6 a
De Vaßonibus Greeds, pnedpue LX X I1 Seniorum. P r o l e g . i î P -
mflitu M i itifudendum fa il.—Et paulo
f fing* potuit, veins exemplar Ver'fionis
Orlgenis, Eulebii, Luciani, &c. Editionibus videntur ‘Hilfinguere^ K elpH^
folum voluifse Hieronymum, nifi fibimetipfi contradicere velit, illam in Hexa-
plis in quibufdam locis ab Origene emendatam efse,licet & ipfa Vulgata efset •
cum alii quidam codices, qui in ufu vulgari erant, & ex Hexaplis nondum cor-
redi, non ita caftigati fucrint. Et idem dicendum de aliis, qui Editionem K«.
vIuj a Vulgata diftinguere videntur. Editiones etiam illx.Eufebii ,Luciani)& n e.
fychii, to t erant Vulgat* five communis Editiones, quxhaud multum inter fe
cmcreparunt • dum quifque vitia, quae ofeitantia librariorum, vel alia decaufi
irrepferant, e x aliorum veterum exemplarium collatione (quorum Origenis
Hexapla, 8c qua: ex iis emanarunt, primas tenbere,) emendarunt.- Has Vero E.
ditiones vix in rebus alicujus momenti difcrepafse,jam oftendimus. Sed videtur
Hieronymus in hoc, u t in aliis, qux ad minuendam Sept. Vcrfioriis aftimatio.
nem ubique inculcat, hyperbolice locutum efse : nec varietates multasin co-
dicibus, praefertim accurate feriptis, 8c ad cclebrium exemplarium amtflim ex*
dan da, dr ad cert am ordinem redigenda,
poHi aid argumentum Bwonii, quod • „ a .
L X X in Bibliotheca Alexandria remanf,fit ad Chrjfofiomi ufque tempora: quia
f i ipfum fuppetebat exemplar Originale, cur adeo elaboratum ab Origene prt-
mum,deinde a Luciano & Hefjchto, ineorecognofcendo, emendando, & in cando-
rem prift inurn reftituendo ; cum ex ipfo exemplar* Original* potuifient omma
quam verijfime atque purijfme fumma facilitate corrig* & tmendari ? Refpon-
detf Id ipfum fugere, ab Origene primum, deinde a Luciano dr Htfjchio, non *n
ea qua para & germana ray •' habebatur, fed in altera inde deriyata, qua g*
communi ufu omnium erat, indeque Tn*'Kei w , dr Vulgata Editionis nomen obti-
nuity emaculanda & reftituenda, tantopere fuifie laboratum. Hare funt viri
R e v . verb a: qua:, nifi me ratio fugit, oftendunt,quantas praejudicium nebulas
menti effundat, etiam in viris alias dodiffimis, uc potius quam ab opinionibus
femel imbibitis recedere videantur,àbfurdifiîma quxque affirmare non verean H B B B i RR . - H H H .. - ...
ir. Qmeram enim,annon per Vulgatam Editionem intelligat ipfamLXX Ver- aminatis, alicujus momenti rejeriri • f e
fionem, licet in aliqüibus vitiatam ; an aliam plane diverfam Verfionem? A-
liam non fuifse ex Hierodymi verbis loco citato plane cpnftat, cujus etiam verba
idem audor adfert: Kaivi enim (inquit) ifia Editio ipfa eft, qua & Septuaginta,
Epift. ad Suniam & Eretel. Hoc autem concefso,(quod nec ipfe, nec alius
quifquam unquam negavit,) libenter feire vellem, quidriam fibi propofuerinc
Origenes, Lucianus, Hefychius, &c. in Editionibus fuis, vel in recognqfcenda
L X X V d fio n e ? A nnon, u t puram & immaculatam redaerent, & priftino ni-
tori reflituerent ? A t cum in Alexandrina Bibliotheca, & poftea in Hexaplis, ex -
taret ilia, “Guam puram 8c finceram ipfi omnefque alii agnofcebant,imoipfe
Hieronymus •, cur tantum laborarent in Vulgata ilia five corrupta reftituenda
, cum ex ipfo exemplari publice fervato, puro 8c immaculato,omnia cum fumma
facilitate corrigere 8c emendare poterant? Anne' laborarint, ut vitiofam
& corruptam Editionem denuo ederent, cum puram 8c finceram ad manum ha-
berent, ex qua omnia deferibere pofsent, & nulld negotio omnia corrigere i
Eratne Vulgata five K«/»« tot corruptelis, & veterum feriptorum varictatibus
depravata; 8c adeoftolidos, 8c plane ftipites,fuifse exiftimemus Origenem, Eu-
febium Pamphilum,Lucianum, Hefychium ; ut pro emendata Editione. ipfam
corruptam Editionem iterum exhiberent; etiam cum exemplaria haberent
emendatiflima, quarque ipfi talia efle judicabant, ex quibus omnia corrigere
poffent ? Mira fane eft h re emendatioquid enim eft codicem aliquem e-
mendare & reftituere, nifi ad priftinam puritatem reducere, & genuinum fublatis
corruptelis exhibere ? ........................
