7 6 D e S u m r i u n i l & eorum T e n t e t e u c h , e\ufylte V e r f io u ih i s . P r o l e g . x!~|
cam Urbe dirait, & folo xquavit poftquam fteterat Templum annis ducen-
tis,at eft apud Jofephum lib. 13 . c. 17 . Cum enira fub exterorum jugo
non eranc Samaritani, Judæis fervicbant, nunquam foi juris erant quod lc-
gimus. Judæorum vero hoc in Samaritanos imperium non diuduravit,
ucrifque paulo poft fub Regum Syriae primo, dcinde Romanorum potefta-
! te reda&is. Régnante vero in Judæa Herode, cujus imperio Auguftus
et iam Samariam addidit, Samariam de novo & in ea Tempiam magnis fum-
ptibus Rex ædificavic. Poft Herodis mortem iterum Romanis lcrvierunt, a
Judæorum jugo pofthac liberi. In Templo vero quod Herodes extruxerac
facra celebrare induci non poterant, etiam vivente Herode, fed more pa-
crio fuper A ltare quod in monte Garizim conftruxerant facrificia obtule-
runt, ut Joli. 4. e x verbis mulieris Samaritanæ confiât, Chriftum alloquen-
tis, Patres nofiri itt hoc monte (inquit) ador aver tint, & vos die it is quod
Hierofoljmù eft locus ubi adorare oportet, quem morera etiam hodie continua
« feribit Jon. Morinus in Pent. Samar. Exercit. i.ca p.î.S eft. 1 1 . qui
cum Scaligero tradit e x relatione eorum qui ibi peregrinati funt Pontificera
Samaritarum Sichemis ad montem G arizim adhuc federe, Samaritanis re-
Hquis imperare, & fefta folennia fingulis annis literis circularibus definire.
j Eorum computum Pafchalem publicavit Scaliger. Itaque qui ipforum Pe-
riodum & Computum feire defiderat légat eundem D e emend. Temp. 1.2.
p. 1 1 4 , 1 1 5 . qni etiam c. 7 . Notts ad annum Samariticum ipforum Computum
literis tam Samaritanis quam Hebraicis deferiptum fubjicit. Etfi
vero Romanis ferviernnt, & gens effet defpicat iffim a (Quod enim de Judæ-
is olim Tacitus dixerat, cum imperium effet apud Orientem, vilifftmamfu-
ifft partem fer vient ium,ve riffimum fuit de Samaritanis) fubinde tamen contra
Romanos rebellarunt, prout legimus in Chron. Alexandrino, de Ju-
ftufaquodam Samaricano fub Zenone Imperatore, quiRegistituIoaffum-
pto capitali fupplicio affedus eft. Idemque alii feceruntiüb Juftiniano, à
cujus Ducibus fugati funt & multi interempti, ex reliquis plurimi fe Chri-
ftianos fimulabant u t pcenas débitas evaderent. Leges etiam lèveras contra
eos fanxerunt Imperatores, ne fcilicet militiæ, honorum, vel poteftatis
Judiciariæ capaces effent, nec liberos qui Chrifto nomina dederunt exhærc-
darent, prout ex Novell. Theod. & Valent, tit. 3. de Judæis & Samaritanis
liquet. Hinc fub Imperatoribus ica frafti & dilfipati funt, ut paucæ
ipforum reliquis hodie fuperlînt. Benjamin in Itinerario, annos fere ante
quingentos feripto, affirmât fe inveniffe Samaritanos in Damafco 400.
Afcalone 300. Cæfareæ Paleftinæ 200. Sichemis pauciores, non ultra centum.
Hodie pauciores funt prout refert dodiffimus Morinus feaccepiffe
à Petro à V alle, qui loca ilia ubi habitant illorum reliquiae peragratus eft.
Et vicatim & oppidatim in Samariæ regione habitant, prscipuæ urbes Fla-
. via Csfarea, & Flavia Neapolis, quæ olim Sichem, Seal. Emend. 1. 7 .
j Notis ad annum Samarit. Sjnagogas bâtent Sichemis, Hierofoljmis, Gax,a,
C a jr i & Dama [ci, ubi plures quam alibi reperiuntur. Colonias enim ex
Samaria in zÆgjptum traduxit ‘Ptolemaus, quarum reliquia hodie Cajriy
ubi & Sjnagogas habent,SctXAàc Emend. I. 7. Paucæ vero familiæ alibi de-
gunt, ita u t tam gens quam ipforum religio pene extinda effe videatur.
