1-en , in ranke en gefchubde kelken , welke
groote troffen vormen; iedere bloem heeft
de gedaante van een b e k , en een witachtige
roode kleur: op dezelve volgen zeer kleine
en rondachtige zaden. Deze Orego ,ver-
ïchilt zeer veel door haare bladeren en bloemen.
Tragus merkt .aan , dat deze bloemen,
uit drie foorten beftaan , waar van de eene
een krap-roode , de andere een witachtige
roode; en de derde, een geheele witte kleur
hebben. De gemeene Orego, die in Spanje
groeit, is boven de onze te fchatten.
. 2. De K l e in e O r e g o , o f K l e i n e
g r o v e M a j o l e i n yOriganum minus♦ Deze
plant is vry 'zeldzaam, uitgezondert in het
bofch van Orleans, in welke zy in overvloed
wafehc: haar wortel is houtachtig , rosach-
tag en vezelachtig-: haar fteel is klein, rond,
zes o f zeven duimen hoog, en getakt: zy ge-
lykt behalven ditjnaar het vorige fo o r t, en
koomt ’er in krachten mede over een.
.. De Orego is pisdryvend, opftygingkeerende
, maag.verfterkende , en nuttig voor het
hoofd: men gebruikt dezelve , by wyze van
thee , in de engborftigheid , en geweldige
hoeft : zy is nuttig regens de verteringloos-
heid , de fcherpe ftoffen in de maag en de
winden, zelfs om de melk der zogende vrouwen
te vermeerderen. Haaren wezentlyken
olie is uitnemend tegens de fmerten der tanden
, die door verderving veroorzaakt worden
; men ftopt de opening van dezelve met
een vlokje.« katoen , dat met deze olie doordrongen
is , waar door de fmerten wel ras
geftilt worden. Men gebruikt deze plant in
het water om de voeten te waffchen , en in
de halve baden tegens de Vapeurs ^ bjeeke
zucht, beroertheid en verkoudheden, vooral
tegens die geene, die zich aan den hals openbaren
, en welke men Tórticolis noemt.
O R G E L P Y P , Tubularia marina pur-
purea, dit is een foort van Zee-pyp. De
fchikking van deze fchelpachtige buizen , is
verwonderlyk ; iedere worm heeft zyne koker
, en deze koker is aan die van zyne ge-
buur, door middel van een lym vaftgehecnt,
die hen gemeen is, en welke dient, om der-
zelver verfchillende verdiepingen te veree-
nigen: zie Z e e - P ypen.
O R H C E T T A ,s deze naam geeft men
aan eenToortvanSquillamet een breedekop,
.die de grootte van een Zee-Krceft heeft. Men
vangt dezelve in een gering getal op de Kus«»'
ten van Marfeille, maar meenigvuldig op die
van Barbaryen.
O R IG N A C. Dit is een foort van Ame*
rikaanfche Eland: zie E l a n d .
Ö R I S E L , Dit is. een plant, die men dus
op de Kanarifche Eilanden noemt, van welke
men haar naar Europa overbrengt. Zy
word . in de verfkonft gebruikt ; en fchoon
haare bladeren groen zyn , zoo. noemt men
haar echter Kruid om geel te verwen van de
Kanarifche Eilanden, o f Kleine Brem van de
Kanarifche Eilanden, ,
O R L E A A N , zie R o u k o e .
O R N I T H Ö L I T E S : deze naam geeft
men aan de verfteende deelen der vogelen :
gelyk derzelver hekken, nagelen, beenderen,
eijeren, -neften , enz., die geene die wy onder
deze, naam gezien' hebben , waren niets anders
als afdrukzels o f inplantingen.
O R S E I L L E of O R S E I L . In den
Koophandel geeft men deze naam aan. een
zagte deeg, die.violet rood, en met vlakken,
even als gemarmert is. Men onderfcheid ;?er
twee.foorten van : de,eene die gemeen , en
minder fchoon en goed is , koomt gemeene-
Lyk uit Auvergne, alwaar zjPerelle ge noemt
word, en van Lichen gemaakt word, ,’t geen
een foort van Mofch is;, dat op'de rotzen
groeit. Zie Verella. Men bereid dezelve
met Kalk en Pis ; men noemt deze te Parys
Orfeille van Auvergne, o f Aard Orfeille. De
tweede foort, die in alle opzichte de vorige
overtreft, werd Orfeille van Kruid, o f van
de Kanarifche Eilanden, o f van de Kaap Verd
genoemt; men bereid dezelve .te Amfteldam,
te Londen , en' m,ede te Parys. Deze O -
fcille van Kruid, die de Lichen gracus poly~
poïdes tïn&orius'faxatilis, Cor ero; o f de Fu-
cus verrucofus, 3 g Bauh, <£? Infi. rei Herbar.
is , groeit in overvloed op de hanarifché Eilanden,
op de rotzen die voor de Zee bloot-
geftelt zyn. De Eilanden Gomera en Fero
brengen de uitnemenfte voort : zy is. bruinachtig
, met wit gevlakt en wel gevoed, ge-
lyk zulks in de Memorie van den Heer Por-
lier , Conful van VrankeryL gezecht word,
die te SahuCroix op Teneriffe , den 29 J,a-
nuary 1731." gedagteekent i s : hy zecht dat
in een gemeen jaar vyftig duizent ponden Or-
Teille op Teneriffe inzamelt ; veertig duizend
«op Kanarie; dertig duizend.op FuertaVentu-
ra; dertig duizend op Lanfarotta; mede zoo
veel op Gomera ', en tachtig duizend op Fero
, -’t geen twee ‘hondert. en zeftig duizend
ponden Afrikaanfche Orfeille uitmaakt. Van
'het Eiland Kandia , koomt mede een foort
van Orfeille , die men Alga tinÏÏoria noemt.
