I
D * Lingua, ffçbrtjicd)
hoc 'ipf*Mx eas vel magis.quam confinas, ejfe liter as, orguère :• c#w
’ mafis, quam corporis, habenda eftrqtio.^ De Arte Gram.- lib.- i .
quiefeere : at oiim pro
vocales 'appellat J cujus
cap. 27. Verurh eft quidem, Indie vocales
vocAibusfuijfe , teftatur Hieronymus, qui
verb» adfcrlbarr. Hieronymus ( inquit) Eptjl. M docet.pro HoJ(*n-
na diet Hofanna, media vocalbelifa, quia ab Aleph excluditur.fod: &
Epifii ad Evagrium de Melchifedec, ref erre. negate tttrurn dicamus, Sar
i - - w ' E Q § | 1 • < .ra*w»
ejus ciittiquttatfif&c.
Jim, quod feribitur Salem, ijuod feriberetur
Vod: & eatijdm haue addit \ quod vocalibus in medio Uteris-, ra-
utuntur fttdat, '& pro Voluhtate locorum ?-'dt'%M'$arietdte\ regitotm,
eadem verba diverßs fonts atque accentibui pfoferdntur. Idem in trddit.
Hebr, Genef. 13. $ 8*1 Im SU eHm 1 & V'B& ablata^Utera, qua
apted Hebraos pro («) £ (w w fe r .9 . 22. fcribit,verbum W
W p i l | / iffr* feribitur ( vocales enim in medto nen habent) procon-
fequentia & legentu arbitrio, J? r a t f r Z>*£<*r, fermonem fignifiedt-.ft
I?eber, mortem y ft Dabar, loquere. His locis per vocales non poffu-
mus aliud intcMgert, quam literai E x quibus, f od loco voedlium
poni f obere, etiam funt argumenta *<>* Darius, & Cyrus, qua f t Hebr nice
fine punttis feribaniur, d r fo d pro i, Vau pro u, pofttum ftatuas, Ion-
aefoslicius expriment Darius, & Cyrus . f t cum punttis legas,
Dariares, <£■ -Cores.' Caterum fad, non (ijfolum, fed(e)quoqut, ftgna-
ban ac Van nunc pro (0), nunc pro (u ) p'oni , quid tfrirum i qua»-
4 W Latinos quoque ha liter a operas quafi mutual tradunt: ut Davos,
Davits-, fervQS,fervus-, heri, here-, yirgilius, Vergelius : utrubtque etiam
& rat lone &, auttoritdte ftabiliri poteft. gupd verb ad vacalem(a), ea
fa r codUebatur ex abfentia ih jo d & Vau: quandoque etiam per Aleph
Ronabatur, n i l Sam. 1 2 .1 . & Prov. f W m m pro® l pauper. AM . 13.
16 . J tn pro pifcis,e5- alia aliis locis. Etfane Aleph valuiffe(q)luculento
fit arguments Gr >ca lingua, nbi princeps litera kanc habet poteftatem: at
Alpha e j e ex Aleph faSlum, fatis eft apertum. Haftenus vir Doftiff.