Meminic quidem G eographus Nubienfis Jnfulæ cujufdam dim. 2. part 5.
quæ Samari dicitur, ubi habitat populus quidam JaA&xoas,Samaritani d id i,
quod inde liquet, quia cum quifquam eis in occurfum venerit, clamant,
Ne me tangas, & c . quam fuperftitionem faftuofam in hodiernis Saraaritis
inveniri affirmant qui ipforum regiones peragrarunt. Obfervat etiam
Morinus Exercit. x . c.4. S ed. 5. ex lîbro Coz ri aliifque Judæorum feriptis
Regem quendam Cozar nomine, qui in regione Togarma ad fluvium Ebal.
regnavic, quæ, ut ex Benjaminis Itinerario colligitur, Circaffis erat finiti-
ma, circa annum Chrifti 740. Profelytum fadum effe, Cozræos vero iffos
futile Samaritanos qui religionem Judaicam amplexi funt. Nulla vero
hodie exftat mémoria eorum (quod lcgimci) vel in Infula aliqua vel ad
Ebal fluvium. Et hæc de Samaritarum gente ab Hiftoricis tradita.
6. Quod ad religionem fpedat, certum eft Judaicam e ffe, cum Penta-
teuchum recipiant, licec in multis à Judæis diferepent. 1» monte Gariiim
conflit ut a fedes,& facrarium religionis habent fica\. Et licet ante quam Ma-
naffes ad Sanballatum ob nuptias illicitas confùgerat, & ipforum Pontifex
fadus effet, Idolorum cultum cum vera unius Deireligione mifeerent,
Templo tamen G arizitano conftrudo, & ad Manaffen multis Judæorum
confugientibus, puriorem De i cultum r elid o Idolorum cultu apud eos
viguiffe, quod autoritate Sanballati fretus Manaffes effecerat, omnes affirmant.
Hodie ita ab ldololatria abhorrent ut ipfis fudais fuperiores vide-
antur, Seal. Emend. 1. 7 . p. 6 1 7 . R. Benjamin in Itinerario quod He-
braice & Latine edidit Confiant inus L’Empereur p. 38, 3p. & c . fie eos
deferibit : In va/lejacet inter montem Çerineitn & montem £bal Neapolis,
olim diSla Sichem, ubi centum circiterC buttai le gis tantum LMofaicaob-
fervatores, quot Samaritanos -appellant. Ht Sacerdotes habent e x Aaro*
ni s in pace quiefeentis profapia, eofque Aaronaos appellant, qui cum illis
matrimonio non junguntur, fed inter f e qui ex Sacerdotali funt genere,
ne cum iüis confundantur. Sunt tamen legis illorum Sacerdotes, parant que
viSlimas acofferunt holocaufta in illorum congregatione, idque in monte Ge-
rizimt quemadmodum in Lege feriptum eft Deut. 11 . 29. Edes beuediElio-
nemhanc in monte (jerixâmorum, ideoque hanc effe Domum Sanlluarii affirmant.
Offerunt autem holocaufta cum Pafchate turn aliis feftis in Altari,
quod in monte Gerizim e x itlis JlruElum fu i t lapidibus, quos Ifraelita for-
danemtranfgrefti,erexerant. E x èphraimi tribu fe oriundos profitentur, &
in dicecefi fua habent fepulcrum fofepbi fu f ti filii facobi patrie noftri, qui in
pace quiefeit, fecundumi/ludfof. 24. 32. Offdfofephi qua deportaverunt
filii lfraelis e x oÆgjpto fepelierunt Sichemi. Tribus bis eurent literis - j , j-j
<ÿ* y : n *n nomine Abrahami patrie noftri, unde etiam deftderatur nomen
"lin Çloria : p in nomine lfaaci patrir noftri, undo etiam deftderatur *70n
Eenignitas : y in nomine faacobi patrie noftri, unde nec vocem niJV ^na
fignificat Aianfuetudinem-, adhibent. £uocirca in hi* diSHonibus utuntur
litéra at que hoc indicio e x lfraelis pofteris non effe cognofcuntur, quia lepem
CMofts abfque his tribus literis agnojeunt. Sollicite ftbi cavent a mor-
tuorum, offium occifornm, & fepulcrorum contaminations. Veftes quibus ve-
fyiuntur quotidie cum adSjnagogam fuamfe conférant deponunt, & corpo-
'ibo/fjaqua ablutis alias quitidiano ritu indnunt. Hadenüs Benjamin ;
qui licet quædamfalfa cum reliquis Judæis de Samaritanis fingit, y iz. de
tribus literis quas non agnofeunt ; de quo aliifque mendaciis à Judæis con-
fidis ftatim dicemus, quoad ceremonias tamen & religionem eorum à vero
non multum aberrae, cum in his confentiant alii Benjamino multo fide di-
gniores audores. Jofephusenim I. p. c. u|t. feribit, Toftquam Legem &
Dei colendi rationem ab iis (Sacerdotibus à Ptolemæo m ilus) edotti.dft.
