T EMT LI S A LO A ____H M . ..... . ..... M O N I S î) ES C T I P T 10 j C A P . XVIII.V.8. Etlimen porta & c. ] Hanc verfum cum prxcedenti
i conjungit Hebraicus textus, quoniam alium oöavo loco pofuit quem non habet
Latina leóio , éftqae hujufmodi, E t menfus efi veftibulum fort* intrinfecus
calamo uno ] Duo ( inquit Villalpandus) hic metiuntur qus oportuit effe aequa-
lia. Prinuun pollis p o itx , h.e. *|D,eui fine dubio squalis fuit pollis alter,
atque adeo ipfiui muri cralfitudo xqualis fuit calamo ; Alterum quod metitur
eil veflibuluni, nimirum fpatium illud inane quod in medio muro aperitur ut
fiat porta, quod fpatium defuper fornice operitur; & hujus quidem fpatii laci-
! cudo quz ab Oriente tendit in Occidentem uno calamo dimenfa eil in textu
I Heb. ( v . 8.) earn verb nemo non videt effe non potuiffe vel majorem vel mi-
i norem poftium latitudinc aut craflitudine. Ex quo liquet nihil in textu Latino
I defiderari quod ad menfurarum complctam rationem poffet .conducere. ^Sic alle
I excufat Vulg. Interp. fui omiffionem. Porto (inquitj D v 'S ab D / S de-
ducitur quod colligare propriè fignificat 5 quam vocis onginem ft expend« &
cumlocisS.Scripturx conferas, in quibus hujus vocis fit mentio, facile inve- !
I nies vinculum, colligamentum, colligationem, nexum poftium ca voce fignificarij j
I viz. id omne quo .polles defuper vinciuntur, five fornix fit , five reft* trabes, J
j five tedium, transfertürque non rarb ad ipfam poftium & fornicum feriera fi- J
gnificandam, qux Porticus dicitur. Ex quo fadlum ut ipfam quoque apertionem J
fpaciumque fub fornice reliftum nonnunquam fignificet, acque alias poftesipfos
quarum omnium acceptionum exempla è Scriptura produci poffunt. Hoe ver-j
j fu locum ilium fub fornice rcliäum in porta fignificat, quern Grxci rrySv&y. j
Latini vocant vefiibulum. Conftat ergo ab Angelo hoc loco dimenfum fuiffe j
pollem in muro qui Port* longitudinem cingit ab Óccidence. Defcribit autem |
his verbis St Ports formam & difpofitionem ; nam dum limen hoc vel hunc •
pollem effe dicit intrinfecus, plane indicat limen aut polles, quos paulb fuperi. j
j ü; dimenfus erat, exteriores fuiffehuicPort*, nimirum verfils Atrium Gentium
ad partem Orientalem : dum juxta vefiibulum vel ad vefiibulum interims
hunc fuiffe pollem dicit diferimen affignare videtur inter Pori* limen interi-1
oris & exterioris, h*c enim quadrato epiftylio ( Hifp. Dintel, Gall. Lin-
teau) ut paret in Orientali Orthographia, interior vcro velhbulo operieba-
I tur, h. e. fornice feuarcu , reliquis Ports atque Atriorum veftibulis quam
j fimillimo. * ' -
C A P . X V I I I . V. 9. Men fits efi vefiibulum Tort a 0R0 cubitorum]
Idem ipfum Veftibulum, cujus paulb ante latitudinem menfus erat, nunc metitur
juxta longitudinem, ftcomperit tongum effe cubitis odto, nimirum ab Aqui-
lone in Meridiem, ut in ipfa videre eft Ichnographia in qua tomen Port* latum
ell cubitos odto. Maximè autem animadvertenda ell hxc menfura , quip-
' pe quz univerfa Tcmpli veftibula, turn qu* in Portis, turn qu* in Porticibus
i aperiuntur, atque in Atriis, necnon exteriorum Portarum latitudinem deftoiat.
j In zdificio enim tarn concordi tarn confonä ftrudlura unius port*, columns,
I pollis aut muri difpofitio, modus Sc menfura non conjedluram modb inducit,
j verilm efficax argumentum ad rcliquas Portarum vel fimilium partium rationes
mentorafque omnes exigendas. Id quod duplici ratione confirmari póffe videtur;
Altera quidem, quia fieri non poteft ut membra omnia cum toto corpore
aut inter fefe non conveniant. Altera eft Scripturx teftimonium Ezech. 40.