Idem legimüs apud ^ u fiu n i in vatiis locis opüfeulorum fuorum, Libröde
red a lwtione l in g # fancts, cap. 4. & de vocibus Hebraicis N. Tefta-
menti cap.9; ubicondudit, Quiinegtt has liter as inter dum vosalium loco
ufurpatas fuijfe , quum etiam nunc a confonantium natura recedant,
im. tU * m « « « >'» P m °‘ .m, IW «r, D - n 1?» E l ,bim, K1B
pert &altis mult is nominibus} Vide Morinum, ubi fupra., Habuereita-
que Hebraci vocales, licet puncta vocalia non habebant, ut e x dictis
patet. Quibus & hoc addendum, vocem confonis expreffam legi & in-
telligi pof£, uc experientia teftatur ; legi fine vocalibus non pofle; fed
legi poteft, iis non expreffis. Non adferiptis, legere poteft Hebraice pe-
ritus; iis additis, legere etiam poffunt Hebraice nefeientes. Lcguntur ho-
die Talmud, & Rabbinorum Commentarii, hbrique Judacorum, fine pun-
ctis vocalibus : imo qui in hac lingua exercitati font, ipfa Biblia fine
punctis expedite legunt, u t praeter Rabbinos in fynagogis alii privati:
& teftatur Jof. Seal. lib. 3. Epift. 244- Bodie pueri Turcantm , Ara-
bum Perfar um, omniumque Muhammedaner urn, fine punttis legere di-
feunt, licet . non fine vocalibus M e . • : ,
50. Secundo objiciunt, lectionem Hebraicam maxime incertam & d if :
ficilem reddi ob defectum punctorum. Pofito enim, has literas foifse
vice vocalium, adhuc tarnen incertam elfe lectionem, turn quod fingu-
lae modo unam , modo aliam vocalem repraefentant: V a u , (o ), vel
(u) Jod (1) vel (e), & c. turn quod multa font vocabula, quae nuilam
habent harum lireranim, fed ex meris & proprie dictis confonantibus
conftant. Etiam dato, quamdiu lingua haec vernacula fuerat, lectionem
line punctis fieri potuifse: cum tarnen plures,quam mille anni intercefserint
ab Efdrae tempore, quando vernacula effe defiit, ad Maforethas punctorum
invertores; impoffibile fere efset per tantam tanporis intercapedi-
nem‘, lectionis & pronunciationis regulas,de tot vocalibus &accei.tibus,
confervari; j Nulla enim hominum memoria, tot mille verfoum paufas,
to t millenarum vocum diftinccam pronunciationem retinere potuit ad-
eo exacte, ut in nulla voce vel vocali erraret, ufque ad Maforethas
Tiberienfes. Refp. etiam poftquam lingua defiit effc vernacula, vera tarnen
leftio continmri poflet inter doftos, (apudquos quafi vernacula erat,)
ufo & confuetudine, & inftitutione Scholari, qua: inter ipfos vigebat
ante punftorum inventionem, & turn ambiguitas vocalium to lli, turn
carum abfentia fuppleri, ex legendi'ufo , & ex contcxtu orationis,
quo vox qua: in fe fpeftata vane legi polsct, ad unam ledionem de-
terminaturi Tatecur Schickardus pundorum adfertor ftrenuus , folere
fa da os abfqut Grammatica, mere ufu,hanc linguam aggredi: ait etiam,
fe vidifle pueros feptennes Mofem fola exenitatione legentes, licet adul-
tiores, & cum ad Rabbtuatum afpirekt, artis rudimenta ex E lia vel
Kimchi didicere. Metninit etiam viri cujufdam dodi, qui pracepra pror*
fus eiiminavit: cujus conatus laudat, licet procelfum improbet, Pra:f.
in Horolog; Quomodo vero ex literis ' 1 H S quiefcendbus/'aliifque
fervilibus , & radicahbus , etiam fine p undis, confici poffunt canones
five regulae paucac generales, quibus vera led io & pronunciatio. addi-
fei poflit, etiam ab iis quibus n o a -Cft vernacula, late & accurate often-
dit D. Capetl. lib. 1. cap. 18. quo ledorem remittimus. Ncc necef-
forium eft pro fingulis. verfibus, vel yocabulis particularibus, tot paufas
