sm m
| 6
Ve Linxuii Bekak*, ejuTantiquitute, -ge. P r o l e g . ï l f . "
Chriffian* n. iS rM o fem nomma mutaffe es lingua p r im *« in * * " |
braicam, in qua fe riplit. ut ita connu «cb r*is inttll®_poffit .
U tap u d Curtiomvidemus, qui Perfaram nomma qu*dam G ra ra red
dit cadrai f.gnificaiione : ac li quishillomm creation» La<me
; primnm homincm « c a r e t p r » , qn,a ex terra delumptua
vificnm, quia omnium vivenuom mater ; mulicrrai, M M * H“ 1»“ ™ °
ft fta efti Cain, ncqnifitum, quia dixit Bva. A c qm fm v ir nm .S icA l^
sand. Polyhift. Ifaacum G race fcribens, >«.»1« yocavit : & multai ta
lia apud Hifioricos reperiuntur. Hoc tero gratis affermir nec pro-
babilfratione nititùr. Etfi enin» Hiftorici vel Interprétés, qm al' f rnI" " a'
tionnm res fieftas feribunt . v tl in fuam linguam vertunt , abquando
officia, & dionitates, & interdnm ex raufa fpeciali propria nomma, m
quibus emphalîs vel cnergia quidam later, fiai lmgua cxplicant : hoc
tamen conflanter per totam hiftori* fenem'ab aliquo B en ,
cum nullibi tale quid HMoricus vel Interpres le tton # ' ^ a t ‘” “ i
te neco • nec ultas talis Hiftoncus nommari poteft. Scnpferant G r *
ci bella Grzcoram ram Perds nomina tamen Perûrom plernmque
retinent.- Artaxarxem vel Xeraem nommant, non f j f t W g j
»,»«■ & Darium, non inqrinntm -, licet ilia nomma talem habeant ligna
ficationen,. Romani feriptores bella Punira defenbente»,
pro Carthagine, C iv im im n x vm c nec pro Burfa, Cnnhagm. '
nec pro Afdrubale, Vm h um ad pngnam acaalhm-, licet voces lit*
ita reddi ooffent •• fed proprio nomine unumquemque d dignant, ut
Hannibalem, Hatmooem, Stc. ütïcil, ipfi, de quitus feribunt per propria
n o u an t , quibus a fuis appellantur, ab alus dignofc. wffin*.
furdum enim eft,nomina propria,quibns turn dorm turn tons nofcuntul,neg
lieere. aliaque pro arbitrio fingere, & ex prqpms appellative facere hoc
enim k e t hiftonam de
curare. Nec unum Hidonram proftrre poffunt ex omnibus, qui aharnm
regionum res gebas narrant, G raco rum, Latinorum, Perfanim,
Indorum Affyriorum, Gallorbm, Btitanorum, n o n orbis Incolamnr
&c. qui non locorum & hominum propna nomma retinent.
6 Idem demonftrant vetufta gentiüm & populorum nomma qu*
plerumqueoriginemhabent Hebraicami aliisverolingun; mlfignihcant:
quod a ïu d eundem Grotium libro pnmbde Vent. Chnlhan* Religio-
nis i maxime apudD. Bochartum G eogr. facr* parte prima, fiffeprota-
tum. Ubi fingnlbsSemi. Chami, & Japhec. films St nepotes fingulis
gèntibus nomina dediffe oftendunti ut Affur, A ffyruSi Elam.Elamitisi
t r a m , Aramzis; Ln d, L y d is , Gomerum, Cimbris Cimmems
(dequibusDiodor.l. 5.)Madai Japhenfilium, Médis ; Javan,lom b iR & c
, Ex antiquis G«ntilium deorum nominibus , quibus apud genres
nihiî antiquius , ejufdcm lingua antiquités fuadetur : qu* ex lmgua
Hebraka o r t a , & a vieïnis regionibus ad A&yrios & Graces denya-
t a f o f i e , oftendit Dottifc. Gefh. Voffiüs hbris de origine Ido lo lim*.
