S i D t L in g u a C 'b M ä c a , <& T o r g u m m y & c . P roleg . Xljl]
»ddifcerent; quod cette ncn feciffcc fi lingua Hebrsra cum Chatdiica cadem
effet' Coriqùérituf etiam Hierort. Prxfet. in Daniel, quant it labor ibus
lmguara Chaldaicam didicic, unde, inquic, qui mihi videbar fciolus inter.
'ffebraos , ccepi rurfitt effe difcipulus Chaldaicus, & ut ver/lm fattar,
ufque in prafentern diem mugis poffum fermonem £haldaicum legere & in-
adligere quam fonare. Certe ft eadem effet Ghaldaica cum H ebrxa’ Hieronymus
non coa&us fuiffèc tanta devorare tæ d ia, uc ipfam addifceret :
certum eft itaque diverfas effe. lingnas, licet ad Hebrxam prx omnibus
aliis propiüs accedac Chaldaiqg» Quod vero quidam objiciunt Philonem
linguam Hebrxam vocare Chaldaicam, cum fcribat LXX Interprètes
Scripcuram ex Chaldaico fermoné in Grxcam tranftuliffe, certum eft Phi-
lonem per Chaldaicam Hebrxam intellexiffe, ut fupra darum fecimus,
cum de 6 verfione difseruimüs. Undc Bellar. ltb.2. D e V erbo Dei, cap.
6. dicit fic locutum fuiffe Philonem, Eo quad lingua jint affines, & notier
tune ejftt Chaldea propter imperium tsfffjriorum quam Hebraa. Et O- I
leafter in Gen. 2 .fc r ib it , cum textus dicat totam terram fuiffe uniut 1
Ungut eejuidem facile crediderim earn fuiffe Chaldaicam vel Hebraicam-,
hat enim du as nunc linguat, un am & e andern fuiffe à principio puto, cum ßnt
admodum vicina. .
2. Hane linguam commendant Antiqnitas, amplitudo, addifeendi
facilitas, u.tilita* maxima, ut in aliis difciplinis, fic prxcipue in Theolo-
gia. Antiquitas tanta eft, ut cum ipfa Hebraica de antiquitate conten-
dat, afferitque Erpen. Orat. de lingua hac, adhuc fub judice litem effe,
utra primafuerit. Etfi vero omnium primam fuiffe Hebraicam fupra pro-
batura f i t , Chaldaicam tarnen unam ex matricibus fuiffe poft dadem
Babylonicam , ex qua muTtx alix pullularunt , extra controverfiam
eft • imo omnium linguarum mattem effe afferit Camdenus nofter
р. oi. Britann. 204. E t magnam partem hujus antiqux linguae monu-
mentorum periifse, quod in caufa eft cur tarn anguftis limitibus hodie
ardata lit , feribit Gefner. inMithridate pag. i q i . De reliquis matricibus
praeter Hebräern, qux non tantum in familia Heber, fed 8c inter
Cainanis pofteros remannt, ut fupra probavimus, quxnam fuerint difficile
eft aliquid certo definire. Dignitatem etiam hujus linguae oftendit,
quod Babylone & Affyriis vernacula fuit, cum illa prima & nobiliffima
eilet poft Diluvium u rb s , & M onarchix primae regia, cujus Monarcha
Rex . <£«;» appellatur, & per aureum caput in Nebuchodönoforis ftatua
defignatur, & per Monarchiam illam ampüffimam propagate effec,
unde & hodie in omnibus fere Orientis Regionibus hujus lingua: reliquiae
adhuc manent; ut in S y r ia , Mefopotamta, A rab ia, Judaea,
Armenia, imo & in Æthiopia apud Abyffinos, quarum Omnium lingua
hodiernx Chaldaifmum redolent, & ex ea fe ortum ducere aperte clamant.