& vocalium fingularum pronunciationem addifeere & memoria teuere:
cum probabilefit, Efdram verfus, fpacio, non. pundis, diftinxiffej
(quod fatis erar ad verfus diftinguendos:) & ex lingua: natura & analo-
gia, ufo & tradi done majorum, prafertim ex inftitutione dodorum,&
paucarum regularum generalium obfervadone, hoc.fieri poffet; ut in
aliis linguis Orientalibus, Chaldaica & Arabica, videmus j qua punda
non habueriinc ante-Hebraicam , ( prafertim Samaritana , qua punda
adhuc nulla habet,) eadem tarnen lingua manferunt fine mutaiione,furn
nec vernacula fuerint, nec punda habuerint. Linguam Gracam ean-
dem manfiffe videmus, qua tempore_ Platonis & A.riftotelis erat., licet
accentus longo, poft tempore ioventi & appofiti lint. Si quis verq a
me q u a ra t , unde hac confuetudq Hebrxis,. vocales in mediis vocibus
oihittendi plerumque, cum feiuper initio & fine adhibeant; uon pof-
P r o l e g . ITn
lutq E Morino,. licet dqdiliimo,K m his rebus tïtfciUdfllfno,'afrenti;-
r i, iQspd, Mofès,.qui in omni lÆgjptiorum fapientia infirmas ïw . i ,
.tÆgyptiorum imitatiotiem hoc fecerit : quorum facerdotes, prater choral
(teres,] Bitrogljphiços,: ér epiftolarés fiÿe f immunes, habuere etiajn
ßbi becultares, quibus res facras 'confcripfere, qui vocati fùnt JacerdotalesA
& ut mjftcrui fttd populo occult aren't, hùhc modum feribendt tfoifit d
ne vocalibus mediis; Nam, praterquam quod, qôinant charaderes hj
faccrdotaies fuerint, nobis prorfus ignotum f it ; nec an médias vocales
omiferint facerdotes,. ullibi conftet, cùm itulla iftorum charaderumj
Yeftîgia. ..veterunx qipnumentis appareant ; etiam ho c fententiam ifta®
plane e ve rdt.; quod Möfes in omnibus inlUtutis hoc agebac, ut cum|
Ægypdis populus lfr.açliticus nihil commune haberet: unde, üt immun-
dà & abhominanda'Dèùs prohibuit, qua Ægÿpriis facra & veneranda-
mùltafai leges tulit , : quarum vix ulïâ ratio reddi poteft/, quam quod;
quà ab illo prohibîta fiïiic, apud Ægyptios facrofartda habebantur. Quis|
vero çififtimet, Deùm legem foam fandilTimam feribi ypluifle more ia.ji
cerdotiHus Idolplàtris ufitato ; qui nullâ cum Idololatris-Commcrcia ;
milia cpnnubia, nullam fpcietàtem, niff ;qua necelfitas ppftulabat, pè'r-1
mitterc vOluit? Prpbabilius mihi videtür, Orientales (hpc etiim He- j
brais cum reliquisOrientalibus,commune eft) linguasTuas primo non itj|
eXcoîuiffe, ac Europai; nec iri vocalium fônis diftinguéndis ita exaftosl
Sc accuratos fuiffe, ■ u t G ràci & Latini : unde fatis duxerint ■ vocales!
adhibere inittp & fini didionum, relidis' triediis: q u a , 'ut c x ‘ Hieronÿ-|
mo fupra dixiihüs, proc'onfequentia & le tt or is arbitrio, et' fecundml
rtgtonum varietatem, varie pronünciabahtur, vel ex ufu & confuecudi*
ne determinacum fonum habuere: poftea, cum vernacula efsedcfieruntJ
âécuratius omnia difiiriierunt, & excoluerunt.
5 1 . Tertio objiciunt, fublata punAorum auâoritate divina, qua le.
âionem alias ambigùam decerminet, fenfum Scriptura prorfus incercumi
& obfcurum reddi, quem quilibcc ad fententiam fuam,inftar nàfi cerei,|I
in fledere poflit, nifi ad audoritatem Ecclefia cohfugiämus : hoc vero
efset in Pontificiorum caftra tranfire, & fidem,qua folis oraculis divinis
niticur, humana audoritati fubjicere. Hoc vero eft i*ofptKvxtior illud J
quod mulcos etiam dodos ab altera fententia deterret. Ut vero ab hoc
metu eos liberemus; nocandum eft primo, hoc argumentum, ut & fe.
