kléed I ’ t geen de voorwerpen verdubbelt r.
efi hen aan twee tegen ovei* gefielde zyden
doet befchöuwen. De Zee-Schelpen , die
trien in de Schelpkrfs plaatft, zyn alle gepó-
Jyft, enyèrtoörien, door de yerfcheidenheit
van hunne gedaantè , glansryke kleuren en
óngelykvormigh'eit; een bevallig en bekoor-,
lyk fchouwfpel , ’t geen des te riteer de aandacht
tót zich trekt, om dat ’er de leerwy—
zige rangfchikking te gelyk irietde evenredige
verdeeling in gepaart is. Het bovenfte gedeelte
van deze tafel , is met een traliewerk,
van. koperdraad geflooten , ’t geen 'men met
fiëh. kleed overdekt, om de Schelpen voor
de ftó fte bewaren., Wy moeten niet vergeten
om te zeggen dat in het middelfte gedeelte
van deze tafel | een lang,en verheven
vierkant is , *t geen de Land- en Rivierfchel--
pen bevat. In het midden van ieder vak |
verheft zich een klein en vlak geplaatfl plankje
ó f ftükje bordpapier, waar op de naam van
het geflacht dér Schelpen uitgedrukt is , die
ih ieder vak bevat zyn...
Onder, deze tafel naar de zyde van - de glanz
en , plaatft men,een met glas geflooten kas;
deze moet zoo ruim zyn , dat zy een geraamde
van een Dier van iedere Maffe’ ,. bevatten,
kan ; te w.eeten , dat van een Vifch Y
van eèn kruipend halfflachtig,Dier., van een
Haagdis van een Vogel en een viervoetig
Dief.. Wanneer het mogelyk is om ’er tot
de vefgeiykende Beenkunde r. de geraamtens
van de tuffchen koomende foorten van deze
Dieren by te plaatzen, eti die, van die ge ene,
welke de Menfch hét naaftë by koómen, ge-
lyk de Aaperi en Beeren zoo *is dit aangenaam
en leerzaam;. In het overige gedeelte
yan.den voet van deze tafel , plaatft men de
befte Boeken r welke betrekkelyk op dè ver—
fchillende takken van de Natuurlyke Hifto-
fie zyn ; en vooral die geene , welke afgezette
platen hebben.
Het vak. boven dè deur, kan een lyft bevatten
, die mét de vellen van zeldzame Vis--
fcheh vervult i s , deze zyn gedroogt, ge—
yC rn iften op papier gelymt.
De vakken tuffchen de glasramen -, zyn met
een - o f twee kaffen b e ze t, op welkers planten
verfchillende Natuurkundige Inftrumen-
ten geplaatft zyn ; als een Luchtpomp , een
Brandspiegel , een Vefrèkyker , een Microscoop
,, een Vergrootglas,, een Telescoop ,
Ryftdeeg der Chiriee'zén, Spekfteen, dë Steen-
die voormaals aan de Wilden tot bylèn ver-
.ftrektèn. ; eënige ftukkeü veflakt wérk ,. ver—
zierzeleri der. Nöördfche Wilden , w e lk e o f
van Yvoir , o f van Amber , o f van Koraal
zyn, zy zyn in zilver o f goud gevat ;• Pofee-
lein-Aarde,. enz.
èn natuurlyke , en door.konftgemaakte Zeil—
ft'eenen., , " . ,
Op de oaderftê. plankert:,, pjaatff.menude-
De laden onder deze kaffen , bevatten een
verzameling van' Gedenkpenningen Chinee—
fché inkt; Traanvleffcheri: de Zwavels, de
fchoonfte gegraveerde Europeaanfche Stee—
n e i l o f derzelver afdrukzelen in Spaanfche
Wafch ; Legpenningen; gewichten en maten,
der Óuden ;. Afgoden; Graf kruiken .; Lampen,
Offer-gereedfchappen , en valfehe Ge-
fteentens.. :
Eindelyk , de zyden der vengfters moeten
met taferëelen van' by een gevoegde Steenen
verfiert worden. Men kan ’er mede gelyk
ook aan die der deuren , èn op derzelvef pa-
neeleri , glaze buizen plaatzen., die Heme-
tiêfch verzegelt,, en.met zeldzame kruipende
Dieren , in een.voegzaam vocht., vervult
zjn.,
N A T U U R L Y K . E K A L K , zi*
K a l k s t e e n .