Difcendi facilitas vero iis qui Hebraic« rudimentis inftituti funt,
tanta e ft, utbrevi raagnqs progrefsus in Chaldaica faciant, & ut feite
quidam, mirentur fe tarn dodos efse anteqnäm didicernt. Liicas Brügen-
fis trad, de Chald. Paraph, dicit fpatio bimeftri Chaldtam & Sjriacdm,
quantum Theologo fatie eft, addifei poffe ab eo qui Hebraica rudimentis
inftrutlus eft : quod & experientia omnium qüi in hac mediocrem dili-
gentiatn adhibuerunt plane confirmât. Utilitatem vero magnam ad-
ferreindeliquet, quod omnis aliarum nationum fapiencia ex Chaldxis
originera duxerit, omnefque feientix ab O riente in reliquas mundi partes
deriventur-- u t eRim Latini ex Grsecis, fic Grxc i aliique-ex Chaldxis
five Afsyriis feientias omnes, quas poftea exeoluerunt, primo acceperunt,
unde illud oraculi apud Juftinum, Orat. Parsen, ad Gentes ;
Solis Chaldais fapientia cefßt, Hebrai
Ingenitum Regemy Mente <Deutnquc colunt.
a. In Theologia Vêro üttlttaS' longé- rüàxmîâ, iûiô'nëcèflîlMS àppatef,
tum quod quafdam Vct. Teft. partes hoc idiomate confcribi voluit Deus,
magnam fc. Danielis & Efd. partem à c . 1 .4 . Danielis ad c. 8. Sc ab Efdrae
с. 4 . Ô. àd c. 7 . 27. In feremia etiam comma onicum c. 1 0 , 1 1 . tum quod
omrthiin linguarum roaximam cum Heb. habet affinitatem, qufque empha-
fim Sc proprietärem fupra alias exprimât, unde in explicando Heb. textu
magnum èjûsufumagnofcuht omnes ejus gnari, quod probat Bafilius
Magnus in Gen. 1 .2 . ex Ephraim Syro ( quem ibi laudat * & per Syrum
jiltellig it ) cujus expofitionem in ilia verba, St ffiritus Domini ftreba
tur affert ut maxime aptam ad vocis Hebraic« emphafirn reddendam.
rrifinitat funt lingu« Hebrae« voces obfeurae, ( ut oblervàt d oäifs. Bux-
torfius Praefat. in Lex. Chald. & Sy.r.) locutiones irreguläres, Sehe*
mataantiqua, quae ex Chaldæa lucem & explanationem accipiunt, fen-
fum etiam Hebräer textus faepe concordia fua corroborât , contracta
dilatât & explication illuftrat. Multa vocabula Cbaldaica occurrunt in
J<)b. Provérb. Jer. & alibi, quod etiam obfervat Waferus in Mithrid.
pi 102. Cûfriqüe magna pats Orientis ab Ecclefia divulfa Haerefes
Ûjofçoçii Ne fto rii, Eutychetis aliorumque per longum tempus am-
plexa fuerit , hänc fationera inter alia reddit Georgius Amira Praefat. de
utilitate hujùs linguae cür Graeci & Latini non potuerint eos ab erroribus
revocare, Sc ad Ecclefiae unitatem reducere , quod linguam Syriacam
ignorarent, nec ut illam callerenc operam pofuifsent. Nec tantum anti-
quae Paraphrafes tempore Chrifti & poftea feriptae, quarum ufüm ftatim
explicabiraus, . quibus parem cüm Sacra Scriptura autoritärem attri-
buunt Judaeï^hàc lingUa confcrî^tae funt, fed & Rabbinorum &pofterio-
rura Judæorùm Vtbri hoc idiofA'atfe, corrupto licet, exarati flint, unde qui
aliquià utjliÉaôs ex his Kàüriré; v êtit, necefsàrium eft ut iinguàe Cfial-
daicàco^t^qnealiquaimbutus fit. Et praettt S.Scriptur* {fartes Chald.
itîïomate'fcnptàs , qnæ Chald. linguae noticiam poftülant, etiam utilis eft
bate lingua, i . ad Chaldaifiäos cpii intextu Hébr. fabius occurrunt, ut
cu ê .vérba àebraeà ÇhâldàiCe formantur, ü f Job. 24. 24. pro D ” n
legicur jv n v«*} l’rov.. 13. %, pro p è ® legitur reges,
quod in itiultis aliis locis Va^n ôbléôrarunt : econtfa vocabùia Çhaldai-
caialjquandoformàmindüuntHebràicata, u tE z t .4 . 1 3 ! pi*p l '3 /O l^ i -
tu r .C t f ivQ . Interdümnomina Hebraea plürälfa in formaChaldaicacon-
ffruftafcribünfur, ut Z^tch. 14 !5. '^montes. Hof. 10 .4 . ,’l^ , tkc. Nec
tantum in nominibus, fed in vêtborum infteftiettie, ftylùs Hébfâicüs in
centum locis quàtub’qûê océu'früiitÇhsldàiïât. SicÄ o tttraflldltâ'veiha
Chaldaica faéta Hebraica Hcbriice formantur, ut in G en .,i. 11 . iTÔM
juxta fpeciem fuam, inTarg. Onkel! refpondet Heb. ^ ’Q/.at x Ghroni
1 6 . 14 , occurrit nomen C h a l d a i c u m &fpeciebus. Sic KS'Dinooe ’
Chaldaicum habetur Jer. 4 . 2 9 . Econtra vocabula quae natura fua H e b r a i . !
