ware Acacia; echter is het veel riniïër, en
■ word voor verfriffehënder en zamentrekken-
der gehouden. Men doet dit verdikte fap in
blaazen , en wanneer men dezeverbreekt,
zoo vind men dat het zwaar, zwart , en inwendig
blinkende is.
S L E U T E L B L O E M E N , H eme l s
l e ut e l ,, Wi t t e B e t o n i e , St. Pie-
te r s kru i d , Primulaveris. Deeze Plant
groeit byna overal in de Velden , Weiden ,
Sofiehen , en langs de Beeken , alwaar zy .
in het begin van de Lente bloeit , Primulaver
is : haar wortel is vry dik, fchubachrig én
roodachtig, hy heeft een zaamentrekkende
fmaak, een aangenaame en fpeceryachtige
reuk , en is met lange witte vezelen bezet:
z y fchiet in de maand Maart langwerpige, ge- ;
rimpelde, ter aarde liggende, en met een ligt
dons bedekte bladeren uit: tuffchen deze fchiet
een o f meer Reelen u i t , zy hebben de hoogte
van vier duimen , zyn rond , jeenigzms
wolachtig, bladerloos, en brengen aan hunne
toppen enkelvoudige, maar fchoone, gee-
le , welriekende en pypswyze bloemen voort,
die aan haar bovengedeelte uitgebreid, .en als
■ zonnefchermen gefchikt zyn ; zy zyn in getal
van zeven , twaalf, en zomtyds vier. e n .
twintig en meerder by elkanderen geplaatR:
op deeze bloemen volgen eironde fchaalen,
die kleine , ronde, en zwarte zaaden bevat-
tèn.D
eze geheele plant heeft een fcherpe en
bittere fmaak, en verfchaft, volgens Ray,
z o o veel verfcheidenheden als het foort van
witte bloemen : baare bladeren worden in de
GeneeskonR gebruikt, en men bedient zich
voornaamentlyk van haare bloemen. Men
heeft in de Apothekers winkels een overgehaald
water, en voornamentlyk een Concerf
van Sleutelbloemen, waar van men zich met
n u t, in de Beroertens en Lamheit bedient:
men fchryft de bloemen als Thee getrokken
zynde voor. Men heeft opgemerkt dat deze
Plant iets flaapverwekkents bezit, om dat zy
de opftyging der dampen Rilt, en de fcheele
hoofdzweer der Jonge Dochters verdryft ,
wier maandelykfche ontladingen niet regelmatig
uitvlo ei jen : bet fap der bloemen
zuivert het aangezicht, en neemt de vlakken
der huit weg , wanneer men ’er zich als een
fmeerzel van bedient. -
S L I B , zie S l y k .
S L O B B E R V O G E L ; Ipfida. Dit is
een Vogel die in de flyk. wroet om zyn aas
te .zoeken. Zyn bek is lang , dik , recht,
zwaï’t en fpits; zyn kop is groenachtig zwart,
zyn rug fchoon helder blaauw , en het middelde
gedeelte van zyn buik ros en wit; hy
is kleinder als een Meerl. De vorm derpoo-
.ten van dezen Vogel heeft iets zonderlings,
want de bukênde vingers hebben drie gewrichten,
en de binnende niet meer als een.
De Slobfeervogël aad op Viiïchen ; hy maakt
zyn ned in de hooien op den oever der Rivieren
: deze Vogel 'is zeer zeldzaam. Men'
ziet een groote Inaiaanfche Ipfida In het Kabinet
der Natuurlyke Hidorie te Leyden.
S L U Y T S C H E L P E N , Ópercula. Dit
zyn de Schelpdekzeien van de Eenfchelpige
Schelpen , die haar mond bedekken. Zie
S c h e l p d ie r .
S L Y K , Lutum aut LUnus. Dit is een.
zwartachtige o f bruinachtigë aarde , die door
het water doordrongen, verdeelt, en hier èn
daar nedergedreeken , en in de moeraden by
een gevóert is : zy fchynt voornamentlyk
door een mengzel van aarde en verrotte of
ontbonden Planten zamengedelt te zyn. Zoo
men ’er noch vezelen van Planten in Ontdekt,,
zoo geeft men haar de naam van Slykachtige
Turfaarde. Zie T u r f .. Schoon de Slyk
niet altoos blyken van Planten bevat, zoo is
zy echter in Raat om vuur te vatten.: men
vind diergelyke. in Brabant en in \de;. omliggen
dë dreeken van, Nantes in Rretagne: fchoon
het Slyk der Zee , gelyk dat der Rivieren,
modderachtig.is , zoo is het echter meer uit
verrotte Dieren, als Planten, zamengedelr,
het knapt in het vuur, en, geeft een zeer Hinkende
reuk van zich. -Deze .twéé verfchyn-
zelen worden veroorzaakt, het eene door de
deeltjes van het Zec-Zout, ën he andere door
die der Dieren , welke nóch niet geheel ontbonden
zyn. Zie A d a m s - A a r d e .
De zwartachtige kleur van het Slyk der
Planten , fchynt ons van het Yzer voort te
koomen. Alle de fooften van S'lyken of
modders zyn goed om bet land' te mesten.