I 12,14/18, 31, 3f. Fenefira ejus, Vefiibulum & fculptura fecundum menfu-
ram Vort a qua refpiciebat ad Orientem, item, men/us efifrontem ejus & ve-\
ftibulum ejus juxta menfuras fuperiores. Qgod fi tam accuratè Propheta hanc I
partium fimilitudinem paritatémque definit, quis audeat deinceps negare Vefti-j
J bula omnia xqiialia fuiffe , fimilique ratione difpofita atque exornata t Q u * '
i quidem una ratio in earn nos induxit linearum, quas radices vocant , cogniti*
onem, earumque difpofitionis univerfs, qux hujus sdificii percipiendi potiffi-
J ma ratio e l l , ac veluti fundamentum. Atque hujus fimilitudinis caufa multa
I ab Angelo in hoc sdificio dimenfa non fuiffe putamus , multa alia ab Angelo
■ dimenfa prxtermiffa fuiffe a Propheta, qubd fads fore exiftimaveric uterque
I quarundam partium dimenfiones oftendiffe, ut reliqus ex fymmetri* rationibus
j colligerentur. Hic expendendum eft num hxc menfura aliquid videatur con-
] tinere prxdiftis menluris adverfum. Supra enim diximus thalamos in veftibu-
j lis ports reliftos effe, quorum longitudinem latitudinémque calamo parem men-
I fus eft. At quomodo, inquies, Veftibulum longum fit cubitis odo, cümtha-
I lamüs in ejus medio cónllitutus longus fit calamum ? Quibus refpondemus id
j maximè fieri potuiffe, & verb debuiffe, cüm polles Veftibulum vel fornicem
j fuftinentesè fefe mutuo diftent cubitis o&o, thalami verb inter ftylobatas &
j fpirarum projeöuras relißi calamum tantum habeant longitudinis. Quanta
j autem fit ftylobatarum cum fuis ornamentis projedura a perpendiculo conftat
, fi calamum ab odonario fubducas, 8c reliquum cubitum cum tribus quartis
j cubiti partibus bifariam dividas. Sic enim invenies ^ cubiti partes pro fin-
1 gulis projefturis, quas oportet memori* mandart ut cum reliqiia ipfius sdificii
fymmetria cóngruere oftendantur. Vcrum cur pottos huic vellibulo port* in-
terioris menfura tribuatur, accipc. Sed mcmineris in primis Vitruvii L3.C.1.
rationem reddentis Euftyli, ad ufum, fpeciem, firmitatem maximè probabilis.
g jU facienda funt, inquit, in intervallis fpatia ( fic vocat qu* intercolum-
nia dicunturJ duarum columnarum 8c quarts partis craffitudinis columns, me-
diumque intcrcolumnium unum quod erit in fronte, alterum quod erit in po-
ftico trium columnarum cralfitudine. Sic enim habebis & figurationis afpe-
ftum venuftüm & aditus ufum fine impeditionibus. Medium utiqueintercolu-
■ mnium propter ingredientium frequentem multitudinem magis patens fieri opor-
i tuit. At Vitruvio columnas laxare liberum fuit j non enim Craticul* cancellis
I ardabatur ut nofter Archittftus, qui cum fuam cuperet fervari in hoc sdificio
J partium fimilitudinem & proportionem, radices Ulas.lineas *què diftantesper
j totam aream sdificii duxit, extra quarum deculfiones nullum licuic column*
I centrum ftatuere, atque adeo intercolumnia omnia omniäqüe veftibula oportuit
effe paria. Sed iovenit confilium admirabile quo medium laxaret ingredientium
Veftibulum. Abftulit namque huic tantum bafes & ftylobatas a per-
dcndiculo eminentes, quas venuftatis 8c firmitatis caufa extare fecerat in omnibus
aliis veftibulis, quä ratione faflum eft ut hoc unum Veftibulum in fum-
mo atque in imo *què latum fit cubitos 8« reliqui verb in' fummo , h .e . fu.
j per ftylobatis & fpiris totidem, at in imo fex tantütn cubitos cumquarta in-
' fijper cubiti parte, ut videre ell in diffefti Tempi» Orthographia.
C A P . XIX. Etjfontem ejus duobus cubitis] Vocem Hebraicam
alii ab arses Sc fortis, alii ab m h # ilex , robur, tjuercus dedu-
cunt, qui fignificantur femicolumn* muro vel poftibus adpaäs , prominen-
téfque extra perpendiculum muri, quo fimiles font arieti cui cornua in fronte
prominent ; unde Aquila & poll eum Vulg. reddit frontet. Jarhi, Q ’ ? ’«
hic funtquafi arbores rotunda fatta in lapidsbus dolatis, & fiabant in porta,
una d dextris altera d finilbris. R. Jonathas ad Efa. 6.4. Dicuntur O ; ? 1«
propter ear urn rothnditatem fimilem arbori quèr cist. Hac autem menfura de-
feribit Vaces omnium columnarum ac femicolumnarnm Tcmpli diaffletros du-
j orum cubitoruni. Suntque hujus sdificii column* tanto collocat* artificio,-ut
j ill* priüs videantur fuis locis difpofits, ac mox duóli muri columnarum centra
' cOiitingentes. Ex quo fit ut in mediis muris aut in poftibus femicolumnx extent,
in angulis autem columnarum quadranres, ut in ipfa vides Ichnographia, See.
