■ 4 T B S M V L l S A LO S}1 0 n i S D E S C % j < P T 10
columnarum capitibus imminet. Sed haie una folec d ie crabs, denfitas verb tra-
bium ad tribes zophori pociùs referenda eft. Mis in univerfum de vocis ü y no*
tione pratlibatis mox liquet quâ rateione denfitatem hanc vei crafficudinem ad pa-
rîetèm tranftulcric Vulg. quippe qui ipfo veritatis inftinftu duftus idmagis ex-
prefiic quod res eft, paraftades Veftibuli interiores illis fuiffe fimiles, qua parie-
tum domus longitudinem excrinfecus exornabant Se craftitudinem. Quamvis non
negém fenfum quem Hebrxi, LXX, & Chald. tenuerunt nihil conttnere âut huie
quem diximus fenfui auc veritaci contrarium. E t latera domus & tigna, aut fu -
pcrliminaria convert une, ut fenfus ad palmarum 8e Chcrubinorum fcnlpturam
referatur, & palmls fignificenc, cum in parietibus turn in laquearibus atque in-
rertigniis fculpcas faille cum Cherubinis, idque non in interioribus modo fed 8e
in exterioribus per trabeacionem totam qux cavxdio domus 8e craflitudinibus
parietum excrinfecus refpondebat, quem fenfum habere videtur Vulg.
A d Cap. 4i. Ezechielis Excerpta ex Villalpando.
C A P . LXVI. v . i . Eduxit me in Atrium exterius & c . ] Verfàbatur Prophets
cum duûore Angelo in Acrio interiori ipfiüs domus menfuras, ornamenta
8e inftrumentacontemplaturus, quibus rite peraftis egreditur per portamAqui-
lônarem ad Atrium exterius, gradibùfque defeenfis dedinavic ad lævam, h. e. ad
Occidentem, ingrediturque porticum ipfam Aquilonarem inceriorem qux per-
currebac à latere ports Occidentem verfus, oftendîcque atriolum quadratum fub
caftello, quod conneftebacur cum prxdifta porticu Aquilonari in qua aperieba-
tur porta ad Aquilonem. Atriolum verb hoc rcfpiciebat ambulationem feu pla-
team qux ante faciem Templi jacebat longam centum cubitos, latam viginti. In
hocatriolovidet gradus 8e (calas, quibus afcenlîs poft revolutam fcalam invente
ambulacrum quoddam ad Occidentem extenfum hinc atque illinc cinftum
exedris. Has exedras deferibit Propheta, E t introduxit me in Gazophylacium ]
jathi, Id eft-, A d mum ex Gazophylaciis, aut ad locum Gazophylaciorum. h.e.
ad Gazophylacia qua [tint ftta in Aquilone domüs erant que Jeparata viginti
cubitis à thalamis domüs. Haftenus reété. Sed mox rationem reddere conatus,
ob quam neccflie^fuerit Prophet* in exterius Atrium egredi ut Gazophylacia ifta
ingrederetur, deceptus eft. Ratio ejus rei hxc eft longé diverfa. Cum totum
Atrium incerius ofto gradus erigerétur fuper exterius, 8e pefibolo effet undi-
que cinftum, non alia racione poterat ad fcalas venire, qux in Atrio exterioré
fit® erant, nifi per portam ad Atrium egrederetur exterius. Contra adificium Je-
paratum eh;.] Quid m u quid {’33 fupra jam eft explicatum cap. 41. n . Ait
ergo hujus porcicus exedras Aquilonares fpeftaffe domum ipfam, 8e thalamos
qui domui adhxubant ex latere Aquilonari. V . i . In facie longitudinis centum
cubitorum & c ^ Id eft, habebat-hxc porticus f in qua erant Gazophylacia )
frontem Orientakm verfus alteram porticum longam cubitos centum, latam 50.
