De Verftonibus Groecis, frtcißuc LXXIÏ Seniomn, F r o l e g I
aliquibus nomen Cainanis infertum fuiffe, in quibufdam n on; ut luprajfiT']
ximus; Jofephi tempore variaffc codices Hebrxos itidem in bis numcris: unde
non mirum eft.Jofephum, Berofum &'Eupolemoncm ab L X X diferepaffe, cum
a codicibus Hebrxis, qui hodie in ufu funt, idem Jofephus diferepet. Quod ad
S. Lucx verba attinec, dicit etiam D . Grotiuscum aliis, quadsm M S S . anti,
qua hoc nomen non exprimere, fcil. illud Bezx , quod Academia: Cantab, dona*
,vic, & aliud Anglicanum ex Grxcia a llatum: unde fieri poffec, u t Cainanis nomen
ex errore in aliquod exemplar G rzcum, unde plura alia emanarunt, jr.
repferic. Hate vero (pace tantorum virorum dixerim) mihi parum firma vi-
denturjpartim ctiam a vero abfona. Verum eft.in illo Bezx non extare.-fed quid
valet unius exemptaris auftoritas contra omnium exemplariu'm etiam vetuftif-
fimorumfidem, Sc omnium feriptorum E cdefix antiquilfimorum teftimoniuml
& confenfum unanimem, qtii omnes de le&ione Cainanis in S. Luca teftantur?|
Jftius etiam exemplaris fidem multum diminuit, quod R ev. Ufferius de eo affir*
met, in aliu locis plus difer spare ah hodierna tettione, quam omnes a lii Biblio-\\
theeamm lih r i; quod etiam ex ejus cum aliis MSS. collationibus in fexto Toiho |
noftro apparet. Scd aliud eft, quod iftius exemplaris auftoritatem in hac caufa
plane collie, quod (ut ctiam Beza annotavit) in recenfenda Genealogia Chrifti
apud S. Lucam, contra omoium excmplarium fidemj& contra omnes feriptores
vetercs.eadcm habeat nomina afeendendo a Jofepho ad Salomonem, quae funt
apud Matchxum; ita ut qui hoc exemplar deferipfit, crucem,qux omnes Inter-
pretes vexavit, circa diferepantiam inter Matth. & Luc. hoc modo plane fuftu-
Icnt j & tiodum,quern quidam indiffolubilem putarunt.cum folvere non pofler,
difiecuerir. In hac itaque Genealogia recenfenda nullam fidem merer,ur. Qui |
enim t in t* audaci* e ra t , ut tot nomina contra omnium cxemplariutn fi.
dem mutaret, a Salomone adChriftum, ut Evangeliftas Concordes faecretj
nomen etiam Cainanis in cade Genealogia expungcre,ut omnia cum codice He.
brxo convcniren t, nefas duxifse,haud exiftimandum. D e altero MS. exemplari,
quod nos Alexandrinum d icinus, & cum Romano in hac Editione imprimimus;
dico,D. G rotium male informatum fuifsemam in hoc exemplari, quod,dumhjc
feribo, oculis objicitur,exprimitur Cainanis nomen. Aliud effugium habet,ali*
us magni nominis, quod Lucas Genealogist» Chrifti ex vulgo rscepu fententkl
feripferit ,non ex propria; ntc fee nudum ret ipfins vtr hater»,fed quia apud fudtos |
Helleniftas, & apnd Chriftisnos, qui Verfioni Graca affuetifutrsnt, it a IcgcU-1
tur. Nam ita Genealogiam ex or [us eft; Exifiens, ut futabatur,filius
Hoc vero, ut temerarium Sc d iftu periculofum, omnino rejicicndum: ut quod
latam feneftram aperit ad univerfam Scripture au&oritatem labefadandum,!