N A T U Ü R L .Y K E K A L K B LÖ E »
M E.N, Ca lx*Nativa. Men geèft deze naarfi
aan een Guhr van Kryt, dié'men zomtyds pp
de oppervlakte van de Minerale Wateren ziet.
dryven. Deaé Guhr heeft de eigen fchap om
in het donkere, licht van zich te gee ven; welke
eïgénfchappén zy waarfchynelyk van de
dierefyke deeltjes -ontlèenen, die. men altoos-
in de kalkachtige aarde ontmoet.
N A T U U R L Y K E - S A L P E T E R ,
Halinatrum ,.. dit is een natunrlyk . A-lkalyn
Zout-, dat men- in ftralen o f ftrepen , aan de
inwendige oppervlakte der oude gewelven ,
en tegenS' de Wanden der oude gebouwen
vind : men vind het mede op dè oppervlakte
van zekere aarden , maar het is alsdan zeer
■ onzuiver.. Dit Zout heeft een loogachtige
frïiaak; het kriftallifeert niet; maar wanneer
men het in- water laat koken , zoo rookt het
ftërk : het bevat gewoonelyk een weinig vlug
Alkalyn Zout, dat in damp verdwynt.
N A T U U R L Y K E Z E E P . Deezè
naam gééft men aan de Zeepachtige Aarde ,
aan het Smeétin en aan .de.zeepachtige wa-
terend.
NAN
A T U U R L Y K G L A S Fitrum na-
tivum. Men geeft deze- naam aan de edele
gefteentens., de Rotskriftallen, en aan de Rus-
liefche Mica.
N A U T I L U S of de S C H I P P E R
ó f Z E E G E L E R , Nautilus*, dit is een
geflacht y-an eenfchelpige Schelpen , zy zyn
rpftd o f langwerpig, gelyk een gondel , en
hebben een zichtbaare rondlopende flang^n*
trek, die op zich zei ven rond draait, en eindigt
met zich in het middelpunt te verliezen;
deze verdeelt zich in een ander foort in ver-
fcheide leedjes-of vakken.
Wanneer men de fchelp van deze Nautilus
lh.de lengte ,. in twee ftukken verdeelt, zoo
ziet-men, inwendig de buis o f hevel., die het
eene' affchutzel met het andere , gemeenfchap
doet hebben ; men feit -’ er zomtyds; veertig
celletjes' p f afdeelfhgen in, waarvan de grootte
afneemt naar mate dat zy het middelpunt
naderen. Hét js ,d.oor deze. buis o f h e ve l,
dat Het. Dier zyn ftaar-t ifteekt, die het aan
syne fchelp vafthecht, ’ het -verlaat dezelve
mede nooit. Deze hevel fchynt zelfs uit leedjes
te befta^an , in diervoegen, dat hy by ver-
fcheide hèrhalingen fchynt gevormt te zyn ,
gelyk de fchelp zelfs , waar van het Dier de
affchutzel en bouwd , naar rnate dat het in
groptte .toeneemt., Deze affchutzelen , zyn
enkelvoudig ,. glad , .gëkronit, ,en ‘gge^zfejs
i,ngefneden‘ofïgotakt, gelyk in de Ammons
Höorhen.
. De 'fchelp van de Nautilus is dik, en heeft
geen opren; men noemt de dunne., papier,e
Nautilujfen. Eenige van dnze-hebben ooren^,
en andere .piet;, zy zyn met'.een eenige hol-
ligheit gegfoefj , en hebben, geen -leedjes ,
het Dier pat ’er zyn verblyf in heeft, is’ met
| j p j l fchelp., | gelyk het yoorige , niet verknocht.
