Exduftisunicuiqueconftare poteft, quid in hæc editione ânobispræftitumfit,quantumque utilitatis ex la-
boribus hifce expebtare liceat. De opere Regio affirmavit Ben. Ar. Montanus, nullum unqnam ex arte Typographies
tantum tamque infigne beneficium in Remp. Chriftianam collatum fuifle. Quid de noftro dici poilit
aliorum efto judicium, hoc fane res ipfa loquitur, multa in eo orbi Chriftiano publicari, quæ nec in Regiis, nec
in Parifianis, aliifve editionibus habentur,necquicquaminiis haberi, quoad Textum vel verfióncs, quod in noftris
defideratur, imo quod non plerumque majori ex melioribus exemplaribus, methodo aptiori difpofî»
tis, & ad ufum magis accommodatis exhibetur..
Ne quis vero Grammaticas & Lexica fingularum linguarum defideret, quo fruchis uberiorex hoc opere perci-
piatur (licet hæc ad opus Biblicum proprie non pertineänt) Viri quidam docti & linguarum periti, quiin
hac editione operam fidelem nobis præftite-runt, in animo habentaliud volumen edere, in quo prater Grammati-
calia præcepta etiam Linguarum Orientalium qua: in Bibliis noftris occurrunt Lexicon Generale ablolutum, He»
braicæ, Samaritanae, Chaldaicæ, Syriacæ, Arabicæ, Æthiopicæ, Sc Perficæ, iècundum Schindleri methodum in
Pentaglotto fuo, conficere decreverunt, in eorum ufum qui iubfidium ad furoptus perferendos con ferre vel in a,
cujus Specimen luculentum nuperimprefTum ediderunt.
.Multum etiam adjumenti ad Textuum & verfionum intelligentiam adferre poteft Opus aliud quod diu fub pre-
lofuit, poft aliquot menfes proditurum, curis is- fumptibus C o r n e l i i B e e Bibliopole Londinenfis, cut Tit«-
bs, B I B L I O T H E C A C R I T I C O-S ACRA, doltifsimorum turn hujus turn [uperioris feculi virorum, eorum
preefertim quiGracx, Hebroeee, Syriacx reltquarumque Orientalium linguarum peritißimi fitere, in SS.Biblia Amiotationes
Traliatujque Varios complétions. Tota Operis moles innoVemTomos diftributa eft, quorum quinque priores perpetuus S. Muna
fieri, F.Vatabli,S. Caflalionis,Jfi Clariiff. Vrufii, is- B . Grotiiin F. Teftamentum'Amiotationes, cumV.Fagii, A.Uafii,
Fillip. Codurci, F. Forerii, C. 'Èadvelli, Ed. Livelei, is- D.Hoefcbeliifingularibus notis is- commentariis, ad infiar Catena fed
intégras continent,Sequentes duos perpétuée pariter L. Falle, D.Erafmi, F. Fatabii, S. Caftahonis, If. Clam, Fl.Zegen. J.
‘Drtifu is- B . Çrotii, in N.Teflamentum Amiotationes, cumfparfis H. Stephani, J. Scaligeri,If. Cafauboni,Jo£ameronis,Lud.
Capelli, is-particularibus S. Mitnfteri, Jacobi Capelli, is- Sc. Gentils Flotis, ejficiunt. t)uo denique poflremi Libros quamplu-\
rimos atque TraSlatus feorfim antebac editos neque facile comparandos, qm explication S. Scripture mfertire maxime Vififunt j
exvariis Bibliothecis erutos is- inluculentum ordinem redact os completiuntur, Additis Indicibui locupletifiimis.