in qua aperta erat porta Aquilonaris. Maluiffem ego fie exponere, Erat hxc por-
ticùs longs centum cubitos, lata quinquaginta , 8e frontem habuit Orientaient
obverfim porticui i l l in qua erat aperta porta Aquilonaris. V. 3. Contra vi-
ginti cubitos A trii interioris] ),Caftellum feu quadrats porticus, ex quo aditus
pacebat 8e in'ambulacrum :8c in exedras prxdiftas, rcfpiciebat ex altero latere
plateam viginti cubitos latam , qux extendebatur ante faciem domus inter ve-
ftibulum 8e atrium facerdotum. E t contra pavimentum & c ] Id eft, refpicie-
bat ,ex altero latere porticum qux in Atrio Aquilonari Occidentals'eft , vo-
cat neitfpe pavimentum ftratum lapide, porticus inferiores ,uti fupradiftum eft
cap. 40.17. V b i erat porticus jmfta porticui triplici ] Jarhi, q, d. Gazophylaci-
um fupra Gazophylacium trinum, mum fupra aliud. Q*x fententiafi deAtri-
orum ordinibus.àccipicur ut debet, vera eft. At cùm inferior columnarum ordo
Gazophylaciis careat, quippe totusin poftes Se columnas tributus, duplex tantum
afeendit in akum Gazophylaciorum ordo. Hebr. pTlN, quâ voce (u ti
diximiis fupra cap> 41. ) fignificatur porticus ipfa nitens poftibus. Potëftque
verfüs ifte vel de caftello quadrato, vel de porticu oblonga Occidental exponi,
aut verb etiam de utraque. Si de caftello accipias, patet ex veftigio illud effe
in medio trium porticuum, Occidentalis , A;quilonaris 8e Meridianx ( legen-
dnm Orientait* ) Si verb malis accipere de Occidentali porticu explieatur locus
ex Hebræo, Cubiculum contra cubiculumin trinis, vel per tria, feil. tabulata
vel ordines cubiculorum. Nam yerum eft in fingulis. porticibus criplicem in
altum contignacionem fuiffe, porticufve cernas per latum in fingulis contigna-
tioriibus, quarum media per via erat ambulatio, binx latérales parietibus claufx
exedris cribuebantur. V. 4. E t ante Gazophylacia] Gazophylaciorum meminit-
fuperioris contignationis, idque perfpeftum eft ex eo quod fubdit mox,- E t erat
fub ter Gazophylacia deambulatiodecent cubitorum] LXX, contra exedras deam-
bulatio decem latitudo, per cubitos centum longitudo. Hieronymus putat eos
addidiffe verba ilia per cubitos centum longitudo, qux fuperflua putat. Verùm
perfpeftum effe potçft ex veftigio feenndo -atriorum deambulationem hanc qux
ante Gazophylaciorum fores obtenditur cubitos decem latam, longam fuiffe
centum, quanta eft porticuum imb 8c atriorum longitudo. Atriola enim qua-
drata inter porticus pervia'omninb fueruht, neque ullis impedita cubiculis, ut
ufui, lumini Se pulchritudini xdificii infervirent. Aà interiora rejbciens&c.]
Senlüs eft, tametfi hxc ambulatio media lata erat inter columnas fuperiores
cubitos decem, tamen extendebatur aliis duobus cubitis ad facies exedrarum,
ita ut à pariete paries duodecim cubitos diftaret ; nam paries earum trahebatnr
à columnarum perpendiculis cubitis fingulis in fingulis lateribus, utvidereeft
in Veftigio fuperiori univerfali. Ojlia eorum ad Aquilonem ] Intellige cubi-
tulorum qux erant in altero latere prxdiftx porticus proximx Atrio interio
r i; nam alia cubicula his oppofita verfus Atrium exterius habebanc oftium
ad Meridiem, quorum omnium cubiculorum oftia interims refpiciebant ambulationem
mediam. V b i erant Gazophylacia in Juperioribus humiliora] Heb.
n m S p , quam vocem quamvis Hebracorum interprètes aliqui brévia vel an-
gufia convertant, tamen ium ejus radix "IXp decartare, demetere fignificet, aptè
reddic Vulg. humiliora, quippe qux de ihferiorum celfitudine deficerent. Erant
quippe. fuperiora inferioribus humiliora porticibus, ut in omni benè confticuro
sdificio obfervatum eft, & abantiquis xaificatoribus perpetub obfervatum, qui
fuperiores columnationes contraâiorcs Se humiliores effecerunt, ne columnx inferiores
nimium gravarencur. Quia fuppôrtabant porticus &c.-\ Heb. quia ea--
piebant anguios (vel poftes) ex ipfts (vel pra ipfts). inferioribus. & mediis adi-
fiett. LXX, Qmmam eminebant columna citrd columnas inferiores & fpatium fie.
Senfus eft, fuperiora cubicula humiliora erant quàm mediana, Se hxc rurfns humiliora
inferioribus porticibus, quia columnx fuperiores contrahebantur à la-
titudine inferioruin qux erant in porticibus. Se «militer fuprenut columnx mer
dianis erant aréliores. Hoc fignificat verbum illud eminebant quo 8c LXX 8c
Vulg. utuntur, h. e. furgebant in altum citra inferiorum craflitudinem ; quare
illis aliquantulum contraâis neceffe erat fpatium in circuitu relinqui ufque ad
craflitudinem columnx inférions. Handem habet fententiam Vuig. his verbis,
Suia fupportabant porticus, h.e. quia columnx medianx, quas fupportabant 8c
™ n*-L.kanî * • * eminebant ex ipfis, vel prx ipfis, porticuum
poftibus, 1. contractions furgebant quàm poftes inferiores, 8c fupremx colu-
mnx adhiic exiliores atcollebantur quam medianx. Qux omnia de fcmicolumnis
pariecibus adpaftis intelligenda func, non de ipfis mûris ut perperam Rabbini
expofuerunt. V. 6. Trtftega enim erant 3 Tripliccra columnarum ordinemin
Atriis fuiffe jnfra oftendemus. E t non habent columnas çÿ'C.] Si vim voeîs
expendas invenies rationem ob quam fuperioribus exedris columnx negenturj
fignificat enim ftantem,quafi ftatuam dicas, qubd ftet in medio domus ereâa fa!
periora fuftinens, ac fere femper rotundas fignificat ea vox columnas. Duo npbis
indicat hic texcus, Primùm, Columnas illas quas ftatuim.'* in mediis porticibus
inferioribus, quâfquc ex frontium fymmetria 8c refponfione iiaétenus confirma,
vimus, his Prophets verbis confirmari. Secundum, Hujufmodi columnas in fu.
perioribus coenaculis minime fuiffe, quippe cùm totum fuperius pavimentum
in coenacula Se ambulationes diftribuatur, pilx 8c quadraex funt 8c inçerjeéiis
cubiculorum parietibus conneéfuntur ut columnx minimxdici pdffe videantur.
