonant pradillt interpretation i, & interpretatio confinât Apofiolorum tr ,
tioni.Etenim Petrus,& Johannes,& Matthaus,& Paulust& reliquideincefA
", -frfhtnres prophet tea omnia ita enunciarunt, quemadmodum Senior..........
wetatio continet, See. Per hanc Ecclefia ubique cerrarum Chrifto primum (
[cquifica, hujufque lad e facro enutrita. Unde Chryfoft. in Joh. 9. Horn. 68.
^erfionem * vocat, ofiium ad Chrijium. Et recentiores C ritici & Gram-
jatici, qui novandi ftuaio omnia antiquorum monumenta fpernunt & con-
lulcant, Sc in Verfionem Grarcam convitia pleno ore erudant j inviti tamen
hquando pro éadem teftimóqium honorificum ferunt. Seal. inEufeb. anno
J7 34 . fol. 124 fefibit, mult a a fe dici pofte, quam utilis ifiius tranflationis le-
mio fit', quamvis ab Hebraicis fontibus longe recederet. Et Verfionem hanc ram
.inf & in comparabiltm thefaurum efse, neminem negare pofse, nifi qui abomni
■ uditione alienus f i t , feribit Heinfius Ariftarch. Sacri c. 15 . p. m ihi9 5 i.
: auftor Anonymus qu*ftionis de locis parallelis Vet. & Novi Teft. licet
LXX. iniquus effe videatur, tamen p . 490 dicit, neminem effe, qui non eam
■ antiqua fua canitie, & ex mir is dotibus, & rerum earum, quas exprimit,
L,tfiantia, dignam judicet, ut omnium praconiis celebretur sprouteactiamo-
vnium feculorum probata fuffragiis ad noftra ufque tempora pervenit. De hac
faqueTranflationediduri, 1. De ejus Hiftoria, a quibus, quando, qua oc-
Lfione faria, quos libros tranftulerint, & de quibus exemplaribus j & de hifto-
icishoc teftantibus.&c. 2. D e ejus finceritate. 3. D e ejus audoritate, inlirendum.
2. Hiftoriam hujus interpretationis primo feripfit Arift*as, qui & Ariftxus,
a quibufdam Arifteas dicitur, inter Philadelphi Regis a^ g yp ti, Lagi filii, ab
[lexandro tertii, proceres fummus ■, ob eximiam eruditionem, prudentiam, &
irobitatem R e g i charus, & ex amicis intimis j Hieronymo Regis vertfcLcmi-
_ dicitur, quafi ejus propugnator; aliis Re g i a cubiculo fuiffe dicitur. Hie
_jeftis omnium oculatus, rebus geftis interfuie .- unde Hiftoricus fidedignus, &
|mni exceptione major haberi debet. Librum primus confcripfit pcculiarcm
èrmone G r * co ad Philocratem fratrem fuum: in quo rem totam plene nar-
U ; ad quern Jofephus ledorem remittit.- eundemque in Hcbraicum fermo-
ium tranftulit R. Azar. Idumsus, & in libro Meor Enajim continetur.
ivide Buxt. Biblioth. Rabbinic.) In Latinum vero Idioma varii verterunt:
lii etiam in linguas vernaculas tranftulerunt. Q u * vero feripfit, -Egyptio-
Lm annalibus, q u * a facerdotibus fumma cura feribi confueverant, confirmari
jradit Galefinius Com. de L X X l l . Interp. p. 9. Ncc fufpicari quifquam po-
ipfum H iftori* leges ncglexilTe,vel in Jpdxorum gratiam aliquid commen-
um fuiffe; cum Judxus non fuerit, licet ipfis ex innata bonitate faveret, ipfo-
pmque patrocinium in fefufeeperit. Circa idem tempus, vel non multo poft,
Liltobulus Judxus Ariftotelica philofophia clarus, libro ad Ptolom. Philo-
aetorem 1. 1. c. 4. cujus etiam prxeeptorem fuifse tradunt, candem hiftoriam
efert. Ad hunc Ariftobulüm legimus, 2 Macc. 1.10 . Judam & Senatum cum
ppulo Epiftolam dediffe, q u * ibi recitatur. Poft hos hiftoriam hanc feripfe-
Int, Jofeph. 1. 1 2 . A ntiq. c. 2. & Prxf. adhift. & lib. 2. contra Appionem;
[hilo lib. 2. de vita Mofis, Hiftoricorum apud Judxos facile p r in c ip e s Tal-
md utrumquv trad. M egill. & Rabbini plurimi.hjter Chriftianos vero Juftinus
tart. Tertull. Eufeb. Auguft. Hieron. Epiphanius, reliquique Ecclefiaftici
Iriptores, qui omnes hiftoriam, ut ab Ariftxa & Jófepho refertur, ut certiffi-
femfine uUadubitatione receperunt: ita u t verifhmedixerit Joh. D’ Efpeires