cum in aliis locis quifque obtenderc pofset, feriptores facros hoc vel illud I
fcripfifsc, non ex propria fententia, fed fccutos fuifse vulgi errores : quod
omnibus harefibus & erroribus viam fternit. Hoe enim concefso, feriptores
facros ullo p rxtextu falfum fcripfifsc; quomodo Cenftabit, quando verum feri-1
pferint ? Verum eft, Chriftum vulgo pro Jofephi filio habitum, Sc affirmat Evan*
gelifta, vulgo ita creditum fuifse. A t idem Erangelifta contrarium facia dare
oftendit,& errorem vulgi plane rejicic per totam Hiftoriam nativitatis • in qua
non Jofephi,fed Dei filium cfse prxdicat.Non feribit Lucas fuifse Jofephi filium,
fed ita habitum fuifse, cx errore vulgi, quern aperte detegie. A t non feribit,
Cainanem fuifse vu lgo habitum filium Arphaxadi: nec alibi exprimit, talent I
Cainanem revera nunquam extitifsc $ fed eodem ordine Sc iifdem verbis cumj
reliquis recenfet. Unde fi hoc concederctur $ eadem ratione dici pofset, re-1
? liquos omnes non fuifse yeros, fed putititios filio* eorum, quorum nomina
comraetnorantur; & totafn Genealogiam n on veram, fed erroneam fuifse«
vulgi fententia deferiptam. In hac itaq» fententia, ut feribit Bpchartus Geogr.
Sacr. part, i .1.2 . c. 1 3. non videtur quicquam e fstfan i: neq-, enim veriftmile
feriptorem faerum minus hsbuifst cur a veritatis, quamfam<t : cut ne fie qm
dem confuluiffct. Qujppe ret vitaretfcandalum aliquod Helltniftarum, objecijfitl
fe tavillis fudaorfi omniu, qui Evangeliii ipJim cum T extu Hebrat contulife«t.\
66. Cum itaqueconftet, hoc nomen ex errore aliquo fcribac in texturn non j
irrepfiffe, nec Evangciiftam ex fententia vulgi illud inferuifTe aliud di*
cendum non reftat, quam quod multi viri dodiffimi ftatuunt, inter quosvarii
Romano-Catholici (qui licet propter Yulgatam Latinam , Grxcam fup-ll
putationem rejiciant, Evangeliftae tamen verbis non aufi funt contradicere, vel
locum follicitare,) S. Lucam Genealogiam riiv • fecutum fuifse, & in
earn defcripfifTe,quemadmoduininGratcis codicibus ext a bat. Nee in hoc diferepare
Evangciiftam a textu Hebraico, cum olim codices Hebraeos quofdam
ita legifie, vero confentaneum fit, ut fupra oftendimus. Si vero concedatur,
codices Hebrxos hoc nomen nunquam habuifle, dici poffet, Mofcm confulto
hanc generationem omififie, (quam ex cert* traditione, vel Sp. S. fuggerente,
Sept. & S. Lucas fuppleverunt, ) ficut Matthxus in eadem G enealogia quafdam
omifit t Sc uthic in quatuordecim generationes Genealogiam fuamdiftribuit,
omiffis reliquis • ita Mofes fuam contexendo ad Abrahamum in duas decades
eamdivifit, hac unica generationc omifTa ■ ob caufam nobis ignocam: & hoc
modo dici potuifse a Mofe, Arphaxad genuifse Sale, qui tamen genituseM
Cainane: ut in Evangelio dicitur, Joram genuifse Oziam, qui tamen ab alio
genitus e f t : quorum utrumque verum eft * non generatione immediatt, fed
mediata ; fie enim genuit Axphaxad S ale, quia genuit Cainanem, in quo,
ut parent«, extitit Sale. Sic Bonfrer. & alii, quorum opinio mulco prohibits|
eft, quam eorum, qui textum erroris accufant. Fatetur etiam Eman. SM°*JI
tis ad G enef. 1 1 .1 . ut & Toletus, cujus verba jam p roferam, Cainanis nomen
in Vulgata Latina deefse; Cogimur (inquitJ fattri, aliquid detfse in
Editione, quod mirum non eft, cum M atth. in Chrifti genealogia aliquot e*1'!