Heb. Pràpterea decifum eft (fupremis) prx inferioribus 8c mediis à terra, q. d,
Neceffe fuit cubicula fuperiora effe humiliora inferioribus, quia columnx eorum
vel pilx erant contraâiorcs quàm inferiores columnx,atque ideo ficut detraftum
eft aliquid de craffitie columnarum inferiorum fuperioribus, fie neceffe fuit de-
trahi aliqüid de alcitudine infecundo ordine 8c in tertio. Itaque fuperiori verfu
de contraâione craffitudinis monuit nos Vates, hoc verb de imminuta altitu-
dine ut eadem poportionis ratio fervarecur. Cubitis quinquaginta ] Hxc ver-
k* *ddit Vulg. neque fruftra, quia 8c vera funt 8c certain xdificii rationem
indicant, viz. licet detraâum fit aliquid fupremis cojumnis de crafficu.
dîne inferiorum, 8c inferioribus à crafficie infimarum, fervata tamen eft illiba.
ta latitudo yo cubitorum tam in infimis quàm mediis 8c fupremis columnis, qui*
omnia earum centra erant in perpendiculo parictis, qui ab altero diftabac 50, ca.
lamos nimirum 8. V. 7. E t peribolus exterior <&c. ] i. munis Orientais hujus
porticus Aquilonaris ( in qua adhuc erac Propheta. Peribolum autem hune
menais eft aum defeenderet per gradus, qui peribolus five paries tam longus
erat quantum frontes reliquarum porticuum Atrii exterioris, 8c ne ignotnm per
ignotius explicet,fubdit v.8. Quia longitudo erat & c . q .d. Notum eft ex prxdiûis
menfuris alias omnes Atrii exterioris porcicus fuiffe latas cubitos yo, includendt
fu t notât Lyranus ) non fo/umJpatium interparietes fed ipfos parietes & pilarios,\
C A P . LXVIII. E t longitudo centum cubitorum otite faciem Templi] De.
feenderat ab illis exedris Aquilonanbus Propheta ut ad fimiles Meridianas cranf.
iret, & pertranfiens ante veftibulum Templi menfùs eft Angélus iceruni latitu-
dinem Atrii interioris ab aedificio Aquilonari ufque ad Auftrale illi è regione
oppofitum, invehitque effe cubitorum centum.- V. 9, E t erat fubter gazophj. I
lacia hac ] Meridiana fc. erat introït us. & c . Supponit jam offendiffe gradus Me.
ridionalis porticâs Sanâuario proximx, quem quafi digito demo’nftraf dicens,
fubter gazophylacia hac, fc. Auftralia, erat ingrefïusab Oriental i plagaquem.
admodum in Aquilonari patebat aditus à fronce Oriental illius. xdificii. V. 10,
In latitudine periboli Atrii &c.~] His vèrbis dedarat hanc porticum Meridia-
nam fpeâaffe latus Templi Mendianum, arque cubicula ilia qux circumdabantl
Tenjplum.imo ipfurii parietem latéralem hujus porticus fuiffe Atrii interioris fepJ
turn quo Laici à Sacerdotibus fecemerentur, q. d. Longitudo hujus porticûsj
cujus frontem 8c adytum dixi fpeétaffe Orientem, procedebac verfus Occidentem
coram latere Templi dexcro, vel ( quod magis habere videtur textus Hebrai-I
eus) gradus ipfos 8c fcalas dénotât fuiffe adjacentes peribolo A tiii MeridianoJ
quo incerius Atrium claudebacur,ex adverfo Meridiani lateris Templi. Haétenusl
periboli illius non meminerat quod T«nplum cingebac, de quo Jofephus iib. c,
Bell. Jud. c. 6. Templum aràmque cingebac ex pulcherrimo faxo lorica gratifiima.
V. n . E t via ante faciem eorum & c . ) h .e . Media ambulatio 8c exedrx late-l
raies eadem erant conihuflx ratione, eadem menfurâ quâ Aquilonares. Secun\
dum longitudinem eorum, fie & latitudo eorum'] Hebraifmus'/îc (ÿ- pro Jicutl
? Pro Ip ponitur. Senfus enim non eft, latitudinem xdificii xqualem fuiffe lon-fl
gitudini ipfius, fed longitudinem hujus xdificii Meridiani longicudini alterius
Aquilonaris, & latitudinem fimilirer latitudini ipfius'fuiffe. per omnia xqualem.
