______ A L
De Mafora, iQri Ür Ketib, &c.
vel Judaess quofdam antiquiores, qui ex textu per Cabalam alios fen
fus,myfticos feil. praeter literalem hauferc, has literas iftö mo'do feri-
pfiffe: quas pofteriores ab Efdra profeftas efle, ftulte fibi perfuaferunt.
Catalogus .literarum majufeularum & minufeularum fequitur.
H in Adam E H R i . Ghron. i . i . Ö bis occürrit, in prover..
in m U R -D in principio. G enef. /,ia. Pro. i . i . & in C 3’©,7©
} ' 'I * „ i i ... J- 1 Abnepotes. G en. 50. 23.
m n 7Jnm & radttur. Lev. 3 ter occurrit,in 3X f^ rVÄ».r.Ex. 34.
1 ! l'4 \A um,. Deut. 6. 4. SSI Ä W & f f iS . P*? 7 . Orientales non Nun,fed Lamed
1 n i i T 7i i a» Domino. Deut, * - ■ -
pro majufeula ponunt, & in
{ t a s c o Caufam Mr»w.Num.27.5.
D geminum, in *)1D fumma. Ec-
clef. 12. 13. & in DPH1 & ß .
lere fecit. Num. 13. 30.
y* in yo© andi. Deut. 6. 4.
2 geminum, in NTISnBUO f um_
ma aurora. Dan. 6 . 20. & in
^ ’ ö y rO I & i „ /erotinando.
Gen. 30. 42.
* in /peculatores ejus. Ef.
56. IO.
P in !p nidus, pfal. 84. 4.
"* ' ISPS alius. Ex. 34. 14.'
32. 6. ;
L geminum, in p n j venter.Lcvit. 11 .
42. ubi mediam banc lireram elfe
volunt Pentateuchi, & in KhVi
Efth. 9. 9.
3 in recordamini. Mal. 3. 22.
n in " lin candidat». Efth. 1 , 6.
© geminum, in 1©3 © virga ejus.
Job. 9. 34. & in 31® bonus.
Ecclef. 7. 1.
1 in ^13’ magnificetur. Numer.'
14. 17 .
DinHJDI & furculus.Vfalf 80 .16 .
7 bfc occurrit, in tSfftOn & V) in T O Cmnmm. Cant7 ' i . i .
disjecit w t. Deut. 29. 26. & n etiam geminum, in Q ’ü n
in n«©7 n i (ÿ- lactrta. Levit. refer. Deut. 18. 13 . & in
1 1 . 30. 3 inDni g?. ƒ cripfit. Efth. 9.20.
Literas etiam minufculas annotarunt, reliquis minores, ad numerum
3 3. per (îngutas literas Alphabeti. Quxdum tamen funt triplices, una quadruplex
: de quibus idem dicendum, quod de ma jufculii, in quibufdam libris
non exprimi ; in aliis plures vel pauciores, ut videre eft apud Buxt.
in Tibériade, qui quafdam ab Elia in Mafora omifsas fupplevit. Significant
vero in . genere e x mente Rabbinorum, rei de qua agitur, diminutions
vel contempt urn : Sc ex eodem fonte profluxerunt, quo majuf-
culx. Earum etiam mentio fit in Talmud tra d , de feribis ; recenfentur
initio Levitici, & initio Mafora; magnx.
K minufculum, eft in H lp 1! <ÿ* 3 quater invenitur, in iy 3 vaganclamavit.
Lev. I . I. Myiteria
Rabbinica hujus Sc reliquorum,
vid. apud Buxtorf.
3 in 3 *"1, do. PrOV. 30. 15.
3 in © ’31 tÿ* gltba. Job. 7. 5.
dénotât minutas pulveris partes,
tur. Thren. 4. 14. In Eft. 44.
14 , p » oruus. Jer. 39. 13. in
i 3101231 & Nebufchazban. Sc
P ro . ld . 28. In |373 fu/urro.
In tribus ultimis Nun finales font
minufcular.
quas corpus póft mortem re- D duplex. N th . 1 . 3. in !“"1S 1D2
• digitur. in tempefiate, 8c Pfalm. 27. 5.
