De Äftf/oM, Hjt j i\st'b, &c. V ' P r o l e g T
mus, cdi viioscirca objedum luum errare puffit ? i t .juia viator pertfp.
via errare poteft, ergo nunquam certus effe poffit, fe refto tramite incc.
vdere ? Objedum fidei proponitur fufficienter, ita ut pnidenter de eo dubi.
tare non liceat; non ita evidenter, ut non poifim.us non credere, ut in
tondufionibus Mathematicis, ubi intclledis terminis non.poteft quis not
iffendre. Alias nulla effet fidei obedientia, fi adus credendi neceffario
cerctur,five (quod affirmant nonnulli) per vim Sp. S.irrefiftibilem volunti
Aeceffario in'affenfum traheretur. N o lu it Dcus res fidei ita proppru: fuf
ficienter proponuntur, ut non fit jufta caufa dubitandi 5 non evidenter,
utfides fit adus obedicntiae liber*: proponuntur utfumme credibilia, curr
evidentia morali tanta, quae fufficit ad obedientiam eyangelicam proJ
duccndam ^ non cum evidentia phyfica, quae neceffario fidem generatj
N o n nego tamen, evidentiam illam Spiritum S. in cordibus fidelium p«,
gradus augere, & certitudinem evidential tandem producere.
25. Unica reftat quaeftio, An Temper per Textus originarios corri.
gendaefint verfiones, an aliquando per Verfiones corrigi ppffint textu
originarii ? Etfi vero ex didis decidi haec quaeftio poffitj ■ tamen quia ftj],
tuunt nonnulli, exVulgata Latina corrigi debere codices Graecos & He]'
braeos, h xc pauca adjicimu9. Etfi Verfiones, antiqu* prxfertim, mulJl
turn confcrre pofsint, cum erratum in textum originarium cafu irreplit
adveram ledionem indagandam & reftituendam; tamen, genera liter loj
quendo, Verfiones omnes fecundum textus Originates corrigi & exa-j
minari debere. Nam, cum omnes Verfiones, tanquam rivuli, ex codicibnj
originariis, ut fontibus.fluxerint; neeeffe eft, ut quicquid veritads in Verj
fionibus inveniatur, illud a fontibushabuerint. Eatenusenim V-erfio vri
ra dici poteft, quatenus cum textu originario concordat. Sic enim Greg
de Valcntia, T ran flat io vera eft, ctijus ftnftts a fuofonte non deviA
fed fententias riddit eafdem & aquales , me ampliores, me reflrim I
res t See. Contradidionem itaque plane implicat, affirmare .fimplij
citer, fontemex Verfione corrigendum : aeque enim abfurdum eft, aj
fiquis Solis motum ex horologio corrigere vellet j vel cum Automaton
aberrat, dicere Solem irregulariter circumferri, potius quam vitium ali
quod in Automato concedere. Quod enim quidam affererc audent, Vul]
gatam Latinam fedam effe peculiari Sp. S. affiftentia, ita ut interpret
errare non pofset, a cordatioribus ejufdem Ecclefix ut ineptum rejicitur
Stultum eft ( inquit Bellarm. 1. 2.de Verbo D e i.c . i x . j dicere, 7M
dationem Hareticum (ex cujus Verfione quxdam fu ntin Vulgata, ut fcil!
liber Danielis) nonpotuifsa errare -, vel S . Hicronjmum nunquam enM:
tumipfe inEfaiam cap. 19■ dicat fe errafse, & Ecclefta ejus
nem acceptrit. Non Ulos authores CanonizAvit Ecclefta, fed tamd\
hanc Verfionem approbavit; nec ita approbavit, Ht afferent, nullosind
librariorum errtres reperiri : fed certos nos reddtre voluit, in iis,.qm dU
fidem & mores pertinent, nulla effe in hac Verfione interpretum erntfij
H arc de hac qusftione fufficiant.