E t omnis introitus] LXX addunc exitüs quâ utraque voce fignificatur forma, or-
dinatio, difpofitio, menfura. E t (imilitudines eorum] Heb. judicia. Vocat au-ll
tern judicia commenfurationes. V. n . E t oftia eorum (ecundum oftia &C.'] Hic
rurfus confunduntur particulx D 8c uti fuprà prxcedenti verfu. Sic enim de.
bet conneâi hic verfus, Sicut fimilitudines eorum, 8f ficut oftia eorum, fie 8c olliall
gazophylaciornm,qux erant in via refpiciente ad Auftrùm. oftium in capite vk\
Pro veftibulo in. Hebrxo eft “HJ cujus loco fupra redditur peribolus, fcilJI
lorica ilia qux Laicos a Sacerdotibus fegregabac. Eademque eft hujus qux fupe-
rioris verficuli fententia, fc. Hocxdjficinm Auftrale, habuiffe afcénfum à fronte
Oriental, gradufque ejüs duxiffe in ambulationem mediam fuperiorem qux pro-
currebac Occidentem verfus fecundùm longitudinem elegantis illius péri bol i fcpa-p
rancis populum à Clero.
C A P , LXIX. V. 13. E t dixit ad me,Gazophylacia Aquilonis &c.~\ Hic Gazai
phylacioram tam Auftralium quàm Aquilonarium ufus apertis verbis deferibiturj
V . 14. Non ingredietur de Sanftis in atrium exterius] Lyranus, Atrium extt\
rius hic non pote ft accipi getter aliter, nam pc accipiendoGaz'fhy lacia funt in
Atrio exteriorij fedaccipitur particulariter pro'Ulis loci s ad qua admttebdtur pc-
pulus. Hue fpeâat quod de Atrio mulierum dicunt Rabbini, quodque Lyranus
vocat Atrium pqculiare. Nam quamvis nullum fuerit Atrium mulierum in Tern-
plo Salomonis,tamen negandum non eft fuiffe vel Lege,vel laudabili confuetudinel
,in more poficum,uc mulicres in porticum'iilam Sacerdotum' Atrip proximam mini-
mè yenirent. Sed Sc Ifraeliticus populus fine gravi caufa, & fine peculiari’ pu-1
rificatione prxcedente ad illam porticum minimè admittebatur. Quam in reffli
citât Villalpandus Jofephum contra Appionem lib. x Quatuor porticus circim
fe habuit Templum, & earum fuamquaque fecundùm legem euftodiam. In pri-\
mam ingtedi licuit omnibus ; infecundam fudai omnes : eùrùmque conjuges sl\
omni poïlûtione munda; in tertiam (h .e . in earn de qua jam eft fermo) martil
fudai mundi atque puri ; in quartam facerdotes veftitii Sacerdotal induti. Sed &
mares adhuc puri 8c mundi ab ilia intertori tertia porticu (inquit VilialpandusJ
tunc maximè arcebantur, quam Sacerdotes veftibus induti facris facratiflimasl
carnes afferebant. Kimhi, Populus non ingrediebatur atrium Sacerdotum nip <d\
impoptionemmanuum, ad maHationem, &adelevationem,feu oblationem. Hoc
(inquit Villalpandus) intelligendum eft deporcis Meridiana 8c Aquilonari atrii
Sacerdotum, quod in bis tria ilia perficiebantur ; imponebantur enim cffcrentiuni
manus viâimarum capitibus, quarum iidem maâationi aftabant, ac tandem
quum Deo offerebantur j propterea nunquam neque ad portas licebat populo I
propius ad Sacerdotes accedere.
C A P . LXX. V . 1 y. Cùmque complefjet menjuras domüs interioris 2 i / ( inquit 1;
Kimhi) Atriorum 8c Gazophylaciorum: nam hxc omnia funt ad ufum domus'inte-
rioris, quod eft Templum. Eduxit me) Extramurum montisdomus.Per vi0\
porta Orientalise Hxc eft porta moruis domüs Orientals cujus prius fecerac mm*
tionem in p rincipio.fr menfuseltearn undique per circuitum']h.e.Menfus eft Do*
nium in qua erat porta, in circuitu ad quatuor ventos. V .16 . Alenfus eft cortrt
ventumOrientalem & c.i& fintm cipiùs) D .fficilis plane textus turn propcer k-
étioaes varias, turn propter multipliées Interpretum fententias fecum invictm pug-l
nantes. Non f'acilè autem conftarc potérit de re qux hac menfura definitur, qui"
priùs confier an calamis dimenfà fit an vero cubitis. SecundumHeb. textum mn
17; 18,19. diferta fit mentio ealamorum, atque fie- Vulg. juxta Heb. Verfu àuttfl
io . fubticetur in Heb. nomen menfurx, neque diçftur an çafami fuerint an ve-,
ro cubic!. Vulg. hie fupplet vocem cubitorum,idqiieex LXX^quiubi.gue.qmnil111*]
hifee vwficulis nomen habcnc cubitorum. Sfetl Hieron, in iÇpçn,. agnof.it f<|