"1 in Homo. PrOv. 28. 17 . in ï“ OD3 In tabernaculo /no.
f i j n D 8 "12TD quando creata /unt V in JW ? ad pervertendum. Thr.
iüa. Gen. , J 3- 36.
1 eft geminum, in D ’TO />**. Num. 9 prius in RTBT9®3 in /umma
2 5 .12 . dein in 8!©v invanum. aurora. Dan. 6.20.
Pfal. 24. 4. 2 duplex. Jer. 1 4 . 3. HHIXI
1 in » n n Efth. 9- 9- clamor. Sc Job. 16 . 14. V"19
n \ n 'JH nitidus. Job. 33. 9. ruptura.
8 duplex, in iy 3© demer/a /unt p bis occurrit. G en. 2 7 .4 7 .in ’HXp
Thren. 2. 4. & in o m n © l & t t^ t & Ex J2i 25> f in ’O p i
mundi eritis. Num. 31 . 24. inter adver/arios eorum.
1 in ’©n oblitus es. Deut. 32 .18. "1 bis etianf occurrit. E x. 2 3 .1 9 . Sc
3 in n r r a T l & ad defiendum
earn. Genef. 23. 2.
7 in HIT non. T h ren. 1 . 12.
O triplex, .in n i p l Q aduftio, Le-
I vit. 6. 9» In C 3’*100 primum
, !rebelles. Dêut. ,31. 27. & in
P r o l e g . V U iJ
legendum cum Nun finali . De his quadam diximus Proleg. deai,
tiquis literis Hcbraicis: quo led o rem , qui plura defiderat, remitting
Notarunt etiam literam mediam cujufque libri, Sc libri cujufque JiteJ
omnes, ut ex reliquiis quibufdam iftiufmodi Mafora adhuc fervatiscollirjj
tor. Nam Levit. i 1 .4 2 . ad V au in voce PH3 notat Mafora, literam Vaw I
else literam mediam legis .• quod etiam notatur in Talm. lib. Kiddufchjnj !
cap. 1 . Sic Pfal. 8 0 .14 . In T y ’D ex /ylva, litera A in notatur efse
dia libri Pfalmorum, u t& legitur in Talm. eodem loco. Literas ctiaj
fingulorum librorum numerarunt. In fine Genef. poft verfculorum m
merum addunt numerum literarum iftius libri efse, 4395. quod 'tamen, me!
nente D . Buxt. intelligendum eft de ultima fedione iftius libri, non de totol I
libro. Elias Lev. P r i f . 3. dicit, literas totius Legis efse, 600045. & literal i
primx fedionis efse, 19 15. quemcalculum tamen falfum efse, iTionet idenji
Buxtorf. qui putat efse ultra 5000. Ita fecerunt in reliquis libris, licet J
Mafora hodierna iliorum calculi non extent :nam hand dimidia eft pars Mj.
fora?, quam in Bibliis impreflis habemus.
8. Numerarunt etiapi,quoties liters 5 . finales,quas vocant, in toto Vet I
Teft. occurrunt. Notarunt C aph finale inveniri vicibus 10981, Mem finaleP
24973» Nun 8 719 , P e i p j j , Tzade 4872. Summa totalis eft 51520. HafJ
dem literas intermedias etiam adcalculum revocarunt. Caph 37272. Meml!
52805, Nun 32977, Pc 20750, Tfade 16950 vicibus reperiri. In to. !
to 160754. Numerarunt etiam quoties fingulx Alphabet! litera? per toll turn V . Teft. reperiuntur. Quod ex carmine de hoc compofiro pier Saadi,
am Gaon, qui Babylone floruit poft annum Chrifti 900. & V et. Teft. J
Hebrso in Arabicum tranftulit, conftat .- quod ex Elia proponit Buxt.c.18
Comment. Mafor. Singularum vero literarum fummam, Tabula fequens
declarat.
. 42377. 1 .
3 38218.
1 29537-
T 32J 30.
n 47554-
76922.
1 22867.
a n o i l .
1 6642O.
2 48253-
Z 4 , s , z-
0 l l T f l -
3 4I6 96.
D 13580.
* 20175.
S 22725.
It 21882.
P 22972.
3 22147.
32148.