ïapetum faciunt filium cceli & t e r r a , pattern Atlantis,
Eniméthei ■ de cuius etymo varie fe torquent G r * ç i , ob hiftori* ve
r * ignorationem. Ex qua colligitur, ïapetum almmnon
Japhetum N o * filium, Septentrionabum . tam per Europam,
Afiam parentem. Saturons ab Heb. T !D id eft, a Uuaia deduc^
tur, ut Latium dici votant Latini, quia Saturons ibi larnit, cum a Jove
dialeftum, (nam G alli cum Pcenis noriagebant fine mterprete, a n f
in Hannibalis exercitu de Magilio quodam Gallorum _ Regulo . apud
Polybium tegimus, quod i * -m_ h d ) j i i» « P \
v i , S J * . , , r inttrfratm qua ab ip/ii ( Gallis) i ,s r n a ,s r .m ,nm l,n i
dins (Pcenorum) deelaravit:) tamen aperte probant, five per crebra cornj
mercia vel bella utrifque commuma j vel ( quod maxime probabild
e ft,I per Phcenicum colonies, quas ubique terrarum mifernncs muld
vocabula Punica apnd Gallos in ufu fhiffe: Idemque teftatur R n rn n .
diir. UlTerius de Wallia noftra, lib. dc BnHMicarumJEcrlef arum pn-
mordiis. cap. 5. .hisverbis. U , Cains ,x T M u r a n f , C ost,
ions, simtasm dici u n it : aidit & .Cambrn ?««?« marnm Jignif,,.!
r a n, anmaimcdvm 1 'P K ir , mnram, & K in a , urban w ans, it.
Britannic vox n,n abfimilis, C a n , & mum a &. nrbm snmibm ,c„J
fugeret. Jovem a Tetragrammato 'Tin' deducunt multi ; Belumfivr
Raal ab Heb dominait quo nomine plures deos habuerunt Phoe
nices - Vulcanum-a Tubalcain, qui ufum ferri & *ris invemt; Cere
rem , non a fir.,ado ut U t in i , fed ab Heb. I M . ft“ »1* M M
ix n a f i i per influentiam Lun*, ad quod Gr*cum W s , unde Scm ger
Cérerem deducit, referri poteft. Plaça qui volée, légat, p r*ter D. Voffium:
Bochartum, Jo. Seldenum de.,diis Syris, St alios.
8 Aliud fuppeditant argnmentum reliqui* qd*dam h ngu* Hebrai
j e * , in omnibus" aliis a viris doéiis oblervàt* o ® V i J im om n e ^ J ^ B
ilia derivatas else votant; ut Waferus in nous adMithrid. Geln. c. i .
i p 87 H J . Hoc maxime confpicitur in iis populis, qm Babylompro-
otnquiores- ubi prima linguarum divifio fcfta ; ut in Chaldaica, Syn-
aP« T i b i c a “ p «fica,P hoe nic ia, Chanaan*a. Unde Poftell. L de » .
linéuis N ili tlfit Hthraica lingua friHCipam mmam tfaram, aan-
a im i j a - f i r i i nt M ü n g u i * torn variis t r ia ran itia difptrfa f ir m
* JLr millia ita affine s effent, & ad Mam unam tta aceedentts, Ht ta
Mhrenter cognita illas difeas faciliori negotio, quant L am a J W
\ iam a iia tiil ltalicam, ttfpaaicam, Gallican,, Sicalam, & c . Apud G r* -
co fp lu r a themata abHebr*is dedufta efse affirmai Erpemus, G rat. de ,
ling.P Hebr. InBarbarisetiamlinguis, Germamca, antiquaGallica fq u *
S m c u m W a llic a .) lllyrica,8tc. ipf.us p lu ra li extme vai
s demonftratur. Catalogos contexmt Poftellus, lib d'OriBm.bus vo
cum quarundum, qu*apud «v£thiopesfive Ind o s, Latinos, Gallos St
S r a co “ oemmunâ fumeum Hebr*is : imo Çatalogum exhiber voçum
oriaine Hebraicarum qu* in omnibus lire linguis retmentur. J“ 0"
oftendit Joh. Davifius Cambro-Britannus in p ÿM t W T cltanw-WSfo
Zuero Boxhornio G r ig . G all. c. 7 . cu ju s verba adferre hbet 5 *»r (m -
qnit) ijla H t ir a , lingua v 'p p * ,a alas Im a a
i ,s altiju* in omnibus lingms rsismJintsn f t ^ & JienifrMitia- a t l
rut uinum cornu came lus, quem nomtne Sjnaco tn Latium ventjje, atetr
Varro : aliqua in fluribus, ut K ir , Keriath, urbs, onde Carta & Cartage
& Cair marna tÆgyfti urbs , & Sarmattcum feu Scjthtcum Catr, &
Garni, & ^Parthorum Ctrta in Budocerta t Tigranocerta, Vologtcerta
é -c. &"mftrum (VVallicum) Caer. Sic Çracum o t a ^ abHebr.
