v?aar van de grootfte menigte vertiert word.
Het is mogelylc aan het gebruik van dit be-
toverent vocht, dat de Franfchen een gedeelte
van hunne vrolykheit verfchuldigt zyn :
het is ten minlten zeker, dat zy aan de verzending
van deze koopwaar, 'die een aanmer-
Kelyke tak van koophandel i s , een gedeelte
der rykdommen verfchuldigt zyn , die hen
de vreemdelingen aanbrengen.
In ’ t algemeen , kan men alle wynen , tot
twee foorten brengen; te weten , de zoete en
fyne Wynen, en de rhife Wynen. ... '
De zoete enfyne: Wynen zyn die gene , die
een zoete en zuikerachtige fmaak hebben ;
die meer o f min , die van den Honing even-
naren. De voimaaktheit van deze wynen ,
beftaat hier in , dat zy by hunne zoetheit een
aangename bitterheit voegen ,, die van een
lieflyke geur vergezelt is. £>è Muskadeldruiven
zyn het belle gefchikt tot dit foort van
.Vynen ; maar zy komen in de warme Landen
aile.eu tori volkomen rypheit. De fyne
en zoete wynen, als muskaatwyrien en ander
e , die men hethoogfte fchat,: zyn die van
d u t at, en van Saint Eaui:ent~in. Provence;
van Frontignan inLanguedoc; van Condrieux
in het Lionneeffche van Arbois in Bourgogne;
van Rivifalte in-Roulillon , en eeltige
andere, De zojete en fyne wynen,, die;in
andere Landen van Europa waüchen zyn
de Tokaywyn, die in, een geringe hoeve.elheit
op een. heuvel van Hongaryen. g r o e i td e .
Verdée; de Muskaatwyn.,. en die. van Mo'nte-
fiascone , ' ’t. geen alle Toskaanfche wynen
zyn; de Griekfibe wyn van den berg FeJtivius,
g°ud ^s 5 en de Lachrima-
Cb.rifti., ’c._geen. een .zeer roode em uitmuntende
wyn Is, die men.aan den voet van dezen
Berg verzamelt, wanneer zyne vuurbrakin-
gsn de Wyngaarden niet verwoeilen; de grond
is in dezelve j lig t , zandachtig , en met Sal-
peterachtige deeltjes,doordrongen, die zich
door dé onderaardfche hitte van den Berg op-
fieffen,. en aan den wyn, zyne vobrireffelyke
hoedanigheit geven: de Malaga Wyn, uit de
riabuurlchap van, Gibraltar ; die van Alikan-
Xen en Rota,. en.verfcheide andere Spaanjcbe-
Wynen -,. die van Madera., ’t geen een Eiland
m het begin van den Atlantifcheh,Oceaan is-
dé wynen van de Kdnarifcbe Eilanden, waaronder
die van het Eiland Palma.het hoogde,
gefchat word; de Mahoizy , ’t geen een zeer
dikke, wyn ia., die het. Eiland Kandia voortbrengt,
en de andere Griekfche wynen.diemem
og Chio, Xenedoa en. andere Eilanden, van,
den Archipel inzamelt. De wyn van Schiras
in Perziën, is van dezelve aart.
Men daagt niep om aan het grootdegedeel-
. te der fyne en zoetewynen een naauwkeuri-
ge gematigheit te geven, die hen zoeten prikkelen!