27. Si vero dicat, per Vulgatam Editionem intelligi Editionem mixtamex
Theodotionis additamentis, cum afterifeis, &c. ipfofque laborafle, ut afterifeos
reftituerent, quibus diftinguebantur Theodotionis additamenta a textu ipfo-
rum LXXvRefp.Licet talis Editio cum afterifeis proprie non fit Vulgata,nec ab
iis, contra quos difputamus, ita habeatur: hoc tarnen conceffo, vim argumenti
non infringi.Poterant er.im ex Origenis Hexaplis puram LX X Verfionem deferibere,
& additamenta per afterifeos fignare facili labore. Puraenim editio
elfe potuit etiam cum afterifeis & obelis,cum per afterifeos additamenta a reli-
quo textu diftingui pofientTublatis enim afterifeis,& verbis qua: fub ipfis erant,
quodreliquum eft, erit ipfa pura räv J Verfio. Dico itaque, ne fingiquidem
pofse,ipfos in Editione corrupta reftituenda laborafse,& puram Editionem neg-
lexifse. Ejufdem commatis funt, qua: habet idem eodem libro, & plane^fut
mihi videntur) Wsa7«. Dicit,& quidem ^veriffime, ipfum Sept. Seniorum auji-
ypjcfsy in Ptolemai Bibliotheca fervatum fuifse, (unde alia exemplaria delcribi,
& ex ea emendari poterant: liber enim omnibus patebat aditus,) u f jue ad con•
fiagrationem fub Julio Cafare : & alibi,genuinam illam ruv •' Verfionem puram
in privatorum rr,ambus fuifie tempore Apoftplorum : & tarnen alibi eodem jjtibfoj
affirmat, fudxos aliam plane Verfionem, Vulgat am fe il. & corruptam a nefcio
quibus confc£tam,(qua: eadem eft cum ea quae hodie extat,)»» Sjnagogis publice
dr etiam privatim ufurpafie: fofephum etiam dr Philonem,imo ipfos ApoftoloSy
Vulgatam dr corruptam illam citafie, & hanc Ecclefi* Chriftiana tradidifie. His
gemina funt, quae apud eundem legimus, viz. Palaftinos Chriftianos, cum prim
ea,qua pura L X X Editio habitaeft", ufi fuifient,(qazm & fuftinum Märtyrern ,
qui inter eos degebat, ufurpafie feribit,) Vulgatam illam Editionem alteram ab
Origene interpolatam, poftea recepifie, priori abjefta, exceptis Pfalmis. Halt
mihi fane £\ar* videntur. Ut itaque nujuimodi ablurditatum fcopulos evitemus,
feiendumeft, per Vulgatam Verfionem apud Hieron. ipfam 7*v «' Verfionem
in tellig i; & ipfam quae in Hexaplis erat, quamque Hieronymus verterat in La-
I tinum fermonem. fuifse eandem cum Vulgata & Ko«>?,ut vere affirmavit Baron,
anno, 231. feft. 8 .4 0 .4 1 . licet fortafle in nunnullis magis correftam, quarr
j quae in vulgari ufu erat. D id a enim erat Vulgata, non refgedu alteriqs Edi-
tionis, quae pura & incorrupra erat, quafi VulgataLfolä eflet impura SC corru-
I pta ; fed quod in Communi ufu erat omnium Ecclefiarum; ficut Vulgata Latina
i in Occidente ita dida eft, non refpedu alterius Editionis quae purior, fed quia
folahatc in vulgari ufu apud Latinos fit. Nam etfi Vulgatam Latinam reccn-
fuerint Sixtus 5. & Clem. 8. & Editionem mille locis emendatiorem feccrint;
nemo tarnen negabit, codices corredos Vulgatam Latinam Verfionem exhibere.