legi poteft, & rotidem diver fas habet fignificationes, ut "G"! verbum,
, "Q"l adytum, * G T d ix it , loquens, m'^ \ dittum, m& \ lo q u i, 1
— * loquere. ■ Ad eundem modum, ex tribus literis Latinis c r s, omiffis
ocalibus, 23 vocabula-Latina diterfarum fignificationum deduci poffe.fcri-
bit. Unde iriferunt, Textum Hebraeum non pofle pro certa regula haberi j
fed verfiones, quse tarn vocalibus, quam confonantibus conftant, effe cer-
tiores. Ad haec multa refpondcri poflunt, vocabula quaedam- per fe fpeda-
ta multiplies figffificarionis capacia e ffe: at in orationis contextu plcrun-
que indifferentiam colli, & ex antecedentibus & confequentibus determina-
xi; Si vero adhuc vocabulum fit ambiguum, exufu, & legendi confuetu-
dine, ambiguira9 tollitur. Ex ufu enim, & majorum traaitione, ope tri-
umliterarum * * 1 1 quae matres ledionis vocantur,& ante pundorumin-
ventionem loco vocalium erant, vera ledio & pronunciatio confervata fu-
it. Licet enim punda hodierna a Maforethis inventa fint.-ipforum tamen Conus,
five vocales ipfar, reliquis literis coaevae funt; nec pundarunt textum
Maforethae pro libitu; fed fecundum ledionem illam ufitatam, quam a ma-
joribus habuerant. Praeterea contra Textum Hebraeum tantum militat hoc
argumentum, non contra Graccum: manet ergo Textus Graecus Noy .
Teftam. Authenticus. Si vero alicujus roboris eflet contra textum Hebrai-
cum, probaret, codices Hcbraeos nunquam fuiffe Authenticos, ne quidem
cumprimum feripti erant: eademenimambiguitatclaborafTcnt,cumpun-
d a yocalia nondum inventa fuerint. Secunao objiciunt, quod fi verfiones
non funt Authenticae, fides plerorunque nullum haberet certum fun—
damentum, cui inniti poflet: cum vixunus e, mille textum Graecum vel
Hebraicum intelligat. Refp. Multa de hoc difputant Scholaftici, quorum
fubtilitatibus nolo ledorem irretire. Si aliquid valeret hoc argumentum,
probaret, omnes Verfiones in linguas vernaculas fieri debere* (has enim fo-
las plerunque vulgus intelligit*) & tarn contra verfiones, quam contra fon-
tes facit, cum e vulgo plurimi fint, qui firmiter crcdunt; nec tamen verfiones
Latinas intclhgunt, imo litcras plane ignorant. Unde itaque fir-
•mitatem habet ipforum fides? Totam Ecdcfiam non audiunt, nec Concilia
-geileralia evolvunt * fed ex proprii Paftoris vel Parochi, vel parentum ip -
ititutione (quorum nemo infallibilis) crcdunt. Ipforum itaque eft, qui no-
dum hunc nedunt: folvere. Breviter tamen dico, fidem niti verbo Dei,
five veracitate divina, quocunque modo nobis fufficienter proponatur:
Scriptura vero Originalis, Verfiones, prxdicatio, inftrudio privata See.
media tantum funt, quibus objedum fidei five veritates revelatae nobis proponuntur.
Funda men turn vero fidei eft authoritas Divina, cut non poteft
fubefie falfum; quam objedum fidei formale vocant Scholaftici,fieut res ipfas
credendas appellant materiale. Fidts nititur itaque fundamento certo Se in-,
fallibilii licet media quaedam,quibus Deus utitur ad fidem generandam, infal-
libilia non fint. Sufficit enim ad u non errari,cum objedum fidei proponitur*
licet errare poffibile fit: fufficit in hoc quemquam a d u non errare
, licet errare poflit. Annon poffumus certi effe, quod Solem videp
r o l e g : v i i r r
V e Mdford} Jfyri fytib, lectionibus tvariis 0rientulium Occidentalium, OEen
— — ; J jeher O* 'Ben Haphtalt$ de Labula-j. ~~
i S , M r t e ir cm r fm . 3. Circtv ,«,. 4. Circ. Iktras. 5. De Uteri,'majufclis & m im fiM .'6 .