genter eum cceperunt colere, moxque ceffavit Peftilentia-, permanentqut
nunc quoque in ea religione, Cuthai vocati Hebrais, Graces vero Samarit*,
Epiphanius vero Hæref. p. dicit iilos accepta Lege hoc uxum ftuduijfc ut
Idolorum repudiata fuperftitione fummum Deum agnofeerent. Etiam inter
Rabbinosdodiorcs hoedeillis affirmant-, Maimonides inBerachothc.8.
Sed. 8 .feribit quod Deum quidem timuerunt fed Idolafua fimul coluerint-ve-
rum trail a temporis didicerunt Legem, *Cr earn acceperunt fecundum fenfun1
literalem fuum : pracepta autem qua apprehenderunt accuratifftme obferva•
bant, cor que fuum valde iis dpponebant. Sic Obad. de Bartenora, Eodem
T r a d . c. 7 . S e d . l . Obfervabant Legem feriptam, & omne praceptum
quad tenuerunt, id longe diligentius & accuratius obfervabant quam ip ft
Ifraelita. Hæc Rabbini de illis affirmant. Addunt vero poftquam fapien-
tes in eos inquifiverunt inveniffe quod columba fpeciem adorarunt, unde pro
ldololatrishabiti. Jofephus 1. i t . C. I . feribit ipfosinftitutapatriapertina-
citer retinere. Et Epiphanius 1. z. De Hæref* dicit. Omnia habent, qua
fudaerum, nifi abominari Çentes, nec attingere aliquos, & praterquam quod
negant refurreftionem mortuorum, & adverfantur aliis prophétie prater
Mojem. Poftea Sedas quatuor inter eos deferibit -, Gorthenos, qui aliis
temporibusfeftivitates agunt quam Sebuæi ; Sebuæos, qui ob eandem eau.
fam àGorthenis diffentiunt; Effenos, qui neutri adverfantur, fed cum
omnibus fefta «indifferenter celebrant ; Dofitheanos, qui in iifdem
gencibus velut Samaricæ vitam degunt, utuntur etiam libris Mofis,
amplius autem quam alii fervant abftinentiam ab animatis, & frequenter
in Jejuniis vivunt, quidam ipforum etiam Virginitatem fervant,
alii continenter agunt, creduntquej mortuorum refurredionem,
quod alienum eft| à Samarit is. Ægyptii Saraaritæ à Ptolemæo Lago
tradndi à Synagoga & Synedrio Garizim typum anni quem fequi debe*
ant accipiunt, qualem anno Chrifti 1589. C a iro ad fe in Galliammif-
fum fuiffe feribit Scaliger, quiincipit, In nomine f ah, ipfum vero typum
ibidem fubjicit. Hic etiam Epiphanius licet vir dodrinæ multiplicis, i
Judæis tamen deceptut, quædam ipfis aferibit quorum rei non erant, viz.
quod refurredionem negarenr. Inter fedas etiam eorum, cum Effenos
numerat, Jofepho contradicit, qui Effenos facit tertiam Judæorum fedam,
non fecus ac Pharifæos, & Saducæos. Sedas iftas longe antehac evanuiffe
confiât, cum nullæ illarum reliquiæ hodie inveniantur, quafdam tamen an- !
tiquas fuiffe patet, cum Dofithei Dofitheanorum principis meminerit Ter- j
tullianus De præfcriptione,& ipfum Apoftolorum temporibus fuiffe feribit !