Hoc turn ex aliis veterum teftimoniis, turn ex ipfo H ieronymo clariffi-
me conftat. 'Eüfcb. Hift. lib. 6. cap. 15 . dicit ■, Origenem prater Vulgatam dr,
I communem, alias invenifie tranflationes inter fe variant es, Aquila, Sjmmachi.
drc. Hie videmus, Grarcam t«*» o' Verfionem in genere, ab ipfo dici Vulgatam
I & communem. Sic in codice Barbarino, MS. antiquiffimo', in quo variae ledio-
nes colledae funt Verfionum 8c Editionum antiquarum, quas in ultimo noftro
TomoLedorinvenietjZach. 1 2 .10 . Editio tZv o' 8c K«/»d pro eadem fumun-
tur. Sed quid pluribus opus eft,cum ipfum babeamus Hieronym. idem jUferte
affirmantem? Nam in Comment, in Prophetas,quos in didaEpift. ad Suniam
8c Fret, ex pura 8c immaciilata Hexapl®? Editione,fe in Latinum yertiffe dicit,
faepiffime Editionem illam Vulgatam 8c Kottlul, appellat Editionem tair
j Loca in commentariis iftis ubique occurrunt. Pauca ex Efaia adferam. Efa.
12 6 .9 . Volumus (inquit) dr Hebraicum fequi,dr Vulgatam Editionem non pe-
\nitus praterire. Hie Editionem, qua: in Hexaplis erat, (nam in hanc commen-
tatur) CRmmunem vocat. Sic cap. 30.20. Multum in hoc loco Sept.Editio, He-
j braicaque difeurdant: primo itaque de Vulgata Editione trablabimus. Hie Editi-
jonem LXX,8c Vulgatam unam eandemque facie tam inter fe,quam cum Editio-
Ine ilia qua: in Hexaplis. Multa plura adferri portent,fi neceflarium efset. Quid
(ergo dicemus ad Hieronymi verba, Epiftoläilla 135. ubi aliam facit Editio-
nem Vulgatam,. aliam quae in Hexaplis.* 8c ad alios, qui Verfionem r»r ab
riorum fcftinatione 8c lucri defiderio corrupte feripti erant. Nec alias fuifle,
quam quales hodie in omnium librorum Editionibus variis confpicimus, Ariflo-
telis, platonis, Ciceronis, Senecae, aliorumque: ubi variantes quardam ledio.
nes annotantur ab iis qui eos ediderunt, quae tamen audoritati codicumncn
derogant, nec Editiones multum faciunt dinerre.
28. His Editionibus antiquis, vifum eft recentiores, quas hoc feculum
produxit, annedere, una cum MSS. vetuflioribus. Editiones hujus feculi Gra>
ca: L X X Interpretum, tresfunt, a quibus reliquae derivantur. 1. Complu.
tenfis. 2. Veneta. 3. Romana quibus quartam adjicere licet, noftram viz.
in Bibliis hifee, ex MS. Alexandrino. Prima eft Complutenfis,opera Theologo-
gorum Complutenfium, anno 15 15 . fumptibus 8c aufpiciis Cardinalis Ximenii
Archiepifcopi Toletani, una cum textu Hebraico, Chaldaica Paraphrafi Penta-
teuchi, 8c Vulgata Latina,per columnas fibi ex adverfo refpondentibus prodiit:
quam poftea Bibliis Regiis inferuit A r. Montanus, anno 15 7 1 . Eadem etiam
recufa typis Commeiianis, in Bibliis, quae Vatabli nomine vocantur, cum
ejufdem Vatabli annotationibus, anno 1599. Poftea in magno illooperePa-
rifiano Heptaglotto, D , Michaelis de Jay, excufaanno 1645. Hujus etiam
Editionis Verho Latina cum Graeca Editione Veneta, (interdum tamen mu-
ta ta , ut cum Edit. Veneta congrueret, licet hoc non femper obfervatum
fit ) imprefla eft per Andr. Cratandrum Bafil. anno 1520. 8c iterum Bafilex
anno 1550. .typis Rich. Brylingeri. In hac Editione obfervarunt viri dodi,
quod licet tantum honorem confecuta Gt,ut in celebribus Editionibus,Complu-
tenfi, Regia, Vatabli, 8< Jayanaextet.- omnium, tamen qua: imprefla: funt,!
maxime mixta fit 8c interpolata, 8c a genuina Sept. Verfione maxime diftetj
Licet enim inter omnes hodiernas Editiones ad textum Hebrarum proximej
accedac j unde a ledore ignaro, 8c in Verfione Sept, prout olim apud Vete-1
res extabat, 8c u t hodie in MSS. antiquiflimis habetur, non verfato, optima
prima fronte videatur : tamen rerum iftiufmodi peritus, 8c in ledione Veterum
exercitatus, omnibus inferiorem e fle , 8c a genuina Sept. Verfione,
quae apud Vetcres celeberrima fuit, omnium longiffime "abefle, deprehendet.