cundum, contra plerolque, & dodiores , pundorum patronos facere,
qui Efdram punctationis auctorem faciunt. Nam à Mofe ufque
ad Efdram, eadem incertitudine laboravic textus facer, quam contra nos
objiciunt : cum per totum illud ternpus fine punctis foifse fere omnes
ftatuant. Si vero ante Efdram textus fine ambiguit .te legi , & intel-i
ligi potuit fine punctis j icuf non etiam poft Efdram ujlquc gd'Maforethas
Tiberienfes i Secundo notandum eft, illos qui àrgumentum hoc urgent,
Romanenlium caufam incautos prômovere, a quibus tarnen longit
lime abeffe videri volünc. Concedunt enim ipfis, quod fi punda non
fint a feriptoribus facris adferipta,Scripturx fenfus eritomnino incer-ll
tus, & ejus audoritas mere humana ; quo dato, minorem probant Ro-
manenfes, punda feil, non effc a facris feriptoribus : quod certe majori
cum probabilitace faciunt, quam contrafentientes con: rarium : Unde di-
d a conclufip fequitür, fenfum Scriptura: effc incertum, Sc, quoad nos
faltem, ab Eccleliae audoritate pendere. Confequentiam tarnen hanc licet
quidam Ecclefia: Romans Dodores urgent, inter quos Morinus
Exerc. Bibl. 6. cap. 2. n. 3. & alibi:ubi oftendic vocem ex folis
confonis conftantem o d o diverfas habere poffe fignificatsones, quas ibi
enumerat : hujus vero in textu Hebrato ambiguitatis caufam inter alii,
aflignat n. 7 . conftlium divinum, ut omnes Ecclefia judicio fe fil-\
mitterênt : N o n défont tarnen inter ipfos viri d o d i , qui non tantum 1
'contrarium affirmant, & confequentiam negant •, fed etiam validiffimis)
rationibus idpfom probant : ut Simeon' de Muis Profeffor Ling.
Hebr. Parifienfis, animadverf. in prxf. J. Morini in Bib. Grax. Job.
D ’ Efpeires T ra d . 1 de audor. text. Hebr. Dub. 3; contra Tannerum.
Probant vero ex textu & V erf. Samaritica, (qux iifdem literis feribuntur,!
quibus Textus Hebraicus: nec enim punda unquam habuere Samaritani,'
Sc tarnen fine ambiguitatc, tarn ab ipfis, quam a nobis, eorum codice
leguntur,) & ex codicibus, Syriacis, Arabicis, Perficis, Rabbinicis, &c.
non pundatis : in quibus tarnen tum ab ipfis, turn a mediocriter inter
nos dodis, libri facri aliique leguntur, fenfofque certus,ut ex codice
pundato, elicitur. Et licet Arabes notas tantum très pro omnibus yo-
calibus, & accentuum nullas, adhibeant;ex ufo tsfmen, & paucisregu-l
lis, tam certa ac indubitata ledio comparatur, ac fi omnes vocales Ma-i
forethicas uforparent. Teftatur Elias Lev. prxf. in Maf. Hammaf. fe^a
ma vidijfe très Châldaos pueros, pfalterium Davidis lingua ChaldaM
feriptum fine punttis expedite legentes• D icit etiam Galat, apud ChsIdtU1
Scripturam doceri in feholis abfque punttis , qua ab omnibus legttur f»(\
hafitatione. Ad argumentum vero refpondeo, didiones fine pundis vo-j
calibus, quae in fc fpedatx ambigus font, & varie legi pofsunt ; in
contextu certum Sc determinatum fenfum habere, a quo in leaio-
ne difeedere non lic et, nec eunv pro arbitrio rejicere • context!»