ferit. Dicendum itaque videtur in hac quadtione cum Toleto ( cui etiam eonfeiH
tit Cajetanus,) qui pie ac prudenter, poftquamcam ventiiarat, fic concludir,
Luc. 3. an not. 6 1 . Difficultatibus aliorum ponder at i s , in Htbrtt «H
effe illam generationem Cainanis t qua revera legebatur (ill quibufdam codici-1
busj & a L X X etnverfa eft in Gracum. Non enim eft credibile LX X , non fol**1]
numerafse Cainanjed etiam aunts v ita ejus, ft non legtffent in Hebrat, Legit^j
ergo, & exemplaria ilia ita habebant : net novum eft, eos alia etiam
legijfe, qua nunc non habenfur, vitit feriptorum, quod etiam in Vulgate M
cendum eft. Credere enim debemtu Evangtlifta id affirmanti: minufqut Prl’ \
<ulum eft dicire, Hebraica exemplaria ex parte non haberi perfeEla, quam 4 ^
re in Evangelio errorem, feu mendacium vel minimum rtperiri. His Toleti verbis
finem huic quaeftioni impono,hihil de Cathedra definiins.fed omnia Le&oru
aequi jadicio fubjiciens .•& licet fententiam poftcriorem probabiliorem judic°i;
paratus tamen, fi quit argumenta mcliora pro priore attulcrit, iis non reft*#*” '
PROLHG-j
63. Rationes etiam proferunt ,cur fupputatio.Hebrxorum confifterc neque
at. Annos enim a Diluvio ad ortum Abrahx, vix trecentos numerant, viz.292.
Regnum veto AfTyriorum initium habuit juxta Pctavium, V irum in hoc genere
fummum, aliofque Ghronologos pentiores, anno a Diluvio, »52. Imperavit
etiam Ninusadlndos ufque, omnibus confentientibus. Divife erat terra anno
nativitatis Phaleg.qui erat circiter centefimus a D iluvio: fafta eft confufio Lin-
guarum, & inde fafta difperfio eorum, qui antes fimul vixerunt prope Babc-
lem, circa annum poft Diluvium 100. Legimus etiam Abrahami tempore re-
ges plurimos fuifTe 5 >Egypti regem potentiffimum, aliofque Reges, qui 14
annos fervierunt Chider Laomer, & poftea rebeüarunt. Prxtcrea in vivis erat
N oe, totius humani generis parens Sc princeps, ejufque filii, tempore Abraha-
mi.* imo filiorum fuorum quidam ad I faaci tempora vitam produxerunt, &
vixerunt diu poft inccepta Regna Aflyriae, jEgypti, &aliarum nationum,
cum reges alii mutuis fe bellis opprefferunt. A t hare omnia, quacfecundum
cómputum Hebrscum neceflario dicenda, funt plane incredibilia. Nam non
multum crevic genus humanum ante confufionem Babylonicam,(cum omnes
fimul convixerint. Unde tanta fubito multitude*, qua: fpacio centum annorum
totum fere orbem implcverit,& tot regna crexerit ? Quis capiet magnum illud
AfTyriorum imperiumintra annos 150 poft Diluvium ccepiffe,vel Noim &
ejus filios.poft hujus & aliorum regnorum initia quibufdam annorum centuriis
fuperrixifTe^ quorum tamen altum apud omnes exteros Hiftoricos filentium ?
Nullane ratio eorum habebatur, qui totius orbis terrarum harredes Sc Domini
erant? an in infulas deportati ab ipforum filiis & nepotibus, ut omnes de iis
nullam mentionem feccrint? Imo nihil de iis legimus in Scriptura tempore
Abrahami, Ifaaci, &c. quibus tamen erant contemporanci. Nulla ipfisreli-
qua erat auftoritas, ut filios bellis cruentisfe mutuo trucidantes, pacificare
poffent ? Nemo poftbac miretur Ifraelitas ita creviffe in iEgypto fpacio 200
annorum, cum multo minori fpacio, infinite hominum myriades orbem fere
repleverant. Nec diffidere potuit Sara fe propter feneftutem parituram,
aat Abrahamum voluptati operam daturum- cum Abraham erat tantum annorum
99, Sara aliquot annis junior5 & oculis utrique viderent, avos,ab-
avos, tritavos, Sc eorum* avos & abivos, annorum ducentorum, 300,400»!
