-----------------------------T EW< P L I S A L V M O t i l ä v d 6 C '1^1'P T 1 u
Tn 4 ' tot enim Tne'yphi ätqüc Metop* Tunt in cö ordine diitnbuendi Qood
Ji phires Cupponerenrar ordines in quarto fièrent j . Triglyphi.&ficdeinceps. ,
[lind pr«erPca obfervandum in collationibuj numerorum Tnelvphi & Èpdtyiu,
«nowt Sc Zdphoti, non elle iddend.m oflavam panera, fed propter ra")«-
•cm altitudinem, majorem, nimirum fextam. Qu* omnu & fingula ex ante-
codentibus duabus Tabulis quafi compeadio mamtefta lunt.
De Symmttria five Proportion; partium adificii.
Villalpandus 1. y. cap. 14. Proportio triplex eft, Acithmetica, Gcometrica, |
Mufica five Harmonica. Harum unamquamque licet in his noftris fabric« ob-
fervare. & in illis potiflimum numeris quos in partium hujus ædificn Tabu- j
las redeeiraus. Ac primum Arithmeticam proportional qu* per eandem differentia
™ progredkur, in ipfis numeris ordinum
ex Sacro textu collegimus, viz. jo.40.30. Et h*c ipfa ratio in jubduplis Atno-
orum numeris repenatur, & in fubquadruplis domus Régi*. De proportione
Geometrica in qua primus ad fecundum eandem habet rationcm quam fccun-
dus ad tertium fi continua fit proportio, aut quam tertius ad ,dlf:
ercta, non eft hujus loci exempl» proferre j nam fi umverfa exemphs probare
velimus ea omnia in unum locum congerere cogcmur qu* de partium ment
i s feórfim alibi profccuti fumus. Illud verb hujus *difiai propnum eft
atque maximè obfervandum. idque ad harmomcam proportionem fpefitt, quod
non alia ratione vifus hujus «dificii partibus contemplandis deledari videa-
tur. quam auditus vocum aut inftrumentorum fuavi modulation perhuatur.
Porrb concentus omnes, quos Gr*ci ovi*<pwî«t appellant , funt omnino lex,
Diateffaron , Diapente, Diapafon. Diapafon cum Diateffaron, D.apafon cum
Diapentc, Difdijpelon. Vcrùm cùm Diapafon com Diateffaron foperpamens
denominari poffit , harmonica certè confonantia non c * j atque adeo omnes
confonantiae Font eantùm qninqoe, tres *iz. ümplices, dure compote. Ec ho-
rum quidem rationcm in Monochordo eaamraant Muficst perm. Hic vide an-
tecedentem Tabulara partium Ttabeationis.
De Templi admirandis.
oftendit ex Joh. z. 19. quam fimilitudinis rationcm in-eo llatuit ut fingat CorTr
pus Chrifti brachiis diduftis fed junftis cruribus extendi per return Templuml
ita ut caput occupet Sanftuarium, pedlus Altäre, pedes porfaih Orientalem, I
minus verb Aquilonarem 8e Mtridionalem portas. Quomodo_ergo per■ er«
illas portas adieus 8e via ad Altäre 8c Sanftuarium patebat,- fic; per Chrifti j I
pedum 8e manuum, vulnera patet nobis ad verum Samftuaiium aditus. Marc
autem xneum ad latus Meridionale Templi prope Altäre conftitutum figurabat
aquam 8e fanguinem fe latere Chrifti dextro promanantem ad peccatorum no.
ftrorum ablutioncm fpiritualemquc fanflificationem. Hxc quidem func acutfc
8c ingenioß ä Villalpando excogitata , fed non parurti .coaöa «men video,
tur, ac fubtile ingenii humani acumen magis quam Spiritus Sanfti folidam I
fipientiam atque doftrinam fapere atque redolerc.
Summa tonus firuftara Templi, ejufque magnificentid, & Salomons glmt I
! Villalpandus lib. y. cap. 16. Templi Archicedus fuit ipfe Deus ex 1 Par.