Origenes in Match. 27. Judaicam religionem amplexi funt,in multis tamen j
ab eisdiferepabant. I . Montem Garizim dicebant effe locum Sandum, i
ubi Deus colendus eft, non Hierofolymæ. I I. Pentateuchum folum re- i
cipiebant, reliquis libris facris rejedis. III . Traditiones omnes quas
Sacrotextuiæquiparantjudæi rejiciebant, foli literae adhærentes. De primo
negari non poteft, ipforum codices, dé loco publici cul tus, Deut. 37.4; !
corruptos effe, cum non tantum Judæorum Pentateucbus, fed omnes libri
Hiftorici & Prophetici ubique Templum Hierofolymitanum locumàDeoi
eledum effe affirment. Traditiones etiam (quas verbo feripto æquant Ju- j
dæt) cum Saducæis rejiciunt, quæ licet ad traditionem in Monte Sinai per 1
legem oralem a Judæis referantur, tamen poft fçhifma Samaritanum in*
trodudæ funt pleræque a Pharifæis traditionum Magiftris, quorum ortum
ftatuuntdodi circa tempora Macchabæorum fuiffe, & nifi a R. Jehud. in 1
Mifchnam (quæ Talmudis textus) feripto confignatæ fuiffent, in ter tôt Judæorum
exifia et difperfiones, tam Judæis ignotæ effent quam Samari* !
cam’s.
7 . Alia vero quæ ipfis affingunt Judæi meræ calumniæ font, v iz . I. Ip*
fos coluiffe imaginem Columbæ in memoriam Semiramidis. I L Refur-
redionem negaffe. I I I . Très literas Alphabeti non agnoviffe. IV . Verba
Genefis I. 1. In principio creavit‘Deus, ipfos legiffe, In principle ere- 1
avit Aftma. Hæc enim omnia totidem Judæorum commenta effe nullo j
regotiooftenditur. I . Quod refurredionem negarunt non folum Judæi j
fed etiam feriptores quidam Chriftiani illis attribuunt. S. Gregorius 1 1.1
Moral, in Job, c. 15 . Samaritanos Camelis aflïmiiat, qui grave onus in
dorfo mentis tolerant, quia in omni quod faciunt fine fpe aternitatis élaborant,
fidem quippe Refurredionis nefciunt. Idem feribit Epiphanius de omni* !
bus eorum S edis, Dofithei excepta, qui fe pro Meftia venditabat, ut es j
Orig. 1.2 . C on tra Celfum confiât. Saducæi quidem cum primum orci
fint, Samaritanis mixti in eorum Templo facrificarunt, & cum ipfis Tradition
« rejecerunt, unde & ilia quæ Sedæ alterutri propria erant utrifque |
communia credebantnr. Samaritanos vero refurredionem expedaffe,vel j
inde liquet quod Meffiam expedabant. CMm veniet Mtfftas (inquit mu-1
lier Jo h.4. aununtiabit nobis omnia. Et Juftinus (qui & ipfe patria licet
non profapia Samaritanus) Dial, contra Tryphonera feribit fudaos & |
Samaritanos nunquam non Chriftum praftolantes advenientem & prafentw 1
non recepiffe,- paucis exceptis. Nec de ulla in ter Judæos S cd a (exceptis
Saducæis) legimus quæ refurredionem negaret. Affirmât quidem Scaügcc
ex Cbron. Samarit. probari poffe eos refurredionem credidiffc, fed verba
non citât. Alius vero v ir dodus ex .verbis Scribæ Chronici iftius, in quibus
à Deo remiffionem pecatorum precatur, ipfum refurredionem & alteram j
vitam expedaffe probat, argumento ut mihi videtur infirmo, cum pec*
catum remitti pofle refpedu pcenæ temporalis hujus vitæ certum fit, unde
poterat Saducæus petere remiffionem peccati licet vitam futuram non cre*
deret. II. Idololatriæ ipfos paffim accufant, & inter Paganos numerant
Judæi, ut ex Maimonidê & Obad. de Barten. locis citatis confiât, qui
feribunt ipfos in monte Garizim Columbæ imaginem coluiffe.. Alii, uc :
in Talm. Maffech, Avoda Sara. c. 5. dicunt ipfos adoraffe Teraphit»,
Idolum quod fuffurata eft Rachel à La bane, quodque fub quercu prope
Sichemum fepultumerat à Jacobo G en.3 yrHæ autem meræ calumniæ; cum
Samaritani omnem Idololatriam non minus quam Judæi abominenturH
OCCS»! I
PrOLEG. A.I
Mxafionem autem hujûs cilumniaé âfripucrunt, quod Affyrii ( à quibus
0ItiCuthæl) in Vexillis. columbam hahuere. Unde illud JeL 2 5. F alla
B terra in dtfolationem à facie ira columba : id eft, Affyriorum. Refert
etiam Diodorus Steal. I. 3 Sçmiramidem infantem ab avibus, præcipue
Columbis. enutricam fuiffe, unde ilia primum in. Vexillo Columbam
bfait , & ab ilia hune môrem habuere Affyrii. Refert dodiffimus Hot-
cingerus Exercit. Anti-Mor. fed . 1 7 . e x Ghron. Samar, noudum edico,
quod cutn Alexander mandaffet ut imagines & Idola erigerenc Samaritani,
in monte benedido. convenerunt Deum fupplicantes uc.Àlexandri.
