900 X O C Q C H I T L . X O M O L T . X U T A'S.
van het Landfchap Mechoachan , in Amerik
a , wiens ftam erifchors een aangename reuk
hebben , en een vocht uitgeven , ’t geen de
eigenfchappen van de Gom Kopal heeft: men
wil zelfs, dat het *er een foorc van is.
X O C O C H I T L . Dit is een Boom die
naar de Lauwrierböom van het Land van Ma-
gellaan gelykt, en dat gene voortbrengt, dat
de Spanjaarden, Peper van Tabasco,noemen.
Dit is een’vrucht die in troffen afhangt, en
waar van de korlen zwart worden , zy verstrekken
de Inwoonders van een Landftreek
van Mexiko tot Peper : men maakt *er mede
in de Geneeskonft, gebruik van.
X O M O L T . Dit is een foort van Mexi-
kaanfche Eendvogel , wiens rug , en het op-
perfle van de vleugelen, zwart z yn ; zyn
borft is bruin. Wanneer deze Vogel verlam
t is , zoo zet hy de vederen, van zynen
kop, by wyze van een kuif op.
Séba geeft een afbeelding van dezen Eendvogel'in
zynehThef.II. Tab.6. n.$. enzecht,
dat de kop van dezen Vogel bevallig rood,
en met een fchoone kuif verziert is. Zyn bek
is geel, eindigt in een fcherpe punt, en is
aan de onder zyde met een zwartachtige vlak
gevlakt, zy is gelykvormig aan die gene, die
aan den hoek van zyne oogen geplaatft is. Zyn
rug en borft zyn bleek rood ; het opperlte
gedeelte der vleugelen is helder g e e l, en
het onderfte fchoon rood. Zyn (taart, die
wayerswys ukgefpreid is , word door een
luifterryk rood gefchakeert, en is fchoon geel
aan het uiteinde.
X U T A S . Dus noemt men een Amerf-
kaanfche Gans , die men gemakkelyk tam
maken kan. De W ilden van het Landfchap
Quito , voeden hen. in hunne woningen
op.
A A AAifeifeA A A A A A §§ A A
Atfc
■*3$®$ s s J m$©$t m w I?
*
B S #
T.i* ££+
V S ?
\r \ r-rMvm 4 v iM n n w VAPA. v i r r n r .T nr Y COLT.
Y Albin noemt dus een Vlinder, die uit
. een Rups voortkoorat, die zich met
de bladeren derMenthe voed. Derbam denkt,
dat de Vlinder aan welke men de naam van
de. Griekfcbe Y gegeven heeft, dezelve wel
zyn kan die Petivert, Lambda genoemt heeft,
en die dezelve fchynt te zyn, die men Goudkleurige
Gamma, noemt,
Ï A C O N D A . Dit is een Vifch , die
geheel met een fchelp bedekt, en drie voeten
lang is. Men vangt hen in de Ooft-Indi-
fche Zee. Hy is geheel met geele , roode ,
en witte ftreepen geftreept.
Y A N D O N of Y A N D E U . Deze
naam geeft men op dé Eilanden Madagaskar
en Maragnan, aan een zeker foort van Struisvogel,
die al voortgaande fchynt te vliegen,
om dat hy de aarde zoo weinig aanraakt. Deze
Vogel is zeer vlug , en echter hooger' als
een maru
Y A P A . Dus noemt men een Brazüiaan-
fche Vogel, die naar een Eklter gelykt: zyn
geheele lichaam is zwart , uitgezondert de
Itaart, die geel is. Zyne oogen zyn blaauw,.
en zyn bek is g e ë l;h y heeft een kuif die uit
drie vederen te zatnen geftelt i s , en die hy
naar zynen wil opzetten, en nederleggen kan.
Deze Vogel is zeer vérmakelyk voor het oog;
maar hy geeft een zeer kwadfcn reuk van zich
als hy boosaardig word. Hy Voed zich met
Spinnekoppen ï Torren en Krekels , die hy
in alle hóeken van het huis, uit hare holen
weet te halen,
Y A P P E . - Deze naam geven de Inwoonders
van Cayenne, aan het kwaad kruid , ’t
' »een te beklagen is , zecht de Heer de Pre-
fontaine, dat ’ er de Savannes mede bedekt zyn;
men behout haar ’er niet, dan zoo lang als
men gelegéntheit heeft, om ’er een.plant
Honds-gras in plaats te planten , die in dit
Land op den oever der Zee groeijen. De
Yappe doet geen-voordeel aan het Vee; maar
wanneer men volftrekt gebrek aan bladeren
heeft om de hutten te bedekken , zoo maakt
men ’er tot dit einde gebruik van: men neemt
deze Planten in. boffen en handen vol. o p ,. en
men fchikt haar , op dezelve wyze , als het
ftr.ooï : - . r ; : ; . i ' . ; _
Hoe middelmatig een dekzel de Yappe op
de hutten is , zoo is het echter beter als het
ftroo van het riet.
Y C H O. Deze naam geeft men in Peru
aan de Glama. Zie dit woord.
Y E C O L T of Y C O L T . Dus noemt
men een Amerikaanfche vrucht, die, volgens
het verhaal van Lemery , lang en met
verfcheide fchubben bedekt is , zy heeft een
kaftanje kleur, en heeft eenige g.elykvormigr
heit met de Pynappelen; .edoch , men heeft
’er van verfchillende gedaantens en grooteer
zy bevat een foort van lange pruim, die men
met vetmaak eet. Deze vrucht groeit ia
Nieuw Spanje aan een foort van Berg-Dadel-
boom, die men in. ’t Latyn Toceltus arbor
n-oemc. De Amerikanen noemen hem Gui-
ebe/e Popatli ; en het is deze, waar Caspar
Baubin , onder de naam van Arbor frultu.
■ nucis pinex fpecie , van fpreekt: deze Boom
fchiet ,!..uit een eenige wortel, twee o f dne-
ftammén, die lange en fmalle bladeren voort-
brengen; zy zyn zoo dik als die van het Lilch,
maar veel groóter; zyne bloemen zyn ieder
uit zes witte bladeren zamen geftelt;. zy zyn-
welriekende, en in troffen , op een zwaare
fteel T by een gefchikt: men maakt van zyne
bladeren , een vry fyn , maar zeel fterk
garen , waar van men uitmuntent lynwaat
vormt,
Y P A P IA» Deze naam geeft men in Bra-
zil aan den Triton, een foort van Zee-mom-
fter; zie T r i t o n ,
Y S . Ghtcies. D it is het zamengeftremde
bevrofen, en door de werking.van de koude,,
tot een vaft lichaam geworden water ; dat is
te zeggen , door de aiwezigheit der warmte.-
Het Ys word met des te meer fpoed gevormt,
hoe zuiverder het water is,, waar op de koude
werkt. Zie de waarneming over de Ts-Zee,
. op het artikel Z ee , Het. verderft met Ugr
telyk: men merkt op , volgens den trap en
during der koude , die het water tot ien vaft
lichaam heeft, dat het Ys des te dikker,, po--
X x x x x 3. rou"