jPrad. de LX X . Interp. hiftoriam hanc effe teftatijjimam & celeberrimam : ita ut
W*x ulla fit inter Ethnicos nobilior vel certior. Summa' hiftori* tottus hue red-
f t ; Regem Pto'lemxum, ( quern magnis elo’giis orriat Philcr; ut qui fupra
Bnnes fui vel fuperiorum feculorum Reges, virtutibus R egiis emineret, ita ut
T d ipfo in proverbium abient, utomne opus magnum & fumptuofum Phila-
mphium diceretur, ) cum magno litcrarum ftudio flagraret, omnifque gene-
ß libros,qui ullibi haberi poterant, conquireret, ut Bibliothecam fuam magnis
Kmpcibus Alexandri* ftrudam ornaret,.& inftrudiflimam haberet, fuafuDe-
Tc tr ii Phalerit, fquern Bibliothec* p rx fe ccratj Judxorum leges &religio -
Rm, cum ipforum libris facris, in Bibliothecam fuam uiferri defideraffe, & ut
E linguam Grxcam, qu* omnium longifiime propagata, & fib i optime nota
Eat, verterentur. In hunc finem legationem honorificam mifit cum literis,
i- k magnificis in ufum Templi donariis, ad Eleazarum Judxorum Pontificem,
S ^ t O n i * primi filius, Simeonis Jufti frater- de quo Siracides cap. 10.
f Jaddi nepos, qui Alexandro obviam ivit, cjufque iram lenivit,) poftulans,
.libros fuos facros ad ipfum mitteret, una cum viris, tam d odrina, quam
late & moribus, confpicuis,qui ad tantum opus conficiendum idonei effent,
leazarus, convocato concilio, viros LXX II. ex qualibet tribu fex, una cum
taplarilibrorumSacrorum, (quodex multismembranisartificiofe connexis
jnltabat, & literis aureis erat deferiptum,) ad Regem m ifit: quifummogau-
p eosexcepit, & Volumina facra venerabundus jifpexit; & poft convivia &
illoquia, in infulam Pharum, feptem ftadiis ab Alexandria diftantem, reffiifit: Hr1 Pr°cul a ftrepitu, domum contemplationibus divinis idoneam eis affignavit;
^ i omnibus neceffafiis inftrudi, Verfionem ex Hebraica in linguam Grxcam
f verent: quam fpatio LXX II. dierum abfolverunt.Qua perada, & juffu De-
Strn m prxfentia Sacerdotum, & principum Judxorum, totiufque populi Ju-
-‘»v quorum multi erant in vEgypto,) perleda & examinata^ ab omnibus ac-
pmatumeft, Bene &fideliter omnia tranflata e ffe: utque rata in perpetuum
E ner?t* neminique aliquid in ea mutare liceret, dira imprecati funt in omnes,
■ 1 quicquain in ea mutare tentarent. Re x vero, cum omnia ci perleda effent,
giuatons fapientiam admiratus, libros religiofe affervari jufsic; permifsis
É fa 'l YY^U”XOrUm ^ynag °ë arum>uc exemplaria deferiberent in.ufum fuum;
T ^ ' II' InCerprcC^ us c«m donariis magnis in patriam remifsisi¢um
K nti Judxorum captivörum millibus, Demetrii fuafu, rege AiTJfir perfolvente,
ami^ S> tHm.cxemPja r quoddam Hebraicum, tum ipfafi Verfionem in
■ 1 collocavit. Rege etiam a Demctrio quxrente,quot libros comparaf-
■ f’ e P0ndU, fehabere circa ducenta millia j [perare tamen, fe brevi habit ur um
fflnniin* e ■ ^mo A- Gellms lib.ó.c.ult. affirmat, Demetrium comparaffe
mdr'ina lePtinSenta millia. Quorum pars magna, fi non omnia, hello A le-
™. ,n? Empore Julii Cxfaris conflagratione perierunt. Tantumeti-
- va u‘t hujus Verfionis audoritas apud Judxos, ut Ubique per ^Egyptum,
nuimM* &c* ' ‘mo ' n ‘PPa Hierofolyma, publicein Synagogis ut jam
In H K pr* €Serctur > Omnibus Judais linguam G rxcam optimecallentibus
lelligerentCam ^ ^ Um vcrnacula effedefierat,) fo li Sacerdotes & d o d i
KB- Verfionem vero hanc non fine admirando confilio divino fadam effe,
fatèntur omnes.- quod a Rege Ægypti, Judxorum & eorum religionis hó- 1
fte,. Pagan* fuperftitionis ftudiofo, hxc tranflatio procurata effet in linguam
per orbem notiffimam, qua paratiores-fadx fint gen tes ad Evangelium am-
pledendum. Sic T ert. in Apol. cap. 19. L a d . lib. 4. cap. 2. Clem. Strom.3.
