88 T>e L in g u a S y r ia c * , i s - S c r i f t u r * h 'e r jm i t u s b y n a c s .
vefier, fro ï t t S E T S S p , « . ’n i-j y■ ö- rt.g tt Iljur, fare treat AJriaca.
S H 5Ü in Targam tfirtx tjm viri.uH fed,eumfola coa/maatiilcr,-
te"Mur, »bid atfiilammido vicattm Tfieri, quid fi npptfitiivxnhinl rim-
vim Jid & fie'ibes n ? 7P ;« » vert Syrietum efi, aluqm 3 57? ÿ g t S L
r Z ! t\ Z f>m. qa.mdo ft H’ 1? ™ p'dibaifair, Dm. 7 . 7 . f<*»
bhes Hyntca, , ]•«> autem fuaBetur f l’ # ! ? & M f e g M f f i j K
rtdaadare, t.M« W A f t « « t t t t h : *"**> « S 2 * 2 i
m p B K p S « * , p™ m | B m p B p r« j ; i I I I , prs B nm M W -
%cevit,eretO fflO 10 1110 ftit,. fie cum literie ftrvMue fro * £ ? £ ? •
» -O P T 2>r»' pr» IV TÜ fq l Jin’OVBl (*■ a ditbat il,rum, pro 10 ’D ? ’ ,
lOlilDÏ é - fidui, certerurfiut baba Syriace: talia infinite fiant. Po#ea
a d iît : quidlictt in Cbaldaicii faaBaaii ralionim que M B ufitete tfi,
prefertim que a diBifi. Bexterf. Petitaibibita ifi, fiiqueur-, pelem te-
Z tn Z f it i tu i,v i x q . i c q u .m in i e c ir tnm .ft, & arbitrer,nm , { t pitiui,
étant ab Enrtpeorum arbitra mage, quem a cirle return pitilum.
i ( An veto G hrifto 8c Apoftolisvcrnacula faerie Jmgua Synaca à qui-
! bufdim quzritur. Widmatiftadius qui prunus fil Europa Nov. Teft. Sy-
riacum edidir, Przfat. dicit, Hanc liageem R idimpKriimfin mn .tdnce-
tiine, dolbine, mireculit, a r f . r i, tp-fienenmii (ui anfiilhmi Eucbarifir
c Z et pétrir, liera aurai vme bit exlo e teum m f c ia f iie r e tem , & b e
Hague fcriptem elfe antiquum verfionem quem ipfieididit, qaamq-, înBibll-
g f g J cura veceriTeft. Syriaconos edimus. Cujas fententiz plenque
luffraganmr Mafias, Boderianus, Troftias, Tremclius, B u t . & c .N o n
défunt tamen qui conrendnnt Sytiacam verfionem non efle m ilia linjpa
confcriptam q u z Domino Salvaton vcrnacula fait, vcl jaltem poBenon-
bns temporibui illuni faftam fuiffe, pofiquam murata effet bngna .fia ju -
i ‘ p t in; rpmnnrp vernacula * fie douifs. nouer Brecr- j
I wodus'de^Ilnguis & Religione c a p.io . Barri). Mayerut Philol. facra lib . t .
cap a & lib f î . cap. 2, Probat vero ille ex vocibus Sÿriaci» ab Hvange-
liffis retentis, quai noràrunr Hieronymus & aln, q u i abus quæmTeft.
Svriaco habcnmr différant, vel confoms qmbufdani, vel vocabbus, vel
ucrifque ut ex fequentibus liquet, |s«i<(<»r* Marc. 7 .2 4 . Syr. Memmne. i '0 10 .1 3 . Glpbiptho. yity.be Matth. 27. 23. G " a lib i Ar.itÏ
- A f t , ? . cb ehlldimi. pepevae 1C 0 r .1 6 .a 2 . Mirentli. Mayerufetiam
eodem arguLnto utitur ex vocibu. iftis dedufto ut & „ nominibus
orouriis letetàr Matth. I. 8. I« * * , lune, V. to. I»f«(s V. »■
proquibus Syrushabet feufipb, fufiepket, M a fnrem ,S yn emm vo-
cali ( o l catent & pro eo utuntur ( * ) vel (eu:) Chaldici vero non
d ite r acHebrai ' 10' ’ fifitpb dicunt, 8t fie .n M iens, ut ea Targunum
apparet. E» quibirs mferc Dialeftum illsm Comagenam quar .{.xSr
Svriaca dicitur tempore Cbrifti non fuiffe vernaculam, fed potiusdlam
Chaidaicam Qua Onketos & Jonathan fuas Paraphrafcs « a rarunt. Jof.