De Fleer de Tournéfort plaatft haar, in navolging
van J , Bauhin ,.- in het geflacht der
-Fucus.
De Orfeille van Teneriffe, en Kandia,
werd. ten voordeelen van den Koning van
Spanjen, aan byzondere Lieden verpacht, die
dezelve doen inzamelen. In"’t jaar 1730. ge-
•fchiedde deze verpachting voor vyftien hondert
Piafters , zonder vyftien o f twintig realen
van ieder hondert ponden te rekenen voor
die geene die dezelve inzamelen, De andere
Eilanden behooren aan verfchillende Heeren
die ’er mede groote voordeelen van trokken*
In de jaren in w^lke men misgewaffen heeft,
zamelt men een groote meeoigte Orfeille, als
hier voor opgetelt is , in , om-dat het de geheele
broodwinning der arme Lieden van deze
Eilanden is ; Het is' zedert her jaar 1725,
dat de 'Orfeille duur geworden is ; de Lon-
donfche Kooplieden kochten haar tegens vier
ponden fterlings de hondert ponden.
De Eilanden Madera, Porto Sanófco, enz.
brengen mede Orfeille voort-. Omtrent het
einde -van het jaar 1730 , bracht een Engel-
■ fthe Schipper, die van de Kaap Verdilche
Eilanden kwam-, te Sainte Croix een zak met
Orfeille tot een monfter , en openbaarde zyn
.^geheim aan de Spanjaarden en Genueezen : in
. July van het volgende jaar, zonden déze volken
een vaartuig -naar .deze Eilanden , met
welke men acht Spanjaarden mede zond, - die
gewoon waren om de-Orfeille i-n te -zamelen ;
zy landde op de Eilanden St. Antonie en St.
Vincent, op welke z y in weinig tyd , een
zoo groote meeoigte inzamelde , dat zy ’er
vyftig duizend ponden van infcheepten: zy
was hier zoo overvloedig dat de Gouverneur
maar alleen een Piafter van iedere hondert
ponden vorderde. Z y fcheen eerft hooger
als die van de Kanarifche Eilanden te waar-
deefen zyn., maar men ^heeft in ’t vervolg
dezelve niet meer gezocht, en men bekoomt
•thans, alleen 'die van ‘ de Kanarifche Eilanden.
De H e e r . , Medelid van de Akade-
mie der, vVetenfchappen van Parys, een Man
die zeer algemeen ondër de Geleerden, door
• D e e l .
zyne nifttige Werken bekent is. ,• zecht, in
zyne Verhandeling over de Verffonjl der PVoF
le ftoffen, dat de Arbeiders een geheim van
de bereiding "van deze plant maken; maar
men vind, zecht h.y; dezelve vry naauwkeu-
rig, in een Verhandeling van A, P, FJicheh
befchreeven , welke toe titel heeft A'ova plan^
tarum genera, die te Florence , in het jaar
1729. in 410. gedrukt is. Zie ’er hier een
uittrekzel van.
De Arbeidslieden te Florence, noemen de
Orfeille Rocella , o f Orcella, o f Raspa 1 zy
bezitten de konft om uit deze plant, niet alleen
een purpere o f lood verwige kleur te trekken
, maar zelfs de tuffehen kleuren van deze
, en zy bedienen- ’er zich van, om de woi-
le , zyde, enz. te verwen. Hier toe maken
zy een fyn poeder van deze plant, en laten
het door een zeef 1 o open; vervolgens befproei-
jen zy het zelve met Mannen Pis, die oud
is , ([nam mulieris pernkiofa habetur. ) Z y
roeren dit mengzel verfcheide malen op een
dag. om , en werpen ’ er ied.er maal;, geduu-
rende verfcheide dagen, een weinig tot poeder
gebrachte Souda , in ; tot dat d e ftpffe
een loodverwige kleur verfchaft. Fïet is alsdan
, dat men ze in een houte vat doed ; en,
men draagt zorg om dezelve met Pis, ofLoog
van Kalk, o f Gyps , te bedekken ; dit is de
Oricello , o f bereide Orfeille., der Florenty-
ners.
Men vind noch eeii andere wyze om de
Orfeille. te bereiden in een klein Italiaanfch
Werkje . genaamt DeW arte tinêtoria , o f
PliSto, Dit is een klein Werkje in 12ve ;
men vind ’er op de 210de bladzyde, deze bereiding
in.
5 Neemt een pond Levantfche Orfeille, die
zeer zuiver is ; befproeit dezelve zorgvuldig,
met Pis (de Heer Hellot.ztzYii, dat zy half
verrot zyn moet.; en Salpeter, Steenzout.en
Sal Armóniak, van ieder twee oneen.. Mengt
het alles wel onder- elkanderen , na.^dat het
gefloten is , en laat het geduurende twaalf
dagen wecken; men moet zorg dragen om het
mengzel van tyd tot tyd om te roeren, tos
dat het genoegzaam bevochtigt is» Ten,einde
van twee dagen , moet men ’er twee en
een half pond geftoote Pocafch , en vervolgens
eendiergelyke hoeveelheit, oude Pis,
en eindelykeendalf loot tot poeder gebrachte
Arfenikum bydoen : -alsdan zal deze ftof-
fe , wanneer zy gegift heeft , in fiaat zyn|
om tot de verfkonft gebruikt fe Worden.
Het fchynt dat de Heer 'Hellot, in -zyne
C c ' ' verft