Summa totalis
815280. j
34. 26. ’1133 H^^principium
primitiarum: fed Mafora parva
non exprimit, ad quern locum
refèrri debeat, & Mafora fina-
lis aliud fubftituit. In Efth. 9 .9 .
in Hn©079
D’h in ü l (ÿ. mundavi cos. Neb. © in Efth. 9. 7 . In W T lJ lins
I 13. 30^ H jn Efth. 9. 9. in HT1©0 7 S
6. Tertio notarunt literas quafdam fufpenfas, &unam, fcil. 3 in ye r -
fam. Sufpenfa? notanturin Mafora ad Judic. 18 .30 . & Pfal. 8 0 .1 4 . Nun
fufpenfum eftjudic. r 8 .3 o . in n © IQ Menaffes. Ain in 3 loris Pfal. 80.
14. 7y ’Q ex fytva. Job. 38. 13 . in D ’y©*l improbi , & v . 15.
D ’yWTQ ab improbis. Nun vero inverfum efTe in novem locis , notat
Mafora. Num. 10. 35. ScPfal.‘x o 7 .23- Loca funt, Num. 10 .3 5 . yDJ3
injtrofici/cendo i ubi Non inverfum eft, u tinnuatur, fic retrorfum agendos
efle omnes hoftes Ifraelis. Quis bic non miretur acumen Rabbinicum ? Imo
quis non indignetur talia ad lacros feri ptores referri? Num. 1 1 .1 . ü ’JÏNnOD
quaritantes. Rdiqua furttin Pfal. 107. ubi tamen,Nun inverfum non cerni-
tur in ceitu, fed figura Nun inverfi ponitur in marg. in Bibl. Venetis. Pri?
mura eft v . 23. - n i 1! « ! *» Navibus. 2. v . 24. VnwTBJI ^ mirabilia
ejus. 3 * v . . 24. in quo nullum eft Nun ; unde Mafora hoc loco mendofa eft.
4. v .2 6 . D ©93 anima ipfor urn. 5. W J ’ I & vagantur. v . 27. 6 .&
V» 28. in q u o tamen nullum Nun invenitur. 7 . verf. 40. CD'3 H I principes.
His quidam addunt Nun in Gen. i l . ult. de quo nihil apud
Buxtorf. Tamen Rabbi. Salom. in explicatione legis. & R . Bêchai not
a n t ,Nun inverfum feribi debere, Sc Mafora notat ad marginem
rTDMM jin n inver/um : in nullis tamen libris MSS. vel impreflis, inver-
fionis iftius ex tat véftigium.
7 . Quarto notarunt literas Mem & Nun, in quibufdam locisirregula-
ter feribi, fcil. Mem daufom in medio di&ionis, Ef. 9. -v. 7. n^ 7D7
Mem apertumin fin eN di. ■ 2.13. OH. ,Nun etiam medium feribitur in
ùne voeis. Job. 58; 1 . 7 « ex. Sc in ;quibufdam librisKeri marginale monet
Hos vero literarum numéros collegit Saadias ex Maforæ fehedis, qùï
tunc extabant, nobis vero ignota? funt ; & fortafse fidclius & mul-j
to certius in Mafora, quam in Saadix rythmis exprimebantur. UniJ
cuiqne vero literx verfum Biblicum fubjungit,qui eundem numerum, queml
literis prius exprefserat, vocibus integris defignaret. A n vero hie nuJ1
merus bene fubduftus fit,a multis (idque non fine caufa,) dubitatur. Schick. .1
inBechinhap. p. 47. fupputationcm quandam conjeduralem inflituit, per
paginam unam vel alteram : unde numerum multo majorem efse conjicit
Certe fi vera fit E lix fupputatio, qui ultra 60000. in folo Pentateuchocol-
lig it, numerus multo major exurget per omnes libros Vet. Teftamenti. Su*
« fpicatur itaque Schickardus, literas tantum qux in Prophctis et Hagiograpliis
I continentur, fub hoc calculo comprehendi; cui fi aadantur literx in Pen.