m Bh m mi m&i&msÈ tempririncri ufiurpetur quem pre fiptnc (nam Chelde,ce & SJrtece un,
au Syrifce lingue nmint cemprlbtnduntur, ut epui fu r il nufiultet A diptu
cxnpr.bindùfip,citi.Arrig.tiincm & " n f i S £ 3 ^ S ? 5 h ï S 2
\ V,t J N o vT tfi.cU cr ip tnm»e«fi<.q uref &ü itlîtg¥enmt,fiimS jeT & p‘ u?r,rf,m,aeV TiiZny
In Galilee alia D ia l,C l" , dr in alii, pertibut alia, que m u t , uni «mint
Aremcmpnbinduntur. ÿ u i Apifiilu ce u ju duunt, fellunlur. Apcfiil,
ad ) u ia J v „ b e cum faciunt, Judaic. S jc e fn ,,, edel.Mg.M c, aha U ,e -
, .n - ut.k.Mur : nem lingua ChriSH Galilee mu cedim cum ca qua
tMaronitarunu & Nefioriemrum libri hedenuiblnficript, fiant. Cette
q ^ 4 fermont^confcripta erant Paraphrafes Onkel, & Ionathams,
idem fuit Judæis vernaculus Chrifti tempore. H* vero ftylo ChiMaico-
laemruitjuu«“ hic fuie ludæ s vernaculus. Ionathan emm erat
H7 e £ d f “ p ï q S t e ^ n t e HyrcaniStHerodis magni On-
kelos tempore ejufdem Hillelis faftus erat Profelytus, nt fupraoftendi-
mm 3 itaque ante Chrifti tempora fenpferunt hi duo Paraphraftaqeo
f a i o u u o P h a S r u m fe ân principes duo Hfflel & Sammaflomerunt,
oui, ut teftatur Hieronyinm Ep. 8. pir tredinini, fuM & t d m t - l "
Zftrù wxceptA di(ftpnéant & mAcnUbant. Chriftum etiara confiât in
i & v e S « P U 22 n o lu t in S yr ia « Npv. Te ll, verfione e , t « t
I 1 in m a r l71BQ ’tW ' l7S . In Hebrio autem '3nW y i 1» ' ÿ . Re-
! f tT tS q u e i lb n g u a vulgari feripta fuerint. Hic vero non poffumnon
I nferibere magni Grot.i verba in Matth. 2 7 .4 «. & M « c. 15 . ,4 -d e verbis
hifee Chrifti & qua d ia led o d ifta erant £ t in « , mqu it, & el,unde
coltieiiur Chriftum ncq" vcltri u/um Htbrevrumfirrmn,, ncqui Sjruci
Z mixie dieUCi. qua turn in Judea vig.be,. Ee l,ague q.edemr«„ibe,
évitapnuuncUtieni,« r ia l, 'I P .