maakt:, als met hen een foort van ko-
king te doen ondergaan. Om hunne olie vol-
maaktelyk met- het wynfteenachtige gedeelte
te vermengen ; in diervoegen , dat de zoetheit
van den eenen , de fcherpheit van .het
andere , door eene.naauwkeurige vereeniging
verbetert, zoo laat mende Druiven aan.de
Wynftokken voor de zonneftralen blootge-
ftelt tot dat zy beginnen te verwelken ;, en
om te beletten dat zy verder uit de aarde fap-
pen zouden trekken , waar door, deze vermenging
zou vertraagt, worden , zoo fnyd
men de deel a f , waar door.de Diniftrofleh
aan de takken vailgeheeht zyn ;.:vervolgens
perft men 'er het fap uit, ’ t gèen als eemfi-
roop verdikt zyn moet. . Volgens een andere
„handel-wys laat men het vocht voorbeen Gedeelte
uitdampen;, maar dit foort van geweldige
koking , doet de wyn een. vuur fmaak
verkrygen. Deze wynen, waar van het
grootfte gedeelte der vlugge,,deelen , uitgedampt
zyn , konnen noch. lig t , noch fyn
noch vloeibaar zyn- Mogelyk zyff zy om
deze reden beter als de Franfche wynen voor
deheete landen gefchikt, in welke het bloed
meer verdunt, is, en waar in men vfeel eerder
een verdikt als een geeftachtig vocht,. nodw
heeft. Dus is het niet vreemd dat men onder
de Inwoonders- van Italiën ,, en der Zui-
delyke Danden , dié aan. de zagtheit van dit
foort van,fifoop gewoon zyn , dat naar hunne
behoeften? .gefchikt is * veele Lieden vind
die veel eerder door de vlugheit vandeFran-
iche wynen gekrenkt. £. als, verheugt worden
De Rynfe Wynen-.,. in-tegendeel,, zyn diegene
in welke het wyniïeenachtig.zoutniet
verzagt., o f yerflaanwc is; maar in welke het
in tegendeel- vryelyk, op de tong,werkt, en-
’ér een aangenaam indrukzel op maakt.. '1’ot
deze behoren de Franfche wynen-, en-die van-
de Möefel en.Rbyn, als mede verfcheide Hon-
zaarfebe wynen.. Hét gebruik van deze is veel
heilzamer voorde Noordfche Vólken wier-
bloed. zy. vlug maken, en wier doiïeu aart z y
opwekken.. - J
De voornaamfte-gebreken van deze wynen-
zyn, datzy. groen, o f niet naauwkeurig ryp
o f waterachtig o f aardachtig , o f hoofdig'
zyn.. De. zuikerachtige. fmaak. in. deze. wy~
nen,,.
nen, is een groot gébfek, om dat hy het hart
verflaauwt, en de maag on tdek, in plaais
van ’er de vrolykheit en een goede gefteltheit,
in te-veroorzaken. Maar dit gebrek, alsmede
de hoofdigheit, kan men in de üitmuntent-
fte wynen hebben: beide worden zy gewone-
lyk door de tyd verbetert. De groenheit is
niinder een gebrek van den wyn als van het
jaargetyde waar door de Druiven niet tot
volkomen rypheit hebben konnen komen, o f
van den eigenaar die haar te vroeg'ge-oogft
heeft. De wfeede en aardachtige fmaak , is
het flechtfte van alle gebreken : dit is van den
grond zelfs, o f van een Wyngaard die kwa-
lyk bebouwt word.
Onder-de Franfche wynen , bekleeden die
van Bourgogne en Champagne de eerfte plaats;
Men- onderfcheid in een uitmuntende Memorie
van het Ge,noodfchap der Wetenfchappen
en Fraye Letteren van Aüxérre , Bourgonje
in twee deelen ten opzichten- van den wyn-,
namentlyk in opper en neder.'
Meder Bourgonje- is een zeer uitgekrekte
Wyngaard, die verfcheide lanaftreken bevat
die beroemd- om hunne roode: en witte wyn
zyn. Zy brengen in een gemeen ja,af, meer
als hondert duizent oxhoofden wyn, Paryfche
maat, voort.
De voornaamfêe landftreken van Ned’er-
Bourgonje z yn , Auxerre, Coulange, Creney,
Tonnerre, Avalon, joigny en Chablis. Die
van Opper - Bourgonje zyn , Pomar , Cham-
bertin, Beaune , le Clos de Vbugeot , Vol-
lenay , Montrachet,, la Romanée , Nuits y
Chafiagne en Murfault.