& 7. S 8 p 6 ä .% & ap,rJ, 8. V,Huris 5 q m m „ v e m m 9. * * * < * > & * 4
r At-unt vir [tu ut Alcorano. 10. Mäjornbic. m u cWca pttttiU v ct.lta &ACCtttttu. 11 . M a ft r . ftrma, W i , r 12 - P ' M J
Mttferd. Htm t lc ttb E flrA, v t l SjttAngtt ittttgM, tttc a ftc rü S crifurikttt; f t i tt vttrtit m B m t iu , & vtmt.J’tculis. Trtmt W m
thicafuernnt circa tempora Macchabaorum poft ortos Pharifaos : alia aRabbinis poft-Talmudteis. 13. De ufu ° , v f J
" L l . L f .n t~ 14 . 9 „ iL t i ,M 4 ,r t t t ,ü l i t> tm r t t t t t t t W M iS- S sO t tm plattt tttmlta ct-fttperfim 16. Nttttgum
perfettanlfHilft, Ht tffictnt, iti hUh ptfthtK dtprHvtltio tritt ptßt. ChIchIhi ItttrtrHV Vtt. Ttfl. m vtrHt. 16. MnltH m Mafera ßtptrJItmj
L iUttuLäm. m L » u J a im * t L ii.VtK.ri&Xttib,t,HidßHt. n,»
ptr fthrttH tfi vitiofa. 20. EnHiHtrHii, iUnrnta fpeciirHm. 21. Nnmnttn Ktrt & Kmb v tnm m prttcifHitEJttKHibHt Stbltmtm. 22. fl 1
S M » P HtBtribHS. 23. Efilr Ht & fms hhh M tnrnm HHBtrtt. 24. Antittet fm M n ^ t t h n , .
■ »< Non ex Criticorum judicio, fed e : codicum difcrtpantta plerofque fluxifle. 26. Denjden
DE Mafora feripferunt, Elias Levita, Petr. Galatinus, Joh. Morinus,
Toh. D’ Efpcires, Sc alii : omnium vero accuratiffime D . Buxtorfius
in Tiberiade. Nos pauca, qux neceffaria nobis videntur, excerpemus.
Dicemus vero, i . D e nomine, quid per illud fignificetur. 2. D e materia,
circa quam verfatur. 3. D e modis variis, quibus olim deferipta & ho-
die impreffa eft. 4. De ejus audoribus. 5. De ufu & “ tilitate.
1. Mafora eft vox Hebraica, & diverfimode feribitur, « n iD Q
n n lD O & n i lD Q fenfu eodem. Derivatur enim a radice IDO quæ
tradere fignificat, Se bis in veteri Teftamento occurrit, fcil. Nom. 31.
« 16 Unde Mafora tfaditionem fignificat', fcil. cum quis aliquid
qùafi in manus alteri tradit, vcl committit, ut explicat Elias, five de
rebus,-five de perfonis accipiatur. Hic pro dodrina accipitur , quam
quis a ma joribus quafi traditam pößeris de manu in manum tranfmittit.
linde earn: deferibunt , effe Criticam Hebraorum facram, qua feriptionis
& ledionis varietas per totam Scripturam traditur, quoties, quo loco,
& qua forma qusque didio in textu Hebrxo invenitur* inventa, ut
cenuina ledio ab omni corruptione & mutatione immunis fervetur. O -
pus fane incredibilis, Sc ftupendi laboris, totius Scriptura ftruduram,
quoad omnes minutias verfuum, didionum, literarum, pundorum, & c .