dam cumStrb bebtbet cmmueuutJBn pre 3W. E l, a Chr,fie prime-
liMum iplt f in " ed Eliem pnximi eccedm, cvincit. guère m,h, per -
' fuedeo in Sjriece verfilm turn hic turn aped Marcum trenJpcfitM luirai,
i îS;?îSS."X!S S ,
b . z ^ ! % u b , . , . æ 5 S > '
E n in !v .ri,u ,d ix i, a S jr i nm ^ f i c c p tum f.d « t d » ' » ' « « ' ’ ’JJg
indicia efi ipfiu. intirprcteui qua /ubjung.tur .pud Marcum q u e . f i
! , Jm , cum affix, prime perfeee. Marcum eutemmn ,tu l fier,pfifi. hqutt,
\VdTJ,q^ » * S m m m w cib • •“ t f j - r r s plerie mubebu.rin, but. E< lie“ apud S,ram Merc. I f . S U U U t V «
I b id dubium litera trenibifita fiant, cum ficnbmdum / « n t l ' ? « ! 1: »
Sued autem intern mult a exempteda etui bee lice penltreverit end. pro-
W a rn arbitrer, quid fient Luca Evmfflium tmtamexmcciltbretum
P r OLEO.XHTi
elf per Jicctepas * P *d o ƒundtudii y t - , , 1 „
{ L L i i v c u i P e tr u s p r d fifu tr a t, ac p ro tn d e defcnftum ab h o m m b u , SjrUm
[e r mortem cal lentibus q u ib u s n o titts e r a t 1,1 *7« 1Mam attt{>»
Latina au ted um exemplar in hoc loco f r o lamma fabadan. k tb u e r u n t verb,
Hebraica latnma azabtani, fi q u id r e tie judico *b H t e r o n jm eft manu, qui
ipfaPfalmi v e rb a hic fo n tn dm e x iftiW H V b t. Hadenus Grotius. Ex his
v ir ilon se dodiffimi verbis colligitur Chriftmn non ufum effe idioitiate
Antiocheno , quodftride Syriacum vocatur, nec Hebraro puro quod
multis antea feculis vernacnlum effe defierac fed lingua vulgari qu#
Chaldaica & Hebraica quaedam verba mixta habuit, quod & olim fentie-
bat Epiphanius Hacref. 69. dumferibit (S h r iftum p a r tim H e b raw e .partim
Sjriace i ft* v e r b a protulifie. To ta autem controyerfia. facile dirirai poteft
concedendo dialedum Antiochenam 5 quae Syriacae nomen t&r
iam obtinuit, & in qua feripta eft verfio Syriaca Chriftum ufum non fiuffe
fed Targumica five Chaldaeo-Hierofolymitana,quae tamen cum eadero effec
lingua cum Syriaca, utomnes uno ore affirmant, veriliimedici poffit
Chrifto linguam Syriacam vernaculam fuiffe, eamque facrooreconfe-
e n ffe ■ cum tam Antiochemim quam Hierofolymitanum ldioma effet
Cbaidaicum fiveSytiacnm, ut qui Attice vel lonice fcripferunc dici pof-l
fint Grace feripfiffe, eo quod utraque dialedus fit G raca . Pluraquivod
letlegat,Geor. A m y n praeludium 3 Gram. Syr.
6 Licet vero ea di&is fatis conftet linguam judaicam tempore Uirili, I
Syrö-Chaidaicam fuiffe, & ea Hebrara & Chalda*- miatam , non vero
pure Hebraicam, quum tamen S. Matthäi Evangelium & ad Hebraos Epi-
ftolamprimo Hebmice confcripta fuiffe teftenlur Veteres , Sr fepius in I
N o vo Teftamento verba quicdam occurrant. quae ca Hebraico reddere I
videntur E vangeiiftc, quafi Hebraica fuiffet tunc temporis ns vetn^cula I
Sr Paulus aliocutus effe dicitur Judaius feditiofos lingua Hebraica Aft. -1
■ pauca quaedam adjicienda fbnt. Scribic enim Hiecon. Cacal. Script. Ecci. 1
LMattbaum Evangelium Chrifti propter col qui ex fiircumcifione in {hi.
Hum crcdidtrHut Htbreicis \literi1 vtrbifique cmptfiuifit, quod mEujdA
.pamphili M a ttem Bibliotheca Ca/aricnfi, erat repofitum, & quod i,/,j
a N exarai, quiin Street civilatc Syria ci utebentnr dtfienbcnd,facullu\
temobtinnit. Hoc vero Comment, in.‘Matth. 12. Naxaraomm five Hs
bionitarnm Evangelium appellat, Sc in cap. 6 . Evangelium ficcunl,.\
Hebraos. Memorac etiam idem Hieronymus Catal. d ifto , TenumA
IPbilofophum a ‘Utmttrio,Epificcpo Alexandrine in Jndeem mifinm r cpm fl
Evangelium cMetthai Hcbraicielitlruficriptnm, /tcundumquod BariM
lomaut Apofiol" fidem fibrifi, inter Juda« plaMuvtrat, hoc vero ip U
cAlexandrium attnlifie. Idem affitmac Paulum Apoftolum Hebras
1 Hebtaice feripfiffe. Origenes v eto Judaico fermone Evangelium Matthari;
Nicephorus lib. 4. cap. 7 . patrio fermone Pauli epift. ad Hebraos fenpta
effe affirmant. A u gu ft in u slib .l,Sr l. D e confenfu Evang. non pro certo
affirmatlinRuaHebraaMateharum feripfiffe, fed ita tantum perhiben. Il l
I m x , etiam fzpe verba quaedam occurrant quae ab Evangeliftis Htbruu |
vocantur ut Joh, 9 . 20. Titulus Cruci ä Pilato appofitus dicitur fcripm
fuiffe‘« *« is i Htbraict, Sr Paulus A f t . a I. 40 .8 12 2 .2 . b J 'lC e iil, Jl<-
MSTO populum aliocutus fuiffe dicitur. Joh. 19. q i
1 adduftum effe sit rime l l j l * » A lb ic fu r ,,, l b («Ar 3 TcMei,.