enim, five antecedentia & confequentia, ambiguitatem tollùnt -plerunq««-
Si vero adhuc vox fit ambigua, ita ut ex orationis ferie& ftruduya de-|
terminari non poflit : ufos tarnen, Sc confoetudo five traditio univerfi-j
lis a majoribus accepta, omnem tollit ambiguitatem. Si vero adhuc M
ambigua, & vox a variis,varie led a fit, (quod interdum, licet rarmi‘|
me , nec in rebus alicujus momenti, accidit,) ibi ad codices antiquio«5
aliaque media refpiciendum eft, de quibus diximus in VariiS ledionibus-l
Exemplum in cafo primo fit, Ex. 18. 15. ubi feriptum eft n t ÿ O "0
UnnV Et-dixitMofes ad focerum fuum ; fingula verba per fe fpe-
data fenfum alium admittere pofsunt: nam primum legi poteft c““1
punctis, vel vajomer, & dixit, v e r^ Ç ^ l vajcajnar, ep dittumf*"'j
fecundum legi ppteft / ^ ^® Molche, Möfes, vel Mafcha, extrt\
xit : rertium itidem. legi poteft fechotheno, ad focerum
vel ^ n n V ad generum fuum. Licet Vero voces non punctatx
Ve Lingua Hebraic*, ejus antiquitate, isre. — ____• . 2$l
1 æ ftßt:, orationis tarnen feries ambiguitatem tollit. Si legas, Et di-
r it Mofes ad generum fuum; eût falfum;quia Jethro erat Mofes focer,
■ non fieiier : fi vero legas, Et dittum eft, Extrattum eft ad generum
Wuurn’ abforda erit lectio, quæ nullum parit fenfum. Ergo necefsario
lerendum eft, Et dixit Mofes ad focerum fuum. Multa talia dari pof-
™ si vero adhuc vox maneat ambigua, & fenfum duplicem habe- ( refpiciendum eft ad codices optimos & vecuftiffimos, ad Ecclefia: ufum
^’ confuetudinem, quomodo Icgerunt veteres Ecclefis Patres, vel anti-
nux verfioncs ab Ecclefia probatae,, vel quaenam lectio ab Ecclefia hodie
irecepta fit. Tandem & hoc notandum, Maforethas, dum puncta inve-
• rune non novos vocalium fonos, vel pronunciationem novam indu-
Itifse • * fed juxta confuetudinem ipfis traditam libros facros punctafse :
Ijeoque lectionem non ab ipfis pendere, licet ipfi apices excogitarunt;
Lcc idëo veram efse lectionem, quia eft a Maforethis : fed quia verum
L fenfum. exprimit, .quern feriptoribus facris dictavit, & per eos litris'confignavit,
quemquc turn Judæi, turn Chriftiani confervarunt.
q0n enim punctarunt Maforethx facros codices pro arbitrio; fed fccun-
lum veram & receptam lectionem, quam diligenter poterant, puncta
làppofuere. Ipfos vero plerumque recte punctafse liquet, turn ex an-
ijquis Verfionibus ante puncta affixa factis , quarum lectio cum hac
Maforetharum in ‘omnibus, quæ ad fidem & -mores fpectant, concor-
it; ut Græça, Chaldaica, Syriaca: turn ex eo quod Textus puncta-
■ us non tantum apud Jiidæos, fed etiam apud Chriftianos tam Roma-
|io-Catholicos ,. quam Proteftântes, publice aceeptus & approbatus fit,
ubique imprimitur. Ex diftis itaqüe confiât vanitas hujus Objections.
Nam licet punctatio fit Maforecharum inventum, & humani ju-
fis quoad apices Sc figuras: non tarnen fequitur, fenfum Scripturæ lu-
jricum & incertum effe , vel ab Eccïefiæ arbitrio pendere • fed
|uod per puncta fignificatnr, vocalium feil, fonum & verborum fen-
fum, divinte prorfus auctoritatis efse, Deumque folum auccorem agnb-
I 52. Objiciunt ex libroZohar, libro Cabaliftico omnium antiquiflimo,
Lpreffam in illo fieri pundtorum mentionem fob iifdem nominibus, quibus
hodie appeliantur. Audtoreai hujus libri faciunt quidam, R . Simeonem
Ilium Jochai, qui mortuus eft circa, annum Chrilti 120. Imo quidam
Lhrifto antiquiorem faciunt. Vulgus Judæorum putat, feriptum effe in
(pelunca, ubi Ob metuni Romani Imperatoris delituic Simeon cum aliis
Rabbinis. Hiftoriam fabulis refer tam habemus in Talm. traft, de fabb.