dccrctum irritum faccret, & c . Ut que Alexandrum placarent liberis fuis
Aiexandri nomen impofuerunt : Unde cura ex Ægypco redux ipfos inter-
rogaftec de ftatuis quas erigi juffic ftatim filiqs fuos produxerunt, exclamantes
j Hæ funt, o R ex, ftatuæ vivæ quæ omnes nomine tuo appellàn«
cur. III . Quod ad literas très quas vultBenjamin Cuthæos ex Àlpba-
beto eliminaffe, nil falfius dici poterat. Nam ut Scaliger De emend. l. 7.’
n. 662. his literis ubique (catent Samaritanorum codices , qupd & in
pèntateucho jara edicQ & ejus MSS anciquiffimis aliifque ipforum libris
liquido omnibus confiât; Schickardus 1. De jure Reg. Notis ad calcem,
hinc argumentum petit, ut ipfe p uta t, validum ad probandum ipforum
literas non fuiffe ante Hebraicas, cum iftis literis careant. Schickardus
certe nunquam vidit yllos libros Samaritanos, aliter non ita lapfus efset.
Necqùicquam valet quod adfertvir dodiffimus, Licec habuerint barilm
literarum figuram, non tamen veram pronunciationem, quia viz. iftæ
literæ apud ipfos varie invicem commutantur: nam hoc argumento
probaret pluribus literis eos caruiffe, cum nil notius fit quam alias literas,
præfertim ejufdem org ani, fepe inter fe commutarL Tandem quod
feribunt de Afima G en. i . i . l n principio creavit Aftma (quod A fima effet
Idolum Emalecitarum, üt ab Ezra Prasf. in Efther) MSS. libri Pentateu-
chi etiam antiquiffimi, hoc coipmentum réfutant, qui cum Judæis Heb. lia-
bent Elobim am X Z fa in verfione Samaritana Et multo fpeciofius,
inquit Scaliger, mentiti fuiffent fi dixiffent feriptum effe, lnprincipio
creavit 2Çergel, quia N crgel erat unum Idolorum Cuxhaforum 2 Reg. 17 .
non autem Afima. Hadenus de Samaritanorum gente Hiftoriaj jam ad
pforam Pentateuchum ejqfque Verfionesveniendum. - , à
8. De Pentateucho Sarnaritano diduris non opus eft a liquid.de literis
eorum addere iis quæ fapra Proleg. de anciquis literis Heb. dixjmqs, ubi
iprobavimus chàraderes hodiernos Samaritanorum quibus libri ipforum
[exarati funt effe antiquos H ebraicos, quibus lex Mofis aliique libri facri
primo confcripti funt : oftendimus enim tum quia Judæi reduces Affyriacæ
Kcripturæ affueti.linguæ vernaculæ & charaderum Heb. obliti effent, tum
foropter eorum odium verfus Samaritanos literas antiquas eos Cutbæis reli-
muifle, feripturamque V . Teft. quam reftituit & ordinavic Efdras cum viris
(magnæ Synagogæ, charadcribus A ffyriis (qui hodie Hebræi appellantur)
confcripfiffe. D e Pentateucho itaque bæc nobis tradanda funt. I. Cur
[folumPentateuchum recipiant Samaritæ. I I. Unde & ex quibus exem-'
plaribus defumptus fit. FU. Ad idem fit cum eo quem Hieron. aliique vec.
fubinde memoranc.. IV . D e ejusaudoritate & ufu. V . De ejus verfionibus.