I Nie Fullerusetiaro Mifcel. Sacr. I.3. c . 20. in Nov. T eft. linguam Ararai-
1 am five Syram Hebraam dici feribit, licet de caufa cur ita dicacur, viz. quid
Hebrais vulgaris erat illius nfus, fine caufa dubitat. Dicendum ltaquecun
l! Widmanftadto baud effe probabile Bactholomrtum Jüdin Evangelium He
1 braum attuliffe quibus nuili ufui effe poterat, cum e s Judiis pauci Hr-
I braum callerent. A d Indos vero Syriacam linguam e s Mefopotauua S|
vicinis reeionibus promanaffe magis credibilc eft, cum apud C h r i f t»
rum reliquias qui in iis locis ultimo feculo teperti e tum Syriacam linguam
cum religione Chriftiana fetvatam effe perhibent. Probabile usque el|
Panranum Syriacum Evangelium e s hm oris non propne Hebraicum*
taliffe Hieronymus vero de hoedubius erat, & fortaffc Nazarxprum|
Evangelium quod Hebraicis literis & lingua exaratum fuit, tiaftus, credi-
dit afiud prater hoc non estijffe. Hieconymum etiam linguam Synt.
cam ignoraffe, cum Catalogum feripfetat, bine probat Widrasuftid«
loco difto , quodjacobum Nifibenz Petfaram urbis Epifcopum, fcripi>||
remSvram in lingusm G tzcam nondum converfum, Sr ldcitco ipli ig » |
turn in Catalogo «10 prztermifitj nec Ephraimi 8r Archelai, BarM
famftue opera Syriaca legere potuic antequam G ra c e verterentur. Ci*
itaque linguz iftius notitiam nuilam vel falcem parvamhabetet, ftcile*
duel potuitucNazarzoram Evangelium ipfius Matthzr effe esiftimm
Hoc veto Widmanftadii refponfum mihi non p tob a tu t: licet eniln Hieronymus
Syriacam linguam ignoraretHebraicam tamen eailebat; B L O B
itaque pro Hebraico habere quod, tale non erat Addit veto iW *
Grotius in Match, cap. 17- Hieronymum dubitaffe an illud Mattbai He
braum effet iliud ipfum quo fuo tempore, utebantur Nazarai, quodque tom
in Bibliotheca Czfarienfi turn Beroez, turn alibi fua c u n
mocat. Alib i etiam contra Pelagtum affitmac fctiptum fuiffe CbaMio«
Svrö fermone, fed Hebtaicis literis, viz. idiomacc Hterofolymicano, mm
eins temporis. Per linguam Hebraicam itaque intelligit Hibronymus*
oma Hierofolymitanum. Hoc veto Nazaraorum Bettes habitautium r
tus Evangelium, quod i fcconfultum,ttauflatumqaeinlinguasa]iaj»e
rat Hieronymus,omnino a rbitrator G ro tiu s e s ipfo M atth si codice flusu
fe . d eq u o p lu ra paulo infra. Per fetmonem itaque Hebruicum in W''
Teft clatum eft Syriacum, five Chaldzo-Hierofolymitanum m tellff
dumeffe. V id e plutaapud Widmanftadium, P tz f. in N o v .T e ft. D Gri
tium lo cis citatis Mayer. Philol. Sacr. Iib.2. ta p . 3. .