18. <9* Omnia, iriquit David, ad me vénérant fertpta manu Desut tnteUtge-
rem univerla opera exemplaris. Quibus verbis ( mquit Villalpandus ) defi-
ènacur quod Dei manu non deferiptiones modo, figur* ac difpofitionesomnes,
Ichnoeraphi*, Orthographi* & Scenographi* graphicè depid* fuerint, ye-
rùm etiam longior quidam Commentarius, in quo umverfa Dayidi tradiw
fuerant & ab eo Salomoni. -per artifices opere complenda. Dei Architedi (
veluti executor, quem Hifpani vocant appareja&r, fuit Hiramus, de quo a I
Par. 1 . 13,14* & > Reg* 7. '3>i4* . -a o
C A P . XXVII. Villalpandus ex iR eg .y. 13,14*11»’ ** & ex * “ 4r*1 * 17, 1l*
collieic operariorum numerum fuiffe 411900. nempe ex Profelytis ijo m. St
nrxterea ?too Pr*fedi 5 Deinde ex Ifraelitis 30 m. qui per vxces operaban-
tur 1 Reg.y. 1 j , 14, & 2 Par. a. 17, 18. His addit 80 m. Tyriorum,
totidémque Ægyptiorum exEupolcmo, quia i Reg. y. 17 ,18. fit mentio c * .
mentariorum Hiranii qui junguntur c*mentarus Salomoms. Hos omnes v n -
lalptndus vult occupatos fuifle in monte lapidibus atque ligms cxdendis, do-
landis atque conveûandis. Pr*ter hos vult fuiffe i6y m. qui Jerofolymis pr*-
paratos lapides excifaque ligna in ipfo «dificio difponerentcum ipforum
prxpofuis îîoo. Horum 16s m. quia non fit expreffa mentio eos colligit ex
,300 pi*fe6tis, quorum mentio fit 1 Reg. y . iy, i<. quos prxpolïtos vult eue
diverfos à jfioo prxpofuis quorum fie mentio a Par. a. a, 17.18. Porro ex
collatione 3 too pr*pofuorum cutn 180 m. qnibus prxfedti erant, colligit qum-
quagenis operariis unum pr*pofitum fuiffe nve prxfeaum. Itaque
2100 pixfeftos Hierofolymitanos eâ ratione dare operarios x«ym. QL. Cap-
pel. In operariis his recenfendis falli atque hallucinari videtur omnino Vil-
falpandus, ac pro more fuo omnia in m.ajus augere fine necefGtate. Nam ad
Eupolemum quod attinet qui de fuo addit 80 m. Tyriorttm tottdcmque y£gy-
ttiorttm, authoritas ejus taccnte Scripturâ nulla eft. Ægyptiorum autem in hdc
Fabrica mentio nulla eft in Scripturâ, Tyriorum quidem ilia memimt & eo-
rum non indieato numero. Itaque videnttir omnino illi comprehendi in illis
lyo m. peregrinorum feu profelytorum quos Scripturâ vocat, quique
memorantur i Par.'i. 16. Salomon enim dominabatur toti Palxftin* ufque ad
I Euphtatem, ac proinde omnibus Chanan*is qui circa Tyrum Ss Sidoncm in
monte Libano 8f circa eum habitabant, qu? etfi Tyriorum Régi fubditi effent,
! erant tarnen Salomonis tributarii. Ergo fccundùm Scripturam tuerunt tantum m
I univerfum 180 m. operariorum.nempe îyo m. D '"U & 3* m. Ifraelitx.Prxfeâi
i corum 3600 comprehenduntur in illo numero. Nam fi lyo m. peregrinorum divi-
j derentur in mrmMvixJùf, inyenientur 3 m. w w w rw A f . Jam vero in fin-
gulis -mrnyfirmn unus eligebatur qui reliquis 49- pr*ficiebatur, eratque eo-
I rum iPvJiMvn îo . vero millibus Ifraelicarum pr*fe£ti • videntur fuiffe 300
centuriones.fic fiunt 3;oo prxfeôi, qui memorantur « Reg. y. iy;-- Quod aujem
a Par. v. ult. dicuntur fuiffe 3600 vcl QçiKyut eß Librarii, cujalmodi
udflct in numeris frequeiitia occurrcre in libris Sacris in Çritica noftra Sacra
oftèndimus : Vcl etiam hoc harnopeaU fie conciliari poteft, ut dicamus de-
ecm mmiMvrïfWf profelytorum præpofitum unum fuiffe ■ mv\dMoîaf%v, ita
fuper 30. m. profelytorum prxpofiti fuerint 300 mrnwnaf^t
qui fi addantur ad prxcedentem numerum 3300 prxfeâorum, erunt in univerfum
3600 prxfefti. Hi autem liom.operarii in tres partes diftribuebantur,
quarum una conftaiis 60 m. hominum menfem unym operabatur in monte,
lapides & ligna cxdendo 8e conveâando, reliquos duos menfes domi màne-
bat ; aûernis enim 8e per vices operabantur 8e quiefeebant, non verb' per-
petuo occupabantur in opère: nam quod de 30 m. Iftaelicis dicitur 1 Re-
gum y. 14. id per analogiam & proportionem de reliquis operariis intelli-
geodum eft. Paieront ergb in univerfum 60 m. homines qui perpetuo in o-
pere occupabantur. Horum fere dimidia pars ( nempé circiter »5 m .) occu-
pantur in conveâandis lignis 8e lapidibus , reliqui illis in monte cxdendis.