Eufeb. Prxp. lib. 9. cap. 1 . Chryfoft. etiam Horn. 4. in Genef. rarum & fingu-l
lare miraculum appellat, ut a Rege barbaro, alieno, & populo D ei inimico, ve-\
ritas divina intergentes difpergeretur. Et Auguft. de D o d r . Chrift. lib. 2. cap.
15. obfervatjhanc Verfionem Apoftolorum pvxdicationi viamftraviffc; cum
gentes linguafibi nota, ea qux ab Âpoftolis de Chrifto prxdicata e rant, a]
Prophetis prius prxdida fuiffe legerent: ita ut fuerit quafi fundamentum ma- j
gni cujufdarp xdificii immenfx molis, quod inter gentes fuper illud extruen-
dum foret. Nulla enim d^Apoftolorum fraude, vel de Judxorum malitia &
obftinata perfidia dubitatio oriri poterat; cum ipfi Judxi libros facros dili-
gentifllmc in jinguam Grxcam tradudos Gentibus tradidiffent.- ex quibus tum
myfteria Ghriftiana probari, tum ipforum incredulitas, qui Chriftum non re-
ceperant,redargui poterant. Si vero poft Chriftum fada fuiffet h xc Verfio, fu-
fpicareptur Judxi, haud fideliter fadam fuiffe : & ipfi vel ex invidia libros fuos
corrumpere tentaffent, vel Chriftianos dc corruptione accufaffent. Ampli-
us etiam circa hanc Verfionem elucefcit providentia D ivina, quod cum confla-
•graret Bibliotheca Philadelphi, in qua repofitum erat ipfum Tranflatorum
AiTofcr-tw, ipfam nihilominus Verfionem ab interitu fen a v it .- .quod exempla- j
ria inde deferipta in omnium manibus tunc temporis extarent, & in fynagogis)
publice prxleda, quo Verfio ipfamet farta teda fervata e f t .- & vanitas argument,
quod a Neoterico quodam affertur, apparet: qui, ut probaret Verfionem
^ 0 'hodie non extarc, hoc utitur argumento ; quod temporibusC.xfarisin-
cendio perierat ipfa Bibliotheca, & Verfio G rxca O r ig in a lisq u a f i non fu - J
iffent exemplaria innumera inter Judxos per orbem terrarum difperfos, qui J
hac tam publice quam privatim ufi funt. Ingrati itaque, imo indigni (verba func ]
D odiff. WoweriSyntag.cap.8. nifi providentia D ivina ingens beneficium ag- j
nojcamus & admiremur -, Scripturam facram, tanquam propriam & ptculiarem J
fudaorii, Hebrats confignatam literis,phsrimis annts ante exortum falutare Chrif
t i fydus, Cjraco fermone indutam,ipfifq; fudais invitis veritatem effluxiffe : &
nifi ante fceliciffima tempora, quando Chrifitu hominem induit, opus hoc Graca in- J
terpretationisabfolutum fuiffet, flagranttbus livore & odio fudais, fordibtts & \
mendis depravatam Scripturam, aut mira offeuritate involuta prodidiffent : ut
. obfervavit Eufeb. Prxp. lib. 8. I
4. In hac hiftoria, qua nulla fere inter Judxos vel Chriftianos certior veil
illuftrior, quxdam funt, de quibus Neoterici quidam, qui omnia in dubiumj
revocant, auxftionem movent. Primo de Ariftæx libello, qui hujushiftori*
quafi fonshabetur, & adquem Jofephus ledorem remittit. D e quo omni-j
um primus Lud. Vives in Aug. de C ivit. lib* ,11. cap. 42. dubium injicit, an]
non a Judxo aliquo nomine A riflex evulgatus lit? Confidum enim iple putat!