filio« procreantes. In vi vis turn erat Heber Abrahami tritavus,Sala, Arphaxad,
Sem: qudrum quidam Abrahamo fupervixerunt: nam poft .natum Ifaacum
vixit Sale annis fupra 7 0 , Arphaxad 48 Sem fupra centum, ipfe etiam
Noe ad annum Abrahami 58, vitam produxit. Confecit quidem Petavius
diagramma, quo oftendcre nixitur, intra 290 annos in infinitum numerum
humanum genus propagari potuifie : fed multa afTumit, quae ab ipfo non
probanfur5 onfnesfcil. per annos 300 poft Diluvium vixiffe, Sc ncminem
per totum illud tempus mortuum fuific; omnes etiam anno aetatis 16 genuine,
quorum nihil ulla probabilitate fulcitur5 cum non poffent tot regna eri-
g i, tot bella cruenta fineingenti mortalium ftrage confici, pratter_ cos etiam
qui cafu & morbis interempti periere. Prarterca initium Regni Affyria-
ci ad annum poft Diluvium 152 refert-, cum impoffibile videatur, homines, intra
illud fpacium ita multiplicatos fuifTe. Hacc & alia multa plane fuadere v i-
dentur, tempus illud a D iluvio ad Abrahamum non tam arftis lirflitibus incly-
dendumj fed computum Graecum admittendum, qui omnes iftas difficultates
tollit. Nam fecundum hunc mortuus eft Noe ante natum Abrahamum, annis
722. Sem ante Jacobum annis 63 5. Incepit Imperium Affyriacum poft Diluvium
annos circa 75o:cjuo temporis fpacio facile eft concipere, quomodo genus
humanum propagari poterat, & tot regna erigi. Hate tamen Omnia, quae nifi
concedatur calculus LXX, prudentioribus videntur, vulgus Chronoio*
gorum nil curat, quibus, (ut ait Petavius,Chronologorü hujus feculi princéps,)
N il intra eft olestm, nil extra eft in nuce duri:
qui nullo fe negotio expediunt, cum prudentiorcs infeitiam fuam fateri mal-
lent, quam aliquid falfum, vel abfurdum affirmarc.
Ó4. Tandem producunt Evangeliftam Lucam, cap. 3.V. 36. qui in Genealogia
Chrifti Cainanem Arphaxadi filium inter Patriarchas poft Diluvium recenfet,
qui in Hebneis codicibus deeft, fed in Graeca LX X Verfione habetur:
unde videtur S.Evangelifta ipforum computum Hebraeo praetulifse. Eft vero hoc
argumentum haud parvi ponderis. Cum enim S. Lucas, non nifi diftante Sp.
S. hoc nomen in/Evangelium fuiim inferuerit 5 nec minor fit auftoritas textus
GrardNovi Teft.quam Hcbraici Veteris videtur Evangelifta pro L X X in hac
caufa fententiam tuliffe: ita ut vix negari poflit, leftionem tw •' veriorem effe.
Varia hie quacrunt fubterfugia alterius fententi* patroni. Primo neganc C a inanis
nomen Temper in L X X Verfione fuiffc: vel fi in Editione ilia Vain, fue-
rit • non tamen in ilia HexapU? fincera. Secundo, nec in S. Luca, itaferiptum
fuiffc, fed hoc nomen a Graxulo quodam infertum in Lucam : unde in alia exemplaria
manavit error. Verum cum in Omnibus codicibus, etiam antiquiffi-
mis, nomen Cainanis legatur,tum apud L X X , tu b apud S. Lucam; & inter vc-
teres Ecdefiar Scriptores ne unus fit, qui aliter legerit j nec ab ipfis Apoftolo-
fum temporibus aufus fit quifquam nomen hoc vel ex Evangelifta, vel ex
LXX expungerc, (unico excepto Beza, qui in Verfione fua Latina nomen Cainanis
delere aufus eft fed apud omnes Ecdefias ubique terrarum ad hunc
ufque diem conftanter retineatur • non conjefturis,vel probabilibus arguraentis
agendfi,quz tamen cum magna fiducia a quibufda adferuntur;fed plane irrefra-
gabilibus.inviftis et certifiimis,quibus nihil obtendi poffit.-qualia efi nemo adhuc
pro tulerit, firma manet ieftio Evangelifta:, quam nemo folicitare prxfumat."