j tateucho, fcil. 600045. exurget numerus, 1415325. Aliihanc viamten-
tarant. Primo literas unius paginx numerarunt,quas per paginaram numéraux
per tota Biblia multiplicant : unde numerum, 1200000. literarum in
toto Ver. Teft. collegerant. Quifham vero fit numerus certus & exadus,
nemo adhuc ( quod feiamj demonitravit : nec videtur, moraliter loquendo,
poflibile efse ealculum exarium conficere, cum vix poffibile fit librum aU- i
quern ita e xaâ e correrium invenire, in quo literarum quarandam mendij
non reperiantur .* literx etiam multx ita fibi fimiles funt, ut facile poflitj
calculator unam pro alia legere, fi nullus efcet error in ipfo codice : unde
calculus necefsario falfus confia tur. Nec video, quomodo ad textus facri
integritacem confervandam labor hie inutilis infervit, utpoßea oftende-1
mus.
9. Judxos imitati font Arabes , aliique Muhammedani in Alcorano
fuO} idque: non tantum in punftatione, & variarum ledionum coUeftio-l
ne, fed etiam in verfuum, didionum, & literarum calculo conficiendo:;
quem teftatur C L Hottingerus Thef. Philol. lib. 1. cap. 3. fed . 4 . in MS. I
quodam Arabico fe invenxfle, in quo numerantur verfusin Alcorano. Ini
exemplari Medinenfi p riori, 6000. InMedinenfi altero, 6216. InMec-l
cenfi,92i9. In Cufenil,6236. In Bozorenfi,62i6. In Syriaco vel Schani-j
enfi,6226.Literarum numerus, 323015- Nec defuerant inter Chriflianos,|
qm non tantum sty«e numerarunt in Nov. Teft. ad finem cujufque libri,
quorum diftindio utiliffima fu it } fed & verfus & literas hbromm !
quorundam Ve t. Teftamenti, ut in MSS. Syriaris quibufdam invenircus» {
de quibus alibi.
10. Circa vocales, caramque pundationem, & accentuum notas, ma-1
gnam eamque utilifsimam operam navarunt Maforethx. Idque primo in
pundorum inventione: quibus textum non pro arbitrio, fed kcuudum {
veram & receptam ledionem a facris feriptoribus ad ipforam tempora con- j
fervatam pundarunt; unde fàcilior ledio, & textus ambiguitati ac corru-
ptioni minus obnoxius redditur ; hoc enim ipforum inventum fùifse, fupra,
ni follor, fads d are probatum. Elfi vero pundorum vocalium & atccntu*
vm notas plurimas fine necefsitate multiplicarunt, Sc minori compendio
idem efficere poterant; tamen,quin utilifsimum hoc eorum inventum ftierit,
nemoiverit inficias: unde & in aliis lingui€ Oriantalibus idem imitati iuntj
Arabes, Syri, Perfx, &c. Poft pundorum appofitionem, multa annotv I
rant pofteriores Maforethx, circa vocalium ledionem redam, & irregulärem
multoram pundationem^ ne quis cas, mendofas effe fufpicans,niuta-
re tentaret: ut cum vox irregulariter, fine caufa légitima, contra forrajm
communem,& fimilium vocum analogiam,pundata eft: cujus extant «ein-
pla plurima. Infolins etiam Sc inconftans ratio in pundis Daghes S
Mappic, contra analogiam Grammaticaux notatur. Annotarunt etiam
vocum quarandam ftructuram, qux cum aliis, vel cum literis fervilibuscon*
tra régulas communes confirauntut. Multas etiam voces hoc vel illo I
punetatas numerarunt, quoties fcil. in Scriptura inveniantur.- .& loca ft*
pe indicant. Monet vero D .B u x to r f. Tiber, lib. 1. cap. 13. In Maf°ra
magna, vocales tantum nominari Carnets Sc Tfere; fub Carnets veraPataC^
fob Tfere Sxgol comprehendi: pofteriores vero Rabbinos, qui Mafor*®
parvam ex magna collegerunt, diftinctipnis caufa cas vocafse Carnets P,r‘
r O L E G .
joTSTPatach parvum, Malora vero parva,interdum Vocalium iftarutn Sc il
jiarumnomina exprimit, interdum nudam figuram ponit.* quod fit in üsj l
Lntum vocibus,ubi periculum aliquod efle videretur erroris in lectione, vel.