7 De ebaraftere vero qui. hodie vocatur Syriacus cur utantur 5J
1 Maronitz divetfo a Chaldzo illo Hlerofolymirano, cum linguam «»q
communemhabeant, quzritur. Scaliger in annum Eufeb. 1617- . « g
de literis dicit Chaldzos fuas literas i M W adumbraffe, pet L™
daicas veto literas, ut ibi fe eaplicat, mtelligit eas quibus, hodie E« '
Antiochenaueieur, itemCbriftianiNeftonamScMatonice, qui Cq«»1
admodum G r a c i & U t in i) . Literas habene duplices . “ aI“ fcn£ L
fu p it c lt , vo can t, & minufculas quas •PreUtcM aut Car five, <ucu»J
p g c il.E G . Xtll.
u*a3 celer‘tatem feribendi excogitate funt :Tcribit etiam quod Capitales
laîufcuï* Chaldaicae ita expreflæ fint ex Phoenicibus. ut negari non poffit
ls ex illis fluxilfe, ut noftrae minufeuk à majufeulis veteribas Romanis.
,ddit vero Arabes & Judacos fuas hodiernas ex Chaldaicis depravafie,quod
'haldaicae media: lint inter Phoenicias vel Judaicas, & Arabicas. Hac Scali-
De Lingua Syriaca, & i crifuaret Verfionibus Syriacis.
Per Phcenicias intelligit Samaritanas que antiquae Heb. erant ante E t
«i. .ipud Judaeos ufurpatæ. Et quidem majores Syriacas hodiernas, quas
“firungelai vocant Amyra& alii,quibus in iibrorum titulis & Infcriptioni-
ijsutuntur Syri, ut in libris ipforum impreffis & MS. videre licet, facile à
ifioeniçibus vel Samaritanis deduci polfe fine magna mutatione non nega-
cm facilius tamen multo ab Heb. hodiernis five Chald. dcducuntur, cum
Buib’us majorem fimilitudinem habere videntur quam cum Samaritanis, ita
nt ab his potius quam illis deduftas fuiffe judicem, cum magna tamen in a-
Equibus variatione. ' Minufculas vero quibus communiter in libris impreffis
fe MSS. utuntur j quafque cernere licet in Bibliis noftris, à majoribus illis di-
Ivatis efle manifeftum eft,ut cuique eas inter fe conferenti liquido conftare
Cur tamen Antiocheni banc formam à Chaldaica & Judaica varian-
Lm introduxerint caufam hanc reddidit Fabric. Boderianus Pratf. ad Lexic.
fyriacum, ut fcilicet Antiocheni Chriftiani Evangelium quo ipfi utebantur
fcilloNazaracorum & Ebionitarum, de quo jam diximus, quodque literis
|eb. five Chald. exaratum erat, diftinguerent, nibilque fe commune cum
Bis Hxreticis habere teftarentur • quae quidem fententia probabilis
f t cum ex fimili caufa oftendimus Efdram poft reditum è Babylone
Bun facra volumina recenferet charaderes mutafie, ( antiquo He*
laico quo utebantur Samaritani feu Cuthaei ipfis reliâo ) in Chaldai-
|m five Afsyriacum cui in Babylonia afsueti e rant, ne quid fcilicet
Cuthaeis, quos inter Gentiles numcrabant JuJari, commune habe*
l g a Quod ad utilitatem bujus linguae fpedat,praeter ea quae de Chaldaica *
Iroieg. proxime praecedenti diximus haec de Syriaca Antiochena addere li-
Igt Quod in ea extat vetuftiffima tranflatioV.T. ex Heb.& N T.ex Graeco,
qUa. omnes poft Chriftum faétas antiquitate fuperat.In hac lingua celebran-
Mir facra per maximam Orientis partem, multaque Veterum in Scriptural
Kommentaria aliaque monumenta feripta funt, de quibus breviter. Habe-,
mus Syriace vetuftiffimam tranflacionem tam V et. quam N. T . ut enim Ju-
dzi habent fuas Cbaldaicas Paraphrafes V. T . fic Chriftianis non deeft fua
Kaldaica verfio tam Veteris quam N ovi, de qua videndum. I. Quando
■ ica fuerit. II. Quando fada. III . Quotuplexfit. IV. Quisejusulus.
■ Primus qui N. T . Syriacis typis edidit erat Joh. Abbertus Widmanftadius
]C & provinciæ Auftriae Orient. Cancellarius, aufpiciis Ferdinandi Impe-
ratoris, Vienna: anno 1 5 55,vir linguarum Orientalium peritns. Cum enim
Bidam Mofes Meridinaeus ex Mefopotamia Sacerdos ab Ignatio Patriarch!