De Wynen-van Neder-Bourgonje zyn weinig
minder als die van Oppef-Bourgonje; zy
overtreffen hen zelfs in drooge jaren: maar
die van Opper-Bourgonje zyn betèr in vochtige
jaren. Vermits men onder de tien jaren
’er naauvvlyks een heeft, ’ t geen droog is-;
zoo volgt hier uit dat Opper-Bourgonje veel
voordeel, boven Neder-Bourgonje heeft.
Echter vind-men alle jaaren , in het laatfte,.
uitgelezen- Wynen , die met die van Baune,.
Nuits, enz. konnen vergeleken worden.
De Wynen van Ghampanfegaan in dezelve
rang met die van Bourgonje;. Verfcheide ■
Lieden-, geven hen zelfs den voorrang. Men
vind mede inderdaat Champanje wyn , die
alle de geefdgheit van de befte Bourgonje
wyn , met een aangename prikkelende frriaak
vereenigt, die vrolykheit veroorzaakt, ftree-
knde i s , en die men elders niet vind. De
Champanje wynen.hebben-,, wel is waar, die.
donkere kleur niet, die men in de Bourgonje
wyn met vermaak befchouwt. Men houd
zich overreed , fchoon op een loffe grond,-
dat die donkere kleur om welke men de Bourgonje
wyn hoog acht, een teken van zyne
neilzaamheit is; maar deze roodheit heeft hy
met de groffte wynen gemeen. Z y ontftaat
alleen, gelyk wy gezeeht hebben , uit de inmenging
van de zeer dikke deelen- der fchel-
1'en van Druiven ; en hoe zwaarder de wyn
gedekt is , hoe minder fynheit en vloeibaar-
heit hy bezit: hy is ’er zelfs zwaarder om
te verteren door. Het-is mogelyk om deze reden
, dat het graveel, en de jicht, die zoo gemeen
in de Landfchappen zyn, in welke men
Wyngaarden heeft, byna onbekende kwalen,-
te Rheims , en aan de rivier de Marne zyn
alwaar men Wynen van een bleeke kleur,,
drinkt.
Voor ’t overige, deuitnementheitmerwel--
ke deze twee Landfchappen , Bourgondiën
en Champagne, zich mede vlyen , doen een
na-yver tuuchen hen ontftaan, dié zeer voor-
dëelig voor Vrankryk is. De aanhangers van1
deze beide Wynen vormen , wel is waar ,
twee faiftien in den ftaat:maar hunne gefchil-
len zyn vermakelyk en hunne twiften niet
gevaarlyk. Het is- zelfs zeer gemeen, dat die-
van de-eene party verftandhoudingen in de-
andere hebben; men vergelykt-zich dikwyls-
zonder moeite met elkanderen; Het gebeurt
zeldzaam, dat die gene, die aan-de zyde van-
de Bourgonje-in het begin van de maaltyd
zyn, zich-met de Champanje voor het'nagerecht
niet reeds verzoent hebben.
De goede hoedanigheden der Wyn ,. zyn
dat zy krachtig , en echter lieflyk is ; dat z y
lichaam heeft , en echter te gelyk luchtig is;,
en eindelyk , dat zy een luifterryke kleur en-
doorfcheinentheit,. met een-ftreelende. reuk,,
en. een aangename fmaak vereenigt. De Sa-
lernitaanfche School, drukt deze kenmerken
van een goede Wyn,.door het volgende.vers,,
uit - '
■ Vïna probantur odore^fapore, nitore
colore.
Plet is> op deze wyze dat het menfchelylr
vernuft gefiaagt i s , om dit vocht te bereiden,
’t geen met matigheit gedronken zyn--
de, in de ziel de levendigheit en vrolykheit.
opwekt, de tong ontbind, de geeft met meer'
kracht doet werken, en de vergenoeging van»
itethart door gezang doet te kennen geven.-De;
V v v v v 3} an*-