cap. ?.. Imprefsus êft Cremonæ anno Chrifti, 15 55- poftea Cracoviæ
Ï603. Inter alia, bare leguntur, f. i i b . Puntta & vocales funt traditio
bfis de monte Sinai : & fol. prox. Motiones accentuum omnes firma-
u* funt per manum Mofts : nominatim vero memorat Saegol, Tfere,
Lhireck. S C. Sc fol. 262. dittiones abfque punttis funt ficut mutier abf-
aue veftimento, qua non poteft prodire in publicum. Et fol. 28. non
\ß fuhfiftentia aut lux ullis Uteris fine luce punttorum : & totum illud
tradttum eft per fperetum legis in Sinai. Hujus quidem libri fi tant’a
fefser antiquitas, res cbndatnaca efset. A t commenticiam efse iftam an-
liquit^tem, & Falfö iftf R . Simepui libruni adferiptum efse, certum eft:
idque agnofcunt prscipui punftorum. defenfores. D . Buxtorfius exprefse
bm in Bibliotheca Rabbinica, verbo turn in Abbreviat. in
I jus audontatem e je v a tfc rib it enim ex R. Gedajiah in Schalf. R. Si-
BBfonem, & ejus filium R . Eliezerem nihil fcripftjfe de libroZohar,qui
[hodie eft in manibitt noftris', fed difcipulos éjus, & difcipulos difcipulo-
n ejus, fcripftjfe eum in foliis mult is, & tantam fuiffe molem hujus
Jpompofttionis, ut totam vix camelus ferret. Exiftimat vero D . Buxtorf.
■ ion innotuifse ante annum Dorn. 1240, quia R . Nachman, & R . Afcher,
B u i circa id tempus vixerunr, nondum cognoverant. Et addit, Hoc fa-
mHlofum omnino videri : deinde incredibile eff«, quia poft mille demum
onos & amplius, innotefeere prime coepit liber ijle. M 0 fchola in oÆgy-
\o tamdin duravii, ut eum tot feculis ab hominum manibus feelufum, a
ermibus & obliteratione confervaret i Citât etiam Librum juchafin. fol.
2. dicéntem , quod ut Liber Perke nomen habtat Eleazutris, qitum taten
poftertores feccrunt ejus capita : fie liber Zohar cognomen Simeonis,&
Star fetzira. cognomen habet Àbrahami pairiarcha hoftri, & c . Poftca ad
jjlud, quod a Sjmconis difeipulis profeftus fit, refponefet Buxt. quanta
worum fer ie, äut-quet ' ftçulwum, 'cbtmxhne illitelam iftam pertexerint,
pc ut ad mille annos incognitas fuerit ? Quis itaque credat hunc li-
Htym feriptum çfsé tot arinbrum centuriis ante Talmud, qui tam aper-
tc de punftis Vocalibus mentionem injicir, quorum in Talmude, omni-
Bus fatenribus, altum eft filentium : cumque in tota Mafora alia vocalium
■ omina non occurrant, quam Carnets & Patach, fatentc D . BuXt. ? Ceric
Arnoldus Bootius, ut antea idixi, qui fententiam foam de pundorum
Bitiquicate mutavit, fatetur fe deceptum fuijfe pratenfa antiquitate li-
Zohar. Prætecea nihil frequentius apud Judxös, quam libços recen-
». fub< veterum nominibus publicare, ut ipiis audoritj^ém concilient :
* ait idem R. Abrah. Zac. audo r libri Juchafin anterpolare etiam ,
quadam pro libitu inferere ipfis folenne efse, omnes norunt. Fy in
iargum mutata else a pofterioribus qnxdam locorum nomina, urbium,
antiqua, pro lquibiis alia recentibra fubftituta fo n t , obfervarunt
dQdi. Teftatur Hclviens, de Chald. Paraphr. cap. 2. fe habere ex-
pplar .parcis Talmud, qua ufos fuit Judaeus quidam, qui.paffim illud in
f opriis nominibus correxit, aliaque nomina fubftituit. Pro Samaritanis
: Pedis Temper fobftituit 'G entiles five Chriftianos -, pro urbe ponic
.omam ; pro dominantibus, Romanos ; pro incrédule, Cæfarem -, pro
f -gyptiis, populos mundi, & alicubi Chriftianos. Sic Romani, Roma, Sc
falia nominanturj Targ. Hierbf. in Num. 24. quorum tarnen nullum
ktat dn eo, quod Venetiis impreffum eft. Ad eundem modum probabi-
cft. Judamm: quendam, cum librum Zohar deferiberet, nomina pun-
®orum vocalium inferuiffe, ut hujus libri audoritate pundorum anti-
Ruitatcm ledork fuaderet. Sed non neceffe eft hue confogere, cum cer-
fit, librum iftum poft punda inventa longo tempore feriptum effe.