65. Contra objicit vir fummus, H. G rot. in Luc. 3. 36 -, quod jfricanus,
Theophilus Ahtitcloentu,Eufebitu in Chronicit,Epiphan.Haref$$.nomen Caina-
nu omittnnt • licet alias fupputationem Gracam fequantur. Prattrea Abrahamum
fuiffe a Diluvio decimum, agnofeit jofephus, & ab ipft produttus Berofus,
fir ex Gracis Eupolemon apud Eufebium •, cum tamen ,fi Catnan inferatur, un~
d-cimnsefset. Ad h z c refponderi poteft. i.Antiquiffima exemplaria G rx c a ,etiam
ante Chrifti tempora habuijfe nomen Cainanh, ut probat R cver. Ufferius in
differtatione de Cainane,ex Demetrii Chronologiaf qui ante Chriftum feripfit)
apud Eufeb. Prxp. lib. 9. qui calculum annorum a Diluvio, ad Jacobi & filio-
rum defetnfum in tALgjptum facit annorum 1360. quorum 2 1 5 erant ab adveh-
tn Abrahami in Chanameam.XJnde annorum 1 3 O interpofttio neceftarie requiritur
ad ha nc calculum conficiendum; quod (ut idem) ft aGrotio fuijfet animadver-
fum, in earn ofinionem nunquam concejfiftèt, in Lac. 3.36. primum Cainanis no-
errore quodam repofttum fuiffe. 2. Certum eft, Eufebium Sc Epiphani-
cm, licet Cainan s nomen alicubi omitcunt, tamen alibi exprimere, nunquam
negare, 3. Probabile eft, codices G rrcos Eufebii tempore not) nihil variafle, &
P r o l e g « X. 6 3
T r ö L ë G . X.
!Pg Vulgata Latina Verdofte,
t UHuhas S . Aug. tempore verftones Latinos fuiffc..ltalam five Vulgatam catgrüpratulife Angufttnum. Hanc ab ipfis Ape ft. temporibus Ecclefu R m (*
in ufu fuiffe probabile e&. Hieronymiu ex Graca L X X . hanc emendavit, & Afttrifcis ac obelis mtavit, »00 e x Theodotione, fed e x Hebrio. Authentica
proprie nonfuit. ,2 .D e vulgata Latina hodierna. 3. guomodo Hieron. inftruthu erat ad ntvam verftonem e x Hebr. faciendum. 4. Caufa qua ipfum ut
s novam verftonem aggrederet ur impulerunt. Privato conftlio & amicorum hortatu, 000 Ecclefia nomine hanc. verftonem aggrefftu eft. 5 . 3 uofnam librot
vertit. Noy. Teft. non vert it, fedtantum emendat, & Evangeliatantum. 6. Hitronjmum non fuiffe infadibilein in fu a verfione. 7 . Hieronjmi
verftonem nonftatim recept am fuiffe. A b Auguftino & aliis improbatam. Greg. Magnus veteri & hac nova ufus eft. Tacito Ecclefia confenfu non publico
aliquo decreto receptafuit. 8. Cur Ecclefia Romana novam verftonem receperit. 9. De Vulgata hodierna autlore. Totam non effe Hieronjmi.
‘Pfalmos aliofque quofdam librot effe antiqua Vulgata editions. Reliquos libros plerumqut effe ex verfione Hieronjmi, multa tamen e x vet. Vulgata re-
tenta. lnde mixt am effe e x nova Hieron. & antiqua Vulgata. 1 o . De auEloritate Vulgata Latina hodierna. 1 1 . N o n effe proprie Authenticam v e l in-
fallibilem, e x Ecclefia Romana DoEloribus oftenditur. Ante Concilium Triden. non fuiffe esfuthcnticam. Fontibus non aquari per Concilium. N e e aliud
decreviffe Concilium quam nihil habere fidei v e l bonis moribus contrarium. tA b erroribus turn Tjpographi turn Interpret is non immunem effe, poft S ix th y .
vel Clem. 8. correflionem. M ulta adhuc emendati.ene egere, e x Praf. Clement. & Luca Brugenfts Cat a logo oftenditur. M u lta emendavit Clem. 8*
I poft editionem Sixtinam. DtclaratioCardinalium a multis Romana Ecclefia Dotier ib us rejeCta. 12. Vulgatam Lat. licet non fit Authentic a tamen magni
f sciendum ftatuunt Troteflantium dottijfimi.
j x, ^ / I l l l t a s olim fuiffe Verfiones Scripture Latinasdocet S. Augufti-
nus lib. 2. De doftrina Gbriftiana cap. 1 1 . ubi ita ferib it, Q u i Scrip-
taros in Gracam linguam verterunt numerari pojfuut, Latins autem Interprété
t »ullo modo : ut enim cuique primes fidei temporibus in manut venit co-
Hex Gracui , & aliquantulum facultatif fibi utriufque lingua habere vide-
bstur, aufus eft interpretari. Inter illas autem una erat que ab Auguftino
loco citatOj cap; iç . lta la , ab Hieronymo in cap. 1 4 , & 49. Efaie Communis
Sc Vulgata, a G regorio Epift. ad Leandrum ante Moral, prefix.