E X V I L L A T. lPAXt ) 0 <P-E g L U D. C A P F. T. T, U M
Lr incogitantiam infnlfiffe vocem Cubitorum, monétque calamorum vocem effe
tu ü s lupplendam-iJllud,.\n<\aKtquodper fmplicitatem interpretationis dum pa-
Km attendimus pe/erstate diElandi & L X X habent &noftra Tranftatio,Murum
vs undique per circuit urn longitudine yoo cubitorum & latitudine yoo cubito-
!/» Hebr. fermo non continet, fed pmpliciter longitudinem yoo & latitudinem
0 ut fubaudiatur Calamorum. Villalpandus mordicus Vulg.adhxrens utram-
icrnenfuram hie admittit 8c Calamorum 8c Cubitorum; 8c quod modeftèfat’ea:
Hieronymus per finiplicitacem incurriffc, Deo interpretis calamum bene di-
Lneiltefaftum fuiffe arbitrabiniur (inquit villalpandus) atque eo magis qub
iiiius in eo addendo appareac interpretis itudium.vel induftria. Rem autem
fe expedic Villalpandus, ut fc. duplicis muri, vel reicujufpiam menfura hie no-
l tur. prima, a v . iy ad 19 qtïx yoo calamorum fuiffe deprehenditur; Altera,
■ 10 qux cubitisy00definitur. Atque his ;oe cubitis dicit definiri atrium If-
>elis. quod totidem latum & longum erat cubitis, uti videre eft in primo Vefti-
> univerfili, ficquc brevicer menfura ifta colligitur. In media Templi area
!nfuseft Angelus Atrii interioris quadratam aream 100cubitorum, 8c huie are®
res duas alias , alteram a Meridie, ab Aquilone alteram. Hujufmodi arex
[uirernis clauduntur portis quinquecubitoslongis, quanta eft latitudo porticu-
in quibus aperiuntur, qui omnes numeri in unum eolleSi yoo complenr, To-
|dem pares arex 8c pares cocidem porcicus ab Orientc in Occidentem compu-
intur, ut ex omnibus certa conftare ppfiic menfura muri yoo. cubitorum. Ad
autem calamos quod actinec , alii, inquit, deferibi pucant menfuram
iexterroris cotum xd i fie j um cl audentis, inter quos funt Lyra 8c Jarhi: Sed
Liomodo murus ejus menfurx fit non funt aufi ftatuere. Alii urbis nioenia hie
leferibi cenfuerunt; fed alibi, inquic Villalpandus, oftendi urbis murum 10 M.
(ibicorum cingi non duodenis. Nullam urbis partem reperi qux hujufmodi cu-
iitorum numeroambiatur, exceptdfuperiovccivitatemontiSion infidente, qux
feic menfurx proxima eft, quanquam ftadiis 3; definic Jofephus. Stadium por-
fo cubitis 400 cpnflat, quöd fi hos numeros invicem multiplices, itlyenics 13100
fiibitos, non verb nyoo quos efficiunc bis mille calami quacerquingenti. Itaque
I s rejcftis fententiis llatuicex Clarii 8c Rabbinorurhfententia definiri hacmen-
1 peribolum ext eriorenv cujus altitudinem 8c. lacitudinem menfura vit Angelus
js calami initio c. <o cujus jam non latera lingula feduniverfum ambicum per
i latera Angelus dcfinit effe \00 calamorum. Atque hunc.quidem murum ( in-
: villalpandus ) rneofus eft Angelus circum-circa quacer, a variis incipiens
cis, ac femper reperic calamos- 500 quod indicare videtur illud verbum quod
[mjier addicur, Alenfus eft autem 8cc. per circüitum quod in omnibus menfu-
is repeticur. '-Atque hie admirable quoddam hac ipfa dicendi forma indicatur
Lclefi* Chrifti Sicranientum; tantocnim majus eft aclatius hoc Templum an-
110 illo, quanto longior eft uno illius latere cotus ambitus. Neque mirandum
idqux de novo hoc Templo Propheticèhicdicuntur.ab aliquibus interprecii.
quafi de ur.be diéfa exponantur, ab aliis quafi de Temnlo, cum qui hane noun
vidit in yifione civitatem Johannes Apoc. i i8 c z t , Templum, inquit, non
idiin'ea, tota enimeivitas Templum quoddam eft. Periboh ergo hujus fin-
itilis laceribus alfignac Villalpandus 1 ay calamos quos lie colligit, Murus Ifrael
E ngus eft yoo cubitos,. five 80 calamos, his adde.8 calamos utrimque Atrii Gen-
im, feptenos porticus Gentium, 8c utrimque fenosvix, 8c fingulos utrimque
itudinis periboli, 8c unum demum cubitum utrimque dimidium, quoniim a
rpendiculi muro projicitur fubftruftionis murus, fient omnes fimul calami 115
i quacer fumpti effi.iunc calamos in univerfum joo.