'u0d alibi fic non occurrant, vef ut diftinguerencur ab aliis locis, ubi alix ’
focales legebantur. Exempla übique obvi« in Bibliis Venetis & Bafileen- .
fcixs, ut Gen. 3.22. ad vocem " in ? ? notât utraque Mafora, duodecim ƒ
fecumPatach,nefeil. ha?cabincautoconfunderenturcum "IHH3 quorum
*nt 7- quac notantur in Mafora ad Efa. 65. ad finem. Ad finem G en. 2.
2. ad yTSrt notât Mafora parva, formam ejus juftam efle Carnets pari
!uiTi& Patach magnum, id eft, Tfere &Patach. Abfque bac nota facilis
—,Tet lapfus, ut feriberetur Segol ab initio, ut alibi fxpe feribitur juxta for-
ham m . Sc fimilium, quibus tertia gutturalis eft H vel P . Dc accentibus
tiaiii quxdam obfervaruntj at non adeo frequenter, ac in vocäiibus: cum
ion tan1 fignificatroni, qiiam pronunciatiöni inferviant. Nafn etfi fenfum
1er membra fententix accentus indicant: tamen (obfervance eodem) de
[oe nihil monent. A t cum vocales per accentus diftinguenteS mutantur,
[el nön mutantur; id obfervant aliquando, cum a commuai ufu ratio ali-
, peculiarisineratdiverfa: ut G enef. 3 . 1 1 . ad^j''? Mafora utraquO no-
efse quatuordecim cum accentu Sakeph in Lege: ubi legendum *1 ( non
H ut ufusin paufis aliter poftulat. Tandem, cum vox aliqua cum accen-
•u' contra ufum communem notatur; monent, talem accent urn illo loco
[fse debere, erfi vox fxpius alibi alio accentu notetur: ut J o n .i. 3, advô-
jem cum accentu in ultima fyllaba, Mafora parva' notat, hoc ver-
ium occurrere undecies in Bibliis cum accentu Milra. i.e. in ultima fyi-
aba. Sic cum vox aliqua contra naturam accentus eft punriata, hoc ca-
ii turn accentum, turn vocalem notant, ne quis mendam feribx efle puta-
I :ct ut f ë cum accentu femper habet Tfere: at cum accentu privatur, & I feq’uenti voci per Maccaph conjungitur, habere aebet Sxgol. Ac con- I ira hanc regulam, obfervant ad Gen. 17 . 17. fepties cxta're hanc vo- I tern, cum Patach parvd, id eft Sxgol ; & e contra quater cum T z e - I ft & Maccaph, contra ufum communem. Infinita hujufmodi occurrant:
Biuxdam etiam ,quarum caufa nos latet, auétoribus fortafle perfpcfta, quorum
rationem reddere non poflumus.
11. Hxcpaulo fufiuS de materia M aforx. Formam quod attinet, alia
uic olim, quam qux hodie in Bibliis impreflis confpicitur, ut e x Elia ob-
[ervarunt D.B uxtorf. Schickard. Joh. D* Efpeires, Sc alii. Non enim tex-
p Hebrxo in margine adferipta erat; fedinchartis five fehedis feparatis
I obfervationes fuas annotarunt, quas publice in feholis difeipulis fuis expli-
fabanc. In tantam etiam molem excrefcebant, ut textum Biblicum fope-
rarent,tefte eodem Elia : unde in marginibus Bibliorum commode defenbi
non poterant. Deinde non fimul & femel, nec ab uno audore n o tx iftx
colleftx font; fed a diverfis audoribus, variifque temperibus; imo per
dura fecula compilatx, novifque obfervationibus indies a u d x ; cum po-
teriores prioribus femper aliqua nova addiderint; adeo ut inftar Crocodi-
li, (quem, quamdiu vivit.’crefcere & augeri fcribunt,)nova incrementa quo-
tidie faceret Mafora, nec in hone diem (tefte eodem Buxtorf.) finem perfe-
dum aflecuta fit. Hanc vero fuiffe antiquam Maforx formam, teltannir
antiquifT. exemplaria MSS. qu x hodie apud Judxos font in Pergameno per
I libros feparatos confcripta: ex quibus R. Jacob Ben Chajim foam, qux in
I feibliis Venetis primo, poftea & in Baiileenfibus imprimitur, extraxit: nec ,
I enim omnia publicavit,fed ex pluribus fehedis,qux fibi potiora vifa funt.ex-
I traxit; qux cum Bibliis Venetis prodierunt,rejedis vel omiffis reliquis,qux
I major pars eraht. Talibus etiam ufus eft Elias. Tale etiam habuic C apnio 1
I ex dono Maximijjani 1 Rom. Imperatoris, quod confcriptum erat ante
I aliquot fecula pro Aben Ezra,, minuriffimis literis exaratum -, nec per li-
I peas, fed per varias animalium formas quafi depidum, quod Schickard.