Vttus appèllata e r a t , quam re/iquis prxculerunr, q u ia, utAuguftinus,
crpx verborum tenacior cum perfpicuitate fententi* : hanc vero in Ecclefia'
Lat. maxime in ufu fuiffe confiât, unde nomen ltala & Vulgata habuit ;
quia vero reliquis antiquior erat Vet us dicebatur. Fafta eft autem hxc
Verfio (u t & reliqux omnes Latinx V . Teft. iftorum temporum) ex G rx-
Sc magnx auftoritatis erat apud Ecdefias Occidentis. ( Primus
enim inter Orthodoxos qui poft LXX ex H ebrxo fonte Latinam Verfio-
nem aggreffus e f t , erat Hieronymus.). Auftoritatis vero tantx fuit ut
quidam ad Apoftolorum Difcipulum quendam ut auftorem , referre non
dubitarint, ut Serar. Proleg. Bibl. cap. 19 . q. 8. & a lii, qui peculiari
Sp. S. afiiftentia faftam effe v o lan t , quod licet fine auâoritate afférant,
probabile tamen eft ipfani ab ipfis Ecdefix primordiis in ufu fu iffe, cum
Ecclefia Latina fine Verfione Latina effe non potuerit, eamque Ecclefia
Romana, qux principem inter Ecdefias locum Temper tenuit, & anti-
quarum TraditiOtium tenaciffimafuit, in communi.ufu reciperet. Unde
iSixtus Senenfis Biblioth. 1.8 . ait Editionem Vetercm Vulgata Sc Communis
nomen accepiffe, turn quia nullum certum haberet auftorem, turn quia
monde Hebrxo'fo n te , feddexo/py, vel de LXX interpretationefumpta
effet, quemadmodum Auguft. 18 . D e c iv . Dei, & HieronymusPrxf. E-
vangeliorum teftantur. Cujus leftione ufa eft Ecclefia longe ante Hie-
ronymi tempora , & etiam multo p o ft, ufque ad tempora Gregorii Pa-
I px. Hanc enim communis Patrum affenfus a primordio nafeentis Ecdefix
I ufque ad DamafumPapam longo ufu approbabat. D e hac quxdam dixi-
[ mus cum de editione Romana '0 differuimus. Confiât etiam Hieroinymum
multis annis antequam ad textum Hebraicum vercendum fe accin-
geret Grxcam LXX Latine tranftuliffe , ut ex lib. 2. contra Ruffinum,
iquem circa 15. annos ante ipfius obitum feripfit, Tatis c on fiâ t, ubi feribit
1 fe LXX Interprètes ante annos plurimos diligentiffime cmendaffe, & lin-
! guz fux ftudiofis dediffe, & quod Pfalterium juxta LXX à fe emendatum
[Romx receptum effet. Eadem habet P rxf. in Paralip. ad Chromatium, &
Przf. ad Lev. & Epift. ad Auguftinum. Unde bene colligit J. Morinus Hie-
I ronymum cum adhuc juvenis effet hoc opus confeciffe : Hujus vero Ver-
fionis fux habemus Prophetas inter opera fua adhuc fervatos. An vero
Hieronymus Latinam illam Verfionem ex G rxca LXX de novo fecerit, an
; tantum Vulgatam Sc ltalam cmendaverit, vix liquido confiât. Probabile
tamen mihi videtur quofdam libros de novo vertiffe, reliquos tantum
emendafie. De novo vertit Pfalterium ut ipfe feribit Epift. ad Sun. & Fret,
iibrümjobi, ut ex utraque Prxfatione con fiât, & libros Solomonis, ut
lib. 2. Adverfus Ruff. cap. 8 . habetur • reliquos folum emendavit. Codices
vero fibi Grxcos comparavit quam maxime caftigatos, qui fcilicet in
Hexaplis extabant, ubi puram & incorruptam verfionem LXX ab Orige-
ne deferiptam fu ifle , ipfe turn Epift. ad Suniam & Fretelam turn alibi af*
Urniat. Afterifcis etiam & obelis hanc fuam Verfionem n otavit, non ta-
tnen ex Theodotione (u t feceratOrigenes) fed ex ipfo textu Hebrxo, qui
juidetn hodiê evanuerunt, nec uliibi apparent. Hoc e x Prxf. 2. in Para-
ip. & Epift. ad Auguft, confiât, uK hxc h abet, Quod in aliis quaris E pi-
tolis cur prior me a in libris Canonicis inttrpretatio Aftcrifcos habeat, &
^hgulâs. pr snot at as , (J1 poftea aliam Tranflationem abfque iis e diderim,
: ^C- refpondet, Se non tam vetera abolere constant fuiffe, quam lingua fu a
tominibus emendat a de Grace in Latinum tranftuliffe, See. Nee etiam Vêtus
ilia quam Vulgatam dicimus (ante Nobilii laböres) uliibi fimul extabat.