ca funt, Chaldaicam fignifîcationem habent, ut regnavü, Ghaldaicç I
confuluh, quo fenfü ujfürpatur Neh. $. 7. Præterea quaedam funt vocJ
bulà Hebraea in Scriptùra-in quibus quia raro occurrunt, nec radicem
Hebraicam habent, ad Chaldàicàm linguam recurrendum eft, ut exp|J
centur, utMercerus in Jèel 1 .1 7 '. obfervat de voce quæ nullibi ex*!
tac nffi in ipfo loco Joelis -, unde afferit ad Chaldaifmum & Rabbino.
rum feripta recurrendum, uc inde latiorem fignificationem defumamu? I
InNov. Teft. etiam multa invenimus propria nomina, qua: ex linguî]
Hierofolymicana tranflata funt, quae Chaldaico-Syriaca fuit, ut de nomiJ
nibus quorundam Apoftolorum Jiquet. Sic Bartholomaeuc.dequo varii vj.
ria comminifcuntur, idem eft ac filins Thalmai, quod erat nomen Gigantis I
de filiis A nak , Num. 13 .2 * . J ud.i. 10. Hifce adjungeré licetParaphra-1
fes Cbaldaicas, de quarum ufu ftatim dicendum, & verfiones antiquas i
Grscas, Vulgatam Latinam, Syriacam, Æchiopicam, Arabicam, in qui.
bus multa funt quse fine lingux Chaldaica; cognitione plene intelligi non
poffunt : ne dicam de ejus ufu in Hiftoria Ecclefiaftica in qua varia funt i
feribis ob ignorantiam hujus lingux depravata, qu<e fine ea refticui non
poffunt ; ut cum quidam Majftha nomen à Graeco deducunt unde
did volunt Pfallianos 8c G rxc e Euchitas, cum potiqs derivetur iftud
nomen à Chaldaica unde pro 1 pofico ^ fit oravit, & nJ
duplex S. Majftliani.
4. His de lingua prxraiffis ad ipfas Paraphrafes, qux Chaldaicé conJ
feripexfunt, veniendum; qux communiter vocantur Tarpum, 8c voce
pluraliTargumim. Eft vero vox Chaldaica q u x fignificac »*.