Jacobitarü Antiocheno tum ob alias caufas turn ut N.T.cujus exemplar MS.
■ um attulit arte Typographica (cujus ufu in Oriente deftituunturjmulti-
wicarurn in ufum Ecclefiarum fuarum, quae Iibrorum inopia laborabant,
K o rcare t, & fruftra Venetiis ac Roma laborafiet, neroinemque qui opus
bi>c arduum & difficile aggredi vellet invenifiec, tandem ad Widmanfta-
oum profe&us eft qui juilu Im peratoris Ferdinandi illud typis nitidiffirais
Jlprimi curavit ; primus certe liber qui excufus Charadenbus Syriacis
^Europa lucem viderit, cujus ad'duo ve.uftiffimaexemplaria collati &
■ prefli numerum magnum ad Patriarcham Antiocbenum Chriftiani Re-
R u e muneris loco mitti curavit Ferdinandus .Imperator religiofus.
Quimprimum vero in lucem prodiit, fummo dodorum applaufu tanquam
E hKi»r divinum & magnus Orientis thefaurus approbatus, variis formis,
vjrnfquelocis, & à variis Latinitatedonatus, ut per Immanuelem Tre-
■ llium, Fabricium Boderianum , Troftium, Charaderibus Syriacis &
Bbraiciscum pundis 61 fine pundis faepe cufus & recufus eft. Poft Nov.
Hlamentum Pfalmos etiam edidit fine pundis Erpenius, .cum pundis
w b . Sionita, ejufdem verlîonis qüæ in Bibliis Parif. & in-noftris exhi-
betur, viz., antiquæ five fimplicis, in cujus editione habuimus praeter im-
Rlfum Pfalmorum Parifienfe exemplar afiud MS. Rev. UfTerii duo quo-
qne Pocockiana, unumjacobitarum alterum Neftorianorum, quxeum
raiori conveniunc. II. Cum Novo Teftamento habuerunt. etiam Syri
jiVetus Syriace verfilm ejufdem cum. N ovo antiqilitatis, quod licet
yriva to rum quorundam bjbliothecis Europzis extarstMS. typis tamen
Rnum edidit Michael de Jay in fplendido fuo opere Heptaglotto Pari-
fienfi, ufus praccipue in hac re opera dariffimi viri Gabrielis Sionitx
H?onitae S. T . D.qui primus illud pundavit, & Latinam ejufdem interpre*
Ronem adjunxic, antea enim MS., omnia pundis vocalibus vel prorfus
wfituta erant, vel fi in ana didione pundum aliquod vocale notatum
effet in alia erat omifium, • prout in exempiaribus MSS. hodie vide*
ia etiam ejufdem' didionis fyllaba aliquando notata alia nuda
*rat 1 its ut à Leflore ex ufu vel analogia Grammatica qux deerant eflent
-Pplenda. Sciendum enim fecundum Sionitam & alios apud Syros
Bquicus j o ? omnium vocalium vicem fupplevifle, v e l, ut Arabes
■ q u i , ad tollendum ambiguitatem unicum pundum illos ufurpafle,
quod fupra literam a , o , & u , breve, infra e , fub Jud i longura,
wbj Vau u longum dénota vit. Recentiores duabus utuntur vocalium
Ï® » una femipundorum , altera, notarum Grxcis vocalibus,
juibus defumptx fu nt, fimilium. Senjipunda eundem fitum per-
iio fervant, alix no tx ad libitum incerta fede vagantur. Quod etiam
^'quitus Syri punda vocalia ignorabant patet ex Elia in Maf.