m ufu quidem fuit,; non obftantê nova Hieronymi Verfione ex Hebrxo,
per ducehtos fere annos poft Hierony mom, ut ex verbis Gregorii confiât,
j T?* “Braque tam Nova Hieronytni quamVetere ilia ex LXX injCommenta-
r»s fuis ufus e f t , ut ex verbis ejus in Epift. ad Leandrum prxfixa libris
Moralium, & lib. 20. Moral, cap. 23. liquet -, Qfiia fedes Catholics, intuit,
cniauftoreDto prafidto, utraque utitur, mei quoque labor ftudii ex
'•traque fuldetur. Non fuiffe autem proprie Authenticam Vulgatam
Ham Latinam aperte conftac, turn quia ex Grxca fafta fit, quam Authen-
■ cam non fuiffe jam oftendimus, nec poteft rivulus auftoritatis plus hadere
quant erat in fuo fonte ; nec poteft ulla Verfio dici Authentica, nifi
nterpres eodem Spiritu vertcric quo primus author feripfit, quod de hac
ctiiQnc nemo affirmavit ; .nec illam Ecclefia Romana rcjcciffcc, & aliam
novam accepiffet , fi Authenticam judicaffet. Nec valet ob jeftio j.
D’Efpeires quod vix credibile eft Ecdefiam Romanam non habuifle Authenticam
verfionem ; habuit enim textus originales authcnticos ; habuit
etiam Verfionem q ux fonti in omnibus ad làlutem néccffariis conve-
niebat, quod fatis erat. Dé hac plura in (èqüentibus.
2. Cum vero hodiernx Vulgatx editionis autoreni effe Hieronymtmt
multi contendant, de Hieronÿmi Verfione ex Hebrxo primo dicenduni
eft, viz. - 1. Quibus auxiliis fuffultus Verfionem fuam aggreffas fit;
2. Rationes quxnam fuerint qux ad hoc opus ipfum impulerint. 3. Qopf-
nam Scripturx libros vertcrit. 4 . An ita à Spiritu S. in Verfione fua a f flatus
fit ut errare non potuerit» 5 De laboris & operis hujus fucceffu,
five quomodo recepta fuit hxc V erfio in Ecclefia. Poftea inquirendum,
I. An Vulgata hodierna eadem fit cum ilia Hieronymi, vel quemnam
habuit autorem. 2. Cujus fit autoritatis ante & poft Concil. T rid en t
3. Ex quibus codicibus confefta fit. 4. Cur Ecclefia Latina r clifta veteri
Vulgata Latina novam reciperet.
3. Hieronymum quidem dotibus naturx & artis optime inftruftum fii-
iffe ad hoc opus nemo negabit, cum improbo labore trium linguarum prît
reliquis fui temporis fuerit peritiffimus, & in Omni literature excellens.