terprttationem, verfionem vel paraphraftm, qux non tam verbum de verbo
(licet hoc fepe in Targumim in quibufdam obfervetur) quam fenfumex
una lingua in aliam transfert. Deducitur hoc vncabulum a verbo quadra*
to Q U n n exporter e vel interpretari, unde Q n n p & JOJlinp i„ler.\
pres,ut annotât Scbickard. Bechin Hap. cap. 1. Etfi vero ad omnes tranfla-
tiones h xc vox accommodari poflïc, unde Tawofi Tranflatio Pentateuchi
Perfica Targum appelletur, & d e verfionibus in linguam Grxcam &-Ætfii.|
opicam ah ipfis Judxis idem vocabolum ufurpetur, ut apud Eliasn in Tisbi
voce & a lios eft videre, peculiariter tamen ufus ipfum apprcpri.l
avit ad Paraphrafes Chaldaicas qux apud Judxos in maximo honore funt,
& ufu frequentiore, quas etiam ipfis S.Scripturis xquant. De his videndumj
1. Unde originem habuerint, & quàm antiqux. II. Quot hodie extent.
III. A qtribufnam anthoribus faftx. IV. Cùjufnatri fine auftoritatis,
V . Qnifnam earum ufus, & qux utilitas ex ipfarum leârione redundabit,
5. Originem Paraphrafeum Chaldaicarum dédit mucatio lingux jra
b rxx, durante 70 . annorum captivitate, in Chaldaicam, de qua fuprjl
diximus Prolegom. de lingua Hebraica, ubi e x conftnfu plëróriimqac
doftorum ofierfdimus Judros captivds linguaè proprix oblitos, Linguam ]
dommorum quibus ferviebanr, Chaldaicam, fc. necefiîtate coaftos didil
eiffe ; licet enim multo lôngius linguam propriam retinuerint iii Ægypto
immutatam, hoc tarnen inde fuit quod fimul in cerra Gofhén convixerunt
Ifraelitx cum Ægypciis non mixti, in Babylonia vero capcivi, variis locis j
difperfi-dominis multis ferviebant, quotum juffa capefcere non potu-
erant nifi ipforum linguam callerenc j fervi enim dominorum Iinguim
neceffario addifeere tenentur. Multi quidem Judxorum reducum, p r x -
fertim «tate grandiores, Sacerdotes etiam & Scribx Hebrxam adhuc tene-
banc : unde erat quod Prophetx pofteriores vaticinia fua ma jorum fuo-
rum lingua fcripferiht; inufum tarnen plebis, cujus ignorantie neceffario
confulendum erat, ut Scripturas incelligerent dum in Synagogis&|
in Tetiiplo perlegerentur, introduftx funt Targumim five explicationes
lingua fibi nota. fc. phaldaica, five qux eadem fuit, Syriaca. Hoc plerique]
tam Judxi quara Chriftiani probant ex Neh. 8 .8 . E t leger un t in libroi«|1
loge D'gi explanate, & appofuerunt intelleüum, & intellexerunt illam Itm
onem : ubi verba priora de leftione textus Hebræi exponunt. pofteriorsl
de Paraphrafi five explicatione Chaldaica, fiufta per Le vitas vel Scribas.
Hune locum fic exponunt Talmudici, lib. Devotis, cap. 4. & lib. j
n 'M Q cap. 1. Legerunt in libro illoftn lege D e i ; is fu it textus Hcbraicwu
exp lunate, illud fu it Targum. Paraphrafes vero fa d x funenontantumio
Legem, quam abantiquis tempor ibus fingulis Sabbat is in Synagogis prx-j |
ledam fuiffe teftatur Jacobus Apoftolus A d . 15 . fed etiam in Prophefas,
quas itidem in Synagogis prælegi folitas fuiffe patet ex eo quod Chriftus,
Luc. 4 .2 1 . Pericopen ex Ifaia legit & expofuit, Sc ex Paulo, A d . 1 j. JW
cujus originem ducunt â temporibus Antiochi Epiphanis, qui cum prohi-] |
beret ledionem Legis, inceptx funt lediones ex Prophetis, fedionibusH
gis refpôndentes, quas Haphtoras vocarunt, unde nodie inter Haplitortsj |
legunt Ef. cap. 60. & 6 1 . ad 4. & 5. Sabbatoante novi anni initium,
ut ex Catalogo Parafeharum & Haphtorarum in fine noftrorum Bibliorumj
liquet. Hinc natæfunt non tancum Onkclofi' in legem, âc^onachanis in| ]
Prophetas expofitiones, fed & aliorum in reliquos omnes libros Hagiog«l |
phos exceptis libris Efdrx & Danielrs, qui antca femi Chàldaici erant, &
Cbron. qui anfea in libris Regumexplicati fu nt, ut obfervat. Schick. lo(0
citato, rueront vero Paraphrafes iftæ abfq; pundis primo edicx.idquepro
certo affirmât El. Lëv. in Prxf/Mechurg. Proculdubio (inquit) Interpréta
feripferunt verfiones fuas abfque punflis,& demonftrant id txemplaria vil*
vetufia ; longo póft tempore demurn pun data funt per manüm unius ant dit-
riut Anonymi, jtnguW'fro arbitrio fu o i unde cum Judxi de pundatiooc
defperaffent, inter Chriftianos hoc opus varii aggreffi fuut -, cum vero
plu rima abfurda in Targum ex imperfeda pundatione relida cffent( a
Complutenlibus quadam reformari coepta, multa plura in Bibliis Rcg«s
pér Ariam Montàrtüm , qui tamen fàtetur plurima adhuc relida eue,
omnium noviffime. immenfis Buxtorfii laboribus,opus pundationis adum*
bilicum redadum fere,omnibus ad Analogiam Efrx & Danielis redudis,«*
ex Bibliis ejus liquet; ita tamen ut quxdam addendi 8c in meliu9 reformandi
alüs anfam non præciderit, telle Lud. de Dieu in comparât, trium liogu>,|
rum,, in Præfac. Vide Buxc. Gram. Chald. & S yr. lDehoctamsn.Pu1<
)Ro l e g . X I I . f ) e L in g ua . Chaldaicu^ & T a r g u m im ^ c .