excutere Sc ad incudem revocare * omnes verfus, diöiones, & h'teras
mumerare , ( unde 0 '"®1D numerator es d id i ) virgulam cenforiam adhi-
bere, &c. Horum vero omnium notas in Bibliis Venetis & Bafileenfibus
impreifis, partim per fingulas paginas in margine, Sc inter columnas*
partim ad finem Bibliehim excuderunt. An vero ex tantis laboribus fru-
d u s & militas tantä exurget, & an hoc ftudio effecennt, ut nihil poe
Talmudicos & Tiberitnffi
■ I P H P I I I I ■ ^ ■ _I..... obfervationes quadam. 27. De variis leftionim
Orientalium & Occidentalium. 28 D
Cabala fpeciebus. 32. De fenfu mjfti 33- De Cabala praStica. 34. De Cabala fpectahter fiedtäa. 35. BeGematna. 3 6.D e M * * \
j . De Temuria, ßve permutatione. 3 *. De auBoribus Cabala._____, ____________ . — -------------- ------------------ ------------- -
ftea in Textu Hebraco depravari aut mutari poffit, (prout a multis af-,
Armatur,) pofthac difquirendum eß. ’
2. Quod ad materiam Maforae attinet, feiendum eft, earn poutam
effe in annotationibus Critici9 circa textum Hebraeum, Sc yerfhri tun
i . Verfus. 2. Voces. 3. Literas. 4. Punda vocalia & accentus. C,rca
verfus, numerarunt Maforeth* fingulos verfus uniufeujufque libri,«
uniufeujufque fedioiiis majoris Legis*nec tantum Pentateuchi, lej«
totius textus Hebraici; numerumque ad finem cujufque fedionis vel ln
bri annotarunt: primo literis numeralibus * dein nomine aliquo fymb0‘j
lico, ex cujus literis idem numerus exurgit. Dein verfum medium P ’
gulorum librorum annotarunt. In Geaefi numerant verfus i 532, II verfum medium effe cap. 27. 40. E t gladio tu» vives. In Exodo, 120W
medium, c. 22. 28. Magiftratüi ne maledicito. In Levit. 85p- niecü i
c. I 5 . 7 . tetigerit carnem fluidi. InNumer. 1288. medium.
5. Er erit nt ejus, quem elegero, virga floreat. In Deuter. 955-
dium, c. 1 7 10. E t fades juxta verbum. Omnium fumma eft>5. ^ In hac tamen fumma, u t obfervat D . Buxt. diffentiunt codices, dum m |
mnibus iropreffis mendofe ponitur, 5 245 - Edit. Venet. Pe r j .an[
Pratenfem, anno 1 5 17 , ponit in Deut. 1055. ubi centum red*m •
Sic «iam diferepant Elias & Talmudici :ille prxf. 3.. lib. Malor. ' |
merat 5842. Hi in libro Kiddufchin. 5888. Jo omnibus mendole- 1
ex Mafora ad finem cujufque Jibri conftet, numerum effe 58 4 5 .In '
liquis libris idem fecerunt. In Jofua funt verfus 656. medius >c-~,
8. In Samuelis 1 . & 2. 1506. mediu», 1. Sam. 28.^24. In
1534. medius,-I. Reg. 6' . " In Efai, 1295. medius* c. 33-^
RQLEG. VIII. De Maforät K ■
ereinTis^j. medius, cap. 28. n . Ezéch. 1273. medius non apponitür
S fine libri, fed in Màfora parva notatur, .cap. 2 6 .1 . Prophet* minores
10 uno libro h abenturjn quo 1050. medius, Mich. 3 .1 2 . Pfalm. 2527.
edius 78, 36. Pröv. 915 . medius, cap. 16 .18 . Job 1070. medius,cap.
L l g ’ Çantic. 1 1 7 . medius, 4 .1 4 . Ruth 85. medius, c. 2 .2 1 . Thre-
k non habent numerum adferiptum: eftautem, 154. medius* cap. 3. 34.
■ cclef. 2I22. medius, cap. 6 .10 . Eßher 166. medius, c . 5 .7 . Daniel. 157;
iediusjC. 5.;30. Efdras& Nehem. 688. medius,Nehem. 3.32. Chronic,
j & 2. ,1763. medius, 1 Chron. 2 7. 2$. Summa omnium verfuum Vet.
'eftament.îcft, 2 3 206. Hos verfus numerarunt, ne. quis fraude vel negli-
'entia verfum aliquem detruncaret, vel audafter adderet: quem finem an
jfecfltijinf, infra difquiremus. 2. In verfibus etiam quxdam obforvarunt
moad, voces Sc literas, ex quibus conftant: quorum quaedam proponitD.
