ifimi vix fe extricate polfunt, Chronologoiuni tarnen vulgus nullo negotio fe expcdit, qui ablurdiflima quæque
fingere malunt, quam ignorantiam fuam in rebus obfcuriffimis profited. Hunc inter innumeros felegi, ut qui
ex claris plerumque & certis fundamentis calculos fuos demonllrat, 6c paucis Tabulis methodice compofitis 8c
dilucidc explicatif, rcm totem compleCtitur, de qüa magna Volumina ab aliis confcripta flint, cc licet in an-
nis'ä Diluvio ad Abrahamum juxta computum vulgarem, difficultates plané infuperabiles occurrere videantur, de
quibus quædam diximus ad finem Proleg. 9. in reliquis tarnen veritatem propius attigiffe videtur quam ullus eo:
rum quo's mihi videre contigit. ' .
2. Defcriptionem brevem terræ fanélæ cum Tabula ejus Chorographica ex diverfis auftoribus expreffa, in qua
etiam brevis veteris Syria; delineatio. Cumque plerique in Tabulis fuis Adrichomium fequantur apud quern
multa erronce defcribuntur, obfervationes quafdam virorum doaiffimorum in quibus vulgi errores deteguntur
adjunximus. Quia autem fculptor manum ad Tabulam admoverat antequam omnes fchedas acceperam, non po-
tui emendationes in earn inferere, unde confultius viliim ell animadverfiones feorfim una cum Tabula exprime-
I re, & omnia leitoris judicio fubjicere.
3. Tabulam etiam exfculpi fecimus Hierofolymæ veteris fecundum Villalpandi exemplar,qui omnium accura-’
tillime illam vifus eft delineafle.
4. Libellum etiam elegantilfimum ejuldem D. Capelli antehac non editum, quern mihi peramice miferat, ut in
! hocnoftro opere ptodiret, impr-imendum curavi, Trijagan nuncupatum, in quo triplex Templi Hierololymitani
! delineatio una ex fcripturis juxta mentem Villalpandi & defcriptionem ab eo faaam; altera ex Jofephi mente ;
! tertia ex Judæorum in Talmude defcriptione & juxta menfurasiftic traditas; in quibus quicquid in magnis illis
j Villalpandi Tomis de Templo occurrunt in Epitomen contraxit,errorefque quofdam correxit, & quæ apud Jofephum
vel Talmudicos extant collegit & explicavit : defcriptionem etiam Templi quam omnium confenlii accura- |
I tillime & locupletilsiroe confecit idem Villalpandus, fummus in hifce artifex, fecundum ejus exemplaria figuris
j æneis in fex Tabulas redegimus, præter aliam fecundum Jofephum Sc Talmudiftas paulo aliter defcriptam, j
de qua nihil in Villalpando. j
5. His anneétimusvariorumautorumtraélatus utiliftimos,EdwardiBreerewood, IacobiTyrini,«ÿ-ir. devete-
rumnummis,Hebræis,Græcis, Latinis, Sc de ponderibus & menfuris (quibus quædam de variisficlorumfiguris
eorumque explicatione ex piopriis oblcrvationibus adject nans ) De Idiotifmis etiam præcipuis Sc proi
prietatibus Scripturæ peculiaribus.