üi*7S tiBetefi, undenoftrum ffilog. E t Latinum menfura
mefurah , ’ unde & noftrum, mefùr , & Anglicum, meafitre. His fimi-
jja habet Dodifs. Bochartus libro fupra laudato de lmgua antiqua
Gallorum , quam multa habuifce vocabula Phoenicia five Hebraca prolixe
probat, ex deorum, dignitatum, officiorum nommibus-, ex iis quar
ad bellum pertinent-, ex velUura, animalicm, & plantarum appellatio-
nibus ; ex Geographicis 8t Chorographicis vocabuta, Stc. qn* licet non
probant antiqnam ,03110^ linguam vel Pheeniciam fuifse, vel ejus
Hftce'adj'icimus lingu* H eb r* * puritatem St fimplicitatem, .qw,
plane demonllrant, ipfam anre alias fuilfe 1 cum omnia
illud, quod ex iplis compofitum eft, neceffano exiflant. Omnes emm alia
linguae qu*dam vocabula ab Hebr*a mutuantur , h *c yero ab us,nu|.
laT fed ab omni exterarum didtionum mixture immun.s cft.cum tamta
in Chaldaica St Syra multa peregrma vocabula admixta mveniamur.
Non negamus, Chaldaifmos quofi&n in vec. Teftamento repenri i nan
ob ChaM*orum vicinitatem idiotifmi quidam eorum in Hebrsam advt-
nerunt.- 8c cum de rebus,Chal(kicis loquuncur fenprores fa c ri, inttr
dum quafdam . eorum voces u fu r p a n tu t Ef. 14; 4 - P.a* 74- ' Pra cci
rim in libris poft Caprivitatem feripus. In ptiqribus tamen paucillin,
font Cbaldaifini, St a msltis in dubinm v o can , ita nt vix neHtu di,
gni videintur. Praterea Chaldaica vocabula multa , figmficatione 9
cet diverfiflima, f*pe ad unam radicem Hebraam reducuntur, & var»
Chaldaica ex Hebraic» manifefto detivantor, prjcipne per *
f e tom v , uc norac vir doftns. Unde j o t Scalig. Epift. 24a- , W 4
Rich. Thompfonum, ob hanc folam rationem affirmare non .dubmi,
j-ammam lift imptritiam, f i ipnic Sjrorum lincnam Hibrajca ant^morml
tfft velit ■ ac ptrindc t fc ac f i !j£gi halicum U nm m n iiim a Las.n, %
tnfiinc t f c diceris. Cirri print ,fl unam tn G lO , & alia snulu
re libet. 1 . Ex nomine Tetragrammato ®'i?_ quod Dei P i°P™ m
eflentiaie eft 8t aperte Hebraicumj 5: in nulla alia lingua habetur vef
. S p r im t e Nam^quod regent G .Am ira , etiam inSyriaca dan non,.
