ten en drift verdubbelen’ , om de wyfjes te
volgen , zy fchieten. alsdan door de paaien
heen, die het aflchutzel vormen , en dit ge-,
fchiet met een ongelooflyke fnelheit: naauw-
lyks kan men hen met de oogen volgen ; door
dit middel zou een groot getal Salmen ont-
koomen, zoo de Viffchers de voorzorg niet
gebruikten om zich op kleine vaartuigen in
te fcheepen, en langs'de SalmRekerï te roei-
jen , langs welke zy netten fpannen , waar
van de ïtiaaflen by uitRek dicht zytt : alle
de Salmen die zy hier mede vangen, worden.
aanRonds naar de bewaarplaats overgebracht,
alwaar zy gefpeent worden , en een veel aangenamer
fmaak verkrygen.
Beh al ven de gemeene Salm , die door alle
de..Natuurkundigen vry .wel befchreeven is ,
heeft men noch een ander foort-, en' die men
Ry-Salm zou konnen noemen., Hy verfchilt
van den voorgaande,, door drie byzonderhe-
den; door zyn lichaam , dat veel langer en
veel dunder i s , en een voordeeliger vorm
h eeft, om het water te klieven ; door zyn
vrfeefch , dat zoo lymerig i s , dat lieden die-
aan flechte fpyzen gewoon z yn , her echter'
niet eeten konnen ; en door zynen Raart,.die
zeer breed en zeer buigzaam is , en van welke
hy zich met een zeer groote behendigheit
bedient.
Dit fóort van Salm vertoont zich geftadig
boven het water, ’ tgeen hy met het plat van
zynen Raart (laat, maar met eene zoo groote
fnelheit, dat hét water in zekervoegeri blyft
fiaan , en ten zyn én opzichte een vaR lichaam
word, door welk middel hy zich twaalf
o f vyftien boven des zelfs oppervlak verheft.
De groot(le van. allé viflchen; de Walvifch
ham ent] y k , hééft mede het vermoogen om
zomryds fpröhgéii ter hoogte van vyftien o f
twintig voeten te doen. Zie W alvisch.
De Heef Deslandes heeft hier een gedachte
over gevormt, die hy aan de beoordeeling
overgeeft. Wanneer de Zee te rug wykt ,
zoo ziet men op de oevers een oneindige menigte
wormpjes van een roodachtige kleur,
die langzaam uit he,t: zand voortkoomen, om
een nieuwe lucht irj te ademen. Niets lokt
de villeneri meer a;tri als dit fóort van wormeri
; zy fchiynen , ’er alle even greetig na te
zyn : en !meri merkt op , dat de viflchen die
het ogen bezitten van te konnen fpringen
zich op het fti'and werpen, ’ t geen de
Zee! on tbIo ö t , achte:r laat, om op deze wórmeri.
te aafeu : niets fchynt hun fmaak
meerteffirfiflen., VY y gelooven. echter.-,, dat:
dé Heer Deslandes , hier den Walvifch van:
uitzondert, die zich ongetwyffelt,■ niet vry-
wilüg. op het zand zal werpen , vermits hy
hier door omkoomt.
Om tot de Salmviflchery van Ch&tehilin
weder te keeren , zy begint omtrent de maand
Oétober ; -de Salmen beginnen 'zich als dan
naar de Rivieren te wénden, en Wanneer de
eerfte Salmen doorgetrokken z y n , koomen-
de andere in grootef getal aan , en de van git
neemt langzamerhand toe* Omtrent het einde
van january , is de Salm van gil i n- volle
kradit, en zy hly.ft ten naaften by, op den-
zei ven voet,, gedurende de maanden Fëbfiury,
Maart en April : men vangt «alsdan een verbazende"
menigte Salmen. In Mey fchicten
de wyfjes haare küit y dié ^anho:nd's doöi;de
mannetjes die haar volgen , vruchtbaar gemaakt
word^ Alsdan begint men dé oppervlakte
van de Rivier met jonge Salmen bedekt
te zien, die*alleen de Zee.nodig hebben:
om te ‘groeijen , waar naar toé zy zich mede
begeeven. Van dit o ogen blik begint de van g(ï
te verminderen , en de Salmeii die zich alsdan
laten vangen, hebben een zwakke en botte
gedaante, en een.vry onaangename fmaak..
Eindelyk verdwynen zy hier in de maand ju-
ly wanneer den hennjp-oogft völeind is,,
zoo lech-t men deze in het Rroomend water
om te rotten-:.dit word hief door gekleurt,.en
verkrygt in weinig1 tyd een kwaadaardige'
hoedanighéit; en vermits het in de. Rivieren
flroomt in welke de Salmen zich onthouden,
zoo. worden zy-hier door-verdreeven zooras
men dit. gewaar word , zoo Raakt mén de:
vangft, en men neemt de fluifén-, o f tocbtga-
teh weg , die in dé affchutzelen gemaakt zyn,
om de Salmen die zich boyen:dezelvé bevinden,
een vry en doortocht naar de Zee te geven..
Twee zaaken-, moeten noch opgeheldert
worden ; de eerRe is de roode kleuf die de
Salm aanneemt wanneer hy geheel..gekookt
word, en die byna geheel verlieR wanneer
mén hem in Rukken fnyd, en een weinig roostert.
Om,te ontdekken waar uit deze roode
kleur ontRaat, heeft de Heer Deslandes
fcheideSalmen by. de viRchery , en even na
dat zy uit het water kwaamen, ge-opent; hy
bevond dat zy alle in de maag een klein1 rood
lichaam hebben , ’t geen. naar een tros Aal-
beziën gelykt , en zich tuflehen de vingeren'
laat.kbeeden». Hy deedt dit,in een glas laauw
water, ’ rgeen ’er aanRonds rood doorwierd..