‘uxtorf. & alia multa quifque colligere poteft. Verbi gratia, unus verficu-
iis datur, conftans ex 42 vocibus, & literis 160. feil. Jer. 2 1 .7 . Duo funt
Cntum in'Lege, quæ incipiunt a litera Samech, feil. Ex. 32. 8. Num. 14.
tp. Et duo in Lege, quorum fingulx voces exeunt in Samech. viz. G en.
b. 14. Num. 2 9.33. Duo, in quibus quater eft "ta**1!. Gcnef. 2 2 .7 . &
* Reg. 2 0.14. Très funt, in quarum fingulis funt 80 liter*, quorum unus
'otatur in Maf. mag. Num. 36. 8. Sic 4 7 verfus funt, in quibus fingulis
1er legitur ut Gen. 2 1 .2 6 . Verfus funt 123. in quorum fingulis bis
igitur *"3^ ut G en. 13 .6 . H * c ,inter alia innumera, proferré placuit, ut
*er ea de reliquis judicare qùifque poffit. 3. C irca verfus etiam notarunt,
11 quibufdam efsehiatum, ubi fenfus eft Ellipticus vel imperfedus : ho-
!um alii'numerant 25. alii 28. ubi in libris quibufdam vacuum fpacium re-
inquitur. Primus eft Gen. 4 .8 . ubi Textus Hebraeus habet, E t locutus eft
* ain cum Abele fratre fuo: pqft.hxc verba relinquftur fpacium, quod
|_XX. & C od. Samarit.. fupplent hoc modo* Eamus inagrum. Ad quem
bcum Mafora ait, efsé 28 verfus déficientes in medio verfus, feil, quoad fen-
Im, quiimperfèdus videtur. A t G en. 3 5 .2 1 . Mafora notat tantum 25
«ujufmodi loca, quam notam veriorem efse putat Buxtorf. Loca recenfet
jiLege quatuor. Gen. 4 .8 . & 3 5 .2 2 . Num. 2 5 .1 9 - five 1 6 .1 . D eut.2.
1 Reliquafuiit J o f.4 . 1 . & 8 .2 4 : Judic.2 . 1 . 1 Sam. 14 .13 .2 0 . 3 7 .Sc
|€.I2 .& 19. 2 1 .& 2 3 .2 . 1 1 . 2 S am.5 .2 . i9 . 8C7.4. & 2 4 . 1 1 . iR c g .
w .îO .E fa .é . 3.Ezech. 3 . 1 7 .& 4 4 . 1 5 . D e quibufdam tamendubitat,an
*uc pertineant. 4. A d verfus etiam pertinent n o t* Maforethic* circa
irredionès feribarum, voces fcil. 18. quas fcribas mutafse aiunt. Loca rc-
Infentur ad inioium hbri Numer. & Pfal. 106.20. De his locis egimus Pro-
Ig. de Textuum Original, integritate: ubi oftendimus per fcribas intelligi
^fdram & viros Synagog* magnæ, qui loca ifta emendarunt, &veramle-
;ionem reftituerunt.. 5. Hue etiam referri poteft ablatio feribarum in
uinquç vocibus, de quibus Mafora Gen. 18 .5 . Dicunt enim quinque ef-
: voces, quibus in vulgaribus codicibus præpofita erat litera V au; qu* ta*
t en in textu Authentico nonextabat, fed auferri debuit. Moncntcnim,
/is locis ita legi non debere ; quod perindeeft, ac fi auferri vellent, unde
ablatio feribarum dida. Loca funt, G en. 1 8 .5 . poftea, pro,
%ftea. Gen. 2 4 .5 5 . ubi vox eadem. Num 12 .1 4 . ubi "lrwv in qua mo-
ec Mafora, Vau tollendum : at in libris pleriique impreifis manet.
Jfal. 68. 26. ubi etiam "lHSI , pro "1HS. pfal. 36. 7. l ’ÖStDQl pro
R'DStÖO ubi Maf. magna tantum quatuor iftiufinodi locorum meminit,uno
^ererrorem omiffo.-at Maforam correxit Buxtorfius. A d verfus etiam perti-
et, quod in quatuor libris penultimum verfum repetunt,vel ejus faltem ini-
um,viz. ad finem Efaix,Tnren. Malach. &;Ecclefiaftis: ut in libris,tarn im-
1 refiis,quam MSS. videre licet. Caufam hanc reddunt, quod verfus Ultimi
jtorum librorum definunt in minis,vel pcenis.Verfus vero penultimus bene-
idionem vel bohum aliquod habet .-ergo, ne ledores triftes difeederent,ver-
tas penultimos repetunt, ut lx t i difeedant. A lii aliam caufam reddunt, a digitate
verfuum penultimorum, qui fxpe repetendi & ruminandi funt.