- Reftät ut paucis enarrem quasnam caufe impulerint, ut temporibus hifee turbulentis, cum Religio Sc literje
Oftracifmum quafi paflæ videantur,opus tot dimcultatibus obfitum âggrederemur, quofna etiam habuimus qui
collatis ftudiis manus auxiliatrices præbuerunt, quofq; Moecenates ac patronos munificos, quorum aufpiciis vel
liberalitate animati feliciores progreflus fecimus. De primo nemo eft qui ignorât quantum Ecclefiæ facies
apud nos mutata fit, ita ut qua nupererat quafi hortus Edenis, jam quafi infaufto fydere afflata, velfævatem-
peftate ab Aquilone exorta, diruta fepe Spinis fit obfita, quarque olim quafi Regina florebat, jam quafi vidua in
pulvere fedens lugeat, filiis fuis plerifque, qui fîcut ftellæ primas magnitudinis lucebant, de ccelo in terram miT
fis , & ab officiis Sacris amotis. Sic enim Supremo rerum arbitra ( cujus judicia nobis inferutabilia
font, fed femper jufta) vifumeftquosdiligit exercere, me continua felicitate virtutes eorum marcejjatent, ut
Specimina illuftriora fidei & padentiæ ederenc, & u t aurum probatum ex ighe puriores exirent. ' Cum itaque
munere publico mihi, inter i'cclejne fllios minimo, ut an tea fungi non liceret, diu mecurh anxièq; cogitaviquomo»
do in tantaanimorum contentione partiumque ftudiis leftist & laceratæ Ecclefiæ ita infervire poflem ut doótis
& piis omnibus gratum, illorüm vero cenfuris qui nobis invicis hasc otia fecerunt haud obnoxium aliquid pro-
ferrem,qu^dverfariorumcalumnias abftergere qui nomina noftra ut improba ejecerunt, & opprobrium ab l-
fraele tollere poffet, cumque omnibus incumbat,quos ad facram militiam evocavit Dóminus, ut contra terra:
filios & tenebrarum potentiam Sacrum Oraculorum fuorum depofitum fartum tedium pro virili tueantur,
nihil magis opportunum mihi videbatur, quam ad Dei Honorem & Ecclefiæ commodum in Sacrorum codi-
cum Textibus Authenticis , una cum verlionibus antiquis ab Ecclefia approbatis, edendisquantum fieri
poffit, puris & incorruptis, operam collocare, præfèrtim cum verbum Divinum ubique fiodie fledlant, torqueant,
& pro arbitrio corrumpant, vel in totum rejiciant, blafphement, & ut literam mortuam exploda'nt impofto»
res nequifiimi. Verba enim S. Hieronymi noftris temporibus apte quadrant, Epift. ad Paulinum, Sola
Scripture ars eft quam pa/sim febi tmnes mendicant. Hanc garrula anus, banc delirus fenex, banc SofUfia roerbo/us,
banc univerfi preefumunt, lacérant, docent antequam difeunt. -Alii adduBofuperciliograndia Verba trutinanturt, inter muliercu-
las defacris rebus philofophantur. Alii difeunt (probpudor !) a faminis quodtvirosdoceant, is- neparum hoc fit, quidam fa.
cilitate <verhorum imp audacia edißerunt dliis quod ipfi non intelligunt. Ariftarchus olim vix feptem fapien'tes in Græcia
invenire potuit, at apud nos (ut verbis utar viri dodli) vix totidem idiotas eft reperire, omnes enim funt dodto-
res, omnes coelitus inftrudli. Nullus eft ex vilifsima fæce plebis fanaticus aut agyrta, qui non fomnia fiia pro ver-
bo Dei venflitat. Apertus enim videtur effe puteus Abylsi ex quo afeendit fumus qui cceium & fteljas robfeuravit
& exierunt Locuftæ cum aculeis, Sedtariorum Sc Hæreticorum numerofa foboles, qui omnes antiquas Hærelès re-
novarunt & plurima opinionum portenta de novo intulerunt ; ex quorum vero caftris .ptodierunt, omnibus- ûo»
tum. Hifunt quiCivitatesjpagos,caftra,domusimplerunt, imo Ecclefias &pulpiraoccuparunt, Sc populum
mifere fedudium ip foveam lècum præcipitant. Sic enim Divins juftitiarplâcuit populum-iiigilatumi plédlere, ut
qui fideles iuos paftores faftidirent, fànam dodlrinàm non fuftinentes, ièd aurihus pnuientes, &>feeiiûdum cupidi-
tates luas multitudinem Dodlorum fibi coacervantes, in manus eorum traderentur, qui fîrb pelle ovina luporum
rapacitaterr».exercent. Veus enim dat p'afiores (ecundummeritaplebisi, ut olim dixitî Sc GregbrïüSs -, His malis- ut pro vi»
rili obfifteremus,populorumque quantum in nobis .eft, fàluti confillerertruS ,.'vifùm eft) Scriptura-rum Tabulas
Authenticas, per ÊcclefiamCatholicam ubique teirarum diffufam, inyerfionibüs & Paraphrafibus fufcexplicatas,
omnique adhibità diligentia elaboratas, de novo excudere, quibus fplendoçe ïuo nativo prodeuntibus, errorüm &
" Hærefiurn
Hærefiurn nebulæ quafi Solis exorientis radiis diflipatæ & fugaià evanefeerent. Ex his arma petenda quibus erro-l
rum hodiernorum monftra confodi, & pullulantia Hydræ capita amputari poffunt ; ex iifdem Sedlariorum impo-|
fturæ & ftrophæ deteguntur, eorumque ora obftmuntur, cum opiniones fuas impias, & feelerata confilia pro
quibus Scripturam quafi clypeum obtendunt, ex Scripturis per univerfam Chrifti Ecclefiam explicatis damnari vi-
deant.Sic bona pro malis rependendo,pàtris coeleftis filios nofmet probare ftudemus,& Magiftrifummi difcipulos
neenon Ecclefiæ Anglicanæ.ut ut jam delpicatæ, monumentum perenne erigere, in omne ævum duraturum quo’
omnibus pateat earn, cum màximis anguftiis premeretur, oraculorum divinbrum & animarum curam non depo-
fiiijle, nec defuifte inter ejus filios qui, etfi azlCaSta Sc tv vlojiu Sc mnm Apl-ptu/a habeantur, ejus aufpiciis j
opus,quo orbi Chriftiano utilius poft Canonem SS.Scripturæ confignatum nullum evulgatum (ab’fît invidia ver-
bo) elaboràrunt.