Het is waarfchynelyk ,. dat wanneer de Salm:
geheel gekookt word , dit lichaam zich ontbind,
en door een onmerkbare doorzypeling
zyne kleur aan alle de deelen mededeelt; in
plaats’, dat wanneerhy in Rukken gefneeden
is zy deeze kleur niet ontvangen konnen.
Wanneer men een Salm zeven o f acht daagen
bewaart (mén kan hem zelfs noch langer be-
waaren zonder dat zy verderft j zoo verandert*
dit lichaam in een. foort van flyk , die
fyn en ligt is , - en dezelve eigenfehap bezit..
' V " d
De tweede zaak die opheldering vordert,
en van meer aanbelang is , beRaat hier in,.
om de reeden aan te wyzen , waar.om de Salinen
alle jaarpn in dezelve Rivier weder keeren
in welke zy gebooren zyn , en wel zo.o
lang tot dat zy Rerven o f gevangen worden.
Op wat wy s , zal men ongetwyffelt zeggen ,
(het is de Heer Deslandes die hier (preekt)
heeft men deze byzonderheit konnerr-ontdekken,
die tot heden toe, aan alle Natuurkundigen
ontfnapt is? Hier om is het noodig dit
de Leezers te verklaarep. Ik had de Viffchers
van Cha.teaülin gelaR, om twaalf van de Salmen'die
de Rivier afz ak k en te vangen , en
hen een koperen ring even boven den Raart,,
in het vleefch vaR te maaken , en hen hier
Op weder in het water te zetten ; dit wierd
door hen met veel behendigheit drie jaaren
achter elkanderen ter uitvoer gebracht. Vervolgens
heb ik van hen verRaan dat zy eenige
van deze Salmen in vervolg weder .gevangen
hebben , in een jaar y y f , in een ander
drie , en in een derde eindelyk twee. De
gefteltheic- van de SalmReek , maakte deeze
VVaarneëming zeer gemakkelyk.
De Aziatifche VorRen, die de vifchvangR
met drift beminnen , doen mede met behendigheit
kleine Goude OTZilvere ketenen om
den hals der ongemeene Viflchen vaRhech-
tcn,-om te konnen zien o f dee ze Viflchen
wanneer zy vyeder in het water gezet worden
, zich nochmaals in hunne netten zullen
Laten verfchalken ; en het gebeurt dikwyls,
dat e,en diergelyke weetluR hen gelukt: men
verzeekert zelfs, dat het door diergelyke gemerkte
Viflchen is , dat men de ‘gemeenfehap
tuflehende KaspifcheZee, en de Zwarte Zee
ontdekt heeft, en zelfs d|e van de eerRe met
de Golf van Perzien.
De Heer Anderfon beveRigt met weinig
woorden het geene dat de Heer Deslandes
zecht. Naby Holm op Ysland , zecht hy,
m de Ellera , naby Ivleppée , en in andere
diepe Golven j in welke zich Boeken en kleine
Riviéren ontlatten , die met geweld van
de Bergen en Rotzen afRörten , vind men
Salmen die tegens de RerkRe watervallen opzwemmen.,
en zomtyds toe verbazende hoog-
tens opfpringen. De Yslanders bezitten de
behendigheit bm ’er een nieenigte van deeze
Vifléh.en., door middel van dicht getraliede
SalmReekeri te vangen, die zy recht in den
weg van deze Viflchen p]aatzen, eridie,zonder
hen te beletten om opwaarts te zwemmen
, hen echter den' weg fluiten wanneer zy
naar de Zee willen weder keeren, Geduu-
rende de tyd dat de Salm het vetRe is , fpant
men gemeene netten door (je Rivier, van den
eenen oever tot den anderen , en met welke
men ter wederzyde tegens den Rroom van
het water opgaat, waar dqo.r men de Salmen
geRadig te rug dryft , wanneer zy bemerken
dat zy niet meer te rug wyken konnen , zoo
fpringen zy rechts en links op de oevers , al-
■ waar zy aanRonds door de Boeren gevangen
worden , die hén afwachten : op deeze wys
vangen zy zomtyds twee honden Salmen op
een maal.
- S A L M A R I N O , Salmerinus, Dit is een
ronde en langwerpige Vifch , die zagte vin--
nen heeft, en tot het geflacht der .Salmen
behoort: zyn kop is rond , zyn fnuit kort,
zyn mond klein en ‘met tanden bezet, en zyne
oogen rond,zyn Raart is breed en gevorkt,
zyne fchubben zyn klein en zeer vaRklee-
vende: zyne Raart en vinnen zyn rood, zyn
buik en zyden roodachtig w i t , en zyn rug
geelachtig “wit en met rood gevlakt. Men
heeft eenige van deze Viflchen die twee ponden
weegen; hunne gëwoone zwaarte is een
pond. De Salmarino bemint de koude en
Reenachtige plaatzen der Rivieren en Meeren
; hy fchiet zyn kuit in het begin van den
Zomer; zyn vleefch is malfch en heeft een
goede fmaak-, die overeenkomRig met die
van de Rivicr-Forellen is ; het is zelfs zoo
gemakkelyk te verteeren, dat eenige Genees-
.. heeren deszelfs gebruik aan de zieken toe-
Raan. Deze Vifch verderft fchielyk wanneer
hy niet gezouten word ; hy is.zeer ge-*
meen in den omtrek van Trente in Italien.
Eenige Schryveren willen dat dit een foort
van kleine Salm is.
S A L N E U T R U M , zie G e en -
SL ACHTIG N a TUURLYK Z O U T,
M m m 2 SALO