A d Villalpandi explicationem hujus j6 verfüs L .C t Obfervatio«
Locus in quo explicaodo htc fudac 8c. laborat Villalpandus lubricus eft, ac
ropteréa qux illius falfx interpretationi fuperftruit ultro ruunt, nullo ( uti
lox oftendetur) fubnixa fundamenco. Totum, inquam, Atrium Gentium, ejüf-
üe Porticus, una cum via Porticibus i l l s circumpofica, 8c peribölo viam ilia
cingente, quia falfa hujus loci intelligentia atque incerpunétione nituntur.
ante ruunt, demonftratd loci hujus, quem Villalpandus óffert,^interpret
falfa. Vuk ergo Villalpandus duo hie ab Angelo diverfa xdificia metifu-
iri, nimirum I. AtriumIfraels v. 20, quod longum Sc latum fait yoo cubitos,
habet eo loco aucor Vuig. verf. fecutus LXX Inccrp. I I . Peribolum exci-
m in fumma crepidine murorum fubftruélonis cxtruöum quo via, qux Ports
8c Atrium Gentium ambiebac, claudebatur, nequis inde in fubjeétas pro-
jndas valles deciderec, quem peribolum Villalpandus vult fuiffe per lingula la-
alongum iiy calamos, -qui quacer multiplicati conficiunc yoo calamos, qui
'Hebr. ccxtu habentur v. 16 ,17, 18,19. Vult énim Angelum quacer com-
Senfuraffecotum ilium peribolum. Atqiie fic putat fe pulchrè inveniffe racionem
bnciliandi diverlam leélionem qux in hoc Ezechielis loco occurrit. ‘ Hebrai-
is enim cextus, eumquefecutus Hieronyroui, in quatuor prioribus verficulis
ibet calamos,,’ihultimo autem verfiï^-utn LXX turn Vulg. habent cubitos non
fo calamos. . Ec quainVis Hierorymusln Comment, agnofeae fe per incogi-
.ntiam ex nimia feftinatione ortahi feripfiffe v. ult. cubitos pro^calamis, mavult
[c Villalpandus Divinam agnofeere providentiam, qux vel incogitantem
apulic Hieronymuni, ut lie diftaret, quam ab humano 8c ratione fua ucence
jiritu. Sed primo planum eft ex ipfo textus hujus Ezechielis intuitu, de una
gdémque re, cujus menfurx hie traduncur, agi; unum, inquam, idémquexdi-
Icium menfurari cui per lingula latera tribuuhcur quingenti fivecübici live ca-
|nii, nam de ucra menfura fine intqllgenda Ezechielis verba mox dicecur. Et-
§im ppflquain v. 16,17,18. 19- figillatim lingula latera xdificii illius( de quo
dixerat t l12D H’QD VI"IQ metitus eft illud circumquaq-,) dimetiendo dixit.
|jfle quingehtos live cubitos fiye ealamos longa, v .a o de eodem xdificio colle-
dieft, Metitus eft illius murum per quatuor latera eircumquaque longi-
Isne quingehtorum & latitudine quingentorum. Ubf inHebr. eft %v fu>ïv
n quod verbum verbo eft, Metitus eft illud per quatuor latera, murusilli
cumquaque & c . Latinè eft., M etitus eft illius murum, per quatuor latera
outnquaque. Unde planum eft toto eo ccxtu agi de uno eodémque xdificio
n de duobus, atque unam indicari ejus menfuram; utrum. autem cubiti an
ami fint ilia menfura hoc eft quod jam quxritur. Deinde planum eft ex eo-
n eextu Angelum quatuor xdificii illius latera menfuraffe, 8c lingula invenif-
longa quingentos, live cubitos live calamos; at non liquet eum quacer totum
pincium ambiendö. quater commenfuraffe; merum iftud eft Villalpandi com-
K um, cujus nullum neque voia neque velligium eft in verbis Ezechielis. Nam
"a opusfuic Angelum quater totum xdificium circuire, 8f circuroeundo qua-
menfurare ? Annon.facis fuit lingula latera femel menfurare, qux quo-
| ami erant omnia xqualis ejufdrmque menfurx, totum xdificii ambiturh ex qua-
•“ ‘■ kteruhi menfura licuit colligere. Denique certum eft ex Jofepho ( ex quo
f;e^Villalpandus id affumit) Salomonem ut atrium Templi in fupremo. mon-
! Morix jugo pofitum laxaret, excruftoab ipfis montis radicibus ad fupre-
um ufque collem muró craffiftimo 300 cubitos aico,totum niontem quatuor
■ partibus cinxiffe, cui muro quatuor porticus paris cum eo longitudinis .funt
ipofitx, qux duabuS falcem eX parcibus profundis yallibus montem cingenti-
immincbant, nili quod ab una parte colls verfiisurbem leniter erat deelt-
ca partè afeenfus ex urbe in Templum 8c defeenfus ex urbe in
facilis effee. Ex éodem Jofepho coAftac porticus illas lingulas fuiffe
ftadium unttm longas, uti videre eft in dpferiptione Templi Jerofolymitani,
quam in Hiftoria noftra Apoftolica cx Jofepho exh buimus. Stadium autem
eft ray paffus Geometricos longum, nam odo ftadia faciimt miliare, h. e. mile
1 Raffus Geometricos. Paffus autem Geometrici n y pedes conficiunc 6iy qui