Etfi vero mülti funt, quos ad hoc onus fuftinendum me multo paratiores efle fateor, cum tamen à nemine tenta-
:um viderem, omnes cogitationes defixas habui,ut in eo aliquid præftarem; quæ vero in me, defueruntdodtrinæ Sc
ingenii adminicula,labore improbo ftudiifq; indefeflis compenfare decrevi.Editiones itaq;Bibliorum celeberrimas
intiquas &recentiorespervolvi,verfionesveteres variarum Linguarum infpexi,Bibliothecas perluftravi, Ex-
:mplariaoptima impreffa cum MSS. editionefque tum inter fe turn cum nuperrima Parifiana conmli quid in
lîngulis præftitum fit , quid in omnibus deficiat animadverti. Cumq; Editiones Regia & Parifiana quæ inter cx-
:eras fplendent.tottantifque voluminibus confient, ut moleftiam leflori créaient eas evolvendo, cariufq. venirent
ita ut non nifî divitum Mufeis dicatæ'viderentur, præferrim Parifiana, quæ Bibliothecæ médiôcris fumptus ferc
æquat; in omnibus etiam multa defiderari, plurima utilia haftenus inedita adjici, omniaquein ordinem meli-
orem redigi pofTe perfpicerem, omnibus diuperpehfis, tandem Hypotypofin novæ editionis delineavi cum fin-
Julisejus parobus, totiufq; ftruéturæ ordine Sc Symmetria, quam cum Specimine textuum Sc verfionum,ad eun»
Jem fere modum quo inBibliis noftris exhibentur,difpofitorum,ut doétorum judicia exquirerem,Typis mandavi.
Cum primum exemplaria publica(Tem,magno omnium applanfu excepta, inceptum miris præconiis omnes cet
lebrant, in magnum Ecclefiæ commodum ceffurum prædicant, at quomodo hoc grande opüs,quod vel Croefi thé-
faurosexhauriret,inefFeilumdeducipoffit, dubitarünt multi, imo his temporibus vix fperandum fentiebant
arm qui auxiliari vellent, diteptis facultatibus nihil auc pàrum çonferre poflent, qui verb ex aliorum fpoliis divi-
tes evafere,rnftar Gallionis, quæ Religionem vel literas lpeftant parum curaient. Novi etiam quanto fe periculo
exponunt, qui in publicum prodeunt, præfèrtim qui negocium adeo arduum & difficile moliuntur, unde malunt
plerique intusfibicanere& Mufîs,ut filendofapientes-videantur, quam inpalæftram fedare, Ubi fæpè (utin-|
quit Comicus) cum exiftimationis jaclura deludatur. Animum tamen non defpondi,- fed Deo, in cujus honorem ;
& Ecclefiæ bonum bmnia noftra ftudia coliimare drbcnr, confiliis, nullum non movebam lapidem, ut quod ani-i
mo conceperam,perficerem. Primo itaque inter alios eruditidhe âc judicioclaroS, Reveréridiff. quorundam Ec-|
clefîæprocerum,Dominorum&fautorummeorum''inperpetuum colendoriim, fèntentiaS humiliter rogavi vi?.j
Guilielmi Epifcopi Londinenfis, Matthæi Elienfis, Briani Sarisburienfis, Jbhannis Roffenfis, Thomæ Lincolnf
enfis, tî naxitei-rv, & Radulphi Exonienfis, virorutn dignitate, doilrina, conftantia, omnibufque virtutibus con J
fpicuorum, qui confilium meum calculis fuis approbarunt. Quorum fuffragiis,qfiafi Ajacis dypeo, contra invido-l
rum tela munitus Sc. animatüs, ad alia animumapplicui, Sc dum de pecuniis, quæ operis totius nervus, fine qui-
bus omnes conatus irriti, multutn deliberarem, tandem hune modum exeogitavi, ut qui nummos fuppeditarent !