Unde illud Profperi de ipfo diftichon,
Hebrao fimul & Çraio Latioque venu f t us
Eloquio, morum exemplum, mundique magifterl
E x ipfius enim operibus colligitur ipfum variis Judxorum Rabbinis prx-
ceptotibus ufum fuiffe, ut in Lingux Hebrat* Sc Chaldaicxfcientiam pe-
niciorem penetraret. Primo cum Juvenis in eremo degeret, vitam Mo-
nafticam feftans, à Judxo converfo prima lingux Hebraicx rudiment*
haufit; fic enim leribit epift. 4 ad Ruffinum,Quod quum Juvenis in eremo
e ffet, nec vitiorum incentiva nec naturx ardorem jejuniis frangere poterat,
ad mentem edomandam fratri cuidam qui ex Hebrxis crediderac fe ini
difeiplinam dederat, ut poft Qiiintiliani acumina, Ciceroni* fluvios,
gravitatem Frontonis, & lenitatem Plinii, alphabetum difeeret, & ftri-
dentia anbelantiaque verba meditaretur, &c. Eadem habet Prxf. in Dan.
II. Poft annos fupra 20. ex Ægypto rediens Hierofolymam majores fecit
progreffus in Hebraicis fub Barrabano Judxo quem magno pretio condu-
xerac, ut ipfum n oftc inftrueret, quia inftar Nicodemi Judxos fratres
fuos timuit. Sic Epift. 6 5 . ad Pammachium & Oceanum, Cum putabanc
homines fe finem feciffe difeendi feribit quod venit rurfum Hierofolymam
& Bethlehem; quo labore quo pretio Birrabanum nofturnum habuit
prxeeptorem ? timebat enim Judxos, & mihi alterum exhibebat Nicode-
mum. De hoc etiam in Ef. 2 1 . 111. Poftea alterum habuit prxeeptorem
deTiberiade, Legis d oftorem, qui apud fuos in admiratione habebatur,
cum quo contulit à Vertice ad extremum unguem. De hoc P rxf. in Paralip.
IV . Alium habuit Lyddxum Prxeeptorem , qui apud Hebrxos primus
putabatur, quem multis redemit nummis, D equ o in Prxf. in Job;
V . Alium tandem habuit pro lingua Chald. D e quo P rxf. in Dan. Adhor-
tante quodam Heb. et illud crebrius in fu a lingua ingeminante Labor impro-
bus omniavincit, qui mihi videbar feiolus inter Heb. ccepi rurfus effe difei-
pulus Chaldaicus. Ex hifee videmus ipfum nullis laborious vel furaptibus
peperciffe, ut ad Hebraicx eruditionis oilmen afeenderet. Unde Auguft i-
nus licet Hieronymi confilium non probaret, fatetur tamen ipfum fuiffe
trium linguarum peritiflimum. Jam vero prxter linguarum fubfidia magnum
adjumentum in hoc opere perficicndo fuppeditarunc Origenis Te-
trapla, Hexapla Sc Oftapla, in quibus prxter textum Hebrxum cam He*
braicis quàm Grxcis deferiptum lite ris , fex habuit verfiones G rxcas,
de quibus fupra, v iz. Aqujlx, Symmachi, LXX feniorum , Theodotio-
nis, Sc Quintamac Sextam anonyraas, ex quarum turn fecum invicctn
turn cum textu Hebrxo collatione, non potuit Aon multum proficere.
4 . Caufx vero qux ipfum ad hoc opus impulerunt, prone ipfe variis in'
locis agnofeit, erant varix qux in verfionibut G rxcis & Latinis irrepferunc
corruptelx, turn etiam quod ipfos LXX fxpius cefpitaffe, & a b Hebraico
textu longe difeeffiffe ipfe ( poftquam Hebraicam linguam exaftius calle-
ret ) obfervarat, turn quod reliqux Verfiones faftx funt ab hominibus
femi-chriftianis Sc Judaicis Apoftatis qui in odium fidei Chriftianx multa’
Scripturx loca perverfa expofitione corruperant. Prxtcrea Aquila, uc
fupra innuimus, non tantum vocum fenfum, fed Sc vocum ctymologias
fuperftitiofefxpefeftatus e f t , unde obfeurus erat. Symmachus vocum
fenfum refpiciens, verbis fe non obftringens, longe à vero fenfu aberraYit.
Thcodotion vero licet médius incederet, & à doftis p rx reliquis proba-
retur ; fxpe tamen, (cum à fide deficeret) verba torquebat, ut erroribus
fuis patrocintum quxrcrec. Hieronymus ergo,- vir acri & fervidô ingenio,
impcrfeftioncs aliarum ^erfionum animo revolvens, & amicorum fuaftt