I 3. Ut verfus, fic voces recenfuerunt: circa quas, 1 Annotarunt varias
lodicum lediones, aliaque q u* fub nomine Keri Sc Kctib comprehen-
-untur * cum vox feil, aliter in textu feribitur, aliter in margine le-
enda notatur; unde p u n d a , quæ voci marginali propria fu n t , voci
‘extuali adferibuntur. Horum vari* funt fpecies : non enim omnia
(d ledionis varietatem proprie pertinent. De his vero peculiari Diatriba di-
|cndum eft. 2. Notarunt voces quafdam plene vel defedive feriptas. Ple-
* dicuntur, cum liter* Vau & Jod quiefeentes, exprimuntur, ubi non ferner
exprimi folent ; vel cum He paragogicum additur perfon* fecund*
?r*teriti, & ejus äffixo. Defed ivx , cum voces feribuntur fine literis Jod,
^au, Aleph, quiefeentibus, vel He finali, licet communitèr cum iis feribi
3)leant. Non vero ad omnes ejufmodi voces plenas vel defedivas annota-
junt aliquid Maforeth* : fed ad eas maxime, q u * communiter feribi folent
^lenc,& raro defedive * vel communiter defedive, & raro plene, fecundum
t«gulam Eli* in P r*f. 3 .Maf.c, 1 .Cum d idiones plen* pluresfunt,quam de-
cientes, numerarunt deficientesje contra,cum déficientes funt plures,quam
glenx, numerarunt plenas. V . g . Gen. 2 .7 . ’‘' * v' & formavit.notant femel
.tribi plene cum duplici Jod, cum alias communiter cum uno Jod feribatur.
gOn. 2. 3.1J-JQD1 circumdedit m e, notat Mafora hoc verbum novies defe-
pive, id eft, fine Vau in medio reperiri, cum communiter Vau exprimatur.
S.Qjjxdam notarunt circa vocum fitum vel locumjrefpedu initii, medii,vel
finis alicu jus' verfus, u t Gen. 1.30. notant1'— quater verfum incipere:
|oca vero alibi proferunt, fcil. ad finem Deuteron. Gen. 1 . 1 . Mafora notat
, ocem q u * verfum ibi terminât, ter in fine verfus inveniri.Gen.6.4.
«faces P '"IHN qua» funt in medio verfus, notantur ter inveniri fimul in
gerficuli medio ; frequentiifime vero hoc notant in particulis in-
Pctlinabilibus, ut in riK ^ c* 4* Significationis ambiguitarern
|n quibufdam notarunt. Ut Gen. 19. 8. ad l— notant odies
F 'P * in fignificatione communi, fcil. pro pronomine, cum alias fit unum
P divinis nominibus. Hue etiam referri poffunt voces, quas quis exiftimare
-Offit aliter legendas effe, vel propter fenfum, vél quia aliter leguntur. Ad
r " '1DD putantur, fcil. aliter legi poffe.ut fex. 4 .19 - “jV
% .. j, rediro in tÆgyptum. Notant quinque loca effe, quæ pu tan-
jur efle debere r iQ i lS Q quia fcil. motus ad locum alias fic exprimitur.
rr*cavent (ut quibufdam placet) temeritatem audaculorum, ne aliquid im-
Putare prxfumant; vel, u t alii coh jeduras fuas pröponant de alia ledionc.
■ 1 ty Ketib. tóe. ------------ 44-
I 5-Verborum quorundam ftruduram notant,éum verbum äiiquod cum n
i mine cérto,vel cum pr*pofitione certa peculiariter jungitur, vel cum literis!
fervilibus extra communem ufum * maxime véro vocqrn, q u * incipiunt a literis
& cum Scheva vel Patach fequente Daghes pundat* fu n t :u t
verbum cum O 'n ^ n HK Pro> dmere Deum, fepties occurrit : lo ca,
recenfet Mafora, G ert.42.18.' Sic Gen. t . 22. ad notant, tria effe
Dagheffata,fcil.cum Patach lub D fequenré Daghes etc. ó.Multas etiam voces
numerarunt Maforeth*, quoties feil. in Bibliis inveninntur. Ut Jön.3.6.