C A P . XX. Menfus efi latitudinem liminis porta 10 cubitorum] His
yerbis rcculic Propheta, menfuram ejus loci qui a Grscis vocatur Svppaov,
quodque in corumdomibus pro Rom$orum Vellibulo reb'nquebatur. Id quod
LXX fignificare voluiffc videntur, <fi tsv/mv©- reddentes. Schol. •jry7ic\w\
Chald. Jntroitus porta, in Hebrxo “lyttJH nH3 . Ubi K mhi, Polles, liminarijl
8c porta, omnia appellantur nomine : quod verb in ea apertum efi tantùmJ
appellatur f in s . Qux voxà DHS deducitur 5 itaque ofiium, apertionemi (quod
lumen ports nos dicimus ) ea vox propriè fignificat, ut Gen. 18.1. aliquando t o .,
tam domum, utProv. 17.19. At hîçnon tam propriè ufurpaturut in priori ex.'1
emplo, nec tam largè ut in pofteriori. Menfus nempe hic eft Angelus latitudinem 1
fpatii quod reliquum eft inter femicolumnas qux è poftibus thalamorum extantj
ac reperit ibi decern cubitos. Et quoniam columns variis partibus conftant,qua.
rum plures fuprà Sc fubtus columnam à perpendiculo projiciuntur exterms, aliji
retrahuntur interius, certam quandam menfuram refpexille videtur Vulg. quam
folemus in velligiis potiffmfi defcribere.nimirû quantû à fefe inyicemdiftant fc.
micolumnx,aut,q> idem til, epiflylia, ipfis columnarum fummis hypotracheliis ad|
perpcndiculû rclpondentia. Qux quidem epiflylia tranfverlis afferibus ("trabibus
potiùs dixerim) defup impofitis contignacionem fuftinent, ad quâ contignationé
refpexiffe videtur Vulg- cum latitudinem dixit liminis ( L.C. fortè legendum he.
minis) porta: trabes enim quaii quxdam limina illud ipatium inter portas ac ve-
Aibula operiunt, Hujus fpatii longitudinem Propheta non retulit, turn qubd fa.I
cilè deduci poffet ex port* longitudine, quam paulb ioferiùs ;o cubitis defipicc,
turn qubd numerus cubitorum irrationalis eft, quippe h. c. f « calamorum.j,
C A P. XX. E t longitudinem porta 13 cubit orum^ Lyranus longitudinem'
porta h. e. altitudinem ofiii porta, quam vocat hic Longitude, eo quod efi major I
dimenfio ejus 13 cubitorum, & tanta efi altitudo poftium ofiii. Vatablus item al.\\
titudinem ports convertit pro longitudine. Quod autem LXX latitudinem fcri.i
bunt, librariorum negligently depravatum fuiffe putat Hieronymus. Accùmcer.
turn fit Ports altitudinem hic effedimenfam, videndum eft quis hic fit numerus,|
ic unde initium mentors fumatur. Duo autem hic fupponimus infrd explicar..
da. Primum, Menfuram hanc fuiffe duorum calamorum, h .e . cubitorum 12-:
quos vocat 13 ficut poffet vocare ix. Alterum eft, altitudini huic ports addcn-i
dam effe ftylobatx altitudinem ut tota liminis celfitudo comprehendatur : non
enim menfus ell Angelus ftylobatas quippe quos repperit minimè squales:]
nam propter gradus qui in portis afeenduntur, qub inttriores funt ftylobatx co|
funt humiliores : quapropter xqualem affumpfit ac perpetuam menfuram a tom-
mis ftylobatis & imis fpiris columnarum, quas omnes fpiras pavimento domusjj
Domini xquè libratas effe diximus alibi.
, C A P . XX. v . ix . E t marginem ante thalamos See.'] Hebraicam vocem |!
. Vulg. hic marginem, alibi definitionem vertit ; & merito : ' quia eivox
fignificat quicquid définit & terminât, unde 8c pro corona feu projcdlura ufur-
patur. Hic idem eâ voce lignificacur quod fequenti vcrlu voce 22. Thalami
emm ports inter ftylobatas poftium relinquebantur : effet autem fpat
utique pervium, nifi margine feu peribolo hoc conduderetur ; marginem pro-
pterea metitur cubito uno. Quoniam verb thalami quadrati erant undequaque
conclufi,propterea add i dit verba ilia, & cubitus unus margo vel finis utrimque,
figniScans utrumque thalami terminum Aquilonarem viz. 8c Auitralem ejufdera
fuiffe mentors. De forma hujus marginis nihil hic habemus, conjicirr.us tantum
fuifie non parietem folidum, neque perpetus craffitudinis, fed cancellum quid.j
dam marmoreum, quod toperiore ic inferiore ftylobats ornamentis dum çingi-
tur, computatis hinc atque illinc projeduris ornamentorum, cubitum unum coin,
plcbat; quod fortè fignificare volueruntLXX ^ orXjÿf «s »quafi!
retradionem àprojedura coron* ftylobatx fignificantes.