Nova enim & mixta eft haec Verfio, partimex Septuaginta, partim ex Orige-
nis additamentis ex Theodotione, partim ex Aquila:, Symmachi, aliorumque;
Interpretum, imo 8c Commentatorum Grarcorum verbis confarcipata, 'ut noc
modo textui. Hebrato per,columnas aptius refporideret. Unde Doftiff. Mali-1
•us Annot.in Jof. 2 1 . dicit, Meratri efse infeitiam , f i quis dicat Compluten- j
fern Editionem puram L X X Verfionem reprefentare. • Licet enim viri
dofti, ( ut obfervat Nobilius in Praef. ad Editionem Romanam,) hujus Editi-\
onis auSlores, Origenem aliqua ex parte fibi imitandum propofuerint, at qiie\
1 in Hebrao efsent,& non in L X X , ex alia Verfione fupplerent:in hoc tamen ab Or/-1
I ginis inftituto difeefserunt, quod qua apud L X X habentur, & non funt in Ht-\
brdOy quaque Origentf non tollere aufus eft, fed obelo notavit, ipfi fape refeemb
rint, dr deleltu habito, collatifque exemplaribus non modo Bibliorum, fed I
Gracorum Commentatorum, ubi varia efset lettio, ( quod frequentijfme e
n i t ) earn probarent, dr retinerent , non qua Sept. Interpretum fuifie c
ftabat,fed qua ad Hebraicum propius accede ret, etiamfi efiet Aquila, Sjm
chi, v el alterius cujufque Interpret i s : hoc tamen vel libris deftituti, vel fm
v illi, non perpetuo fecerunt. Hoc ipforum confi/ium ut non damno, (ratii
enimfortafie quafdam habuere, cur hoc fibi proponerent,) -omnino tamen »«
Editionem L X X Interpretum conftituendam, fed ad novam potius ex mu his
cudendam (ut cenfet Nobilius) videtur pertinere. Aliud enim eft Grarcam Vet
fionem fecundum textus Hebraici normam conficere, aliud Verfionem ill®
Sept, ut apud Veteres extabat,reprarfentare. Hoc in libro Job demonftrat Rev
Ufser. Syntag. cap. 8. p. 81. ex Orig. Epift. ad Jul. Africahum: ubi eaqadtf
firmat Ortgenes in L X X haberi,fednon in Hebrao,in hac Editione refecantui
lia qua idem afierit in Hebrao extarejed non apud L X X , hie leguntur. Specimi
na quaedam placuit fubjicere ex Job. ca p.i. ubi verf. a j leguht L X X , l iff
7? AuoitiJ), in regione- A u f i t id e Compl. legunt ex Aquil. ov yy Ovs,
V s . Ibid, legunt, LX X ,8 u n C h ,Dei cultor,. Comp, ex alia Verfione,
rlv d tiy, timens Deum. V . 3.Sept. bj^j)if,nobilu; Compl. ,magnus. V.4
Comp, iw v t»)k iavn i/siftty, ex Aquila,pro x«8’ ixetcnx quotidie. V-J
Sept. /snoraTt ai qai fit« tr t5 J'lnyaio, at/]ety tvtvitioa* tiy tori xdplui “vl»r
ne forte filii mei in mente fu a cogitaverint mala erga Deum j Compl.
nuatfov x) io\oy»o*v Stir in i MfJ'iaf eu/jay ai qai fut, ne forte peccXverint
nedixerint Deo in cordibty fnis filii mei: ftc fere Aquila. V . 6. Sept. <i*7
ytKai 7« St«, Angeli Dei •, Complut. ex alia Verfione,ai q«l7«St*, filii W
Ibid.f/tJ’ id]2y,cum its-, Complut. ex Aquila, irp irp JvtSv, in medio torn”1
Plura obfervare licet ex collationibus noflris C ompl. Editionis cum Rom®11
Tomo noflro ult.
29. Secundaeft Veneta, quam -ex multis vetuftiffimis exemplaribus open
Andre* Afulani, ezeudit Aldus Manutius, anno 1518. Hate quidem Edin(
proxime ad Romanam accedit, 8c Complutenfi purior eft. ' Abfunt enin
plerumque additiones, quaf fub afterifeis pofuit Origenes^ adfunt, qua: per obe
los notav it.- tranfpofitiones etiam Capitum 8c Verfuum, quas commemorat1
Veteres in Editione LX X fuifse, in hac Editione inveniuntur. Quae etiam1
Veteribus allegata, vel. Commentariis illuftrata erant, eadem plerumque
in hac Editione. Unde D odifs . Mafius, Praf. Comment, in
Venetam Editionem efse quidem fimplicis interpretations L X X Seniorum tfi
plum: addle tamen, fed baud ab omni admixtione verborum Theodotionis
her urn: quod veriffimum judico. Quardam enim, licet pauciffima, il'orUtr
additameP'
tROLEG .IX. Tic Ver jtmilHs Gratis.