pleraque exemplaria imprimenda inter fè partirentur, undeaffiduis meipfius aliorumque laboribus, pecunias quæ!
ad fumptus perferendos fufficerent (fiomnes fidem liberafient) à variis fub Chirographo promiflas procüravi,
multi enim aureos montes promifèrunt,unde ad opus arduum fufcipièndum induxerunt,quine obolum fôlverunt!|
Nolui vero ut facer Thefaurus in manus mlas, fed in viri fpedlatæ fidei &affluentis foftiinæ,Gulielmi Humblei
armigeiT, civis Londinenfis, concrederetur, qui ut communis Oeconomus, fümma fidelitate omniâ adminiftra-
vit juftamq; rationem reddidit. Utque riegotium hoc plurjum doélbrum confehfu comprobatum feliciiis procede-j
ret,necinvidorum calumniàspertime||ret,intefalios quôldam dignitate, eruditione,Linguarumperitia^ acpro-|
bitate præftantes felegi, quorum-confilia cum opus effet, efflagitarem, quibus etiam quid irt Operis prbgreflu ne-
ceffarium videretur, exponerem& probarem: Inter quos primas merito tenet Primas ille Reverendiff. Hyber-
nic, Jacobus Uffetius Aro'ftiépifc. Armaçhanus, i pàuaàbmi cüf inter alias virtütes hæc propria laiis erat nilpro-
priam habcrc, fed ex dfuia bonicate omnia in Reip. Litèrariæ bonum commuriibare, qui êx iriftrudiiffimà fua Bibliotheca
libros plurimos MSS.& impreftos variorum Idiomatum nobis libenfer commbdâvit, confiliumq;fuum;
quand» i p fu tu co n v c n i r cm, libenter impertivit, quo inmultis me adjutiiin profiteer, fiaud inique tamen tulit,
quberatani»nicandore,fi'iirqùibuldamdifrenfum libéré profiteriir. Idem pfficiûm præftîterfiht viri Réverendi]
«Infiutn honorandi, GuilielnhisEuIlerus Deeanus DühelmenfîS! ’ Ijflbertus Shéldoniis Regiæ Maje-
ftattafacroconslavi.BruHu'sRÿvefius DecanusGieiftrenfis,RbberttffSàühdétfôfatfs S.Théoldgiæprèfeflbr Re-
gnisOxonbRichardus Steïrtüs Magifter Colîegii Jefu Cantab. Samuel BÆéftV,'EicMftCatheUrffis CMituarien-
hs Præbendarius, Henricus Hammondus, Ædis GhriftiOxon. Cahbmcus,Hcn.FeaInti'fCbll.fan£l-æ & individi
ïrinit. Cantabi SôciUs, Sadræ Theolo'Sæ_Doaores&Regi CàrbIo'4 l2ci:'i^?! plirfCapellafifHerbertusThbrnh
leurs ejufdem Coll. S. Triait. Cant. Socius, Linguarurn1 ificntia cclcbri.s,Johannes johrifoniis Sacietati Jurif
pentorum TemplariorUtii a Concionrhus, Rich. Drakusj S.T. Baccal. olim; A ni x P e m h r o Ri a ri æC a htab. fociiis
tahamus WheelocusLingu^ Arabicænuper Profeftor Cahtabiqüi in ipfo'operis llminefmilriàtttlæmorte inOa
is erfrptus en, Edwardüis Foboékiiis Lïngùæ Hebr. & fArab. ProFcifor Ovon. cclebcrrimhs, Johânriies Gïaviu!
oiim Lingn* Arab. Prbfeffot Oxon. & Thomas Smithus S .T.B. Coll. CKrifti Canrab. Linguarum Orientaliüir
callentiflimus, quibus aliifquë omnibus qui IaboreS rioftroS ahïimis bërievolis profecutî lrint, gratitudinis vin-
eu o mecuni omnes qui aliquid utilitatis ex hac editione percepturi funt obftriSIi tenentur. Ex horum numercr
_____ _____ _____ __________ . qüofdaii i