C A P. XX. v. 13. A teElo thalami See,] Hebraica vox JI: quidam dedu-l
cunt à quod circunducere, circummmire fignificat, vel circumcingeri /e-|]
pto vel feuto, muniendi caufa ; qua ratione voce 22 teda Palxftinx plana fepto
circummunita fignificari put ant. Sed hsc vocis notio huic loco non poteft con-
venire, quod thalami nullo defuper tedo operiuncur, fed fornicibus tantihn ve-
ftibulornm. Quapropter vocem iftam fic didam effe crediderim, quod muniic
Sc circumdet domum, defuper ut tedum, vel à lateribus ut ca qus paulb antè
prxceflic vox bai n r o ip t <fé ton. tov rotyv v« _ Ofiium
contra oftiuni '] K. m h 1, Jpatium porta hujus erat contra-fpatium porta inferitris,
Sc fie videntur LXX accep.ffe d.v]n ttvàh i-m ttokIw. Sed hanc cxpofiiionem r.ejicit
Villalpandus, magifque probat expofitionem Jarhi, Oftium thalami, qui erat a pud]
portam in Auftro htnc,eft è regione oftii thalami qui erat apud porta inAquiloce.]
C A P . XXII. v. 14. Fecit froutes 60 cubitorum ] Fecit h. e. ipfâ menfura
oftendit frontes fuiffe 60 cubitorum. Vatablu*, Executus efi nttnfuram fm -
tium. Jarhi columnarum altitudinem hîc dimenfam affirmât ; Sc K mhi
idem de Chald. Paraph, dicit ; Clarius quoque Brixienfis Rabbinorum fentcr.ti*
am fecutus. Illud affumendum hic ell, quod infra probabitur, triplicem columnarum
ordinem hîc referri, triplicémque trabeationem, qus omnia^hic
una menfura comprehenduntur. Porticus autem has omnes akitudinc^triplicts
elfe, triplicéfque latitudine, perfpedum eft in ipfis Ichnographiis Sc Orthogri-i
phiis. E t ad frontem atrium porta &c. ] Pagninus, unieuique pofti Atriiporta
per circuitum eadem erat menfura. Kim hi, Sic eranp excelfa omnes frontei
Atrii, qua funtfrontes porta in circuitu. Vatablus, £>ui modus fuit
que frontium Atrii & porta circumquaque. Animadvertendum hoc loco til]
ports trontes Atriorum frontibus pares 60 cubitis comprehendi; nam.propugr
cula portis fuperftruda topra celfitudinem 60 cubitorum exiguntur.
CA P« XXIII. v. iy . E t ante ftciem porta See,] Non phrafis modbob'j
feura eft, fed voces etiam difficiles funt. Kimhi miratur qubd Chald.reddid.t,i
p n ’ kin medians, Sc cur media porta hsc dici poffit falfam reddit, quam Villalpandus
rejicit, rationem, aptiorlmque ipfeeffert, nempe quod media, fucrit
inter portam porticus Gentium f t portam atrii Sacerdotum. Fieri autem poteft
finquit Kimhi J ut jlH’ N fiat ab n H N Venit, quoniam per hanc portM\
ingrediebantur venientes in atrium ad orationem. Kudus ante faciem ports, i
q. d. a facie ports exteriori ufque ad faciem veftibuli port* interiors erant,
jo cubiti longitudinis, ficuti recenfet in reliquis portis longitudinem 60 cubi-1
torum, latitudinem verb *y. 'Ufque ad faciem vefiibuli ] idem hic quoa
"iy ufquead. Itaque hic videtur effe proprius Lat. Vulg. fehlus, Ante faciem,
i. a facie anteriori vel exteriori, qua per tinge bat, per quam ingrediebantur *b|
Atrio Gentilium venientes in Templum, ufque ad faciem veftibuli interior^,
h. e. ufque ad faciem veftibuli port* qus aperiebatur in muro Occidental bu*
jusiprims porticus.
GAP.XXI III. v,. 16. E t feneftras obliquas ftc.JFeneftras Hebr. ra<^‘c< ]
^ * 7 0 perforari, perforatum efle, ut fit fenefira vel^ foramen quod in do*]
mo fit ad profpiciendum.Qux vox fynonyma ell cum CJ ’DMn cancelli Cant. >■
8,9. refpiciens per profpiciens per cancellos , h. e. percancellorum
foramina feu aperturas. Qua ratione exponenda videntur hic Pro*
phets verba ut feneftras hoc loco accipiamus non in muris a pert as, fed: inip“1
thalamorum cancellis reticularo opere perforatis.