oa Dei Tetragramujata,. feil. St p - jb o nihil eft : ciim) arp-j
menti vis. non in hoc f i t , quod nomen fit quatuor lnerarum* (hot
enim 8t in aliis linguis videmus u tO iä t , Vine, S tc .,) ,
Dei propriam ipfiu. Elfentiam denotans, (quod fib. impofuit, ,»o
ab omnibus ahis difttogueretur,) Hebraicum tantum fit, nec ejus imti-
pretationem in ulla lingua reperimus. Syriacum vero * “ »•
tur ab Heb. a ’ i l 1» 8t jx i-b o Dminuc, eft ex imitatione 7 0 Inter,
□return, qui nomen illud effentiale ubique per f £
da-ornm aui leßunt 131« Adonai, Dominus, cum occurnt p n
S » i m euim legunt S ' l S l
lecaritur v & punAa propria Elonim ponunt fub ■ , ]
enim ante tempora 70 Interpretum confuetudo »11a aj>ud Judsos j
nomen hoc ob majorem reverentiam a nullo fub
linguis perfeveravit: nam quod dicitAmira, nomen e^e ei
Chaldaico param v a le t , cum Syriacum Boblo. ab Heb. ^
dcrivari, perfpicuum fit iis, qui pr*judici° in.-rnretuc,
r I Prater rationes, teftimoma omnium f«re Scuptur* interpre™
antiquorum, recendornm, Ghriftiänoram, A»
adducere poflbmus.fi opus e lfer: —
guft. St Hieronymum, magna Ecelefi* lamina. Blms ve ba h*c luM
3e Civ il lib id cap. 1 1 . Lingua Htbraica nmanfit, dimfis fir
ai i Z t i t t r a giusibu,, i j d i i u c i c , Htbraica ,fi
Z im f Z n r i d iL g u i ,am ab aliic lingua nmini prepne. H I
in im la l 'u u a cm n iu i , . n ih i laliud quam
quedca f ila univerjum genut bumanum M O O K H ^ J
r a n t , omnefque fere hujus .fcculTlinguarampentia inf.gnes, Shoe a
m X r g f m e fn “ S r * pro Chaldaica non eft difficile refpond®,
H n f e f l G bat M o ftmexC ha ld*o.umg tnerefuifse. Refpondeo, uomeu
Ifaaci tempore fuperfteserat fecundum computum v “ 8a^ ; L Aht
C S r a S Ä S - C l r a Ä nan*Tvero ■ non ex cla )d * is orti, fedChanAams eranf p t o g w » ,
pundo. ,ex Jer. J. arguit, ubi Chald*. vocancurgens antiqua, vel ^
n n r De Lingua Hebraica1
HpcuIo. Sed qui4 hoc ad prioritatem linguae ? Brant fane'gens antiqua
live a feculox id eft » a linguarum diyïfiônê extiterunt' :.'at & aliaevgehces,
Luae éx éàdwn .caùfâ, abatiis diyifse flint, ejufdcnt ïürii.Chaldæis funt anr
Pquitati's, NosV^ro' cohtenditûus; linguam Hebräeäfli, longé ante fin-
(buarûni divifioném, a mundi primordio extitifle. W, Dicir, I ratibni effe
teônfçntaneumVVuç lingua prima & ^commuais* remanferit in ilia reg?-
|,ne commun^'ubi fada eft divino. ; ' haec veroerat Chaldaea. À th o c
fratibni roinimë ion^ntaneum e ft , fed râticni potiuV contrarium, ut É>e-
P j jn iijô lbcp jinguàm primaiti .ferfaret, ubi linguarum diverfitat^m
Kmmiferàt.»’ inè coepto opéré prôgrederéntur. Sic enjm progredi poflehf,
^ r opûs ^rficete, qubd divino'-confilib plane'adv’erfâbàtUï; Prbbabiliûs
'aquè eft, lingu'as alias in eos Deurh' infudiiTe, qui' ibi'fcohiinoïâti K
é le' mütùo i'htêliigferei)^ & u t ab irifinà ftrudura defifterent -• & n'on ni-
poft longutri iempüs (feil, pôft^qam.ïï qui robuftiores .erant. viçinos