iitamentorum relida efse, turn in hac', turn in aliis caftigatiflimis Editiorii
M non negandum ; qua: tamen éjus fmceritatem non tollunt, quinvera 8c
LjiinaLXX Editio dici poffit. Ab hac Aldina Editione fluxerunt omnes
aitioncs Germanic* : qua: plerumque quoad verba Aldinatn fequuncur,
jlj qUod ordinem librorum, capitum, 8c verfuum quorundam, qux alio ordine,
bam in Hebrseo pofitafuifse, omnes antiquicodices teftantur, ad nOrrnam
itas Hebrzi plerumque mutarint 8c tranfpofuerint. Libros etiam , qui
(il^o Apocryphi dicuntur, non fparfim.inter reliquos fecundum ordinem hi-
’ n ï,u t omnes antiqui codices, habent ; fed feparatim poft reliquos pofuerunt.
Bafiieenfis prima per Andream Cratandrum^ anno 1520, cui, ut jamdixi-
1S> appofita eft Latina Verfio Complutenfis.,, 2 . Argentoraterifis apud
yolphium Cephalæum, opera Loniccri in od a v o , anno 1527. 3.' Bafi-
tnfis fecunda Typis Hervagianis, foi. cum Melancthonis Pr*f. Hxc, licet
|c qui Francofurtenfem edidit, dicat cum Aldina prorfus convenire3
■ iis tamen, qu* jam notavimus, difere'pat. 4. Bafiieenfis tertia Grzce-Lae.
irNicolaum Brylingerum in o d a v o , anno t$$Q. 5. Francofurtenfu per
[Vechelianos in fol. Grarce tantum, ex recenfione, utputatur, Francifci
1 iii, an n o i5 96, cum variis ledionibus. Memorant quidam alias Editiones,
is nondum videre contigit ; Santandreanam, anno 1 5 9 7 ; Amburgenfem
id Jacobum Lucium, Jul. 1596. Et addit Draudius in Catal. aliam Edi-
ijnem Bafil. G rxco- Lat. in odavo , 1578. Omnes iftz Editiones a Veneta
ïum diferepant; ita ut qui Venetam habet, omnes habeat. Unde eft, quod in-
1 varias noflras variarum Editionum lediones in ultimo tomo,tantum V e n t
& Complutenfem cum Romana contulimus. Excipiend* tamen, ut dixi
us,tranfpofitiones plurima:, in quibiis alii quxdam,alii omnia ad ordinem Helium
repofuerant. In Francofurtenfi etiam,in quatuor Exodi penultimis capi-
bus, ut & alkubi ip Proverb, pleraque, qu* in Venera erant, expunda funt,8c
rum loco textus Complutenfis infertus. Libri etiam Apocryphi in omnibus fe-
|fim pofiti,8c in quibufdam Liber Jofephi poft Macchabxos additus,de lmperio
lionis, five de Ma/tyrio Macchabxorum, qui in plerifque Graccis MSS. an-
ûilfimis habetur. Contra has Editiones objicic vir D o d iff. glofiemata multa
mar fine in textum irrepfifie variis locis: quod probare nititur ex locis qui-
fdam per Apoft.citatic,qux aliter ia Vulg. Grxca r ay • ' leguntur.-ut Efai. 52.
Ztch.i2.io.ex Rom, 10 .1 5 .8c J°h- 19.37.8cc. A c h * c potius probant,codi-
sGrzcos in iftiufmodi locis variafle, quam ex N . T . in G recos codices verba
jfiilca effe : vel A poftolosTenfam potius,quam verba refpexifTe $ nec fincerita-
hujus Editionis quicquam derogari. Si paucis locis verbum unum aut alterum
iter legatur in uno codice, quam in alio -, quid hoc ad generalem Editionis
rruptionem ? fihujufmodi argumenta valerent, omnes codices, tamSacri.
mprophani, ut corrupti abjicierjdi eflent. Quodque porro ob jicitur, Inte-
libros Job,& E faia, ex mixta Editione Origenis exprefiosefie ; aliter fe ha-
: ex collatione noftra textus Romani cum Aldino 8c Complutenfi, liquet
qux abfunt in codice Romano 8c in A lexandrino, per afterifeos in Editi-
mixta notata, etiam in Aldina plerumque exulant.