153. Loca eriam qiiacdam proferunt ex Talmude, ubi mentio fit ac-
prtuum Sc verficulorum. T r a d , de vo.tis, c. 4. fed . 3. in Gemara, &
1 in t ra d . iMegill. c. 3. in Mifchna, A t ex iis, quæ diximus, liquet, hæ
parum valere : nam ante punda eodem modo textum ledum fuiffe
quoad vocales & accentus, concedimus • eafdemque paufas fuiffe, quæ
poft pundationem. Non enim pundarunt Maforethæ Biblia pro arbitrio
, fed fecundum ledionem & pronunciationem, quam a majoribus
habuerunt ; quamque a facris feriptoribus primo traditam credidere.
Accentus itaque habuiffe, non negatur : at eorum notas five figuras ha-
buiffe,probandum erat. In Syriaca, Arabica, aliifque linguis, norunt
iftarum periti, ubi fyllaba attollenda e ft , five ubi accentus effe debet :
at accentuum nullas notas, nullas figuras habent, uc nec in aliis
plerifque linguis •• & deGraeca fupra probavimus, accentus apponi non
folere, nifi longo tempore, poftquam defiit effe vernacula. De verl culis
Idem dico: licet per p u n d a , quae hodie in ufu , non diftinguebantur,
norunt tamen dodi ex contextu, ubi verficuli incipiebant, vel termina-
ti font. In MS. noftro Græco Alexand. tZv 0, nulla eft diftindio vocum
-, ( nedum verfoum, ) fed tantum fcetionum quarundum : o -
ptime tamen norunt iftius feculi viri docti, turn dictioncs, turn verficu-
los five periodos ex orationis contextu a fc invicem diftinguere. Sic norunt
hæc Hebræorum docti ante punctationem : alias nullum memoriae
vel ingenii laudem reportaffent, qui alios hæc docebant ; cum ftupiduS
quifquam ignorare non poterat, ubi verfus finiri debeac, fi modo fi-
gnati eflent, ut hodie videmus. A t obiiciunt ex Talmude, mentionem
fieri vocum 15. quæ fuperne punctatæ font , in quibus myfteria ineffe
volunc Judæi, quæ nemo adhuc explicare potuit. At cum iidem qui hæc
objiciunt, fateantur,hæc non ad puncta vocalia pertinere, nec per ifta
puncta, accentus vel vocalia defignari; non opus eft iis immorari : de
quibus plura, Proleg, de Mafora.
54. Ex nods Maforethicis etiam arguunt, in quibus frequens eft vocalium,
& accentuum mentio: obfervarunt enim Maforethæ multa vocabula,
quæ anomales & contra régulas punctantur. Hinc colligitur
Maforethas non auctores fuiffe punctationis, fed formas iftas a noma las,
quas in exemplaribus ante punctatis invenerunt, fpeciàliter annotaffe :
ergo Maforetnæ non erant punctorum -auctores. Sed ad hoc ex fupra
dictis facile eft refpondere : unde licet altquibus Achiilæum videatur 3
præcipui tamen ejufdem fententiæ patroni, hoc argumentum, ut & re-
liqua ex Talmude petita, plane dmittunt: nec fine caufa. Nam, ut fupra
oftendimus, non ab uno aliquo auctore, nec uno feculo perfecta
eft Mafora} fed a variis iftiufmodi Griticis inccepta, & per mu It as centrums
continuata eft, ita ut cum priores puncta adjicerent, pofleriores
obfervationes fuas circa punctationem vocum quarundam irregularium
Sc anomalarum addideririt- ; aliis femper novi aliquid adjiciennbus eorum
dbfervationibus, qui præcefferint. Vnde facile fieri potuit, ut priores
Maforethæ de verficulis, literis, vocibus, &c. notas conficerent, quas
alii poftea auxerunt : & ppftquam puncta affixa fuerant, pofleriores Maforethæ,
qui çrifim foam exercebant,(omnes textus voces,, fyllabas, literas