notant vocem novies reperiri : loca vèro, ubi occurrunt :non femper 1
exprimunt., 7. Notarunt etiam voces 15 . q u* fuperne uno vel pluribus pun-
d is notantur: quarum 10. funt in Lege, 4. in P rbphetis,& hna inHagio;.
graphis. H*c punda vero non funt vocalium not*,fed ad myfteria quxdairi
notanda appofita effe volunt i q u* Legis O ralis pars e ra n t .- hódie véro per
frequentes difperfionesoblivioni fere tradita. Antiqua eft horum pundö-
rum mentio in Taknude Trad . Berachoth. c. 1. & libro Zohar; unde qui*
dam ad Efdram & viros Synagog* magnæ referunt. Ut vero facile conce-
dam, a pofterioribus Maforethis non effe adferipta, qui punda vocalia in -
venerunt, quia ante Talmudem extiterunt : • Gc non facile eredam ab Efdra
vel Prophetis appofita effe * fed poft eorum tempora cafu (ut alia ejufmodi)
in textum irrepfifse ; vel forte.cóhfultoa quibufdam Jud*is addita, ut indé
myfteria quxdam de textu depromerent ; Pofteriores vero mutare poluifse,
fed quafi ab Efdra vel facris Scriptoribus adjeda efsent, fuperftitiofe retinu-
ifse : quod ipfis folenne eft. Myfteria enim, qu* a Maforethis eliciuntur,plane
ridicula funt, & Spiritu Dei indigna,. fuperftitionem Rabbinicam olen*
tia. Loca vero funt Gen,. 16. 5. In^U’? ! fuprä Jod poftcrius pundurfi
affigitür: vox véro h*c non plene fcripta eft in tota Lege, nifi hoc loed
cum duplici Jod, ad hoe myfterium feil. notandum. Sara his verbis cum
A brahamo expoftulat,dicens, fudicabit Deus inter me et inter rt.Hoc
vero verbum cum duplici Jod,lignificare poteft,(er inter filium tuumi) unde
volunt Saram,licet vócc externa Abrahamum alloquens,dixit, fudicet Deus
inter te et me,tamen tacite in animo,Hagaram,dixirfe:fcil. fudicet Deus inter
w é 'l’J'DI & filium r»»w,quem fcil.Hagar in utero geffit*ita ut Abrahamum
voce, & anciilam animo allocuta fit ; Sc ob hoe magnum myfterium feil.
Rabbini nonnulli nugantur, hanc vocem fiiperne pundatam effe. Quis
vero ferat, ut iftiufinodi inepti* facris Scriptoribus adfenberentur? 2 locus
Gen. 18. 9. ad cum, ubi Aleph, Vau, & Jod pundata funt. (3.)
Gen. 19.33. cum furgeret illa:pündum eft fupra Vau.(4 .) Gen.
33.4. in p j j i i & ofculatus eft eum, ubi 4. liter* pundat*; (5 .) Gen. 37:
12. (o.) Numer.3.39. p n i i i & sharon : ubi omnes liter* pundat*;
( 7 .) Num. 9 .10 . r t p m longinqua, ubi He pundatum. (8 .) Num. 2 1 .
30. "IOKj quod duoiSus pundis notatur. (9 .) Num, 2 9 .1 5 . {V’ïtUy’i &
deeimam. Mafora notât hanc vocem effe pundandam * fed in Bibliis omit-
ritur, forte errore Typographorum. ( 10 J Deut. 29.29. IJ1?, 5
bis & liber is noftrü : ubi plures pundantur. (T i .) 2. Sam. 19. 2 o : j< ÿ ‘
Egreffus eft, ubi omnes liter* pundantur. (12 .) Efa. 4 4 .9 . pTO n ‘PA»
He pundatum. ( 1 3 J Ezech. 4 1 .2 0 . «»*/>/», ubi 4. punda. (14.)