cubitos xquant 416. Ab uno ergo muri illius excelfi angulo ad alum angu-
lum fecundùm Jofephum non funt fere nifi 416 cubiti. Sed fimus liberalio-
rcsi Demus fuiffe yoo cubitos, quot nimirum Ezechiel hie dat Atrio exteriori,
quod Villalpandus vocat atrium Ifraels, quot itidem poll Ezechielem Judxi in
Traft. Middorh dant| tqti monti Domüs. Dcirius, inquam, Jofephum vccabu-
lum f t a d i u m laxiüs ufurpaffe, 8c yoo cubitorum longitudinem Stadium di-
xiffe, certum eft,fecundùm eum non lohgiùs fefe.extendiffc murum ilium excel-
liffimum quo undique cingebatur mons Domus, feu collis Moria , cui Tem-
plüpi fuit impofiçum. Cùm itaque Villalpandi atrium Gentium unà cum via 8c
peribolo qux il|ud ambiunt lint atrio ifraels circumpofica & extra menfuram
illam yoo cubicqrum muri ambientis collem, neceffe eft ilia corruere utpote nullo
fubnixa fundamenco, nifi velimus fingere ea fuiffe in acre fufpenfa.Dicamus
ergo totum collis Morix fummo jugo impoficum xdificium fuiffe duntaxat yoo
cubitos longum 8c latum, ejufdcm nimirum magnitudinis cujus Villalpandus
vult fuiffe atrium Ifraelis, ac proinde in Tcmplo Salomonico vel nullum fuiffe
atrium Gentium ( cujus etiam in Seriptura V. Tcftamcnci nulla eft neque vola
neque velligium) vel liquid fuit diilinftum ab atrio Ifraelis , neceffe ell atrium
illud Gentium fuiffe quatuor illas porticuslongilfimas, qux in Ichnographia uni-
verfali Villalpandi protenduntur -ab uno atrii Ifraelis angulo ad alum angulum,
in quarum tribus, Oriental nimirum, Meridional 8c Aquilonari aperiuntur très
portx exteriorpe. Atrium autem Ifraelis fuerit in rfliquis porticibiis 8c areis
ufque ad atrium»Sacerdotunr, -fepto, feu humiii lorica^ab ipfo diftinftum. Ec
fane difpofitio Templi Herodiani (uti à Jofepho deferibitur) idomnino poftu-
lare videtur. Sed fic neceffe fuit Porticus illas longiores -fepto alio feu lorica
( fimili illi quâ Atrium Sacerdotum ab Atrio populi diflingucbatur ) effe
feparatas undequaque in circuitu à reliquis Poiticibus 8c Areis ( uci nos loricam
illam in Veftigio univerfali Villalpandi fignavimus, ab eo non fignaram ) nè
Gentiles cum Ifraelitis mundis mifeerentur. Sic enim Gentiles per portas ex-
■ teriores ingrefli in arearq illis proximam, leva ad dextram vel finiftram flexu,
Porcicus illas fuas fujjijre potuerunc per fpatia fub forpicibus poftium aperti
utrique portarum latpr^.^»roxima. Ifraelitx autem per eafilem portas ingrefli in
reliquas Porticus 8c Areas fefe effunderc potuerunc ufque ad Atrium Sacerdotum.
Sed fi ita fe res habet (uti neceffe videtur illam fe habe'^oj^qald fict ifti
Ezechielis loco, in quo fecundùm Hebrajcum textum, 8c vcceren^yÉ%. Imerp.
lingula quatuor xdificii, quo'd ab Angelo menfuratur , heei a dicuhlur effe 500
calamos, non ycro cubitos, longa ? Sane cam adverfaritur ilia Ezechielis verba
( fi fincera' func) Villalpandi featenci® quàm noftrx. Villalpandus enim
peribolum (quem putat hîc ab Angelo menfurari) facie .per fingula latera u y
duntaxat, non verb yoo calamos longum, Nam lepidum ejus commentum, quo
fingic non fingula latera, fed totum xdificii illius ambicum quingencis ills calamis
definiri ab Angelo, non moramiir, cùm répugnée cerciflimx, ( quâmque'
Villalpandus ipfe agnofeit) à Jofepho tradicx menfui x muri quo totfi Templum
quatuor ex partibus ambiebatur.Alia ergo concili.andi 8c explicandi hunc Ezechiels
locum ratio ineunda eft. Nempe in hodierno textu Hebr. vitium omnina
hie effe yidetur & pro CD'Jj? legendum n iQ N , quomodo planum eft leg j fife
olim LXX Interp. ( quorum leftio hoc ip loco hodierna Hebr. videtur me-
lio rj nam non vocem f e d d u n t a x a t habent, quam adhibencinj
dimenfione lateris Septentrionalis, in reliquis tribus omictunt, quod ea facile]
ex prxcedenti fuppleri ac fubaudiri poffec. V. autem zo ubi cextus Hebr. no-
men menfurx bis omitcic, LXX fcmel cant um omictunt, in altcro nomen cubiti ad-!
hibent ; fic enim i l l •rtvjctxeoiav otgjt frjtfflffiaf, , iy ortyJaxpAav onyßv-
quos ( uti modo à nobis notacum eft ) fecutus elt hac in parte Hieronymus,
longitudinem yoo cubitorum, <ÿ* latitudinem yoo cubitorum. Nam quod in
Commenc. feipfum corrigic, 8c per incogitantiam ac prxeipitationem fe erraf
fcT agnofcic, id feqjt- ilbffi(iuti"yulc Villalpandus) ex ivBeoutiruv. fed quia v.16.