■ umaf. Prxfac. qui feribit, quod cum Rom* effet ecce tret v ir i
Ä«<g»9 Tretbjt. fohannis ( intelligit Regem Abyff. qui vulgo, licet
Monee ‘Pretbyt. t charmes vocatur) quos Papa Leo X accerßverat, qui
^uttionem habuerunt feriptura ac lingua Chaldaorum ; lingua enim eorum
Wuaru erat lingua ÎArabica , lingua autem proprja in qua tVanfcripti
J p ipforum lib r i, in qua etiam habent tot um Evangelium Chriftiano-
j™ ' *rut Chaldaica, quam etiam vocant Aramaam , 3 aby Ionic am ,
;|Bjrtacam , Chaidaicam, Syriacam, Targumicam. 'papa eat advocave-
E L eorum libris codicem Svangelii Latina lingua con/crip turn
Fo tempore vidi T fa it er ium in manibus eorum Syriace
y tHm & Syriace txplicatum, i. e. feriptum literis Syriacis, qua-
rum fronunciatio QF forma valde erat affin Is lingua Ht bra a , quumqut
viderem quod legerint fine pun ft is interrogavi eot, diet ns , Anne ha•
beti* punfta aliqua figna vel indicia qua funt vobis loco vocalium :
Refpondebant fe non habere , quia autem, inquiebant, exercitâti fumtu
inde à pueritia noftra in hac lingua, idcirco. earn abfque pun ft is legere
novimusv H.tc vero editio Gab. Sionitx licet merito ab omnibus
fufpiejenda (it ( prxdaram enim litiliffiraamque operam virum
magnum navaffe omnibus tam linguarum quam Scripturx ftudiofis.
malevolus & maxime ingratus effec qui non agnofcerec, imo immor-
tales ipfi gratias ab omnibus deberi concedimus ) negari tamen non
poteft multos & graves defedus ac nxvos in Editione ifta occurre-
re tam ex MSS. Iibrorum, quibus ufus eft Sionita, làcûnis, quas aliquando
ex proprio ingenio non ex codice MS. fupplevit, & aliquando
ut invenic reliquic, quam ex operarum erracis qux niqus frequenter
occurrunt, turn ex Verfione Lat. quæ cum Syr. ubique. non ex-
ad e quadrat. Q u x omnia in Editione noftra. fupplere conati fumus,
non ex prbpriis conjeduris fed fecundum exemplaria MSS. quotum,
quxdam amiquiffima reliqua ex authenticis apud Syros codicibus defer
ipta font ; unde non tantum infinica vocabula qux vel deficiebant.
fupplevimus vel q ux depravata erant reffituimus, fed & in plunmis locis
integros verficulos & Capita inferuimus. imo quofdam libros addi-
dimus qui in Parifienf. non extabant, quique antehac in lucem nor
prodierant, cum Latims fuis interpretacionibus, viz. librum,Efther:
totum librum Judith, lib .T o biæ , Jeremix Epiftolam, Baruch, hifto-
riam Sufannx, alteram Belis & D raconis, Canticum'trium puerorum cum
Macchabxorum 2 .8c 3. qux in noftris Ledo> inveniet. Exemplaria vé-
ro MSS. quibus ufi fumus, duo nobis fuppeditavit Reverendiffimus
Ufferius , quorum unum folum Pentateucbum compleditur, liber
venerandx antiquitatis & accurate feriptus, aliud totum ' contineba’t
Vet. Teftamentum exceptis Pfalmis ( quos antea typis evtilgaverat Sionita
) quod magnis fumptibtis ex Codice Patriarchx Alexandrin!
tranferibi curavit. Hoc vero cum Codice àliô Manufcripco concu-
lit vir dodus cum Pariffis ag ebat, & diferepantias quafdam in mar-
gine notavic- Aliud etiam accurate dèfcriptum nobis commodavic vit
clariffimas Edwardus Pocockius,linguarum Hebraicx & Arabics Profeffot
Oxon. Celebris, in quo etiam omnes libri Vet. Teftamenti* Terti-
urn habuimus ex Bibliotheca publica Academiæ Cantabrigienfis, man-
cum vero ; nam folummodo Prophetas majores & libros omnes qui
vulgo Apocryphi dicuntur, nobis exhibuit ; eft tamen quantum con-
jicere licet omnium antiquiffimum. Hxc vero omnia cum textu impref-
fo conferri curavimus ,■ & lediones variantes co llig i, qux cum reli-
quis in Tomum ultimum rejiciuntur. Etfi vèro omnium Verfionum ad
textum Hebraicum hxc Syriaca propius accédai ^ in quibufdam camçn
hic illic obfervant quidam cum D . Hottingero Codicem Hebraicum
iftius Interpretis à noftro diferepare , aliquando cum LXX, aliquot
ies cum Samaritano convenirej Unde Bootius nec ex Syro ubi-
que lediones varias vult colligi, ut fupra notavimus. Vide Genef.
cap. 3. ver. 10. & c.4 v. 18 & c. 10. v. 7 ,1 0 . & c. 1 1 . v. iô . & c . 14.