dolandis atque fculpendis ac prxparaildis. Verbum enim 3 XH 8e 3 ÜH quo
Scripturâ utitur de utrifque tam lignis quàm lapidibus ufurpan poteft; aut
fi diftingui debent de lapidibus, 3 Dn, verb de lignis potius ulurpatur;
unde e« qood Anbicè i - j i r a . Dön lignum lignificat.]
C A P. Z7, »8, >9,30 8e 31. Villalpandus confert Templi ftrufturam Crm
uhivérfi mundi fabrica, cum caftrorum Ifraeliticorumicirca Tabernaculum Mo-
faicum difpofitione, denique cum humani corporis fabrica 8e proportione.
fD e quibus vide Tabulam propriamj ubi multa à Villalpando gratis fumun-
tur, vel ex coenofis Judxorum lacunis, 8e febriculofis Rabbinorum fomniis
atque commentis hauriuntur, atque pro Lbitu 8e arbitrio Villalpandi collocantur
atqde difponuntur, ' ,
C A P - r i, 33,348e37. perfequitur nonnullas Templi cum-Ghnfto myfti-
cas 8: ivpicas fjmilitudmes. Calamum quo omnia Templi menabra 8e parus
menfurântür comparât Charitati, Corpus Chiifti Terni lo fu'rffc adumbratim
atque opulentia. E x Villalpando Tom. i . Explanattonum. P a r t.i. /»fc.yll
Difp- 4- cap, 60,
SUB ST RU C T I O N E S.
Parietum fubftruöionis longitudo erat fuperne 800 cubitörum quorum fin.
guli paffus communes exxquabänt, infernb cubitorum 1000. Latitudo loo cub.|
in angulis yo cub. ubi . erant anguftiflimi, altitudo 300. Anterides five enfmti
quibus paries fulciebatur, ejufdem cum pariete altitudinis , nempe 300 cubit.,
latx in quadrum fuperne 50 cub. quanta erat muri craflities, interne vero ex.|
tra murum fubftruftionis procurrebant- lyo cubit, ea nimirum proportione
qua pcs tibi* craflitiem fuperat. Lapides quibus extruftx erant ejufmodi fub-
j ftruftiones, longi erant ( fcCundum Jofcphum) 4a cub. ( alia* ay. cub. J latij
ia . aid 8. omnes ex marmore ferrä intrinfecus 8c extrinfecus fe£ti, commif.i
-fur* lapidum ita latentes ut oculos fallerent.
C O L U M N S
Column* item b Pario marmore 1453. non computads dimidiatis cblum.|
nis pariedbus ac pilis adpaftis, numero plufquam duplo plures. Smgulxcj
fingulis faxis , craffar quantum tres homines confertis ulnis amplcfti poffent,
decupla altitudine. Nulla minor aldcudine iy. cubit. - Capitellj opere Co.
rinth-o pulchra ad miraculum.
F E N E S T R A .
Prater eas qu* in pavimento aperiebantur ad illuftrandam hypog*am habita-
tionem, fuerunt majores quadam feneftr* aa46.
P E R I B O L U S .
Peribolus ex fingulis lateribus Iongus ia.y calamos, craffus & altus calamun
unum, h. e. palmos Rom. aa , vel Hifpanicos 23 cancellis mar moms
inter columellas calamum unum cubicas.' Via inter Peribolum 8c portuuraj
gentium lata 37 / cub. longa calamos 113. five cubitos 7^8 K
P O R T I C U S G E N T IU M .
Longa calamos i io , five cubitos «87 -, lata cubitos 43 Paries ejus fu-jj
per altitudine Periboli erigebatur ufque ad fummam domatis coronam Cub.
ay< utriufquc autem Pordcus ( nam duplex in altitudine erat ) altkudo eratj
par latitudini, nempe cubitos 43 ?. Atrium Gentium latum jo cubitos, ion-1
gum loo.
A T R IO R U M .
Paries ejus Iongus yoo cubitos, altus cum triplici columnarum ordine £o|
cubit, prxter ßylobat* altitüdinem qu* par erat peribolo, nempe cahmil
unius. Portarum ejus (in quibus quartus columnarum ordo erigitur^ altitudo à pi.
viraento Atrii Gentium fuit cub. 78. Caftcllorum autem ( in quitus quintus j
erat columnarum ordo ) cubit. 90. Acriorum Ifraelis arc*(qu* fep.tem fue-j
runt ) fingul* quadrat* erant 100 cubitos. Area autem Atrii interioris live!