jafioius opere fcribit Ldd. de’Dieu Prxtat. Grarq. Orient, earn arbitra-
jam effe, & vix ((aicquam certum in ea effe; fed abEuropxorum arbi-
irio magisquam a certa lingux ratione petitam : unde certam & unjeam
)Undandi regulam in Chaldaicis a lingua Syriaca arceffit.
6. Quod-vero contra objicit dodiffimus Helvicus de Paraph. Chald.
- - » Abfurdum efse noftrate? Judxos jam plus intelligere in, lingua
lebrxa , quam ,olim prifei Judxi . ante difperfionem in 4 Regiones
nundi, parum v alet; nam necJndxishodiernis ullibilinguaHebrxaeft
rernacula, fed earn addifeunt utpueri noftri Latinam & G rx c am , cum
amen Regionis in qua degunt lingua ipfis fit vernactila, qua in quotidiano
»nvidu utuntur. Quod etiam Mayerus Philol. facrx 1. 2 . cap. 2. Theo-
em. 2. hoc de explanatione textus per Targum, vocatfigmentum vanum, Jo quod Judxi hodie lediones antiquas fingulis Sabbatis ex Mofe & Pro-
»betis legunt, , non ex Targum, fed ex ipfo textu Autbentico, quemin-
jelligunt melius quam verba Chaldaicx Paraphrafis, quam inScholisad-
[ifeere neceffe habent, non fecus ac Chriftiani, levé eft. Cenfura etiam
imisefttemeraria; contra plerofque Hebraica eruditione claros, qui fere
[mnes in hoc concordant, quod poft ledionem textus Hebraici explanatio
jlim lingua vernacula five verbo tenus, five exfcripto,fada fuerit ; vide-
intur Helvicus de Chald. Par. cap. 1 ,2 . Buxt. de pundorum antiquit,
ib. 1. cap. 19- Schick. Bechin. Happer, cap. 1. Hotting. Philol. Thefaur.
ib. 1. cap. 3. & alii. Exemplaria etiam adbueextant antiqua, in quibu9
jeernatim feribuntur Textus Hebrxus & Paraphrafis Chaldaica, itaut
|ngulis verfibus Hebraicis ftatim Paraphraf. Chald. fubjunda fit. Tale ex-
taplar Bibliorum fe vidiffe A rgentin« teftatur Cl. Buxt. in Epiftola ad
®).Hottingerum, 8caddic} Sic puto moris fuiffe, ut poft captivitatem Ba-
Wylonicam Lex Chaldaice fuerit explicata ; Ipfe etiam tale MS Pentateu-
Ighi exemplar habui ex Bibliotheca Wêftmonaftericnfî, pulchre deferiptura !
fin magPio fo lio , in Pergameno, quod cx Ormo in find Perfico nu-
l e r direpto hue attulit Mercator quidam Londinenfis, uni cum afio
Blumine eodem modo exarato, quod, in manus D odifiimi viri , amici
Hjhi multis nominibus colendi Thom« Gatakeri pervenit. Q u x vero
(bjicit Mayerus de hodierna confuetudine Judxorum in Synagogis,& quod
iguam Chaldaicam ignorent, & c . facile diluuntur : Cum enim h x Pa-
Iphrafes publiée p rx led x erant in Synagogis, erat lingua Chaldaica five
lialdaico-Syriaca ipfis Judxis vernacula, quam vulgus tunc temporis
Kellexit, at poft difperfionem populi in varias regiones, Republicaeo-
tncum templo & urbe everfa funditûs, non erat vel Chaldaica vel He-
pica ipfis vernacula, fed pro ratione cujuflibet gentis & nationisubi
Immorantur alio utuntur fermone vernaculo, ita ut fruftra fuiffet Chal-
licam interpretationem legere in Synagogis, quam nemo qui non antea
ISçholis earn didicerat, intelligeret.