17,18,19 fingula latera juxta Hebr. leftionem fecerac longa yoo calamos. Nè
ergo videretur ipfe fibi concradiceie, monet in Commentario fe per incogi
tantiam erraffe. 81 Calamos non Cubitos effe intelligendos ; interim revera LXX
Interpretum leftionem in fua cranfiatione eo loco fecutus erat. Quin 8c le-
ftionis veceris atque adeo mclioris, quâ m û N -pro olim leftum eft .
velligium aliquod non obfeurum fupereft etiam in hodierno textu Hebræo. Nim!
v. 16 fic legirur, Menfus eft latus Orientale calamo menfurx tZ3’3p H IG S lüOnj
qux leftio eft nihil 8c -plane abfurda : quid enim illud eft quinque cubitos ca-1
lamorum, Mafforethx per ICeri marginale legi' volunt n lH Q pro m Q N per,
litcrarum mecathefin, qux alibi non eft infrequens. Sed videtur potiùs omif-
fiim effe per Librarii incuriam n iN Q 8C ejufdcm temeritate addicum effe CD'Jp.
quöd fads videric menfuram quinque cubitorum ifti loco non congruere ; puca-j
vie ergo fed falfb calbmos potiùs hie effe intelligertdos quàm cubitos. Omni-1
no ergo vera 8c anciqua ac maximè germana verficuli hujus 16 leftio hxc videJ
tur effe m O N n iN Q IÜQH, h .e. quingenti cubiti. In reliquis tribus fe-J
quentibus verficulis quia dccrac vox H10N ac fimplicitcr legebaturlTlNQ ÜQnj
fubaudito nomine menfurx ex v. prxcedenti ( quomodo 0.46.2. bis omuticurj
ac fubintclligitur vox TTIDN ) ccmeritate Librarii addita ills eft vox Q ’Jp.
Et quia v. 16. dcerac in cod. fuo vox FTINQ, putavic TIJON pofitum il l c effe
pro idque notavic in margine per Keri, 8c ab eodepi addita eft
vox lZG^P quod exiftimarer de calamis non de cubitis idftic agi, quod 8c ab e
faftum in cribus reliquis verficulis. In ultimo autem verfu capitis non addi
dît, quia exiftimavic cam vocem fatis ex prxcedentibusfubintdligi. LXX vt
ro ubique exiftimarunt ( Qc noftro quidem judicio verè ) agi de cubitis no
verb de calamis , ideo nunquam « adhibent, bis voce utun
tur, in reliquis verficulis earn fubintelligi volentes. Ec fané'Judxi non alun
de quàm ex hoc Ezechielis loco Monas Domüs ( h .e . tocius collis 8c Temp
i ipfi inxdificati ambitus) longitudinem 8c latitudinem ftatuunc effe yo
bitorum. Unde planum eft eos exiftimare Ezechielem menfurâ ifta yoocubitOv
rum definire fingula latera totius xdificii fummo colls jugo inxdificati, ac pre
inde nihil effe potuiffe xdificio illi circumpofitum, nifi velimus illud fuiffe i
aere fufpenfum : quod 8c lpfum modo oftendimùs ex Jofephi menfuris atqut
deferiprione. Quod fi quis nolic hodiernam folicitare leftionem Hebraicam
cum erunt ifta Ezechielis verba non propriè accipienda de Salomonico xdifi
cio, quafi in material Salomonis Templo fuerit, vel murus vel aliquid aluc
xdificium yoo calamos per fingula lacera in quadrum longum 8c latum ; nihi
enim tale in eofuic auc effe pocuit, facente eciatn ipfo Villalpando : 'fed eruu
ilia ad womQir, Chrifti nimirum Ecclefiam ( cujus typus quidam fuit ilia Tern
pli deferipcio) referenda uteo fignificetur Ecclefiam Chriftianam qux ex Gen
tibus erat extruenda, fucuram tamo majorem 8c ampliorem Judaicâ ( quxpe
Atrium Ifraelis reprxfentabatur) quantb quadratum ( auc verb cubus) cujus la
tera fingula func yoo calamos longa, majus 8c amplius eft eo cujus fingula fun
yoo cubitos duntaxat longa, h. e. triccfies fepties fi quadratum, auc fi <
fit quadringencies bis 8c tricefies. Et fane Apoc. 21.16. Noya Jerufalen .
proponitur nobis tanquara cubica , cujus longitudo, latitudo 8c altitu Jo fi
xqualis ; amplitudo autem ejus (iguificatur, quum ta iftic dicitiir effe 12 M. fta
• diorum