J30. Tertia eft Romani, q u x ex codice MS. Vaticano antiquiffimo opera
fcton. Carafx Cardinalis, aliorumque virorum dodorum, qui per 9. annos
I hac Editione fudarunt,aufpiciis 8c jufluSixti 5. Pontificis, prodiit j qui ctim
Cardinalis erat, Gregorio 13 audorfuit, ut hoc opus x g g redereturquod
mb Gregorio inceptum, 8c Cardinal! C a ra fx demandatum, ipfo jam Ponti-
:e, e jufdein Cardinalis opera perfedum eft. Primo G rxc e tantum édita cum
poliis G rzcis Roma:, anno 1587. Poftea Latine cum notis dodiffimis 8c
pge utilifllmis per Flaminium Nobilium etiam Ro ra x , anno 1588. Tan.
|m Grzcam Editionem cum Latina conjunxic , verfuum etiam diftindione
Rxta Vulgatam Latinam adhibita, 8c tam G rxcis Scholiis, quam Nobilii notis,
B finem cu jufiibct capitis appofitisjvir dodifs.Joh.Morinus,quam Parifiis exendi
‘ravit, anno 1628. per Nicol. Bluon. D e hac Editiane, & d e MS. ex-
'plari Vaticano, ex quo exprefla eft, multa habeatur ledu digna in P rx-
tionibus Edition» prxrixis ; ut 8c apud J. Morinum in Exercit. Bibl. lib.
excrc. 9. cap. 1. n. 8 ,9 , 1 0 , 1 1 , t2; Nos hxc pauca annotamus. Co-
em MS. Vaticanum, ex quo h*c Editio expolita fuit, deferibunt exara-
p liceris majoribus five uncialibns, quas vereantiquas vocant, finecapi-
:, verfuum, vel verborum diftindione » fine accentuum vel fpirituum
quantum ex feriptura conjicere licuit, in te mille ducentos an-
, id eft, ante Hieronymi tempora feriptum videri. In libro tamen
rophetarum diftindio quxdam fubobfeura apparebat , illi pene fimiiis,
m deferibit S. Dorotheus Martyr. Infcriptionem habuit, K«r« ts< iCJbfA-
I * > fuxta Septuaginta. Mancus erat ab initio Genef. ad cap. 48. 8c ir
plmis deerant omnes a Pfal. 105. ad 148. paginis vetuftatc exefis. Mac-
porum etiam libri aberant. Hxc autem omnia ad fidem exemplarium
1 ituta fnnt. Prx ter hunc codicem duobus aliis ufi funt, qui ad cjus ve-
iatem proximi acceflerünt ; uno Veneto e x Bibliotheca Cardinalis Befit-
ms, majoribus etiam literis feripto .* altero ex magna Grxcia advedo.
cum Vaticano fummus erat confenfus ; ita ut file ex hoc tanquam
archetypo deferiptus efle videretur. Licet vero turn horum codicum,
Chorum multorum, quos per Omnes I tali* Bibliothecas Càrafa con-
^•'verat • maxime vero e x . Medicxa F lbrentix, varias lediones ex codi-
P collatione notari curaverat idem Carafa : (quarbm mulcts in fcholiis
r u|lti cx quibus etiam Vaticani textus finceritas multis in lOciS con-
Imataeft & illuftrata .-) ad Vaticani tamen MS. codjcis normam, qui 0-
|'|um antiquiffimus, refpexerunt; 8c librum ipfum ad literam, quantum
B ri poffet, (nifi ubi conftabat de manifefto librariorum lapfu, ) exprime-
B nc •• cujus bonitas nqn tam ex aliorum codicum confenfu perfpicitur;
r am ex locis, qux ab antiquis Scriptoribus adducuntur vel explicantur .*
Ï 1 'crc femper cum hoc exemplati conveniunt- nifi cum aliorum Inter-
f tun> loca afferunt, xion'LXX. In libris Prophetarum (excepto Dani-
j , qui ex Theodotione in omnibus Ecclefiis legebatur) punrn LXX
r-nionem- refipit hoc exemplar -, cum define qu x deefle debent, quxque
fvetcribus Grxcorum 8c Latinorum feriptis fub afterifeis notata fuifle
«et. Scopus hujus Editionis, ut feribit idem C a ra fa , non erat, ut ex
trfretatianum aliarum permixtione Latina Vulgata vel Hebrao refpon-
J } ‘ edut ad earn, quam L l tX I I Interprets ediderunt, quantum per vete-
jfioros ficri pofset, proxmc (fccr^r. Goiicra hanc etiam Editionem objicic vir
■ Hoc.exemplar Vaticanum ex ilia, qua pro pura habebatur in Hex'dircccipuS
L X X Sei,
I p lis , & Communi five Kwa? mix tab* efie. Quod c i locis ■ Quibufdam
Pfalmis probare conatur, qu* aliter in Hexaplis, aliter in Vulgata »
Romana Editione leguntur, Nec in Prophetis puram L X X Verfionem rc-
fipere, c x paucis aliis aftraere ’ nititur. Sed hxc parvi funt pqncferis , cun)
paucis illis locis nos obftantibus, in quibus codices antiqui variare pocerant;
■ nontollitur generalis ilia hujus Editionis. puritas, nec inducitur generalis ali-
-qua corruptela.- alias de Greco N. T . textu adum effet, inquomulto plures
varietates (fi ïnolem libri fpedemus) cernuntur, quam in ter h*c exemplariâ
I Grxca.