jDju^afient, & fmperiüâi 'eréxiïfetït,)''^iÂorum linguam, qua; Chaldaica
iode? d iA a e r â t^ ç i ^btuiti' Âflyïiô'rüiri' imperiuirS 'Æfatatam fuifse. -,
Va.^Hatc ‘äe'^tfjos iir.guæ ütatiquitate : jam de 'éjus cognationè cum
âiliiCliriguis, pàùcis agendum. .’D e -qua notandüm deft , qüofdam'ean-
ileiri: cùm'SyHaça' ÿël' Chaldaica^facere : contra? qupVhoc nnicuni pro-
feram argùniéritjittt ex' JerV 5; i ttbi Chaldæi five Afly.rïi, quô's De-
per prophectm’Yé addudurum contra Juda;am comminatur, -vocan-
•Gtns antiqud & robuftu y Çtsjus linguam ignorabat domus I f fael,
intcllexït quid ’ hquantur. ' Quid clarius dici potèrac ad prôbâri-
^um: diverfas fuifle1 has linguàs,' 'cum ii quibus üna erat vernaeuîa, alte-
am non intellexerint ? . De lingua Vero Ch an a im , qua; & Phoeni-
ia, plurà dicénda., Viri enim /quid'am haud indoifti magnas tragoedias
Sexcitänt! fi quis dicàt ,• linguam faridam, qua Deus Völuntacem fuam
luimano gened manifeftavic, apud impiam & maledidam gentem, a Ch â-
knö öfiundam, remanfifie : quod tamen a viris magnis, imo plerifque
Iruditioné celeberdmis, hodie propugnari videmus.- ut jo f . Scalig; epi-
[flolis fupra citatis ad Thompfonum & Ubertum, & notis ad Feltumàd
Hid. Sarra. Gerh. "Vb lfio , lib. 1. de arte Gram. Magno Grotio in
Boris ad 1. 1. demerit. Religionis Chriftianæ. Breerwoodo noftro, li-
L-o faepiüs citato , Lùd. Capello' Chronol. façr. notis ad Tab. 5 . Sam.
Pefito in mifceilaneis. Poftello.lib. de Phoenic. lit. cap. 2 . fed. 3. Genebr.
Chron. h 1'. anno Diluvii 1.31. Job. Seid, de düs Syris 1. i . c. 2:
Prxcipue vero a ClarilT. Bocharto, in Geograph, facr. part. 2 . 1.2 . a-
ïiifque plurimis.
I 14. Probatur vero hoc efficaciter, ex nominibus propriis hominum,
lirbium, regionum^ montium, fluviorum, &c. in terra Chanaan, ante-
nuam Ifraelitæ ejus inçolas expulerint. Haec enim omnia pure Hebrài-
ca efse, anemine, quodfciam, negatur. Nam Hiericho, Salem, Sichern,
Bethleem, Segor, Cariatharbe, Cariathfepher, $c aliae urbes, a Chànanse-
is nomina acceperunt .- & tamen, ut advertit Bonder, in Jof. 3. 9.
non tantum funt ab Hebraea lingua, veram etiam Hebraicam dialpdum
fonant. Idem probat Beerfheba nomen ab Abrahamo & Chananæis
tommuni confenfu impofitiim, G en. 2 1. voce ab Hebraea lingua deduda,
ifed a re tune perada. Etiam & nomina propria Chananaeorbm idem
plané probantj Melchixedeck, Adonibezek,. Abimelech, Rahab, & alia,
non tantum fignificationp, fed & compofitionis modo, terminatibne, &
Ôialedo, Hebraica. Fullerus nofter Mifcell. 1. 4. c. 4. concedit qui-
ïem nomina efse pure Hebraica .• fingit tamen non fuifse a Chana-
nxis impofita • fed ab Hebraris in eorum feaes fuccedentibus, qui nomina ifta
kebraice éxpofuerunt. Sed hoc commentum fupra refutavimus .* & li-
:x didis, ejus vanitas apparetj harc tarnen addamus, in Jôfua loco-
multorum nomina occurrere, quibus nota erant, antequam in I f-
helitarum pofseffionem vénérant, quae mere Hebraica funt : ut, Jof.
