wy den n aam van7 Zwitzerfcbe Krui der-Thee,
aan een vermenging;,van wondKeelende,Kruiden
, die onder de naam van Faltrancb , enz.
■ bekent is. ■
De Chinezen zeggen dat het wo.ord Thee een
kwaad woord van het Landfchap Fokten is, en
dat men. het Tcba moet uitfpreeken, ’t geen
het eigendyke woord van de Taal der Man'-,
darynen is : zy fchryven aan den Thee uit-
neemende krachten toe; hy herftelt , zeggen
z y , de natuurlyke geftelcheit van het bloed,
en geneeft de hoofdpyn ; hy is nuttig voor
het graveel en de waterzucht, om dat hy
pisdryvent is :.hy gen eelt de zinkingachtige
verkouiheden; maar hy belet" de flaap, vooral
van'die gene die ’er niet aan gewoon zyn,
en.hy bevordert de verteering. Men wil dat
de Chinezen noch aan de jicht, noch aan de
heupjicht, noch aan. den (teen onderhevig
zyn , om het meenigvuidig gebruik dat zy
van den Thee maken : hy is mede het eerfte
hulpmiddel in Japan tegens de verzwakking
•van het .gezicht, en dé ziek te ns der oogen,
die zeefmeenigvuidig in dat Land zyn.
Schoon deze Plant van alle krachten niet
ontbloot is , gelyk eenige kundige Lieden
zeggen -, zoo is het echter zeker , dat zy dé
tallooze eigenfehappen niet b e z it, die haar
door de Chinezen, toegefchreeven word.
Men weet, door ondervinding, dat de Thee
in zelfltandigheit, o f in een afkookzel, in
melk o f water gebruikt zynde , in den buikloop
en roodeloop nuttig is., en het zvveeten
bevordert, maar van een andere zyde, men
merkt in Holland en in de Indiën op,, dat de
groote Thee-drinkers mager zyn , en dikwyls
ftuiptrekkingen hebben : zy in tegendeel die
de Thee alleen met melk als een geneesmiddel
gebruiken, vinden ’ er groot nut , in de
verkoutheden in.
Men moet ,noch aanmerken dat de Thee
vlugge deelen bevat, die.nuttig zyn om bewaart
te worden., ’ t zy met hen langzaam te
droogen wanneer men hem ingezamelt heeft,
’ t zy met hem in trekpotten , die naauw-
keurig fluiten, met kokent water te laten aftrekken,
gelyk wy hier voren gezeeht hebben.
T H E E ( E u r o p e a a n s c h e ), Zie
E er en p r y s .
T H E E ( F r a n s c h e ) , De Hollanders
<geeven dezen naam % zoo wel te Batavia en
in China,, .als in liet,overige van I n d i e n aan
de kleine Salie, die zy van de Kuiten-vaa
Provence bekoomen ,. men maakt in Indiën
veel werk van deze Franfche T h e e en de
Hollanders verkoopen ’er een meenigee in
Indiën van. Zie S a l i e .
T H E E (M a r t in i e k s c h e ). Men
geeft deze naam- aan twee fponen van Planten
, waar van de eene Cuarniu genoemt
wo rd-.en waar van wy pp hèt woord Cu-
■ AMBU .gefprpoken hebben ; de andere word
Capraria , ([Hort. Amßeld.') genoemt. Dit
is een houtachtige Heelter, die omtrent twee
'voeten hoog-is, hy fchiet verfcheide takken
uit die de lengte van zeven o f acht voeten
hebben, zy zyn dun, hebben een afchverwi-
ge groene kleur , en zyn met een . meenigee
bladeren bezet,die aan de randen getantzyn
zy zyn groenachtig, fappig, en hebben een
flaauwe reuk als kers. De bloemen koomen
uit den fchoot der bladeren voort : zy be-
llaan uit een eenig ftuk., en zyn wit, en diep
in v y f deelen ingefneeden; haar Itamper-verandert
in een vrucht, die in twee afdeelin^en
gefcheiden is , en zaaden bevatten , die zoo
fyn als flo f zyn , en een graauwe kleur hebben.
Deze Heefter groeit op.de fle en achtige
plaatzen, en na by den oever der Zee:
de Bewoonders van Martinique maken van
deszelfs bladeren het zelfde gebruik , dat wy
van den gemeen en Thee doen; maar zy.gee-
ven aan het water een zoo fterk afverfzel niet
als die van teCuambu, ■
T H E E o fM e x ik AANSCHE A mbro-
z y n , Botrys Amhrofmdes Mexicana. , Dit
is een vreemde Plant, die ..zeer nuttig voor
de Vrouwen, is die in arbeid zyn , e.n;Ttégens
de bloedfpuuwingen. W y hebben ’er achter
het artikel D rui v e n k r u id vangefproo-
ken, onder de naam van Druivenkruid van
M e x ik o -.
T H E E ( V l a a m s c h e ) : .dit is; een
foort van Chineefcbe Thee ,, die, men reeds
eenig Zins in- de Nederlanden , ; afgetrokken
heeft., en zelfs ,in Engeland : men verkoopt
ter een meenigte in Vrankryk en in Duitfch-
land van , voornamentlyk aan hec'gemeene
Volk op het Land, dat meejnigvuldig gebruik
van den Thee maakt : deze Thee is goed
koop; zyne bladeren zyn groot, en gelyken
naar die van afgetrokken Thee.