& 9. Cur Pentateuchum tantum recipiuut varia? poffunt eaufæ alfignari.
Primo enim Pentateuchqs folus re.ligionis Judaicæ fummam compleditur,
cujus reliqui libri funt explicationes. Unde cum in illo foedus Dei cum populo
Judaico comprehenfum fit, conftans raandatis & legibus per quas cum
Sacra tum Civilia apud ipfos adminiftrari debeant, præmiis etiam &
poenis fancitum, hujus folius exemplaria per fingulas tribus inter populum
nifperfa erant, ex quibus Leviez eos inftruerent. Hinc eft quod cradunc
[Judæorum magiftri, ZJnumquemque teneri leg’s exemplar vel per f e , v è l
\ftferibtre nefeit ■ per alium deferiptum habere, non item rtliquorum libro-
%nm. Unde & peculiarem fanditatem. Pentateucho præ reliquis libris
attribuunt. Reliqui enim librHicet in Templo afservati, unde exempla-
deferipta Sacerdotum & Dodorum manibus terebantur, apud populum
nen in rariori ufu erant • nec in unum volumen fortafse redadi ante
pdræ tempora, à quo cum magqi Synagoga Canon hodiernus, ut
plerique ftatuuntjconftitutus.eft, & in Legem, Prpphetas, & Hagiogra-
phaparcitus. Præterea cum X tribus primum à reliquis.abfcjffæ erant, li-
brorum Hiftoricorum vel Hagiographoruni multi, P|oplietarum vero
pulli extabant. Cumque ubique fere'Prophetæ in Reges lfraelis eprumque
populum & in Samaritanos judicia D.vina prædixerinc propter fthifma &
Uolofatriam & cultum corruptum, turn quod alio loco quem Deus non
pegerat facrificia & facra celebrarunt, negledo Templo Hierofolymicano*
ui quo Deus nomen fuum pofueia t, nemini-minim videbitur, fi reliquis
pris libris r ijed is folo Pentateucho adhæferint : fi enim libros reliquos
fccepifsent, cultum & religionem proptiam damnafsenc, cum illi ubique
feftentur in nullo alio loco quam Hierofolymis cultum publicum Deo gra-
fum præftari pofse. Demum cum Efdræ temporibus odia & fimukates inter
Judæos & Samarita* exarferint. ita u t illi hos anathematc pereufserint, lu
|ero,multis ex Judæis ad ipfos cum Manafse Pontifias fratre confluentibus,
aliud Templum in monte Garizim, Hierofolymitani xpiulum extruxerint,
Buod locum Sandum efse in lege Mofis (quam in hoc manu facrilega cor-
tuperuht) cônftitutum pro euleu publico concendereht, nil fnirum fi Ca-
tjonem facrum ab.Efra & fociis fadum rejicerent, & folius Pentateuchi,
pem antiquitus Temper inter fe habucrunt, divinam autoricatem agno-
petint. Quod vero Hieronymus aliique ex veteribus crediderunt etiam &
|»ducæos cum Samaritis folam Legcnvagnovifse,rejedis reliquis Scriptijraè
lift SJ- falluntur. In quibufdam eos cum Samaritis fenfifse jam
pftendupus, fed in hoe in diverfum abiifse certum e ft , cum Jofephus a-
Ifrte dicat Saducæos ■ ni nttgjtJ'oseit' etyfdpnt, traditiones non fçriptas re-
B'cifse, fed 7 i omnia qua feripta funt amplexos. Præicrcaeum
in Templo Hierolplymitano facrificarent eo ipfoteftatifunc
locum illum agtiovifse fecuncium Prophecas & libflas Hiftoricos pro fede
PDeo eleda in cultum fujim p.ublicum. Nec hoe tacqilsent Pharifaei fi
|rophetas rejecifsenc, hoftes ipforum cap:cales, fed Populum in eos con-
'tjilsenc ut lapidibus obruerenc, ut dicit J. Scaliger Elench. Trihatrcf
;6. apud. quem & Drufiiim D? tribus Setftiè 1. 3. c. 9. aliofqqe pl«ra
|°utra liane fententiarn addueuntur.