C A P . XXIIII. Obliquas’] formam foraminum hujus cancelli indicare vi-
detnrvox mOMflN ab Umclaudere.cbftruere. Sic 1 Reg. 6.4. D ’BpO
^ p^fpiciendum clau/aflX ^ <p*Z<nv,fe*{’ j
fira reticulata adlucendum. At hic^ypf^ Kfvar'leu^Symm. -n^noai-quas Hifp** |
fatter as vocant a voce faetfis fagitts, quod fagittarii in muris ejufmodi’
deleft^
,LAL<P A N D 0 L U S . C ~ T T E H U M .
delefhrctitnr feneftris, quo hoftem ex obliquo peterent. Galli vocant Canrio-
nieres. Qu2 varie interprçtatfones omnes eo confiuunc ut cancellos vel cancellol
rum foramina, five iiiavis feneftras ad modum retisfadlis. fuiffe intelligendos. .*
jfcce enim explicatum plagas cfficit non quadratas fed oblongas figurs Rhombi
limiles4. Fuit itaque peribolus hic marihoreus, cujus fupenor pars Sc inferior
'ftylobatarum ornamentis cingebatur ; peribolus verb foraminibus oblongis
aperiebatur, qiix quidem, quoniam fuis utrimque ornabatur modulis, fiebat uc
j0 media craflitudine periboli angufta effent foramina, inde verb inutramque
partem dilatarentur, ut in externo profpeftu latiores exterius feneftells vide-
Lentur, interins anguftiores, in interno contrd ita laxari intrinfecus viderentur,
c exterius arAarentur. Atque ita qux contraria: videbantur fententix, con-
Irarix non funt, fed altera alteri lucem affert. Vulg. obliquas reddidit, qubd
illorum foraminum anguli obliqui effent, non reéli ut funt quadratorum an>
guli. Atque hue etiam fpeâat quod ^/itaj à Symm. dicuntur, qubd in mo-
Lium cufpidis fagitts foramina hsc acuminentur.
F C A P . XXIV. E t in frontibus eorum] His verbis Cancellos ejufmodi de-
feribit difeurrentes per totum illud fpatium quod, ell intra pôrtam è regione
{poftium five femicolumnarum qus interius-illud port* fpatium exornabant.
jrc quoniam thalamos calamo uno definierat Propheta, f t nos tantundem
f/L. C . imb verb duobus calamis non uno diftabane invicem colutn-
iiarum centra ) dixeramus inter fe diftare femicolumnarum centra, hxc duo
quomodo conveniant jam hinc conftat. Vides enim cancellos thalamum utrim-
~ue cingentes ex xquo refpondere femicolumnis poftium, quarum femidiame-
ri cubiti unius pares funt crafficudini hujus periboli, quam uno cubito paulb
ante vidimus definiri. Hoc enim figqificant prsfentia verba cancellos affir-
nantia ad frontes, vel è regione frontium, conftitui : qu* erant intra por-
am undique per circuitum. ( 'L .C . Addendum hoc e ll, cràffitudinem peri-
oli hujus cancellati. fuiffe parem femidiametro columnarum. J
C A P . XXIV. Ante frontes piftura palmarum] Heb. C “O n .V1** *d
ofiem palma, h. e . unicuique fronti vel pofti erant palms. Sic Kimhi &
agninus. LXX. Juper dam ( fortè e/iw feripferunc illi) palm* hinc & inde.
:hald. sm^r(i0 *?y fmper frontes corona feu capitella. Kimhi, fieri po-
clt ut fuerir-C tadti in hgura palmarum capitella toper capiteearum.’ viz.
columnarum. Sic & Jarhi & Clarius,Rabbinos fecutus. Ex quibus liquet fer-
onem effe de columnarum capitellis quorum ornamenta hic mdicantur. Erant
empe univerfa hujus sdificii capitella fpaculis palmarum ornata.
C A P - XXV. V. 17. Eduxit me ad atrium exterius] Hebr. "1SH iqui-
1 H’Xn feehum dici volunt, qubd eâ voce indicetur locus fub dio, in quo
drefeic foenurn, five intra civitatem fit, five extra ; quare & villas fignificat.
lane vocis originem refpexiffe videtur author libri Machab. lib. 4. cap.4.38.
Huidam reddunt dvhluii qux Atheoso locum perfiabilem fignificat; Sc ferè•
èmper apudHomerum fubdialia eâ voce-iutclliguntur. Hinc fit uc palacia aulas
relias vôcemus, qubd fubdialia apertaque loca ante fe habeant. Feftus, Atrium
tit tenus adificii ante xdem, continens mediam aream, in quam colleâa ex
Dtnui tefto pluvia defeend t. Fortè à Grzca voce uitiçiov dicitur atrium.
C A P . XXVI. E t ecc&gazophylacia & c .] Hebr. nDtü1?-Kimhl Putat.effe
jcabicula. Vulg. reddit exhedras 1 Paralip. x8. 11, ix. at hic ga^ophylaeUum.
LXX mcçofo^ov. Exhcdrarum ufum in Grscorum palsftris Vîtruv.üb. y. c. ir .