v . 5 . & c. 2 5. 13 , 1 4 ,1 5 . & c. 29. v .-3 i. & c. 40. v. 14 , 36. &
c. 31. v. 53. & c. 36. 4, 24. & c. 38- v. i . & c .4 1 . v. 54. & c. 42.
v. 1 5 . & C.47. v .7 . &c. 50. v. 10 ,16 Exod. cap. 1 5. ver. 22. & c. 25.
v. 33. Levit. cap. i. ver. 46. Num. cap. 1. ver. 10, iq . & c. 2.
v. 14 ,20. & c. 3. v. 4. & c. 6. v. 25. & c. 7. v. 15 , q z , 59. & c. id.
v. 33. & c. 21. v. 1 1 ,1 5 . Vide apud D. Hotting, plura ibid, de con-
cordia Syri cum G rx c . Chald. Vulg. Lac. Samarit. in Analédis de
Heptaplis Parifienf.
3. Prater hanc Verfionem Syriacam quam Simplicem & Antiquam
appellant Maronitx, qua (ola in officiis Divinis publice utuntur, refte
Gregor. Syro in lib. MS. Syriaco ubi Scholia habet in totum V. Teft.
aiiam etiam habent recentiorem ex G rx c o expreffum tam Vet. quam Nov.
Teft. de qua Andreas Mafios Pfaefat. ad Jofuam,& AriasMontanusadmoni-
tione ad Ledorem ante verfionem Syriacam Nov. Teft. Scribic quidem
Mafius fe habuiffe varios libros Syriacos V . Teftamenti,viz. Jofux, Regum v
Chron. Efdr. Efth. Jud. T o biæ , & Deuteronomii , qui fupra 1000 ab
hinc annos confcripti funt Alexandria, fed ex G rx c a verfione LXX, viz.
ex Origenis Hexapiiscmendatis & ab Eufebio collöcatis in Bibliotheca C x -
fareenfi, in quibus diligentia incredibili omnes A fterilcos, Obelos, «£•«•. in-
fertos reperit,ut cum die LXX finceritate fupra egimus latius explicavimus.
Arias Montanus (qui antiquam Editionera nunquain vidit) feribit, de V . T-
libris Syriacis non adeo laborandum eo quod ex iis fragmentis qux fibi videre
contigit illam facrorum Iibrorum pirtem non ex Hebraica & primxva
lingua, fed ex Grx c a ab Origene permixta verfione ad Syros effe tranflatam
cognoverit. Quibus verbis duplicem errorem erravit vir alias dodiffimus,
turn quod non aiiam habuiffe Syros verfionem feribat quam qux ex G rx co
fafla eft, turn quod, u t magis deprimerct banc Verfionem, dicat fadam effe
ex Grxca ab Origene permixta verfione, quorum nedtrum verum effe fatis
probatum eft : nam verfiörietn habent ex Hebraio antiquiffimam quam in
his Bibliis exhibemus, & ilia quam poftea bauferunt ex G rx c o non erat éit
mixta aliqua Editione fed ex ea quam in Origenis Hexaplis puram effe &
genuinam omnes veteres, imo ipfe Hierönymäs, uno ore affirmarunt, fit
latius alibi probatum, Proleg. de verfione GrXca b. Duplicis hu jus verfionis
etiam meminit Gregorius file Abul-Faràjius à D. Pocockio citatus in
dida hiftoria Arab. p. 184* cujus verba ita Latine reddit, viz; Vtrfio. L X X
ilia eft quam fequuntur apud nos dofti , & Çrâcorum rhanibus teritur,
aliarumqui apud Chriftianos feftarum txcepiis Syris & pracipue Ory-
entalibut ; fiqttidem exemplar ipforum, quod (1implex apfèllatur. quia qui
illud elabordrunt de ornatu verborum foliciti non fuerunt, convenit cum
exemplars Judaorum : at Syri Occident diet duos habent verfionet
plicem illam qua ' i lingua Hebraica in Syriacam traufiata efi poft ad-
ventum Domini f'hrifti tempore tsiddai tsfpoftoli, v e lfju x ta alios, anti
eum tempore Salomonis f i li i D a v id & Hirami -, & alteram figuratam
ju xta L X X feniorum interpretationem e lingua Graca in Syriacam tra-
du ft arts longo poft Sàlÿatorii Incamatiorem intervalle. Nov, Teftamenr
fa s
mm
Up I
m