5.' 15. 49. "ISO ITHp & n J D n ’ i p Kiriàth fepher, Sc Kiriàthfan-
•ah ; urbs librorum, & urbs doblrina. Nam v. 15. exprefse dicitur,
alcbum expulifse incolas Dtbir, qua antea diiïa fu it Kiriàthfepher : &
. 49. eadem urbs vocatur KiriathJannah , qua fu it D ’ebir. Judie. 1 . 1 o.
citur, Judam afcendifse contra Chananaos, qui in -Hébron habitarunt
J Hebron vero antea dtEla fu it Kiriath Arba) id eft, civicas Arbae, qui
[ends Anakaeorum conditox fuit. Obfcrvat etiam D . Bochartus tan-
(uam fingularè a Mofe notatum, Num. 32. 38. quod Reubenita no-
•a impefuerint civitatibus a fe adificatis, fe il. Nebo & Baal-
■ um nomina mutarunt. Qoorfum vero hoc addidifset, fi oninium
iomina mutafsent ? In reliquis itaque nomina non funt muta ta, fed eadem
funt Chananaeis & Ifraelitis. Praeterea variae erant urbes in terra Cha-
|aan, in quibus Hebrari nihil juris habebant -, quarum nomina tamen
Jint Hebraica, ut P ' S 11S n n S I X .
1 15. Hebrari cum Chananxis colloquefcantur fine interprète : feil, e x-
Boratorès a Jofua miffi, cum Rahab mcretrice : legati criam & itun-
iij qui vel ad Jofuam miffi, ut Gabeonitarum & aliorum, vel ab ipfo
P Chananaeos mutuo cölloquio utebantur : unde liquet, eandem .lin—
|bam utrifque communem fuifse. Et Ef. 19. 18. In illo die ("aie Pro-
PetàJ erunt quinque urbes in \Æ g )p to , qua lotmentur labio (Tivelin-
P Chandail. Ubi Ægyptiorum ad fidem Cbriui converfionem Projeta
prxdicens, affirmât ipfos lingua Chanaan locuturos • hac phrafi
|tum converfionem & admifiîonem in Ifraelis rempublicam dénotant:
plane eandem facic Judxorum linguam, cum lingua Chanaan.
16. Idem lUculenter probant fermonis Punici reliquir, quæ apud
dores vetereS repériuntur. ' Pèenos enim tàm nomen, quam linguam
pnicfam ex Phoeriicum côloniii,qui iri Africain migrarunt,habuifse,apud
[fines teftatum eft. Nihil emin frequentitis apud feriptores veteres oc-
ric, quam Didonis in Lÿbiâm iiavigatio -, nbi condidit Byrfani in
diàgine : & in vicinia Carthaginis fitos effe Liby-Phcenices. mix-
n Afris genus Punicum, aliaque id generis, videre licet apud Jüftin.
l8. Liv, 1. 21'. Narrat etiam Diodorus 1. 17- cum Tyrus ab Alex,
gno obfeffa e rat, Tyrios maxime fifos r«ït iu oy iw t iljav x«fM-
uepotihus fuis. Carihagtnenfibùs : & teftatur Livius. 1. 34- An-
paletn, cum ad Tyrum veniffet, except um effe a Carthaginenfbus, ut
alia patria : & c Phoenicia tranflata jingùa,' magnam Afrôrum par*
, e ju s M t ty u i ta t e , & c ._____ _____ ______ Lp.
tem ufam effe affirmant, S. Auguft. de C iv . lib. 16. Cap. 6. ,& Arno-‘
biiis in Pfal.- -i04. Phcènices vero a Chananaris ortos, ■ ex Phoeniciæ
nomine & fi tu, ‘antiqua' ipforum lingua, moribus & inftitutis, facile eP
fet oftendere; Suffitit, quod L X X . Seniores faepe Phoenicum & C ha-
nanaeorum nomen promifeue ufurpant, ut ex locis inter fe & cum tex -
tu Hebr. "collatis apparet, feil. Ex 6. 15. cum G en. 46. 10. & Ex. 16.