_ Men, noem t deze- fchelp_ Nautilus % o f de
Schipper , óm dat men w i l , dat het van de
yUfihl?9!• 4i-ef’er zyn ver,b.)yf)in heeft, ,d.at,dp
menfchen met fchepen he.bben leeren varen.
Wan p eer de Nautilus zeilen w i l , zoo, ftpekt
hy twee vaii, zyne armen op , en fpreid- het
.dunne en ligte.vliesmit ,Ac-geen ’er tuflchen-
is , eyen als een zeil ; hy bedient zich yan de
- i : r , :Ü| hy nederwaarts in de Mee
ui.tftrekt, éven , als van'riemen ; .zyp.tftaart
dient hem tot een roer. ' H y laat geen meer
Water ih zyne .fchelp^ komen-als iipdjig 'is ,
om dit kleine vaartuig. te ballaften .; maar op
net aannaderen van een vyand, o f in1e.en0.hweder
, trekt hy zyn zeil en riemen in , en
laat zyn fchelp vol water loopen, om me£
meer Fpoed naar de grond te konnen zinken.
Hy keert zyne bark om en om , wanneer hy
zich van de grond der zee opheft; maar zoo
-ras hyv het oppervlak van het water bereikt
heeft, zoó keert hy zyn klein vaartuig behendig
om, uit welk hy water doet uitvloei-
jen , hy fpreid zyne baarden u i t , en begint
weder te vaar en. Dit is .een geftadige Zeil-
der, die te gelyk de Stuurman en het Schip is>
De Beminnaren der Schelpen, onderfchei-
den de Papiere Nautilus, Nautilus pplypo/us
die opren heeft , van' den Nautilus die af-
fehutzels heeft en genavelt is , Nautilus cras-
Jus IndjcuS.
Het Dier dat deze fchelp bewoont, is.een
foort van Pplypus met agt pooten : wanneer
.het zichi in zyn -wooningwerbergt, zoo vervult
het dezelve niet geheel. Het achterfte
.gedeelte yan zyn lichaam is hol, enmetknob-.
bekjes bpdekt; het. boven gedeelte is plat ,
kraakbeenig en gerimpelt , het trekt op het
donkere , ;en heeft eenige zwarte vlakken.
Men ziet ,'zecht de Heer d*Argenville , aan
het voprfte gedeelte , een meenigte pooten
die pp elkanderen leggen, benevens ver-
feheide. vliezen , die de mpnd van wederzy-
den bedekken. Deze vliezen gelyken naar
de hand yan een kind , en verdeelen. zich in
.twintig z.eer kleine vifigefen. Zy dienen het
Dier p.m zich uit te rekken, te rug te. wyken,
zyn aas, te grypen , en het in zyn mond te
brengen. Vermits dit Dier , geen bedekzel
aan de opening- van zyn fchelp , noch wape-
. ften: heeft, zoo ftrekt- het de Krabben, Zee-
Schorpioenen , en Zee;-S.pinnekoppen, tot
een .prooi. Men gebruikt, deze Schelp-yifch
-weinigppt fpyze-, qm dat zyn vleefch zeer
hart 1'Sn; maar zyn fchelp is dik* en inwendig
i .gepaarlemoert,, z y dient-om ’ er drinkfchalen
-van te maken, welfce mén uitwendig metfny-
werk verziert. De Wilden maken ’er lepels
yan., die'jzy Papeda noemen.
De.fch.o,Qnfte Nautilüflhn werden in Indië
gevifcht.; De Papiere Nantiluflen vind men
•na by yerfcheide Eilanden .van de Midde-
•landfche Zee; hunne fchelp.is melkwit,zom^-
tyds .op hetigeel trekkende , en door de kiel
hefchadnwt.
N A U T I L I T E N. Men noemt- dus de
delfbare^^n ;Verfteende: Nautiluften. > Men
vind de gekamerde meenigvuldigër als dë papiere
» .
V* I •N A V E L -