I iratf. adBecfiin. Happ. teftatur fe vidifle, Sc jam efle apud Marchionem
I ladenfem. Alterius etiammeniinit D .B uxto rf. in Bibliotheca Palatina
I alfcrvaci. Cum vero varix Maforx exemplaria MSS. in publicum prodi-
I rent, & apud populum innotefeerent, coeperunt Maforethx vana feien -
I |a tumidi,& ü t populärem auram captarent, (referente D . Buxtorf.) & pe-
I cunias corrogarent, notas fuas ad lingulas paginas Bibliorum adfenbere;
I quafdam ad partem paginx fuperiorem, quafdam ad inferiorem, quafdam
I [ddatera deferibendo; ut in Bibliis quibufdam MSS. antiquis videre licet;
I unde magna confofio & multiplices errores erti, de quibus conquentur E-
I >as Levita. Habeo tale exemplar Bibliorum MS.ante annos 3 00 exaratum,
I <um variis nods Maforechicis, qux tarn minuets ebaraderibus delcriptx
I unt, ut oculorum aciem eflugiant. Sic vero per partes ad textum adferi-
I >tz erant, confufc, & xhendofe, donee t-ypis primus edidic cum Textu He-
I |raeo, Bombergus Typographus Celebris Venet. ufus in hoc opera Judxi il-
I jius TunecanijR. Jacob Ben Chajim, quem magna fumma conduxit; qui
I plledis undique & cöllacis notis Maforethicis, five per libros feparadm,
I Ivecum textu conjundim feripds, & poft plurima errata correda, in ho-
I jiernam formam reduxit,quam in Bibliis Venetis videmus-, multis quidem
I poribus confperfam: quos tamen magna e x parte correxit Buxtorf. in Bi*
I pliis fuis. Eft autem ha«: Mafora,vel podus Maforx parsreliqua(nam ex m a-
I pri parte,ut dixi,periit)duplex,Textualis & Finalis. Tcxtualem in magnam
I f parvam dividunt. Parva e x magna contrada eft: Sc ad latus interius,rel
I ll materia poftulat, ad excerius, literis numeralibus, vocibus decurtatis &
I lymbolids.brevitcr defcribitur.Loca Scripturxhic nondefignancur,nifi vox I jnscantum occurrat: tuncenim locus alter, una alteraque voce ad *3 ad*
I Wta recenfetur. Numerus major aliquando per verba fymbolica, idque lin-
I ’ua Chaldaica,, exprimi tur. Nota Maforethica refertur ad vocem in textu,
I P * circello notatur :fi veto-plures fint, note-ipfis ordine refpondent.;Si
I yero ad medium'duarum vel plurium didionum circellus ponatur, nota
I Maforethica ad omnes conjundim refertur. Hxc Sc alia ejtrfmodi ad Ma-
I forx ufum fpedantia apud D . Buxtosf.. hftbentur, Clave Mafor. c. 1 . Mafo-
I ri magna Textualis eft, qux cuique paginx fopra & in fra textum;& ali-
I |uando ad latus, cum Comment. Rabb. tötum fpacium.hon ex plent, adferi-
I p u r . Hie voces prxei pué recenfentur; Sc loca Scripturx enumerantur, qtix
^©1 pàrva omittùntur. 'Primo enim ponunt vocem textus, deinde numerum
Buoties reperitur : & tandem loca Bibliea notantur,qux aliquando per See.