3 5.' Jofi -y. 12. ubi pro terra Chanaan in H eb rx o , eft àpud L X X .'
terra Phoenicum. Phoeniciam vero eandem cum Hebraica linguam facit Lu-
cianus natione Syrus, in Pfeudomanti, dum de Alexandro dicit, ipfum voces
quafdam'ignoras protuliffe, *î<u yuoi/l' i r ’EfyaJav n 'uar, quelles funt
Hebraica vei Phoenicia ï 'Ghïeri’lüs de Solymis dicit -, Thaetxv (j.iv
*ininu'y orti ç-optlar tipfiyjkf, Hi /Vero ore fuo Phoenicia verba fonabant.
Vocabula etiam Phoenicia; quæ apud prifeos auAorcs extant, vel Hebrai-
ca-effe, vel paruni diftare^ omnibus confiât. In Sanchnniathone vêtu-
ftiffimo auAore, qui Phoenicum Annales fermone Phoenicio con-
fcripfit; quos. poftea in Graecum tranftulit Philo Biblius, cujusTragmen-
ra quæda nobis fërvayit Eufebius, ■ legimus cxplicatam per coeli
Dominum f ÇofaffhfLiiii coeli contemplatorem , jußum, mortem.
Sic in Hefychio "Afcmf redditur Dominus. Apud Plutarchum vAhpx,
bis : in Pörphyrio rex. In Athenao vaß\i pro inftrumento quodam
mafias .- quae omnia Hebraica effe omnibus notum eft. Poenorum
vero lingua quantam affinitatem cùm Hebraica habuit, clariffime oftendit,
ex infihito vocum numéro, quas ex omnibus auftgribus fummo Audio
collegit, D . Bochartus : cui aliquid adjicere, effet terunciüm Croe-
fi thefauris addere. _ Paucas ex multis feligemus , quoe eadem funt
Punicae & Hebraicae. Affirmât S.. Auguftinus, qui inter Pcerios" Epi-
•Icopajem federn habuit, annum circa 1900 poft primum Phoenicum in.
Libyam adventurn $ quique ipforum linguam ignorare non potuit, in
expof. Epift. ad Rom- inchoata, llufticos juxta Hipponem interrogates
unde effent, Puniee r.efpondiffe-, Chanani, id eft, Chananaos effe. idem
trad. 15. in Johan. Coghata funt lingua ifta dr vicina, Hebr da, Punica,
& Syra: Et contra literas Petiliani. 1. 2. c. 104. Hebrai dicant
Mejftam, quod verbuni Punica lingua confonupi eft, fient alia per-
multa Hebraica,- & pene omnia. Vid. Serm. 35. de verb. D om in iu b i
Mammona ait effe verbum Hebraum cognatum lingua Punica.' Idem diferte
affirmât, Hieronym. locis pluribus. Comment, in Jer. 1. 5. c. 23. 7 j -
rum feil, dr Sidonem in Phoenicia littore principes effe civitates : — qua-
rum Carthago co lonia eft. Unde dr Pce ni fermone cor rupto, quafi P.beeni,
appellantur, quorum lingua lingua Hebraa magna ex parte affinis eft. Idem
eft videre apud eundem in Ef. 3 . c. 7. & quart, in Genef. de voce
Gen. 3-6. 24. Ex.iftis vero duobus patribus varias voces Punicas col-
ligere licet, quas ipfi Hebraicas effe , affirmare non dubitant, uc
OEfblü très, Auguft. ine'xpofit. inchoata ad Rom. O IH fanguis in Pfal.