JConftituuntur in tribus Porticibus Exhedra fpatiofa habentes fedes ( unde
kfcj'gtu diÔs funt J in quibus Philofophi, Rhetores aliique qui ftudiis dele
[Rantur fedentes diffntare pofiint. Sic exhedr* in hoc. Templo porticibus
atriorum imminebanr. In iis p n n J D P3W1! exhedra (ynedrii, in qua ma-
ignum concilium LXXII virorum fedens judicabac populum. Pallophorium di-
{citur à mso( five cr<tsas « quod idem eft fecundum P.ollucem quod
Mliis porticum fignificat, ut Pallophorium diâum videatur qubd à porticibus
ferrecur ; immihebant enim porticibus illlfque erant toperftrudta. Sigrii-
jlicac etiam çcenaculum, à mlcmfy cosnare-3 & i f Suid* idem eft
tauod velum le&b Geniali circumpofitum ; unde etiam idem ell quod
Uftfay thalamus. Denique domus ad aliquem cxcipiendum apta dicitur
jG.zophylacia autem à. Gazis affervandis dicuntur î non qubd fola facra pe-
poia ifthic »fferyaretur, verfim etiam quia res mult* faers Si votivs ifthic
aftervabantur. - .. .
C A P . XXVII. E t pevvimentum ftratum lapide] Pavimenrum hoc loco per
jSyneçhdochen pro univerfa porticu lapidibus flrata acçipitur Sc apud nollrum
{Prophetam porticum fignificat qu* pavimento toperftac, haud fecus quàm de
[ydlibuli voce diftum eft qu* pro cavxdio fumitur, nec non pro porticu
vel fornice qus illi toperftac. Id difertis verbis fignificivere LXX; nam HQXT
p c reddunt modo yel mficvKor, modb porticus. Periflylta aupem
vocancur à Vitruvio loca five atria columnis cinâà lib. 6, cap, 4. Ejuf-
i ergo porticus pavimenti nomine hic cenfentur, qubd omnino fint per-
, quarum undique pavimentum poffit vel ex ipfo atrio effe confpicuum,
5quo diverfam effe oftendat porticuum fabricam ab aliis xdificiis qu* per-
»etuis muris concludi folent. Porro porticus illas ftracas fuiffe vario
[lapidis pretiofiffimi genere probat Villalpandus turn ex Jofepho, turn ana-
Ipgicç.pji pavimento dc quo mentio fit in libroEflhe'rs, turn exeo quod Da-
ait i Parai. 19. x. fe prapardfie pro domo Domini lapides onychinos , f t i .
s, <ÿ> diverforum colorum, omncmque pretiofum lapidem, & marmtr Pa-
Yium abftndantiflimé. Ubi Villalpandus vult Templi parietes extruûos effe ex
^iari\iore Pario. Lapides verb illorum diverforum colorum adhibitos fuiffe in
bivimenti ornamento. Denique cx voce Hebraica qu* & xidQççaTov
p prunas ardentes fignificat Efa. 6. 6. coHigic Villalpandus pavimentum hoc
pwima ex parte cooftitiffe ex lapide porphyrecico quem Itali & Hifpani vo-
porfido, quique cplorem ilium prunarum .ardentium refert. Ex voce au-
n ItÜI/ colligit pavimentum fuiffe teffellacum, mignâ artefaftura, fiquidem
__ ? Nchem, 3. 16. n ’ IlüV redditur à Vulg. pifeina qua grandi opere con-
mfta erat.
t C AP,. XXVIII. Triginta gaznphylacia in circuitu pavimenti] In circuitu
1wimenti Heb. j-)SX1 b»- Kimht ait ^« pofitum pro l y . Sic Chald. Trigin.
}a Gaviphjlacia juper pavimentum. LXX ii> 7trs meicvtoif. Qux omnes ver-
fionès eundem f t proprium innuunt Gazophylaciorum fitum, indicant nempe
iuper pavimentum, h. e. fuper prima contignationé conftituenda effe. Qubd-
LXX pro pavimento ■ mfiçvh* pofuere, videntur yoluiffe fignificare fin-
gul# Gazophylacia fingulis fuppofita fuiffe intercolumoiis.* Atque hic thala-
I in°rum numerus non t.emerè aut cafu pofitus effe credendus eft, néquè pa-
I turn cum reliquis numçtis.conveniens, fed qui ex maxima cum reliquis con-
I knfionc & proportione àeducatur. V . 18. Pavimentum in froute portarum]
I ^rraonem hîc fiori de eodem pavimento toper quo erant 30 ilia Gazophylacia
perfpicuum efl’ gc à Kimhi affirmitur. In ffonte Hebr ^y, quod Kimhi
I ?Ponic h. • e. juxta, fecundum. ^211 hutnerum fignificat, fed tranf-
I ®rtur non, ràib ad fignificanaum latus cujufçunqùé^rei ; ut Jof. i j . 10 - Unde
I PMd. pavimentum inlatere portarum. LXX xj1 v&tw q .d . ad dorfum h. e.