Ezech. 46.22. rnÜXpnO dngulata, ubi plura punda. ( 1$ .) In H agiegra-
phis una iftiufinodi vox eft. Pfel. 27. 13. jQ 1?'!1? nifi, ubi Mafora notât*
hanc vöcetfl pundatam effe fupra Sc infra. Rationem agnofcit Buxtorf;
infipidam reddi in Talmude,ioc. cit. quam idcirco negligit.
4. Ut verfus Sc vocesj fic etiam literas,tam confonantes,quam vocales*re-
cenfuerunt Maforeth*. 1. Circa confonantes,quas vulgo vocant literas
22 Alphaheti,notarunt quxdam fpedantia,tam quantitatem.quam fitum,&
numerum. Refpedu quantitatis, quafdam notarunt in Textu,reliquis m ajores,
quafdam minores, quafdam quafi fufpenfas fupra reliquas in eadem li-
nea, quafdam inverfas, quafdam médias in quolibet libro. Refpedu nume*
ri, ad calculum revocarunt, quot liter* occurrant in fingulis libris, quot ex
quinque finalibus, quot ia omnibus libris Vet. Teftamenti. Licet vero labor
hic immenfus ex magna parte inutilis ac fuperfluus videatur, parumque con-
ducat ad textus Hebraici integritatem confervandam (de quo poftea:) libet
tamen fingula ledori proponere, ejufque judicio fubjicere;
5. L iter* majufeul* conftituunt in Lége Alphabétum, quibufdam tarnen
literis geminatis, & una triplicata. Catalogum recenfet Mafora initio G enefis,
& initio libri Chron. fed cum difcrimine circa Vau, Tcth, Lamed,
Nun, Samech, & Pe finale, ut fuis locis videbimus. Harum méntio eft in
Talmude, t ra d . CD'ISID five de fcribis, unde & Maforethis Tiberienfibus
antiquiores funt. Tempos vero,quo in textü introduft* funt,exade notare
non poffumus. Quod verp quidam,qui Maforam ad Efdram & Sÿnàgogâm
magnam referunt, ftatuunt myfteria quaedam in his literis,ut& rdiqüis,o-
lim fuiffeHebr*is nota ; hodic vero oblivioni tradita, probare non poffum.
Quicquid enim antiquiores de' iis judicabant; certe myfteria,qu* a pofleri*
oribus Maforethis & Rabinis traduntur, mcra fomnia funt, & gerris Siculis
vaniora: u t cum litera J majori forma feribitur, Levit. 13. 3 3. in n 7jn m
volunt memoriale effetrium, qui radi tenebantur, fciL N azarxorum, pol-
lutorum,& Levitarum,qui 13 annum excefferant. 3 in vocc n ’U/ï<73 Gen,
1 . 1 . ad denotandumduplex opus Creationis,fcil.coeli&terrx. Min voce
Adam 1. Chron. 1 .1 . ad denotandum primum hominem, unde huma*
ni generis origo, Deut. 6.4; in unus? ad denotandum Deum unicum
effe in 4. mundi partibus See. Quis vero non videt h *c effe mera hominuni
commenta ; a facris fcriptoribus nequaquam intenta vel cogitata? Liter*
vero iftx non in omnibus Bibliis exprimuntur. Munfterusex fuiselimina-
v i t ; in aliis edkionibus quxdam notantur,quadam omittuntur. Cum ta*
men in plerifque editionibus ma joribus retineantur, etiani in noftra exprimi
curavimus ; Sc ne qua operarum negligentia omittantur, earum C atalogum
hie fubjieimus. De his^ ut Sc de roinufeufis, inveffis, fufpenfis, finalibus,
in diäionis medio,& e contra, eorum fententi* accedimusjqui ftatuunt
errore libräriorum,vel cafu fortuito.in textum primo irrepfiffeilcribas verp
pofteriores,qui cum codices alios exfcriberent,talium literarum quantitatem
Sc fitum obfervantes ex libris vétuftioribus,.certo confiliö a majoribus ita
feripta fuiffe fibi perfukferunt ^ & ex innata gentis.fuperftitione myßeriä
neicio qualia çx eis élicueré : (qu* a pofteris, qui a majoruin placid?
vel latum unguem difeedere nefas arbitrantur, podus au fta, quam itn*
minuta fu n t; & ambabus manibus accepta ac firmiter reten ta .)
M : veJ