10 . P e fecundo. Pentateuchum hune fæpç citant Hieronymus aliiquO
Patres^ quorum teftjmonia jam afferemus, à quorum temporibus ad fecu-
lum noftrup fuprâ annos mille in tenebris ftfpultus jacuit. J . Scaliger, qui
Chronicon §amâritanum ex Hébræo prifeo in linguam Arabicam con-
verfùm fed literis Samaritanis feriptum iiadus erat, Pefttateucbum âu-
tem nunqüam vidit conqueftùs,êft dehominuiti Chriftiariorum nègligentia,
qui in Palæftiria perégrinantes poffent&aiia, & Pentateuchum à Samari-
tanis.adipifci, ex cujus coghitione fperavit uberfimos frudus in Sacrarti
Hiftoriam redundaturds I. 7 . Einend. Ad eundum modum Waferus Comment.
inMithrid. Gefneri pag. 129. feribit, S i à Samaritanis T3enta-
tcuchum extorquer» & Sedarim five Annales habere poffemut, mu/ta,qua
in S. literis adhuc obfcura, eorum opera illuftrarentur. Joh. Morinus
qui primus noft.ris temporibus de Pentateucho Samaritâno àliquid publicavit
Præf. in Editionem i Parifienfem 1628. deferibit MS.SfBbu/ri
•Pentateuchi in Bibliotheca ÖracorianaParifienfi, quem ex Oriente attulit
Harlaéus Sancius ejufdem Congregation is Presbyter, ex quo qusdarrt
ibidem notât quæ difficultaces quafdäm in textu Hebræo elucidare'vi-
dentur, poftea, integriim volumen edidit jparifiisannö 16 3 1 , ubi de hoc
PencateueJiö ejufque fincefitate & ù fu , item de SamaricäTurn orfgtncj
rebus geftis, ciim Judæis diffidio , ftatuque tum antiijuo tum hodierno;
difséric. Multà etiam habet nptatu digna in Przf. ad Pentateuchum Sama-
ritanüm in Bibliis magnis Pkrifienfibus, & in opufeulis Samaritanis nuper
çdicis, in quibus Grammat. Samdr. ciim Lexico, väriis ledionibus & an-
notatis in Satnar; vcrfi’onem. Contra quemcalamum ftrinxit Simeon de
Muis Piofeffor Hehr. Parifienfis, Joh. HöttingerUs Exerc. Antimorinf
Bootius etiam & Taylerüs feripto aculeàto, cum aliis. Revercndi/fimuf
veronofter Jacobus Ufferius, Arch'epifcopiis ArrnachdnUs, fi non priitiui
certe inter primos e ra t , qui magriis fumpcibus cxemplah'a Samariticd
Pentateuchi in Europam intulit. ! Hic enim exemplaria varia Manu-
feripta ex Palæftina comparavic, una cum Arabicæ verfioms magna
parte,'quarum aliqua variis amicis commonicavit, nobis ejiam quædam'
quæ magno nobis ufui erant commodavit. Unum corum Pentateuchum
integrimi puichre exaratum habet ; aliud irt quibufdam lacerum & im- |
perfedum, utraque vero ita accurate feripta, iit vix per integrum J
aliquod folium uhius litcrular differentiam obferväre licuëric ^ tértiiuri 1
verfiqnem habet Arabicam una cum textu Samaritano, ipfam (Juoque
accurate'fadam ; aliud Lyturgiam Samaritämörum ex parte compleditur
; aiiafque febedas laceras licet & m'iperfedas commiinicavit, qùaji J magno nöbis adjumentö erant in adornaudo Peh'ateucHo h o ftro , ;
eumque à mendis, quæ in Editiönem Parifianam irrepferant, repurgan- j
do. In exem plaribus vero omnibus Samaritanis nullus eft puridoruiri j
vocalium ufus, nufla enim agnöfcuilc Samaritani, fed fecundum1 antiquum
morem etiam Hebræis ufitatum antepundorum inventionem, &
antequam inter Judæos & Samaritanos odium capitale eruperat, per literas
très ŸflT/Y quæ mairet leÙionis vocantur apud Judæos, quæqe etiam anti-
quitus pro vocalibus habebantur ( prout alibi probavimus Proleg. Dei
pundis vocalibus) omnes vocales éfferunt : didiorles fingulas bon fpatiq