• SLYP o f S'l y p d e r M e.ss ch ensl y -
p e r s . Dit is de Aarde van Cimoleus der
Werklieden : die gene die nauturlyk is,
een foort van SmeBis, of Vollers Klei-Aarde*
maar die gene die meenigvuldig door de Ver-
wers, Leertouw eis, en Zeembereiders gcbruikt
word , viiiid men op den bodem van
de flypbakken der Melfchenflypers : zy word
door de wryvihg van het Raai en den Reen
op elkanderen voortgebracht y wanneer zy de
verfchillende werktuigen flypen. Dit lbort
van Slypaarde , word meede in de Geneës-
konft gebruikt ; men fchat haar zaamentrekkende
te zyn.
■ SLYPS T E E N , zie W e t s t e e n .
SM A C K , zie Sumak*
SM A L -M E S E R O E N , Thymelea :
wanneer-de vrucht van dezen Heelter ryp
is, zoo is zy een foorc van roode Bezie,
die men Coccum o f Granum Gnidium noemt.’
De Verwers in -Provence geven de naam
van M.aiherbe aan het foort van Smal-Mefe-:
roen, waar van het hout van den wortel ,
een geel e kl eur verfchaft. Zie op het woord
Mezeroen.
. SM A R A G D , Smaragdus. Dit is een-
Edel-geReente, dat doórfchynende ën glans-1'
ryk is, het heeft een groene kleur, die meer
of min donker, en meer o f min het oög , ge-'
duurende den dach, flreelt: wantby hetkaars-
licht fchynt hy zwart te zyn: zyne natuurly-,
ke KriRalfchieting heeft een onbepaalde gedaante
, die dan eens kegelvörmig o f vierkant,
en dan weder kantzuilig en driehoekig-
is: hy beftaat gewoonelyk uit kegels , waar
van de zyden ongelyk en de hoeken Romp
zyn. Derzelver matrice i s , o f Quartz , o f
Kriftal, offmeltbaar Spath , dat een groene
kleur heeft. M en geeft aan deze Reep achtige
en groen achtige matrice, de naam van Pra-
fius of Moeder der Smaragden; zy zyn veel te
zagt, veel te gebarRen , en veel te ongelyk
gekleurt, dan dat men-’er weïk van maaken
zou. ..
De Smaragd bekleed den zesden rang onder
de Edele GeReentens, ten opzichten van
zyne hardheit; de vyl heeft eenige vat op
nem, echter kan hy gepolyR worden , en
hv verkrygt hier door een groote luiRer. De
o.naragd wêerRaat het gewoone vuur zeer
Lng, zonder dat zyne kleur, die men gilt
dat door het Yzer en Koper voortgebracht
word , eenigzins verandert. Echter , maakt
een geweldig en geRadig vuur zyne kleurlos,
welke onder de gedaante van een groenachti-
| | hlaauwachcige rook verdvvynt; de Steen
blyft alsdan kleurloos, en word zomtyds door
D eel.
de werking van het vuur Ontbonden. Zoo men
zich alleen vergenoegt' om den Smaragd zoo
heet in ’t vuur te maaken tot dat hy rood
word, zoo zal hy een blaauvve kleur verkry-
gèn , vervolgens word hy Phosphoriek in de
duiRerheit, maar hy behoud deze kleur en
zyne eigenfehap om in den donker licht van
zich te geeven, niet langer als dat hy van de
vuurdeeltjes doordrongen is, want hy neemt,
als'hy koud wo rd, zyne eerRe natuurlyke
kleur weder aan.
De Smaragden dié een heldere groene kleur
en een fchoon water hebben, het hardRe zyn*
en veel glans van zich geeven, worden door de
Juweelliers , als Orientaalfche , en van de
Oude Rots , befchouwt, de-Arabieren noemen
deze Smaragden Zamarut, .en de Perlia-
nen ïên Indianen Pachées: men vind ’er die de
dikte van een duim hebben\ in de OoR-Indi-
ën, en by de Stad Afuan in Egyptcn.
Men geeft de naam van JVeflerfche Smaragd,
den aan die geenen wier kleur helder groen ,
en aangenaam voor het oog is : zy geeven
minder glans als de OoRerfche van zich: men.
bekoomt hen uit Peru en van Carthagena ,
van waar men een verbazende meenigte over-,
bragt , wanneer dit eerR onlangs door de
S panjaarden overweldigt was;
De Baflaart Smaragden zyn zeer zagt, geven
geen glans van zich, en worden zeer weinig
gewaardeert: men vind ’er wier groene
kleur met geel gemengt, en eehigzints
bruinachtig is.
Het grootRe gedeelte der Smaragden die
men in de DrogiR-Winkel vind , als tot de
v y f koRbaarRe fragmenten behoorende , en
die in de GeneeskonR gebruikt worden , zyn
niets anders als VloeikriRallen , en fmekbaar
Spath , die een groenachtige kleur hebben ,
en die men in het Bourbonneefche en in Au-
vergne vind: deeze valfche'Smaragden zyn
noch meer noch minder heilzaam voor het
menfehelyk lichaam als de oprechte : de.
een en andere zyn niets anders als natuurlyk
glas. ;
De fyne Smaragden hebben een zeer ont-
RandvaRigen prys in den Juweelhandel ; alles
hangt van de groote en dikte van den Steen
a f , en van zyne fchoone grasgroene kleur,
die door geen vlakken befmet word. De
Ouden onderfcheiden twaalf foorten van
Smaragden , door'de meer o f min donkerheit
der kleuren, en zy waardeerden dezen Steen
zoo hoog, dat het uitdrukkelyk verbeoden
was om ’er iets op te graaven. De drie fchoon-
X x x Re