■ 7. Certum itaque videtur fuiffe Paraphrafes Chaldaicas publice prxle*- j
■ s ; an vero primis temporibus expofitiones ills fa d e fuerint ex cujufque.
B i t r io , an ex certa aliqua verfione p rx led x . ante Onkelofi 8c Jonathans
K p o r a in quxftionem >ocant nonnulli. Et quidem videtur Levitas&
■ ribas,_ quibus hoc munus impofitum fuit Synagogis operam dare &
■ bbacinis ledionibus intereffe, poft. contextum Hebrxum ab, ordinario
a d o r e prxledum, fenfum & interpretationem ejus lingua1 populo nota,
w.efertim Chaldaica, fecuridum talentum fibi datum, pi-out fenfus in le -
ge exercicatos habuerunt, dedifse: nam Targum ulfras fcriptianteOn- Mbfum & J o nathanemqui circa Chrifti tempera floruerunt, nulla ex-
K c veftigia in àutiquifïïmis Judxorum monumentis ; 8c verba Maimoni-
disinHilc. Tephil. cap. 12. hoc videntur innuere- dicit enim, ddiebus
mfdra confueverunt habere interpretem. qui populo id interpretaretur, quod '
mtor ex Lege pralegit, ut fenfum vetborum intelligeret Videmus hie in-
Kprctem ledori opponi, quafidîverfùm, cum tamen fi certx alicui ver-
■ ni iftridus fbifftt, ipfe alius non fuiffèt, à ledore, cum qpod unus ex
■ dice Hebrxo alius ex Chaldaico legeret, unde duo effent ledores, non
■ ctor & Incerpres. Nec pêriculum effet (quod verctur v ird o d u s j ne i “ ac hbera intérpretatione. pro cujufque ingenio veritati aliquid dece-.
Ierrorcs i'nter'populnm fpargerentur; nam non erant hi interprétés
Ijmpenorura judîcio tiberi, vel ab earum cenfuris finmunes fi aliquid falfi contra legem, dqcerent, baud fecus ac qui inter nos verbum divinum
>ülo exponunt, fie et non ex prxfcripta formula dopeant, fi tamen ali-
contra recepram dodrinam effutiant, vel contra fidem & mores
lgent,,cenloris Ecclefiafticis obnoxii funt ex fuperiorum judicio, quibus
ex offico' incumbic. Qgod'vero Judxi, u t ma jorem hifce Targumim,
rilient audoritatem, alii eorum originem ad Prophetas referont, a qui-
Jonathan & Onkelos dodrinam fuam paraphrafticanv habuerunt, alii
. j , . ,n roonte Sinaii, qui fenioribus 8c Prophetis-oradidit Paraphrafcs
aldaicas, ut, légjçur apud Zacut. fol. f t f & c . quas tempore capcivi-
^ ’n °hlivionem traditas quafi poftliminio in ufum revoca-
erunt ï onachan & Onkelos, hoc inter Rabbinicas fabulas me*
• retcrendum.; quam abfurdum enim 8c ridiculnm eft fingere Mofen
1 ducam Paraphralin Judxis dediffe, dim Chaldaicam linguaqt non-in*
j s m feet Hebrxam haberent vernaculam ; poftquam vero
l i hngux affueti fuerant, ejus oblitos fuiffe, donee a JonachaneSc
i e oioreftituca effet. Non opus eft immorari in Talmudicis iftjscom*
. *s refutandis. Origo itaque Faraphrafium ab Efdr« temporibus,.non
I ^uo temPore fine prxfcripta forina explicationes
I fr .unt» *ct‘pr« Vero non ante Jonathanem & Onkclofum, quantum
I r “ ïo rum monumentis colligi poceft.