j 3-1 - Quod ad Latinam,- ex Grxca tuv •' expreffam, Verfionem àttin'er, qu:
olim Vulgata nomen obtinuic, quaque fola ufa eft Ecdefia Latina ante Ver-
I fionem Hieronymi • quxq; poft Hieronym. tempore Greg: Magni adhuc in ufii
erat, ut ex vasiis Grcg'orit locis alibi addudis conftat :etfi nuriquam eandam
cum G r e ta audoritatem habuerit, nec eadem ubique effet per O ccidentem ‘
(tot enim Auguftini tempore erant Verfiones Latinx, ut vix oWnerari poffent
eodem tefte : ) hanc tamen cseteris prxfért Auguftinus, quam ipfe Ita-
Um , Hieronymus Vulgatam, Gregorius Vetercm appellat j quamque Hieronymus
ad Grxcam, qux iri Hexaplis erat fincera, recènfuit 8c caltigaviti
Hanc Auguftinus exteris prxtulit, quod verborum tenacior fu it, cum perfpicui-
tatefententia- Licet autem in vulgari ufu fuerit : pöftquam tamen Nova Hieron.
in Ecdefias poft G regorii tenpora recepta fuerit ; vel plane evanuit, (exceptis
Pfaltcrio, partibus quibufdam Eflherx 8c Danielis, Baruch, Epift. Jere-
mix, libris Macchab. E fdrx tertio 8c quarto, Sapientix 8c Ecclertaftico \ ) nifi
qu x iri veterum feriptis 8c commentariis reperitur-, vel in unam cum Nova
coalpit. Unde, cum haud xquum vifum fuerit, ut Verfio ilia qu x Ecclefix
O c c id en ta l nutrix fuerat t cum confenuiflet, rejiceretur, nulla ejus ra-
tione habita; rem magnam èggréflus eft Flam. Nobilius, vir in Patrum
feriptis, 8c antiquis Ecdèlïx möiiumentis multum verfatus, vëteris Jiujus
Veffioni» Latinx partes laceras in Veterum feriptis hie illic difperfas, quafi
membra Hippolyti difeerpta, in unum colligendo. Primo enim, V u lg a - 1
tam hanc Latinam jam per mille aniaois intermortuam ex variis Vete- !
rum feriptis conquifitam, quafi redivivam ftitit; idque ipfiflimis ipforum)
verbis, ubi haberi poterant .* reliqua non ex proprio ingeuio fupplevic,
fed verba in hac Verfione ufitata, eafdemque locutiones 8c phrafes, quantum
res ipfa ferret, retinuitî fimplicem enim & incultam illam loquendi fbrtnsth'
ipfi L X X conftanter tenueruht. Habet enim Scriptura fantta,tçlnbus Chryfoft.
8c Greg , fuas troprietates & verborum formas fimplices : qux licet Criticis
noflris non arrideant ; majeflatem tamen divinam fpirant.Unde illud Aug. Verba
coeleftis Oraculi non funt reftringenda ad régulas Donath, & melius eft, ut nos
reprehendant Grammatici, quam ut non intelligent poputi. Secundo, Tnefaurum
inxfHmabilem annotationum dodiffimarum e xP a t r ib u sG red s& L a tin is, &
e x aliis Editionibus, omnibufque Ecdefix feriptoribus'antiquis, èorumque mö-
numentis, (quibus Editio Romana confirmatur vel illuftratur, vel Scripture
fenfus verus 8c vera ledio cruitur 8c explicatur,) Herculeo labore compilavit i
quas in Ultinio noftro Tomo imprifrii curavimus, una cum iis, q u x in fcholiis
Romanis a Nobilio p f xtermiffa eranc;adjedis etiam ipfisGrxcbrum firriptorura
verbis, q u x interdum Latine tantum a Nobilio citantur. Scholia enim Romana
cum Nobilii notis feorfim imprimere, Ut in Editione Parifiienfi videmus, effet e-
■ ndem cramben repetere : cum pleraque,qux in Scholiis habentur,etiam in N o bilii
notis reperiantur,omniaque a nobis in unum corpus redada fine. Malta
etiam veterum Interpretum fragmenta, qux nec in Scholiis, nec in Nobilio ha-‘
bentur,propriis locis infcruimui; quern laborem L edori xquô baudingratum
fore fpero.