j 6, Præter hæc,Prolegomena fequentia,quæ inter negotia innumera,quibus in hoc opere concinanndo quotidie
! diftraélus fum, h’oris fuccifivis confeci. f f De Linguarum natura, origine, numéro, mutatione &ufu. 2. De j
j Charaéteribus eorumque inventione & ufu admirabili &diverficate inLinguis præcipuis-. Ubi etiam præcipuas
j Charaéterum figuras per orbem hodie in ufu exfculpendas curavimus. 3, De Lingua Hebraica, ejus anti. |
j quitate, confcrvatione, mutatione, præftantia & ufu. 4. De Bibliorum editionibus præcipuis. 5. Depræci- j puis verfionibûs. 6. De variant!bus Scripturæ leftionibus. 7. De Textuum Originalium integritate , & au-
âoritâte. 8. De Mafora, Keri & Ketib, variis leâionibus Orientalium 8c Occidentalium, Ben Afcher & Ben j
Naphtali, & de Cabala. 9. De verfionibûs Græcis, præcipue LXXII Interpreturn. 10. De verlîonc Vulgata L a - ‘
tina. 11. De Pentateucho Samaritano, ejufque verfionibûs. 12. De Lingua Chaldaica & verfionibûs Chal-
daicis. 13. De Lingua Syriaca & verfionibûs Syrians. 14. De Lingua Arabica,1 8c verfionibûs Arabicis. 15.De
Linnua Æthiopica & verfionibûs Æthiopicis. 16. De Lingua Perfica & verfionibûs Perficis. Hæc primo
Tomo præmitcendaduximus.quæ quemnamufum præftare poffint, aliis judicandum relinquo. In iis fi quis ver-
borum elegantiam Sclplcndorem defiderat, Iciat quod in iftiulmodi Omari res ipja <vetat, contenta doceri. Si quædam
leviora videantur, ut ad Grammaticos & Criticos ipeélantia, cogitet parva non elle fine quibus magna conftare
1 alias non poffunc, nec hæc ita pure Grammaticalia eflë qiiinin T heologia ufum habeant. Adferant alii meliora,
mihi bilem non movebunt ; imo gratias rependam.
Quæ in ultimb Tomo habemus Sacrarum literarum & linguarum ftudiofîs multum adjumenti allatura judica-
I runt viri doélrina & judicio præftantes, quorum catalogum anneétimus.
1. Quod ad Veteris Tell. Textum Hebraicurrl attinet, variarum leétionum, quæ fub nomine Keri&Ketib ve- I niuttt, exoptimis, editionibus & exemplaribus,Veneta^legia, Interlineari, Plantini, MUnfteri, Stephani, &c. duplicem
Catalogum confecimus,unumn^viM five artificialem, fecundum varias earum clafles, five ordines, unde
dilcrepantiarum origo deduci polfit, in quo ClarilT.Capellum præeuntem habuimus : alterumfecundum ordinem
librorum, capitum&verfuumBiblicorum, quo lingulas lector facilius invenire poflit, ex quibus liquet hanc
noftram edirionem omnium fere aliarum vicem lùpplere polie. His addendas duximus Orientalium &
Occidentalium Judæorum leétiones diferepantes quarum pleræque in edit. Venet. & Bafil, habentur, lectio-
nes etiam quæ inter Ben Afcher 8c Ben Naphtali nobiles duos Maforethas intereedunti qui codices fuos
magno labore & ixciCdçc confecerunt circa anpum Chrifti 1200. ut elfent inftar lapidis Lydiiad quem alii
libres fuos probarent & corrigèrent ; unde Judæi Orientales leétiones Ben Naphtali, Occidentales Ben Afcher
fequuntur : has etiam quæ antehac imperfeétæ extiterant, locis cap. & verf. non adfcriptis, quæ hic adduntur, ex
MS. antiquo perficere conati fumus, quibus Seétionum legis, & Haph^rarum fiveleftionum Propheticarum in-
diculum adjecimus.
2. Quod ad textum Græcum N.Teft. attinet, præter librorum «poUai*, Canones Eufebianos,& numerum
de quibus fupra,collegerat RobertusStephanus ex XVI.exemplaribusantiquisdifcrepantés leétiones quas in editionibus
fuis majoribus excudit-Collegerat etiam Rever.UlTerius,ex aliis librisXVI.MSS.antiquifsimis,ex Academiis
utrilque & alibi conquifitis, locavariantia quæ nobis benigne communicavit. Exemplaria aliaXVl. contulerat,
Marchio Valefius Fraxardustquorum orfto habuit ex Bibliotheca Laurentiana Regis Hifpaniarum, reliqua ex aliis
locus,
locis, ex quibus licet loca tantum iri quibus vetuftâ illaMSS. 'éum Vulgâta Lâtinâêônverierurit,&àGræciscôdi-
cibusimprelfisdifereparunt,annotaverit, (quæpofteapublicâvit Lud. delàCcrda) digna tarnen jlidicavifitrë-
liquis adjungerentur. Hæc omnia cum aliis quibufdam quæ comparaveram, quæque feorfim màgnurti ledtori tædium
facelferent, in unum corpus digelfimüs, ut quid in fingulis notatu dignum fit, ledtor uno alpeéln percipere
pollit.Quibus omnibus Lücæ Brugenfis viri doililfimi,& in antiquis codicibus Conferendis exercitatillimi,libellum
de Evangeliorum Græcis varietatibus feorfim excudimus. Quumq; inter alios vir fummus D. Hugo Grotius
0 Bto/fvûmsy dodtrina multifaria, judiçioque limatoemineat, ex Annetatisejus in univerlàm Scripturam, quæ dele-
dlionibus variis occurrunt, cum ejuldem de fingulis judicio, opera viri Doâifl. excerpfimüs, in quibus etiam do-
dliflîmi &exercitatifsimi, modo àpræjudicio liberifint, quædam ledtu digna invenire pofsint.