, una cum pünctjs, ad examen revocando,) obfervationes etiam face-
rent circa voces anomaUs punctatis. Mihi enim- probatür eorum fententia,
anomalam iftam vocum punctationem, ab iis , qui puncta primo
textui addidèrunt, non confilio, fed cafu factam foifse, ex incogitantia
.fcil. vel inadvertentik : ita ut inter innûmeras, quas punctarunr, voces,
paucæ illæ eorum diligentiam effugerint : pofleriores vero, qui omnia
minutim recenfuerunr, & obfervationes novas confecerurit, cum voces
quafdam anomales punctatas animadverterent, & in omnibus fortafse
codicibus, quos confulebant,invenerint, reverentia(vel fuperftitione potius)
in antecefsores ducti,(quorum diligentiam nihil effogifse crederent,)quod
ab ipfis càfu & errore primo factum foit, ipfi certo confilio factum ex-
iftimabant cum nihil mutare auderent, notas fuas de iflis Anomaliis in
Maforam corijecerunt. Dici etiam poteft, primes punctatores in pun-
ctatione fua, ufum & confuetudinem pronunciandi & legendi, p rout a ma-
giftris edocti fuerant, (quorum effata tantum non pno oraculis æftima-
runt,) fccutos efse contra Analogiam Grammaticam-: pofleriores vero,
cum voces iftas immutàtas vidèrent, intactas reliquifse, & cenfuram fua'm
addidifse.
55. Rationes etiam quafdam ex hiftoria Judæorum depr.omptas pro-
ferunt. Primo, quod ex hiftoria Judaica confiât, fcholas & earum re-
ctores Baby lone per mille annos poft urbis ‘ excidium continuatas foif-
f e : nulla yero fit mentio fcholarum Tiberienfium, ex quibiis puna
tores Maforethæ, poft annum Chrifti 340. Secundo, rei tam mem
rabilis,, ac punctorum vocalium inventio , . nullum reperitur in hiitoi
Judaica veftjgium : certe qui utriufque Talmudis meminere, & quibus
audoribus, & quo tempore confeda fint, diligenter annotarunt, dehoc
inventa admirando non taçuiffent. Tertio, Babylonici p o d o r e s , qui
florebant in magna gloria, & fama fua fcholas Palæftinorum obfeura-
runt, hujus ftudii gloriam Tiberienfibus eripuiffent. Q u a r to , nullum
extat teftimonium Babylqniorum , apud quos fere -omnis Judaicæ do-
drinæ culmen , de confenfo & approbatione lua hujus Palæftinorum
inventi: quod certe publicum aliquod totius fynagpgæ teftimpnjum
rebarur. Ad hæc breviter refpondetur; Judæos in hiftoria propria, ob
exilia & difperfiones frequentes, peregrines effe ; & poft excidium vix
aliquem hiftoricum fide .dignum habuiffe. Hoc omnibus, nptutn, nec
a Judæis negari poteft. Unde maximus Grotius in Matth. 24. ' 24. affirmât,'
fudaos ejfe fejfimos hiftoria magiftros: nam ex quo patria \expul-
9f t funt, omnis apud illos hiftoria craffis erroribus & fabulis eft inquina-
ta: quibus proineU nihil cr.edendum eft, nifi aliunde teftes accédant. Pau-
ca hie illic in Talmude interfperfa font,fed innumeris fabulis mixta : Sc
quæ de fcholis Babylonicis, & Redorum & Rabbinorum fucccflionibu!
per mille annos referuntur, viris.dodis yaldc fufpeda fo n t : cum au-
dores, qui hæc recenfent, recentiores fint; nec ulla habeant gentis fuæ
eerta monumenta, ex quibus ifta deducunt, Nec multum refert, an a
Tiberienfibus, an ab aliis punda inventa fuerint^ modo divinjs feriptoribus
non adferibantur,, fed ad poft-Talmudicos referantur: quod fupra
probavimus. Nec potuit iri hiftoria ipforum aliquxd de hoc invento
apud Tiberienfes extare, cum vix quicquam habent de rebus fo x gen