Ï Ï . pit eAuthoribus & numéro Targumim,
&. de iVjf in fpecie.
t Tv- f^®hris & antiqua eft apud Judxos partitio facrorum codicuci in
I I laes* în Legem, Tub qua quinque libri Mofis j PrOphetas, tutft
^ ^eriorU0Spr0^ant , ^C’ J u<^c; hhros Sàmuelis & Regum, tarn
Cnt i 1 - minores, quos pro libro nhico'
‘ eru fub quibus libri reliqüi undecim, unde exfùrgit
subrorum' 24; A lii Vero libros Z2» fecundurff nurti'erum liferatum
! Hebraicarum Olim nümepafse ex antiquis ipforum fcriptofi{)Us?confiât'
^C" librum Judicum, & Threnis ad jeremiam. Jofephus
lib. 1. contra Apionem.paulo aliter libros hos diftribuit, duiri prxter
5 libros Legis, Prophetarum facit cer decern, qiiiabexit?Mofisufquè
I ad Artaxerxejn Perfarum Regem qui fuit poft Xerxem res geftâs fuoruin
I temponim feripferint; inter hos omnes libros hiftoricos corn plexus ; qui
quidemdivifio, ut obfervat Helvicus, übi fupra, magis convertitcumi
verbis Cbrifti-Luc. 24, 44. Reliquos vero 4. ( quös Poeticos vocamur,
guiquenumerum22. faciupt) dicit Hymno? inDeum, & vitx Humarix
S>txcepta continere, per quos intelligit Pfajmos & tres Salomprtis : Hxç
tamen diftributio Jofephi artte Hieroriyrai tempora apudjtidxós mutati
eft m eam quam recitavimus, ut ex prologo ejus Galeato & Prxfat. aff
Dan. patet. Quicquid fit de hac partition«?, Paraphrafes five Targumim
ad tripltcem hodiernam diftributionem aptantur, dnm aliam Pentateuchi;
alram Prophetarum, aliam Hagiograpb. fàciunt. lllius in Pentatcuchum àd
Unkel.in Prophet« ad Jonath.filium Uziclis,exceptis lib.Efr Dan. & Chro.
Hagiographorum ad Jofephum quendani cxcum communiter referunt.
Prxter has, extant dux in Pentateuchumuna cidem Jonathani ad-
Icripta, altera qux Hierofolymicana dicitur, fed incerti auchoris . alias
etiam fuiffe Paraphrafes p.rxter dictas à quibufdam obfervacum eft, quod
turn ex Hierofolym. qux.duplex fuit, ut poftpa videbimus conftat, turn ér
rtuphci Targum Efther, quorum utrun?que hodie exeat, turn ex variis locis
Scnpturx in quibus duplicis, alicubi ternx paraphrafis mentio fit; ut Pfal.!
?7- la -.r& 78.64. & 8,8. g. Efa. 40. 25. idque. in Jób. fxpius obfervatum
a do«i!s. Helvico, ut Job. 36.20,21,32, 33. & Job. 39. 24,25,
ubi ahud & ahud Targum adducitur, uc in Bibliis noftris eft videre
unde etiam fuiffe Targum . Hagiographorum ante Jofephum cxcurrl prcM
batZacuth. Juchaf. fol. 53. & affirmât EH asin Thisbite rad. CTB (cui
fubferibic Helvicus) diverfas à diverfis feriptas fuiffe paraphrafes, ex-
quibus tantum ex qux fupra recenfentur reliSst funt, exteris perditis
vel pofthabitis, quarum fragmenta tantum habèmus, quod etiam inde
confirmant, quod varia citàntur à veteribos-ex Targum Job. Ruth,
Amofi, &c, qux in hodiernis non habentur ; quibus etiam & hoc adderé
licet , ab ipfo Elia varia citari ex Targum HierofoJym. qux in eo quod
hodie extat non leguntur, imo ex jifdem capicibus 8ç verfibus quæ in noftro
expjicantur, qux tamen ibi nop reperiuntur. Extabat’etiam
ahud Targum in Prophetas &.Hagiographaab R. Akilas qui Profelytûss1
erat fub Antonino Imperatore, tempore R. Eleefaris feriptum, ex
quo quxdam paffim citàntur in Berefchic Rabba' uc annota vit SchickardusV
eu jus Paraphrafis injuria temporum hodieniifquamapparet..