I 8°ft januas, uti ex illis reddit Hieronymus. His ergb verbis definicur latitu-
unem porticuum, qu* à lateribus portaram percurrebant utrinquo fuiffe jo
jubjtorum, quanta nimirum erat portarum longitudo.
; G A P . XXIX. V . if* Menfus eft latitudinem & c . j Latitudinem Hebr.
am, fpatium hic fignificat lacum amplümque,quomodo illud acceperunt Kimhi
& Jarhi '; quorum ille. atrium mulierum incelligic, illc fpatium quod erat iutra
portam Orientalem atrii. exterioris, f t portam. atrii .incerioris. LXX
t©- f dvAii'f’ auA.ii autem eft area fubdialis. Atque lacitudinis propria figai-
ficatio poteft hic retineri. cum duplici alia area centum cubitorum dilacetut*
Hoc atrium verfils Auftrum f t Aquilonem, verfus Occidentem verb hxc una
area atrium contingat interius.
C A P . XXIX. A facie porta J jransfertur fipius ad fignificandum
afpeElum vel partem anteriorem cujufciinque rei> excernam rerum fpeciem,
hic exteriorem sdificii profpe&um indicat, quam xdificii faciem Vitruvius
lib. 3. cap. 1. f t lib. 4. cap. 3. nunc profpeRum nunc frontem vocat. LXX
i-m n alder* &n 70 diQziov' rem cxpreflsrunc non propnam vocis fignificaci-
onem, q. d. ab ea pore* exterioris parte qu* fubdialem hujus ares termi-
num contingit ufque ad portam atrii interioris, & earn ejus partem exteriorem
qux extremum fubdialem ejufdem are* terminum ab Occidente contingit.
Porta inferioris] Kimhi 'inferior dicitur qubd gradibus afeendatur ab
exteriore atrio in atrium interius. Ufque ad frontem] Hebraiee quam I
vocem modb indicavimus fignificare externum xdificii profpeftum quem Vitruvius
frontem vocat. Porro multis oftendit hic Villalpandus quantum fuda- ]
rit in invenienda ratione, quo padto cricenarius Gazophylaciorum numerus
fuprd notacus poffic in atrii iftius & fimilium intercolumoiis conllnui j
cum vel x8 vel 32 intercolumnia ftatui debere videantur circa aream illius j
prout vel 7 vel 8 in fingulis lateribus intercolumnia ftacueris. Turn quia in I
fingulis atriorum hujus Templi lateribus feptem tont polles, totidcmque illis I
adpaflx femicolumnx, totidcmque eis refpondentes in porticibus columns;
eo refert f t accommodat illud quod habetur Prov. 9 .1 . Sapientia adificavit fibl
domum, excidit columnas feptem,&c.
C A P . XXX. E t ad Aquilonem] Vulg. & Hebr. cum Chald. hunc verfum
fic legunt, centum cubitos ad Orientem & ad Aquilonem indicant ucraque
dimenfione centum cubitos repertos fuiffe; at LXX centum cubitos ad Orieu-i
tern legunt, 8c abfolutä periodo aliä incipiunt ibi, & ad Aquilonem ( fub-
audiuntque deduxit me ) & ecce porta & c . V. n . fecundum menfuram por- j
ta prior is] Hieronymus, Orientalem portam inte/ligit, qua prior, non ordine
f id merito nuncupatur. Porro quamvis omnino verum lie Orientalem portam I
omnium fuiffe dignilfimam, tarnen hoc Iqco priorem earn arbitramur dici,
qubd priüt dimenfa Sc explicata fucrac ab Angelo. V . n . Septem graduum 1
erat afeenfus ejus] Hujus loci teftimonio .permoti quem graduum numcrum
ante portam Aquilonarem hic legcrunt, qucmque paulo inferihs legerunt,de
Meridiana ad Orientalem tranllulerunt, ubi graduum numerus fubticotur. Id ]
autem jure optimo faCtum eft ab illis. Namque hi: notanduin hoc uno texrus J
teftimonio, f t L X X Interp. exemplo firmari regulam fimilitudinis a qua nUn-
quam difeedimus ; qua nimirum una pars sdificii femel dimenfa norma eft
atque menfura omnium univerfi Templi fimilium partiürri, nifi forte alibi no- !
taretui: in textu,quod rariffimi fic. Veftibulum ante earn] Hebr. I
Phrafim continent hsc verba Hifpano porius quani Latino fermone reddendam; j
diceremus enim fu xsaguan eSlava de la puerta adelame, h. e. veftibulum erac
ultra januam vel ultra gradus prxdiftos, utrumque 'enim ex xquo referri po- j
teft cx voce Hebraica L X X tem apte fignificarunr, & alanmon j
(h . e. vefiibulum) erat, intrinfecus, h. e. intra jportam. Hac autem tam cx-
preffa rei ftgnificatione ufi funt L X X ne quis decipereturquod paulb ante
dixiffent gradibus illic feptem afcendi in veftibulum quaii non tranfeenfa
porta, ideo notanc ultra cam fuiffe veftibulum, eadem hue references verba, ]
qu* de vellibulo porex Orientalis topra retulerat Propheta, eundem effe in-I
dicantes horum f t illorum verborum fenfum. Vulg. cum Hebr. confemit fi j
respotius actendacur quam verba. Nam quod in Hebrso diöum erat obfcuriüs, j
veftibulum fuiffe ante gradus,explicat Vulg.quum dicit fuiffe ante vel intra portam,
quod idem eft. V . 13. Porta atrii interioris contra portam See.] D ifficilis ora«
tio propter Hebraicam phrafim in qua 1 copulacivum vim habet hic cömparati- .