T H O
T H O R A , Ranuncules cyclaminis^folio ,
Asphodeli radica. Dit is een foort van üoode-
lyke Akonyt ö f Hanevoet, die uit haarwortel
twee of drie byna ronde bladeren uitfehiet,
welke naar die van het Varkensbroed gely-
ken , maar zy -zyn twee maaien ’zoo groot,
en aan hunne randen getant ; tuflehen deze
bladeren fchiet een fleël uit, die in ’t midden
met een o f twee.bladeren bezet is , en
naar de onderfte gelyken , maar zy hebben
geen fteelèn. De bloemen koomen aan de
toppen deiy fteelen voort | zy zyn uit vier
geele blaadjes te zameii geilek , die rooswys
gefchikc zyn. De vrucht van deze Plant is
rondachtig, en uit verfcheide platte zaaden
te zamengeftelt, die by wyze van een hóofd-
. je by een gefchikc zyn. Haar wortel is.by
wyze van een kièine Raap-, gelyk die der
Affodilien, ge vormt. -
Deze Plant bevat Olie , en'cen fchèrp en
brandent Zout. Men bedient'zich van haar
fap om dè Pylen te vergiftigen , waar mede
mende Wolven, Voflchen , en andere fcha-
delyke Dieren dood. Z y groeit op het Al-
pifche gebergte ; wanneer zy ingenoomen
wordI zóö1 isftzy één- dèodlyk 'vergift. >.
Mén heeft een Plkit y die men . Anthora
noemt v én die men als een byzó'nder tegengift
, tegens het vergift, van deze Plant be-
fchouwt; waar om men -haar de naam van
Anthora o f Aniithora geeft. Zie A n th o ra.
-
T H O U A R Ó U , Dit is de Zee-Zwa-
luuw, die .men op, Jamaïka vind. Zie Z ee-
'Zwaluu w.
: TH-URUS of T l iU R O N . Dit is
een viervoetig Dier, ’t geen de Thur der Polen
, de Urus van verfcheide Natuurkundigen
, en de Aurodbs van den Heer Brijfon is.
Zie achter het artikel S t ie r .
T H YM , Tbytnus. Dit is een Plant, waar
van men verfcheide foorten onderfcheid, die
men by gebrék, de eene voor de andere
gebruiken kan: wy zullen ons vergenoegen
otn. de drie volgende tebefchryven, die voör-
tlttmentlyk gebruikt worden , ’ t zy in 'de Ge-
neeskonft, ’c z y in de Spyzeh»
I. De C R E TI S-GH È '' o f C A NDI A A N-:
?,c ft E T h y m , Tbymuni' Creïiküfn ver urn; dit
js de I'hym van Dioscorides o f d*er Ouden,
Ueze Plant waar van den reuk zeer aangenaam
is , groeit zeer gemeen op Candia , op Cor-
fu,door geheel Griekenland,op Sicilië ylangs
de zuidelyke Zee-K-uften van Europa aan- de
Middellandfche Ze e , en zelfs in Spanje, t
Men kweekt haar1 in de tuinen der -Liefhebberen
aan, maar z y is zeldzaam in onze
Geweften , alwaar zy met veel moeite aaö-
-gekweekt word. Haar wortel is hard, een
weinig houtachtig en vezelachtig: hy Fchiet
.eèn'heefler uit-, die zotnnyds ter hoogte van
.een voet opfehiet, en in verfcheide takken
verdeelt is , deze zyn dun, houtachcig, wit,
met tegen elkander overgeilelde bladeren bezet,
welke dun , fmal en witachtig z y n , en
een fche-rpe fmaak hebben. De bloemen
koomen in troffen aan de toppen der takken
-voort, zy zyn klein ,- en hare purperachtige
kleur verfchilc volgens de grond waar in deze
Plant groeit ; zy zyn bekswys gevormt;
ieder derzelver is een pyp dié 'aan het uiteinde
in twee lippen ingefneeden is ; op deze
bloemen volgen vier rondachtige' zaaden *
die in een zaadhuisje beflooten zyn , ’t geen
tót een kelk aan de bloem gedient heeft.
f 2. De Gemee'n'e T hym met B ree-
de B l a d e r e n ; Tbymum vul gare* Deze
Plant groeit natuurlyk in de warme Landen:
men kweekt haar in‘ de tuinen aan , in welke
z y , gelyk de andere foorten van Thym, in
de maand Mey , en de geheele zomer dóór
■ bloeit. Haar wortel is laiig-levende ; haar
ftëel lang en getakt ; haare bladeren klein,
fmal, donker groen, en zeldzaam'witachtig;
haare bladeren , zaaden , enz. gelykën vry
wel naar die van het voorige foort.
3. De Kl e in e T hym der T u i n e n ,
o f de T hym met S mall e B lad er
e n , Tbymum minus noftras ; deze groeit
overvloedig in Italië, ProVence, Lahgüêdoc
en Spanje. Men kweekt haar overal in de
tuinen aan , die zy door haaren fterken fpe-
cferyaehtigen en zeer aangenamen reuk parfumeert.
Deze Plant wedërftaat- gemakkélyk
de geflrengheden van den winter in zekere
Landen : haar wortel is klein , höutachtig,
met vézelen omringt en lang-lèvende ; hy
fchiet by' Wyze van een‘klein' boompje ,
veel klefoe'Pöride takjes u it , die hou tachtig,
en eén’ wéinig wolachtig zyn; zy zyn, even
als by verdiepingen , mét kleine-blaadjes beze
t, die veel fmalder als die van de Quen-
del zyn, zy zyn afchyerwig wit, en van een
fcherpe fmaak : haare bloemen koomen
Miiimni 2 aan