32. Etfi auttm Editiohein hanc omnium, qux extat, maxime finceram judi-
camus, 8c proximè ad pürkta Sept. Editionem accedere ; tamen ex omni parte
perfedam effe non atidemus afserere ; cum hoc non afserant, qiii ipfam ediderunt.
Quxdam enim habere poteft QpdhfMTa ex librariorum incuria, incogi-
tantia, vel audacia introduda-, ut Aldina, Bafiieenfis, aliæque Editiones. Hoe
tamen non efficit, quin eadem fit Verfio, q u x primis trecentis-poft Chriftuin
annis, 8c Hieronymi tempore pro ilia vSy 0' habita 8c feccptà fuit .* ncc caufa
eft ulla, cur non pro genuine Sept. Verfione, 8c non alterius audoris cenfe-
ri debeat. Nobilius ipfe, in notis ad R egn. 3. cap. 3. feribit, quod multis mo*
dis confiât,aliqua admifta ex aliis Interprétât ionibtts, eft" nonnun quam e x margi-
ne quadam in textum irrepfifie : i t Editorcs in P fx f. hon dicunt, ex omni parkte
perftftam & fine menda efie j fed ad earn, quam LXX ediderunt, quantum per
■ vtteres libros fieri poffit, quam proxime accedere. Joh. Morinus, ftrenuus hu-
jus Editionis aefenfor, D iatr. part.«, cip . 12. dicit, omnium qua nunc extant
efie maxime finceram, dr a mendis Xc perturbationibus expurgatiffimahr, & ad
primogeniam illam proxime accedere. Poftea etiam fe cxplicat 8c feribit, Hac epi-
theta (vera, germasa,fincera,) rei fifta, adulterina& fuppofititia opponuntur
non autem mendis aut labe cults afperfa. Et Exerc. lib .l. excrc. 9. cap. 3. ad fi*
nem, Negate nolim additamentorum Origcniamrum pauca quadam in Editione
Romana fuperefie-, ut Efa. 3 4.4. Jer. 1 6 .1 7 . Iwque cum larvis lüdantur,
8c contra uihbhhi propriam dimicant, qui quxdam ex afterifeis adhuc manerc
magnoperé contendunt .* vel, fi quxdam loca proferre pofsunt, qü x apud ve-
terem aliquem fcriptorem,prxfertim apud Hieronymum,aliter leda erant; fta-
tiin fclamant,Verfiones hodiernas vitiofas 8c corrnptasefse : nec veram L X X
Verfionem extare: cum varietates iftx ne ceritefimam partem codicis fpedent;
8c in confeflo fit apud omnes, non ofnnimodam puritatem in hac Editione ex-
pedandam; fed tantam, q ux eandem cum ilia a Veteribus celébrata Verfionem
hanc efse, oftendit: quod paucis inftantiiS in contrarium cverti non poteft. Nec
quicquam valet objedio cujnfdam, quod licet non fit ex Origenis mixta Ediq
tione defumpta, tamen ex Editione Vulgata five K aiyo defumpta efie pofiet : cum
ex iis, q ux fupra de Vulgata diximus, conftet, Vulgatam aliam non efse, quam
ipfam rZv o , qüx in Hexaplis fortafsè emendatior erat, quam in aliis quibufdam
libris. Si vero per Vulgatam intelligat mixtum çx Thçôdotione &
ilia 7fera' Editionem; ultro conccdit idem, ex eo quod non habeat q u x afterifeis
notantùrj feqùi, tx m ixta ilia Editione illam fxttam non efie, cap. 8. p.
93. Hanc itaque Editionem Romanam, ut omnium, quX çxtant, fnaxime
fincefatn, in Bibliis aoftris exhibemus : quam fine ulla variatibne fecuti ïùmus,
nilî qüod per inadycrtentiarti Verficulus unus Ex. 2 5 .6 . ex Londinenfi 8c
Aldino exemplari ih npfträm Editionem irrepfit, qüi nön éft iri Roma-
■ Nobilii /juoque Verfionem Latinam exade retülimus, aifi quod qux.