vi. LXX acceperunt & explicarunt, fimilitcrquc poll eos Hieronymus,
Scnfus ergo efi, Porta atrif interioris erat contra (h . e. h regione ) Portam
( pores) Aquilonis, & (h. e.ficuc adj Orientalem, h.e. Sicut b regione port
s Oriental« atrii exterioris erac porta alia Orientalis atrii interioris, Vel i f f ,
ficut ad, Orientalem,fubaudidiftum eft, h .e. Non aliter hic intelligendum ell
porcas Aquilonares conllitutas fuiffe , quam de Örientalibus didtum eft. E t
menfus eft dporta ufque ad portam centum cubjtos] Refte & magis explicate
LXXJkfthfuC* -ehauKhim W ams W thImv. V . xj. E t feneftras ejus & I
veftibula ] Hebr. I1? Fenefira erant ei & veftibulis ejus
in circuftu, i. cancellis Undique'conclufa erat porta ejüfque polles rncer tha- i
lamos. Sic Chald. & Vatablus. V. x6. Calata palma una hinc 8cc. ] Una I
hinc altera inde in fronte ejus. His verbis f t fimilibus qu* topra explicata tone
defcribuncur ornamenta capitellorum columnarum, u:i exponunt Chald. & Jarhi.
Redolec autem illud phrafim Hebraicam Ezech 3 3.30. unus ad unum, hoc
eft, finguli ad proximum fuum, f t 1 Reg. 10. 14.1» anno uno.h. e. fingulis annis.
Sic hic, una hinc, altera inde,h.e. fingulis utrinque fronribus; conftat nempe
plures fuiffe ex Utraque port* parte frontes, & lingulas eodem ornamenti gene-
re fculptas, quod vere expofuic Vatablus, Habuit etiam fingulas palmas utrin- |
que in fuis frontibus. V. 30. E t veftibulum pergyrum See. J H e b r -p y io ^ ,
quam vocem topra diximus fignificare/omV«, hic verb polles fignificac quibus
fornices.innituntur, id quod exeo videcut confici, quod hxc vox affinis fic radici
qu* poRem fignificanc vel frontem poftis, & Hieronymi tefti-
mon'io in Trad. Hebr.in Gen. 28. Antiqua, inquit, Scriptura voce | ä m « H
r i S « plena funt, quod nihil aliud fignat nifi Ante aut Prius , vel Vefttfu-
Wm' five Superliminare vet Pofies. Idem ergo ipfum metitur hic Angelus ,
quod topra v. 7. inter thalamos cubitis quinque menfus fuerac. Polles nimirum
qui intra portam fornices fuftinent, quorum ftylobatas quinque cubitis fu-
iffe latos diximus. Hos poftes nunc dicit longos fuiffe, h. e. altos cubips * j .
tanta enim eft prim* contignacionis celfitudo , five primi ordrnis columnarum
cum fua trabeatione altitudo. Hanc verb menfuram hic primum haben
expreffam certum ell , qu* priüs fub ilia 60 cubitorum univerfalr frqntium
alcitudine comprehendebatur. Chald. hoc toco columnas xo cancum cubitis
metitur, quarum fcilicet trabeationes ?1(* debuerunt effe quinque cubitos
. ut infra confirmandum eft. V . W E t veftibulum ejus ad atrium exterius
1 Quid h*c verba innuant attentiüs perpendendum s cujus rei gratia
feire oportet, Atrium interius, five Sacerdotum, duplici rajione ab exteriore
Ifraelis divertom fuiffe; turn quod illius folum toper hujus folo oäo
elevetur gradibus , turn quod peribolo proprio topra iftam altitudinem lo-
li eredto circumdaretur ita ut ad illud aditus undiquaque intercluderetur, &
inacceffum effet Atrium prxterquam per portas. His affumptis hoc veftibulum
port* interioris ad Atrium exterius fuiffe dicitur, vel refpexiffe; quoniam peribolus
ille Atrio interiori aream tobdivalem tantummodo relinquebat, & porticus
omnes turn Atrii interioris turn exterioris Atrio exteriori, ut vides m Ichnographia
univerfali. Neq; hoc tantum fed f t ipfum paviment iminteriorum porticuum
xqufe libratam eft cum pavifocnco atrii exterioris,quo S^erdotcs in atrio ,nt“ .l®.r*