omittuntur, Sc ad ajium loçujn, refçfuntùf. ppbdä diiö. notarp Mäforethi-
cam finiunt-, & duo apices indicant verba Ben Chajim,qui Maforafn ordina-
vit. Hue fpedant & Maforx prxliminares» qu x in librorum quorundapi vé-J
ftibulo circa vocem primam majufculam pönuntur ; quarum no tx non femper
ad textum,iftum fpedarit, fed generalia quxdam plerunquecontinent,
öccafione ex textu capta. Mafora magna Finalis in fine Bibliorum difponi-
tur ordine Alphabetico;& in ter alia habet plurima, q ux in Textuali Mafora
obfpacii angufoam adfenbi non poterant. Voces proponit fecundumduas
priores flteras radicales, unde vox- incipit : primo autem generalia quxdam I
prxmittuntur.qux ad talem, literanqejufque communes amdiones foedant;
turn ad, voces, ipfas fecundum formam radicis progrediuntur : fxpe tamen,
peccant, cum voces non fecundum formam radicis, fed fecundum formam
deriyatiyam in aliéna litera proponunt -, unde confufio magna, obfervan-
te-Buxtorf. Nec proponunt librum & caput in vocibus recenfendis, (hxc j
enim ex Concordantiis petenda;)fed verba quxdam ex verfu,ubi ifta baben-
tur, repetuntur. Loca vero Bibliea vel ftatim adducunt; vel ad Textualeni I
Maforam relesant. Videatur D . Buxt.
12. De autnoribus Maforx non una eft omnium fententia. Quidam
ad Mofem Sc traditionem e monte Sinai, ut omnia fua fomnia & deli*
ria, référant .-quod plane ineptum.cum vix quanta veterisTeft. pars per
Mofem tradita, vel ejus tempore confcEipta ( it : Mafora vero continet
obfervationes per omnes libros Ve t. Teftamenti. Judarorum plerique EC-
dram & yiros Synagogx magnx, inter quos Pcophetarum ultimi nume-j
ra_ntur,audores Maforx faeiunt. Alii deni que ad Maforetbas Tiberienfes
circa annum Chrifti 500 notas référant Maforethiças ; non negant tamen,
qqin variis feculis a variis au ftx & coptjnùatæ fuerint. Quod mihij
videtur vero confentaneum, pauçis expediam. 1 . Certum eft, notas has
Maforethiças, nec fimul, nec ab u-no auiftoçc, qolleftas fuiffe • fed per varia
fecula a diverfis audoribus compilaças. Hoc tandem omnçs conce-1
dunt, Buxtorf. Joh. D? Efpeiççs, See. Ünde Elias prxf. 2. in Mafor.
Hammafor, ait, notas illas eju/modi ejfe, ut femper Hr aliquid ttovi ad-
pci poffit, & nova indies excogitari poßjnt. Hot etiiçm res ipfa çlamar J
cum no tx circa voces irr-egulariter pundatas, & de earum numéro, ne-
ceflario fopponunt pundationein multo ante faâam j Sc Maforetharuxm
diiUndio in priores & pofteriores plane arguiç, diverfis temporfous eos
feripfifle. 2. Conftat etiam, quafdam notarum Maforethicarum partes,I
colleftas fuiffe ante çonfeâum Talmud • ideo cota Maforà non eft a Ti-i
berienfibus. Hoc patet ex yocibus fuperne pundatis, & ex (iteris ma-i
jufeulis, minufeulis, fufpenfis, invertis : quarum expreflk fit in Talmudej
mentio, prout fupra nocavimus. 3. Efdram,yel facros fen ptores, Sc ma-j
g p x Synagogx viros, fuiffe audores Mafor*, vel aliçujus partis M aforx J
nulla folida ratione hadenus probatur : imo multa pocius fuadent con-1
trarjpm. Nam punâorum vocalium & accentuum invendo, Sc ad tex*
turn appofitio poft Talmud fcda eft, ut fupra evicimus: at maxima pars
Maforx eft circa voces pundatas, & punftatione, ut fundamenco nH
titur. N o tx yero circa literas majufculas, minufculas, fufpenfas, inver-j
fas, Mem & Nun médias Sc filiales; &c. plane fuperftitionem oient Rab-j
binicam -, Sc facris feriptonbus, yirifque Survivrait indignx fo n t , circa
quas futilicatem foam vel pueris ridendam prxbent Rabbini, dum earum
rationes reddere conantur. Varias vero léftiones, qux fub Keri & Ketibj
nomine yeniunt, nemo facris feriptoribus adferibet, qui perpendet, quod
in Efdrx.Danielis, Zach. & Malachix prophetiis iftiufmodi notx inveni*
uptur ; nemo enim mente fanus affirmaverit,ipfos veram in pröpriis feri-
ptis ledionem ignoraffe ; vel qixas in diverfis codicibus in vénérant, fob
p in margine annotaffe. Numerum vero yocum Sc literarum in fin-
gulis libris colligere ; item médias literas &c. cujufque libri annotare ;
res eft plane inutilis, nec quicquam ad integritatem textus confervandam]
faciens.- ut antea oftendimus, & ftatim clarius demonftrabimus : ita ut viris
iliis divinis talia aferibere, non aliud e ft, quam magna ipjüria eos afficere.