3. Ut inTextibusprimævisfic in Verfionibûs fingulis multa congefsimus,utex Catalogo fequenti patebit.
1. Quod ad Græcam LXX verfionem, omnium antiquiflimam & celeberrimam, attinet, colladonem inter orii-
nia exemplaria antiqua quæ comparari poterant,& inter præcipuas editiones imprefias inftituimus,quibus tu m ë-
ditiones hodiernæ confirmari contra neoterieorum, calumnias,tumquæadhucreftant<iça\/t<tra,ex nac collationè
emendari pofiint. lu quem finem 1. Exhibemus Scholiaftæ nobilis Flaminii Nobilii notas dodtifsimas ad editio-
nem Romanam concinnatas, in quibus ex omnium veterum feriptis & monumentis,Græcis, Latinis,Hebraicis,
Samaritanis, Syriacis, Chaldæis,«ÿ-c. thefaurum inæftimabilem collegit,quo textus Hebræus & Græcus confirmari
Sc illuftrarjjVel cum in Græcum mendæ irrepferunt reftitui poßint; cujus Annotationibus alia quædam ex Scho- I
liis Romanis àNobilio prætermifTa, vel Latine tantum exprefia, & quædam ex Fragments veterum Interpretum
apud Joh. Drufium, aliifque, luis locis inferuimus. 1. Patricii Junii nuper Regii Bibliothecarii annotationeS do-
ftifsimas, quas adeditionem exemplaris Àlexandrini paraverat, in quibus Textum Alexand. cum Hebræo, Chal-
dæo, reliquilque editionibus Græcis & antiquomm lcriptis confert. 3. Andreæ Mafii notas in librum Jofiiæcum
Afterilcis, Obelis,Lemni(cis,&Hypolemnifcis,quibus librum iftumintegritati fuæreftituit, ex MS. Syriaco
annis abhinc mille exarato& exipfis Origcnis Hcxaplis quæ h lexandriæ extiterunt, delcripto. 4. Collationem
textus Vaticani per Eiàiam cum vetuftifsimo codice MS. Catdinalis Rupifucaldiani, qui 8cMatchali dicitur
quem Curterius cum Procopii commentariis in Efaiam edidit,qui codex deicriptus erat ex Abbatis Apollinarii ex-
emplari, qui fuumdefcriplèrat ex Hexaplis Origenis manu exaratis, in quo etiam dilcrepantiæ Aquilæ, Theodo-
tionis &Symmachi,necnoneditionum, Eufebianx, Luciani 8c Hefychiiannôrantur, 5. Collationem fimilemper
librum Genefiscum codiceD. Roberti Cotton admirandæ antiquitatis, quem omnium quæ extant vetuftifsi-
mumjudicarunt viri in antiquis feriptis verlàtifsimi. <5 . Libres Chronic, collatos cum vetutiftïmo codice MS.