136. POO l u c r u m , Dorn, in monte, 1. 2. c. 14. Dominus,
Quaft. in Jud. c. 16. G ’ÖÜJ cesium, ibid. HIDQ unSlus, T ra ft. 15.
in Johah. Sicapud Hierbn. in Ef. c. 7 . virgo. Licet veto A uguftinus
fapius pröfiteacur fuam-in lingua Hebraa ignorantem,' uc
Epift.'-1 3 r . ad Memorium, & i t 9 .ad Januarium, &Confeff. 1 1 . c. 3.
hoc tamen modeftiam viri fummi arguit potius, quam omnimodam ejus
lingua ignorantiam. Exaftam ejus feientiam forte non habuit : tantam
tamen, qua 'ejus cum Punica convenientiam obfervare pofset. Qui plura
defidcrat, adeàt D . Bochart. libro citato, ubi ex Sanchuniathone. Hc-
rodoto, Jofephö, Polybio, Livio, Trogo, Strabone, Plutarcho, Solino,
Herodiano, Julio Capitolino, Ath enao , Iviacrobio, aliifque veterum,
ampliffimam inveniet fegetem vocabulorum Punicorum, qua Hebrais con-
fona ; Prafertim ex. Plauri Poenulo, A f t . 5. Scena 1. ubi fermonis Punici
xontinuatam habemus orationem, plurefque periodos, quam ulli-,
bi hodie extant ; in quorum explicatione Critici ingenia fua multum
torferunt, ita u t quidam in Comment, in Plautum, hac habeat; HacVu-
nicq funt ,. non poffunt legi. Videantur Jof. Scalig. Joh. Seidenus de
diis. iSyris., flib. 5- c- D . Grotius Epift. 106. ad Gallos. Sam.'petit.
Mifcel. 1. 2. c. i . & D.,Böchart. Geog. Sacr. part. 2. 1 .2 . c. 5. Sal-
maf. epift. lib. 1.. epift, 18. ad D . Grotium, &c.
17. Corrupta fane funt & valde çonfufa omnia apud Plautum j ex
impericia librariôrum maxime , qui vocales appofuerunt. Nam, ut bene
notât Petitus, Scripta erant primo fine puntlis vocalibw, ut Hebraa
& Phoenicia omnia. Eofdcm verfus a crauïoribus mendis pufgatos, exhibent
tum, Petitus, tum Bochartus, literis turn Latinis, tum Hebraicis,
cum verfione Latina : quos apud eofdèm auftores perfpicere licet. Va-
rictatem tamen aliquam apud eos turn in erratis corrigendis, turn in
Hebraica leftione, & ejus verfione Latina, obfervare pofsumus. Ut ex pri-,
mo verfu,” quem juxta utrofque fubjiciam, una cum ucriufque verfione
Latina, & Plautina ilia paulo iiberiore.
Apud Plautum fie habetur verfus primrs.
N y thalonim valon uth ft coratmfima conftth.
quem itâ reddit Poera, Deos deafquedieneror, qui banc urbem incolunt,
Bochart. n n J130D’ m a o n u i ' 1?!« ä ' i v 1?» r i» w .
Rogo Dees Deafque, qui Ijane, Vegionem tssentur.
Petit, t -m n i p o ’ ip’R - n » j g i a ’ iv ^ i; b J.
Inclinate dr advortite, O DU Deatfitef quorum fubnumine
■ • viri hujus civitatis furi. , ■ . ;
D . Bocharti leftio & explicatio mihi magis placet, ut quæ propius.
ad verba Plautina accedunt, eorumque fenfum melius explicant. Sunt
in totum vérfus iftiufmodi 16. quorum fex pofteriores eadem repetunt,
quæ in pfioribus, ut exiftimat Bochartus, una cùm D . Grotio. Quod
probant -, tum ex fimili initio , ( nam N it h alonim. Valanuth ftcco*
reth, dre. parüm diftänt, ab Exano/im Volauus.ftccuratim,) quam ex pro-,
priis nominibus, iifdem feil. Antidamafchi & Agoraftoclis five A riftodis.qui
ubique nominantur paribus fere intervallis -, tum, quod ultimus decem ver-
fuum orationem daudit i & quod Plautui decem tantum verfus priores Latine
reddidit,- & reliques pfæteric : quod non fèciffet, liquid aliud iis