9- De Dnkelo vel Onkelofo primo videndum. Hic Pentateuchum
Chaldaice vercit : de Authore autem- duplex yertitur q u x ftio , dum alii
eundem faciunc cum alio Akila, qui telle Schickardo Bechin. d if.2. & Helv.
c. *. aliud Targum confecic in Prophetas Sc Hagiograph. quod, M
diximus, hodie non extac ; alii eundem cumAqnila qui primo Chriftià-
nus, poftea jüdxus Apoflata, Vet. Teft in Grxcum fermonem contend
tiofe tranftulic, ut affirmât Hieronymus, i. e. ut verfiôni Sept, qurtd
tune temporis apud Chriftja.nos in magno honore fu it , derogareç ; cum
tamen hic ab utrifque diverfus effe videatur. Non fuit idem cum*Akila
illo fub Eleazare, Ilcet uferque Profelÿtus fuerit: nam primo nomina,
D T p y & pV^pJI» Akila? & Onkelos rnultum differunt: deinde variis.
temporibus Vixerunt , Orikelos tpmpore Hillelis fenioris ante-Chriftum
anni s ci rca 40. fubHrrcanÔ, & coxcane.us erat Jonathani, altèri para-
p h r a ft^ ^ te fteR .A fa r in Meor Enajim c .4 5 . aliifque Rabbinis ab aliis
adductis. Hic vero quem faciunt T iti impcracoris ex forore nepotera
póft excidium urbis y ixic, & fub Adrianô imperatore. Ille fcripfit in
Pentateuchum, hic in Hagiograph» & Prophetas : Aqùilas vero qui
verfionem Grxcam confecir, de quo quxdam diximus Proleg. de LXX
Interpretibus, poftutrofque v ix it: floruit çnim circa annûm Chrifti 130.
tefteTheodoreto & aliis nec tantum Legem, vel folaHagiographa &
Prophetas, fed univerfam Veterem fcriptùram v ercit, adeo ut multurn
fallantur Bellar. 2. De verbo D e ic . 3. Serar. Pro k gom .d e Rabb. & alii
qui Onk.elofutn cum Aquilâ interprété G rx co confündunt, nec non
R. David aliique Rabbinorum qui Akilam èundem faciant cum eodetft
Aqujla. Huic vero Onkeü Targum merito primas deferunt Judxi ' tufii
quod textum Hebrxam ad verbum magis exprimât, ita ût fubiifdetn
accentibus Hebrxorüm inftar ipfius textus àuthentici decantari po;ffit'
ut annotât Schickard. exceptis quibufdam verbis per Maccaph!
conjunélis a Rabbinis , ut Gen. 1 . 2. ut hoc modo aêcëntuum fériés
inviolataïetvaretur, ubi liberius expatiatur ; tum öuod reliquis facilior
& difeentibus utilior. De hac etiam teftatur Clarifs; Buxrorf. Prxfac. ad
Lexic. Chaldaico-Syr. ftylum fimpliciorem effe, & ad Danielis & Efræ
puritatem magis accedentem, maximeque literalem e ffe , cum verbum
fere dé verbo reddat. O b hoc etiam reliquis p r x f e r tu r q u o d caucus fit
I in iisTocis yertendis qux de D eo a l î q ü i d e f f e r ù n t , n e Imperitis
occafio détur aliter de Deo çoncipere quam oportêt. Unde Eli; Lev. Prxfl
in Methûrg. ftribit, qiïoàdnte inventant artem Typographical» , licet relu
J quorum Targumim unurn. vel duo in Provincia extareni, Onkelofi tamen
j ubiquè in qfu fuerit • & bóe ideo, quod nos (Judxi fciljcçt) obligati fumtti
utlegapst» quavis feptimdna Tarafcha bis, femel iti textu & femel cum
Targum.
i o. Onkelofo proximus eft Jonathan Ben U iiel, qui Prophetas priores
1 & pofteriores (excepto D aniele)' tranftiffit.;-de quo non ica litigant au-
thores ac de Onkelofp. ptfit hic Jonathan dilcipulus Hillélis, fenis illiui
tcleberrimi qui poft reditum è Babylone xtatis anno 40 erat D o d o i
Academix Hierofolymitanæ, & iterum per 40 annos R cd o r Collegio-
rum ejufdem Academix, fi vera fune -qüx de eo narrant Judxi. Jona-
thanis vero condiRipûlum faciunt plerique Simonem Juftum, quem Chri-
ftum infantem uînis exccpifle memoraT Êvangelifta I & Gamafielem -
Sandl Pauli prxcepcorefn. Ut vero Onkelum quidam eundem' fccerunt
Cum AquiIa, interprète G r x c o , fic Jonachariem eundem fàciunt alii cum
Theodotione 1H0 qui itidem inGræcum fermonem fcriptùram vercit ,ar*
güinénto a nomine d u d o , qfiia' fc. utriufqûe nomen' Dei donum fignificàt,