ab aliquo recentiore: cui adftipulantur Leo a Caflro prooemio inEfaiam, Sal-1
mcron Proleg. 6. maxime Jofeph. Seal, ad-annum Eufeb. 1730. qui librum
fuppofititium effe pronunciat, & a Judxis Alexandrims confidum. Lud. Vives,
tamen non hoc ahfolute afferit, fed ita fe putare dicit. Scaliger etiam lo - j
co citato, Ptolemxum Philadelphum Al.exandrix Bibliothecam locupletifiimamj
extruxilfe, & Hebrxorum monumenta facra in Grxcum iermonem converti
prxeepiffe, certum effe, affirmat. Hiftoriam tamen Ariftxi carpit, & falfam effe
vult. A t argumenta ab ipfo & aliis leviora funt, quam ut hiftoriam tantis
& tamantiquis prxfidiis munitamconvellerepofiint: contraltos enim aliof-
que paucos recentiores teftium nubem adferre licet. Nam inter omnes, qui
hanc hiftoriam pertradant, nulli hadenus inventi font, quide ilia vel tantil-
lum dubitarunt ; fed ut rem certam Sc indub.iam fupponunt, exceptis paucisj
quibufdam rcccntioribusquorum audoritatem vetenbus illis, qui propius
multo erant ad Ariftxi tempora,. & veritatem melius percipere poffent,nemo la-
nus xquiparat, multo minus prxfert : cum non tantum Jofephus, philo, Tertull.
Cyrilluf, reliquique antiquijeriptores; fed & ipfe Hieronymus pliirimis
in locis Ariftxi teftimonia proférât : ommaque, qu* vel ab illo, vel a jo -
fepho, aliifque vererum ex Ariftxa depromuntur, libro Ariftxx, qui liodie estât,
ad amuffim refpondcant.- ut obfervat, inter alios, Bellarm. lib. 2. de Ver-j
bo Dei, cap. 6. Unde Reverendifs. Ufferius, licet nullum non moveat lapi-
dem, ut Verfionem hanc déprimât, Ariftxam tamen contra Scalig. tuetur,Syn-
tag, cap. i. Sc Ifaacus Gafaubonus.in G rxcis Scriptoribus verfatilfimus.qui de
ipforum ridda. oprime, fi quis alius, judicare poterat, in noris quibufdam propria
ipfius manu feriptis, quasmihi communicavit Dodiff. ejus filius Mericus,
S. T. D. de Ariftxx hiftoria hocferc judicium ; Arifiaam elegantem effe feri-
ptorem, cujus. antiquit at em tum phrajis argute ; tum fofephusf qui multa hinc
deferipfit. Et paulo poft, Credimut admodum.antiquum effe, dr plane cjufmo.
di? quern non legs'ffe poeniteat ftudiofo, aut Graca lingua aut antiquitatis. -nan.
antiquijftmus eft auElor, Nec dubito eum effe, de'quo f ofephus*-Itaque Hie ipfe eft,
qui rebus geftis interfuit,qua hie memorantur. Hxc Cafaubonus. Quibus hoc ad:
dendum ^ nullam rationcm dari -poffe,. cur libellum hunc fingerent Judxi .• ..
auttoritatem hujus Verfionis elevarent, dicit Sûmcïon, miraculum cellular un
filentiofuoextenuando: e contra, auSoritatem huie Verfioni conciliarent, di-
ck Scaliger, fingendo prodigia circa hanc Verfionem : Sic alter akerius fundan
mentaconyellit, cum utraque ruinofa fint. Qtjx,a Scaligero Sc aliis objici-
untur, facilediluuntur. P rimo , cum Ariftxas feribat, Demetrium Phalere-
um Bibliothec* Prxfedum fuiffe, & Verfionem Grxcam procuraffe ; hoc fal ■
fum effe, probat Scaliger, quia Demetrius initio Regni Philadelphi extindus
& Reg i Temper in odio fuit, ut ex D iogene Laertio probare nititur. A t hoc
audore indubitato réfellitur, qui paulo poft Ariftxam f e r ip f it& vel ab ip fo ,
vel aliis, qui rei geftx interfuerunt, verftatem addifeere potuit; Ariftobulo fcil.
Judxo Philofopno Peripatetico, cujus h*c verba inter alia ex ejus libro a« [
Ptol. Philometorem refert Eufeb. de P rxp. Evang. 1. 13. M' ÿ Ja# «
•h* rifitit itiilmv i*i n rtorawivhi/]©- iiKaVih^ finrihuas, tv 4 [yi
yott, J l*d(cv* ftlOTJ/xU, AM/xtofû [ k*Ï] *t*yt**l<l -
oa/xtiDt T<t ottfi nre, Tôt a vero Legis.interpretatio fuhRege Philadelpho cogno
■ mmato,abavo tuo, peraüa eft, Demetrio Phalereo magnum fiudium adhibente,c
mum negotium promovente. His Ariftobuli verbis, quid clarius pro iis qu
de Demetrio narrat A rift*as, dici poterat, non video. A t ultra objiciunt/quc -
modo ex fingulis tribub9 feni deligi poffent,cum fol* reliâ* fuerint tribus Jud t
& Benjamin,reliquis longeanteadeportaris ? Ad hoc refpondeo cum. Serarii >
IIsI fIlRf l » i l l H
P iM