Sacerdotum, in cujus medio Domus Dei infidet, proprioque peribulo cingitur,j
ejufdem eft cum exteris latitudinis, nempe 100 cubitos, longitudine vero hu-;
jusdupla fcfquialtera, h .e . cubitos ayo. Pordcuum quibus arc* undique ein.
gebantur longitudo par erat are*, latitudo dimidia lo.ngitudini, nempe cub. y®. I
Caftella in angulis 8c Porticuum conjunfturis conftituta, numero 16. fingula qua-
drata cubitos yo longa 8c lata. Port* fer, très exteriores inAtrio Ifraelis, inte-
riores totidem qu* aperiebantur in Atrium Sacerdotum, fingul*long* fo|
cubitos (quantum nimirum portiqis erant lu x ) latx verb ay ciibitos, fpi.
tium verb vacuum reliftum inter Thalamos latum erat 10 cubitos. Thalami
fex, très ab uno latere, totidem ab altero. Thalami quadrati calamum unum
longi, lati 8c alti, cancellis undique cinâi. Poftium craffuudo calami unius.
Portarum lumen altum 13 cubitos, latum 8.
D O M U S D E I .
Latitudo turris erat cubitos 44. altitudo ab ima turris parte ad lapidis ail*
gularis apicem. qui totius «dificii eft pars fublimior, cubiti lay. Vcftibulum
ab altero pariete ufque ad parietem Sanlti alteram, latum eft cubitos n||
( en dedans oeuvre ) longum cubitos 20. Sanfta, five locus fanftus cub. 10
longitudine dupla ( nimirum cubitos 40 ) in qua induditur paries interjeftui
qui dividit Adytum, latu» feu craffus cubitos a i . Adytum interius longum
latum 8c altum fuit cubitos ao, abfque feneftris. Erant in univerfo v*dificio
Cubicula 71a, ferè quadrata omnia, firigulorum inane erat cubitos .12, qu*
dam ex illis mulço majora. Prxterea erant fubterrarifcx officin*, Culin* facrtl
8c prophan*, & Gazophylacia ampliflima in quibus fcrvabantttr decimx &
primici* totius Ifraelis. Erat prxterea, maxima ilia aula qu* Sanfto 8c Sin*
do fanftomm imminebat, in qua fervabancur Tabulx, Cortinx, ac cxteri
Tabernaculi inftrumenta & anathemata facia. Via qu* inter cubicula utrim-|
que pofita interjicct, eandem habebat cum cubiculis latitudinem, longitudi*
nem verb cubitos 487. Trabes communes habuerunt minimam longitudinem
cubitos ia 3, craff* cubitos 1 Î, lat* cubitos i | . Ali* fuerant majores qu*|
domus Dei univerfs-latitudinem colligabant, long* cub', y4. craff* cubit. » T
latx cubitos 3 ?. Omnes cedrlnx fculpturis, cxlaturis, bradeis aureis erant
ornatx. Pavimentum totius xdificii, prxfertim Porticuum, ftratum erat lap1*!
dibus varii diverfique coloris admodum pretiofis, adeoque cruftis arcificiofe
ad pidur* normam tcff.Tlato opere conjundis erat compofitum, ut unius inftaf
lapidis apparcret. Parietes, tedum & pavimentum fand* Domus laminis
■ reis conteda fplendcbanc, clavis fimiliter aureis affixis, quorum capita niitol
arcificio elaborata cranr, in eorumque fingulis auri ay.uncixconfumptxfunt
Erant omnes varjis 8e artificiofiflimis cxlaturis infculpti, & enciufti locovi*
rii coloris pretiofilfim* gemmx auro inclufx/fuis locis miro ordine difpo*
nebantur, qu* fuo fplendore ftellarum coetum imicarentur. Vafa ex auto cor flu1
440 m. Argentea 1340 m. Confumpta in his 108 m. auri talenta , cum a m.jj
auri ficlis. Qnx aurifumm^ xquivalec Roman* Monet* aureis feutis 1817.^54024* ]
I Argenti verb talenu mille millia, facianc Romanic Monet* aureos feutot
I 14^4-480000. De qua ai ri 8c argenti fumma nihil detradum eft folvend*
'1 perariorum mercedi vel iis nutriendis, vel aliis impenfis Templi faciendi?*|
fed totum illud aurum 8c argentum üi Templo fandificatum fuie. Aurum M
«niverfui»"