Cum itaque quicquid in Mafora aliquid habet urilïtacis, longe poft Ef-
drx tempora inventum fit ; reliqua v ero,qux plane inudlia vel fuperftidofa
font,ncfas fit Prophetis aferibere-,fequitur nullam Maforx partem ab ijs com"
poll tarn effe. Certe fi tales habuiffec auftores, divinx effet auftoritatis;
ut reliqua Scriptura; quam viri ifti Sp. Sanfto afflati feripto conlignarunt:
cum tamen omnes, quod feiam, fateancur, humana? tantum auftoritatis
effe. Nec ita negligenter earn traftaffent Rabbini, ut in varias Chartas
ac fchedas quifque pro libitueam conjiceret, & dimidiam ad minimum partem
perire finerent. Imo-quifque pro arbitrio earn cö frigit, & a Ma-
foretharum traditionibus non râro difeedit, tefte E lia , Tam i ’.o r a t . 3.
R Jacob Ben Chajim P rxf. in Biblia Ven et.Sc «fit Chriftianis multi viri He-
braice doftiffimi, Maforx fxpe contradieunt, eamque corrigunt. Seal, de
Emend, lib* 5. Gomarus de R elig. diip. 6* prxter Capellum, Sc alios.Dem-
que non aufi foiffent notas fuas, pofteriores Maforethx iis, quas viri divi-
nitusinfpirad collegerunt, ad jüngere, Sc cum üs mifeere,quail pari gradu in-
cederent. Hxc, Sc alia, q u x adierri pofsent, hoc plane certum reddunt;
Maforam .poft Efdratn inccepiffe. Judxorum vero auftoricas parum valet,
ut fupra oftendimus, in propria caufa cum ex ipforum hiftoriis fabulis
refertis poft difperfionCm, nil certi haberi poflit 3 nec iis tixto fidendum fit; ;
aufi aliunde confirmetur : prxferdm cum rationes firmx in cöhtrarium ad- !
ducuntur. 4. Probabile.tamen eft, licet .non ftatim poft Efdram, tamen cir-
ca tempora Macchabxorum, cum PharifxOrum fefta exortaeft, quitradid*-
onum magiftri erant, quofdam inccepiffe obfcrvadones focere. Tuncenipt
incceperunt effe valde ftudiofi circa Legis corticem, veram ejus fenfum
,obfervationem parum curantes : quodftudium eorum, pofteri mülto äu-
xerunt, dum quifque Cridcen foam exercer« , & novas obfervationes cu-
mulo adjicerec. Probabile autém eft,- primo verfus numeraffe ; pôftèa verba
& literas; tandem, poft appofita punfta vocalia, Sc aCcentus, ex üs obfervationes
confecifse. Summa hue reddit, Maforam non effe ex ulla parte ab
Efdra Sc Prophetis, fed humanx tantum aüthdritatis : ante Talmud qux-
dam obfervata fuifse, poft Talmud fiiulta pforaa Tiberienfibus aliifque
adjefta | .prxeife vero' tempus, cum primo incçepérit, vel quando defieric,
aftignari nonpoßet.
t ) i A d ufum M afori tandem devenimus ; quam quidam ita admiran