tantum,fed & pundo feparant, u t olim tam G ra c i quam Latini -, Cofiima
vero, Colon, u t& Periodiim per puridum unum luper aliud pofîtum, vkl
Afterifcos diftinguunt,pundavero duo in longum pofitaorationis continu- j
ationem’finè mora indicant poft brevem réfpirattÔnem 8 fed notæ iftæ fere
funt pro fcribariim a rbitriô, non confiantes, nec in omnibus codicibus cæ- j
dem. Sediones vèrô diftinguunt duobusvel tribus pundis cum linèisad
hune modum :*= vel -<:• aliquando inter duas Sediones fpatio unius linea;
vacuo relido. In noftra editionc ad initium cujufq-,Sedionis duos afterifcos
appofiuimus. Sæpeetiam ponuntvirgulam fuper literam.cum voxambigua I
vel in ufiatafignificationenonaccipiendaeft,^utExod-5 3. cum j
M M fuper Daleth notât non cum duplici a, nec iri communi fignifi-
catione accipiendum, viz. pro verbo fed per duplex e legendum, quomodo
p eft cm fignificat-, aliquando licerahi aliquam abeffe demonft’rat quæadeffe
debet.vel cum litera teduentis d idioriis corouïutandàm,ut Gen.4 4.V^*i7ï ?
linea fupra Ain notât abeffe à[. Gen. 39. 34: in verfione Samarit. yVîif*"
lineola fupra Ar monet, ÂlephproHe feriptum èffe. Aliquando vero duplex
linea fupraponitur, quam fàtetur Morinû? quid dénotât fe non poffe
conjicere. Obfervat etiam idem alias notas occùrrere,quæ Interrogatio-
nutUjObfecrationis, Exclaraacionis, Irôriiæ,ïndignationis, & c . aliorumq,-
affeduum figna habent, quæ tamen nec in diverus codicibus, née in eodem
codicc conftariter obfervantur, fed modo hat vel alia figUra ufurpantur, 1
modo in totum omittuntur, adeoutde iis nulla certa régula tradi poffit,
ita ut non opus fit plura de iis monerc. Singulos eciâm libros Pencatcu-j
chi in Sediones quafdam valde inrquales diftinguunt, quas ss/JwnP
Katfim vocânt-, J udaicis Parafchis & Sidris multo breviores : nam in
töta Lege nuriierant 9 6 6 , Judæi vero tantum 5 3 Parafcha's, & Sidras
145. Ad fingulorum etiam librorum finem nuhierum Sedionum ap-
ponünt, & in judæorum imitatiônem etiam fingula per totain Legem
vocabula numerafunt, & Levit. 7 poftverf.15. notant dimidium Legte,
in noftro Ms. integro dimidia pars Legis ; quod de
vocàbulis intelligendum ; nam in vecibus quas plene vel aefedive
fçriptas notant Judæi non funt àccurati Samaritani, ,ficuc liée érant
Judæi ante Ma foret has pundorum autores, unde obfefvatur literas
quæ poft pundationerii abeffe debent plerumque in codicibus Samaritanis
relidas e ffé, quia fcilicet ita feribebant ante pundorum inventionem.
Hæc in genere änfibtaffe fufficit dé Pentateuchi tektu Sa-
maritano ^ de Verfionibus ejtfs poftea agèndtim.
i l . Ündé autem vel ex quibus codicibus fuum exemplar delcriplerint
Samaritani, etfi ex fupradidté darum'fit ipfos eadem exemplaria cum
Jildæis ab initio habuiffe, eaque àntiquis literis Hebræis deferipta, unde
««Jofephus Scaliger D e emendat. Temp 1.61 in Notis ad annufii Samariticum
dicit, totidem literis ne ùna quidem minus aut amplius Pentateuchum legere
Samaritanos & tantum abeffe ut aliquod affuerint Pentateucho, ut totideni
literis quot fudai feriptum habeant i fed in hoc viro d o d o ignofeendum,
qui hoc ex àlidrum relatione fcripfic, ipfo ibidem fatente fe Pentateuchum
Samaritanum non Vidiffe. -quem fî éonfuluîffet longe aliter fcripliflet.l
y quidam