in Bibliotheca publica Cantab, qui quondam erat Theodori Arcbiepilcopi Cantuarienfis, anno 668. 7. Textus
Romani perProphetas minores collationem cum codiceMS.Cardinalis Barberini,quemRomæ nuper contulit vir
doclus in quo obeli,afterifci,te"c. dilcrepantiæ etiam aliarum verfionü, & edit Eufebii,Luciani,Hefychii,quibufdi
etiam ex ipfis Bexaplis deferiptis juxta ordinem ab Origene fervatum.8.Cumq;omnibus ad manum non fint edi ■
tiohes Græcæ hodiernæ, quæ ab ea quam lècuti fumus Romana aliquando diferepant, Editionem Venecam Aldi-
nam quaaomnium prima erattypis impreffa , Sc à qua omnes editiones Germanicæ promanarunt, & Complut,
quæ in Regiis Bibliis Sc nuperis Parifianisimprimitur, cum Romana contulimus, ut & cum MS. Col. Univer-
fit. Oxon. Oélateucho, & Cyrillo Alexandr. per Prophetas minores, omnefq; dilcrepantias annotavimus, ita uc
cum unica hac noftraeditione omnes fere alite exhibeantur, quas ad libitum quifq; confulcrepoteft.
2. In Vulgatam Latinam notas Theologorum Lovanienfium, in quibus verltonem hanc confèrent cum aliis
Codicibus MSS. Latinis, & cum Textu, Hebræo, Græco, Chàld. Syr, 8cc. necnon cum Patrum antiquorum Lati-
norumferiptis,Tertul. Cyprian.Hieran. Auguft. Greg. &aliorum.
g.Textum Samarit. cum Hebr. contulimus, omnefq; dilcrepantias annotavimus,partim propriis laboribus partim
aliorum,quorum nomina ante ipfas appofuimus.Etiam & Grxc.rfrf l verfionem ubi cumTextu Samarit.convenir,
utrumq; vero ab Hebræo diferepat, adjunximus : Necnon obfervationes varias Samarit. à viro dbdlilf.colle-
6tas, ad Textus & verfionis Samarit. illuftrationem, & ad Linguæ naturam, ac Grammatices rationem,fpedtantia.
4. Cumque Chaldaica Buxtorfii Paraphrafis quam fequimur, inmultisabillaineditioneRegiadilcrepet inter
utralque collationem fecimus, in qua viri DodtilT.ftudiis turn dilcrepantes leâiones, tum oblèrvationes eru-
ditas Ledlor inveniec.
ç. Syriaca etiam exemplaria MSS. tumUlferianum turn Pocockianum per return Vetus Teftam. alterumque
UlTerianum, Pentateuchum tantum compleétens,necnon Cantabrigienlè Prophetarum, & librorum Apocrypho-
rum,cum exemplari Parifienfi contulit virDoélilf- cujus collationes & notas etiam hic exhibemus. idem etiam
fecimus in N. Tell. Syr. ubi turn quas collegit Martinus Troftius,tum alias qualdam nuper colleétas adjecimus.
6. In Arabica idem præftitum quoad Pentateuchum,’ cujus exemplar Parifienfe ciim verfione R. Saadiæ tam
MS. quam quæinBibliisConftantinopolitanisextat,confertur,&dilcrepantiæomnes Audio viri Linguarum
peritifsimi, accurate notantur.
7. Æthiopici Plàlterii exemplaria impreffa cumMS. Pocockiano diligenter contulit vir Dodtiff.qui etiam an-
notaciones Sc obfervationes in Plalterium, Cant. & Nov. Tell. Æthiopicum cum aliis ad linguam /Éthiopicara
Ipedtantibus, 8c ad TeXtum illuftrandum utilibus collegit, quæ hic in publicum prödeu nt.
8. Obfervationes etiam doclifsimas in Perfica Evangelia, ut 8c in Tawofi Pentateuchum Perficum elaboravit,
& mihi mißt vir Dodilf quas luce dignas judicavi.
9. Hifce de Textibus Sc Vërfîonibus adjunximus, explicationem nominum propriorum, Hebr. Chald. Sc Græc,
quæ in quibuldamaliis editionibus habentur, at non in Parifiana, in noftra tarnen in multis emendatiorem-
10. Tandem Indicem rerum Sc fententiarum per totam Scripturam fecundum Librorum, Capicumj Sc verficu-'
lorum ordinem adjecimus, quo Colophonem operi laboriofo appofuimus.
.. C ‘ Es